Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VIII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Przemysław Wasilewski

Protokolant Katarzyna Grecka

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2016 roku

sprawy oskarżonej M. F. o czyn z art. 157 § 2 k.k.

oraz oskarżonego wzajemnego W. S. o czyn z art. 157 § 2 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego wzajemnego W. S.

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 07 lipca 2015 roku, sygnatura akt XV K 1320/14

I.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok .

II.  Zasądza od oskarżonego wzajemnego W. S. na rzecz oskarżonej M. F. kwotę 504,- (pięćset cztery) złote, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

III.  Z asądza od oskarżonego wzajemnego W. S. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 100,- (sto) złotych tytułem opłaty za drugą instancję i obciąża w/w kwotą 50,- (pięćdziesiąt) złotych z tytułu pozostałych kosztów procesu za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

M. F. w trybie oskarżenia prywatnego została oskarżona o to, że w dniu 22 listopada 214 roku ok. godziny 16.00 w B. w mieszkaniu przy ulicy (...) zaatakowała W. S. w ten sposób, iż jeden raz kopnęła do obutą stopą w okolice krocza, jak również szarpała za odzież, co spowodowało na przednio bocznej prawej powierzchni szyi, w 1/3 górnej jej długości rysowate otarcie naskórka pokryte czerwono brunatnym strupem o długości 6 cm oraz na przednio przyśrodkowej części uda prawego, w 1/3 górnej jego długości, sino fioletowe podbiegnięcie krwawe o wymiarach 12x10 cm, powodujące naruszenie czynności narządu ciała na czas nieprzekraczający 7 dni tj. o czyn z art. 157 § 2 k.k.

M. F. wniosła wzajemny akt oskarżenia przeciwko W. S., oskarżając w/w o to, że w dniu 22 listopada 2014 r. w B. w mieszkaniu przy ul. (...) zaatakował M. F. zam. (...) powodując w rezultacie naruszenie czynności narządu ciała na czas nieprzekraczający 7 dni, tj. o czyn przewidziany w art. 157 § 2 k.k.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 7 lipca 2015 r. oskarżoną M. F. uniewinnił od popełnienia zarzucanego jej czynu z art. 157 § 2 k.k. Oskarżonego W. S. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to na mocy art. 157 § 2 k.k. skazał go na karę 50 stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki za równoważną kwocie 20 złotych. Zasądził od W. S. na rzecz M. F. kwotę 876 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wyrok powyższy na podstawie art. 425 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 444 k.p.k. zaskarżył w całości obrońca oskarżonego prywatnego wzajemnego W. S., W oparciu o art. 427 § 1 i 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 k.p.k. zarzucił rozstrzygnięciu obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, polegające na uznaniu za w pełni wiarygodne zeznań oskarżonej/oskarżycielki prywatnej M. F. oraz świadków K. F. oraz R. S. dotyczących incydentu, do którego doszło w dniu 22 listopada 214 r., według których to świadków W. S. był osoba atakującą M. F., powodując u niej w rezultacie naruszenie czynności narządu ciała na czas nieprzekraczający 7 dni, w sytuacji gdy prawidłowa ocena zeznań wszystkich świadków występujących w sprawie oraz innych przeprowadzonych dowodów w sposób logiczny i spójny świadczą o tym, iż oskarżonego/oskarżyciela prywatnego W. S. nie można traktować jako napastnika lecz jako ofiarę agresji kierowanej ze strony M. F., co wyklucza przypisanie jej działanie w warunkach obrony koniecznej.

Wskazując na powyższe, apelujący wniósł w zakresie pkt I o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy M. F. do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Białymstoku, w zakresie pkt II wyroku o jego zmianę i uniewinnienie oskarżonego W. S. od zarzucanego mu czynu oraz o zasądzenie od M. F. na rzecz W. S. zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wbrew wywodom apelującego Sąd I Instancji procedował z poszanowaniem wszelkich reguł i zasad postępowania oraz nie dopuścił się obrazy wskazanych w petitum środka odwoławczego przepisów kodeksu postępowania karnego. Ustalenia faktyczne poczynił w oparciu o całokształt zgromadzonego oraz ujawnionego w toku rozprawy głównej materiału dowodowego (art. 410 k.p.k.), który ocenił zgodnie z regułami wynikającymi z art. 7 k.p.k., a swoje stanowisko w sposób precyzyjny uzasadnił w pisemnych motywach wyroku.

