Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 stycznia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Dorota Stańczyk

Protokolant p.o. prot. sąd. Kinga Pałubska

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2016 roku w Lublinie

sprawy S. S.

z udziałem zainteresowanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia społecznego

na skutek odwołania S. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 17 września 2014 roku znak (...)/ (...)- (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt VIII U 2196/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 września 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. stwierdził, że S. S. nie podlega od dnia 15 lipca 2014 roku obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek – (...) Spółka z o.o. w L.. W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż z przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego wynika, że umowa o pracę w pełnym wymiarze godzin na stanowisku kierownika sprzedaży i produkcji, została zawarta dla pozoru, w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Świadczą o tym przebywanie przez skarżącą od 23 lipca 2014 r. na zwolnieniu lekarskim związanym z ciążą, wysokie wynagrodzenie w kwocie 5000 zł. oraz brak wiarygodnych dowodów na faktyczne świadczenie pracy przez S. S. (k. 1-6 akt ZUS).

Odwołanie od decyzji złożyła S. S., domagając się jej zmiany i ustalenia, że podlega ona ubezpieczeniu społecznemu pracowników od dnia 15 lipca 2014 r. z tytułu umowy o pracę na cały etat zawartej z (...) (...) w L.. Skarżąca podniosła, iż po nawiązaniu stosunku pracy faktycznie świadczyła pracę na rzecz pracodawcy zaś organ rentowy mimo ciążącego na nim obowiązku, nie udowodnił, że zawarta umowa była sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego bądź zmierzała do obejścia prawa (k. 2- 4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. w złożonej odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji oraz wskazując, iż po wydaniu zaskarżonej decyzji, w dniu 30 września 2014 r. płatnik dokonał wyrejestrowania S. S. z ubezpieczeń społecznych (k.5- 6 a.s.).

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w L. została wezwana do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego (postanowienie k.8 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

(...) Spółka z o.o. w L. jest firmą budowlaną, która wykonuje usługi budowlane dla spółki deweloperskiej V. z L. (zeznania przedstawiciela zainteresowanego W. W. – k.17v. ,41i v. a.s.).

Wnioskodawczyni S. S. z wykształcenia jest socjologiem ( zeznania wnioskodawczyni k.33, 41 a.s.). Od 1 lipca 2003 r. do 22 stycznia 2005 r. była zatrudniona jako referent ds. sprzedaży w (...) S.A. w T., od 14 marca 2005 r. do 31 stycznia 2007 r. na stanowiskach asystenta zarządu, specjalisty ds. markertingu i inwestycji deweloperskich, specjalisty ds. kontraktowania usług robót i materiałów oraz od 1 lutego 2007 r. do 18 maja 2007 r. w Towarzystwie Budownictwa (...) Sp. z o.o. w L.. Od 21 maja 2007 r. pracuje w (...) S.A. w L. na stanowisku dyrektora ds. sprzedaży i marketingu. Łączyła tę pracę z zatrudnieniem w wymiarze 1/8 etatu w okresie od 1 sierpnia 2012 r. do 31 stycznia 2013 r. w (...) Sp. z o.o. w L. i od 1 lutego 2013 r. do 31 lipca 2014 r. w wymiarze 1/5 etatu w (...) (...) L. również na stanowisku dyrektora ds. sprzedaży i marketingu (akta osobowe k. 