W pierwszej kolejności należy się odnieść do podnoszonego w apelacji zarzutu obrazy art. 410 k.p.k. Naruszenie tego przepisu zachodzi wówczas, gdy sąd przy wyrokowaniu opiera się na materiale nieujawnionym na rozprawie głównej, bądź gdy opiera się na części materiału ujawnionego. Dokonanie oceny dowodów w sposób odmienny od oczekiwań strony nie stanowi naruszenia art. 410 k.p.k. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29.01.2014 r., II AKa 261/13, LEX nr1425427 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19.02.1014 r., II KK 17/14, LEX nr 1425048). Natomiast w sprawie niniejszej apelujący nie wskazuje jakiejkolwiek części materiału dowodowego, którą pominięto przy orzekaniu, ani też nie podnosi, aby którykolwiek z dowodów na którym orzeczenie oparto nie został ujawniony. Można jedynie przypuszczać, że chodziło skarżącemu o częściowe pominięcie przez Sąd Rejonowy przy czynieniu ustaleń faktycznych wyjaśnień oskarżonego. Trzeba natomiast podkreślić, że było to konsekwencją uznania tychże wyjaśnień za niewiarygodne, a zatem jedynym możliwym zarzutem w tym zakresie jest zarzut naruszenia art. 7 k.p.k.

Przed przejściem do rozpatrzenia tego zarzutu apelacji należy wskazać, iż przyjęta w art. 7 k.p.k. zasada swobodnej oceny dowodów nie oznacza dowolności tej oceny. Jest to ocena, która uwzględniać musi kryteria obiektywne (logika, wiedza, doświadczenie życiowe), która podlega kontroli procesowej w trybie odwoławczym, a organ w uzasadnieniu decyzji procesowej musi wyjaśnić swe stanowisko. Swobodne przekonanie Sądu musi być oparte na całokształcie okoliczności ujawnionych w toku postępowania sądowego. Oznacza to, że Sąd rozważyć musi wszystko to, co było przedmiotem rozprawy i nie może wybierać jedynie poszczególnych fragmentów przeprowadzonych dowodów oderwanych od całości, lecz ma rozważyć każdy szczegół, a także jego znaczenie oraz stosunek do wszystkich będących w związku okoliczności. Dlatego też ustalenia faktyczne wyroku tylko wtedy nie wykraczają poza ramy swobodnej oceny dowodów, gdy poczynione zostały na podstawie wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów, których ocena nie wykazuje błędów natury faktycznej czy logicznej, zgodna jest ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz prowadzi do sędziowskiego przekonania, odzwierciedleniem którego jest uzasadnienie orzeczenia (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 1974 r., II KR 114/74, OSNKW 1975/2/28, Lex 18929). Należy bowiem pamiętać o tym, że przekonanie sądu orzekającego o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k. tylko wtedy, gdy:

- jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (wspomniany już art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.),

- stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.),

- jest wyczerpujące i logiczne – z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego umotywowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 k.p.k.) (por. też wyrok Sądu Najwyższego z 03 marca 1998 roku, V KKN 104/98, Prokuratura i Prawo 1999/2/6, LEX 35095; wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 1997 roku, IV KKN 58/97, Prokuratura i Prawo 1997/11/1, LEX 31393).

Możliwość przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu, nie może prowadzić do wniosku o dokonaniu przez tenże sąd błędnych ustaleń faktycznych (vide m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 24 marca 1975 r., II KR 355/74, OSNPG 9/1995, poz. 84, LEX 16881). Zwłaszcza wówczas, gdy sądowa ocena dowodów nie wykazuje błędów natury faktycznej (niezgodności z treścią dowodu, pominięcia pewnych dowodów) lub logicznej (błędów rozumowania i wnioskowania) oraz nie jest sprzeczna z doświadczeniem życiowym lub wskazaniami wiedzy.

Odnosząc powyższe uwagi do realiów rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że zawarta w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego argumentacja, wbrew zapatrywaniom skarżącego, bez wątpienia mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów określonych w art. 7 k.p.k. i nie jest obarczona błędem w żadnej z jego postaci. Ponadto Sąd w sposób wyczerpujący uzasadnił dlaczego jednym dowodom dał wiarę, a innym wiarygodności odmówił, natomiast okoliczność ta zwalnia Sąd Okręgowy (zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lipca 2003 r., sygn. akt III KK 108/02, LEX 81194) od odnoszenia się w szerszym zakresie do wskazanych w apelacji zarzutów, gdyż byłoby to jedynie zbędnym powtórzeniem poglądów przedstawionych przez Sąd I Instancji.

W rozpatrywanej sprawie w toku postępowania przed Sądem I Instancji pojawiły się dwie przeciwstawne wersje co do przebiegu zdarzenia objętego prywatnymi aktami oskarżenia. Z jednej strony oskarżona prywatna M. F. i jej siostry podawały, że to W. S. zaatakował, ta natomiast wyłącznie się broniła. Natomiast oskarżony prywatny wzajemny W. S. i jego matka (która nie była naocznym świadkiem wydarzeń) podawali, że to M. F. była agresywna, zaatakowała go, natomiast W. S. nie stosował wobec niej przemocy. Wobec istnienia wykluczających wersji, a także mając na uwadze powiązania rodzinne między świadkami a stronami, Sąd Rejonowy musiał dokonać szczególnie wnikliwej oceny ich zeznań.

Wbrew zarzutom skarżącego Sąd Rejonowy wywiązał się z tego obowiązku w sposób prawidłowy, materiał dowodowy poddał obiektywnej ocenie, czemu dał wyraz w pisemnych motywach uzasadnienia. Nie można zatem zgodzić się ze stwierdzeniem apelującego, że Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom świadków K. F., R. S. oraz oskarżonej prywatnej M. F. bezkrytycznie. Sąd dowody te ocenił zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Wyjaśnił z jakich przyczyn, pomimo bliskich więzów pokrewieństwa, między naocznymi świadkami zdarzenia a oskarżoną prywatną M. F., zeznania te w całości zasługują na danie im wiary. Oceny tej nie mogą zmienić argumenty podnoszone przez oskarżonego prywatnego wzajemnego zawarte w środku odwoławczym, stanowiące w ocenie Sądu Okręgowego jedynie dowolną polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu I Instancji.

Jednym z argumentów wskazywanych w środku odwoławczym, a mającym wykazać nieprawidłowości w ocenie materiału dowodowego jest twierdzenie, że W. S. nie mógł popełnić zarzucanego mu czynu, bowiem zdawał sobie sprawę z konsekwencji wiążących się dla niego w zakresie warunkowo umorzonego postępowania. Tymczasem, jak wskazuje przede wszystkim logika i doświadczenie życiowe możliwość podjęcia postępowania warunkowo umorzonego, czy nawet wykonania kary orzeczonej z warunkowym zawieszeniem, nie daje jakiejkolwiek gwarancji niepopełnienia ponownie czynu zabronionego z obawy o możliwość wymierzenia/odbycia kary. Sytuacja zarówno między małżonkami S., jak też między W. S. i siostrami jego żony niewątpliwie była napięta już od jakiego czasu przed zdarzeniem i pomimo uświadamiania sobie konsekwencji swojego zachowania oskarżony prywatny wzajemny stracił panowanie nad sobą, co znajduje dobitne potwierdzenie w tym, że spowodował obrażenia także u swojego syna M., a faktu tego nawet nie zauważył. W związku z tym argument ten nie może stanowić okoliczności przemawiającej za wiarygodnością zeznań W. S., w szczególności wobec istnienia dowodów przeczących jego wersji zdarzeń, przede wszystkim w postaci zeznań świadków.

Wbrew tezie forsowanej w treści apelacji, zeznań tych nie sposób uznać za niespójne. Sąd Okręgowy nie dostrzega rozbieżności w przytoczonych w środku odwoławczym fragmentach zeznań świadków K. F., R. S. i oskarżonej prywatnej, które mogłyby w jakimkolwiek stopniu podważyć ich wiarygodność. Przede wszystkim należy zauważyć, że skarżący wybrał fragmenty tych zeznań i wobec braku w zeznaniach K. F. i M. F. potwierdzenia, że K. F. stanęła między oskarżonymi i próbowała uniemożliwić W. S. chwycenie za ręce M. F., wyprowadza wniosek o niespójności tychże zeznań. Apelujący pomija przy tym, że pozostałe elementy opisu zdarzenia świadkowie relacjonują w sposób zbieżny.

Skarżący nie chcąc tego dostrzec, zarzucając Sądowi dowolność, prezentuje własną dowolną i wybiórczą ocenę dowodów, po czym w oparciu o nią wywodzi wnioski korzystne dla W. S..

Trzeba tez dodać, że drobne nieścisłości w zeznaniach uwypuklone przez apelującego, nie tylko nie mogą świadczyć o ich niewiarygodności, ale wręcz przeciwnie – wbrew temu co wykazać chciałby oskarżony prywatny wzajemny – świadczą o spontanicznym relacjonowaniu zapamiętanego przebiegu zdarzenia. Należy zgodzić się bowiem z Sądem I Instancji, że przebieg zdarzenia był dynamiczny, wobec czego zapamiętanie wszelkich jego szczegółów przez wszystkich świadków nie było możliwe, świadkowie mogli także zinterpretować i zapamiętać przebieg zdarzenia w różny sposób. W takiej sytuacji, to całkowita zgodność zeznań świadków, nie zawierających żadnych różnic czy nieścisłości, mogłaby uzasadniać przekonanie o uzgodnieniu między świadkami treści zeznań.

W tym zakresie niezwykle istotne znaczenie ma także włączone w poczet materiału dowodowego nagranie rozmowy K. F. z dyżurnym policjantem w której na gorąco, bo jeszcze w trakcie zdarzenia, relacjonowała jego przebieg, a relacja ta jest zgodna z jej późniejszymi zeznaniami składanymi zarówno na etapie postępowania przygotowawczego jak i sądowego. Sąd Okręgowy nie ma zatem wątpliwości, że zeznania świadków nie zostały uzgodnione w celu obciążenia W. S..

O niewiarygodności zeznań świadków nie może także świadczyć niezauważenie przez nich uszkodzeń na szyi oskarżonego prywatnego wzajemnego W. S.. Także w tym względzie istotne bowiem znaczenie ma dynamiczny przebieg zdarzenia. W. S. i M. F. w jego trakcie przemieszczali się po pomieszczeniach mieszkania, a zaraz po zajściu W. S. w pośpiechu mieszkanie opuścił. Świadkowie, których uwaga została zwrócona przez płaczące dziecko – M. S. - nie mieli zatem faktycznej możliwości przyjrzenia się apelującemu i jego ewentualnym obrażeniom.

Sąd Okręgowy nie podziela także pozostałych argumentów, mających w ocenie apelującego rzutować na prawidłowość dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny dowodów. Zachowanie W. S., który dążył do mediacyjnego zakończenia sporu w żaden sposób nie może wywrzeć wpływu na ocenę wiarygodności jego zeznań. Nie budzi wątpliwości Sądu także możliwość powstania obrażeń doznanych przez M. F. w okolicznościach wskazywanych przez nią oraz pozostałych świadków zajścia. Potwierdza to przede wszystkim niekwestionowana przez apelującego opinia sądowo-lekarska (k. 41), w której na taką możliwość bezpośrednio wskazano. W opinii tej uznano, że uszkodzenia ciała M. F. powstały w wyniku urazów zadanych narzędziami twardymi, względnie tępokrawędzistymi. W sprzeczności z tymi wnioskami stoi stanowisko skarżącego który podaje, że M. F. urazów tych doznała wskutek upadku na podłogę. Doświadczenie życiowe wskazuje, że aby doznać urazów w dwóch miejscach na kończynie lewej górnej, na kończynie prawej górnej oraz w dwóch miejscach na kończynie prawej dolnej, musiałaby ona upaść na podłogę kilkukrotnie, czego apelujący nie podnosi.

Konkludując, kontrola instancyjna nie potwierdziła, by postępowanie w niniejszej sprawie było obarczone powoływanymi w apelacji uchybieniami w zakresie oceny dowodów, a Sąd Rejonowy w sposób właściwy dokonał na ich podstawie ustaleń faktycznych, wobec czego za prawidłowe należy uznać kwestionowane orzeczenie zarówno w zakresie uznania sprawstwa W. S., jak też uznania działania M. F. w ramach obrony koniecznej.

O kosztach postępowania – mając na uwadze nieuwzględnienie środka odwoławczego – Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 636 § 1 i 3 k.p.k. obciążając nimi skarżącego. O opłacie za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art. 3 ust. 1 w zw. z art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223, ze zm.).

Natomiast o kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym Sąd orzekł na podstawie § 2 ust. 1 i 2, § 14 ust. 2 pkt 4 oraz § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U z 2013 r., poz. 461 j.t.).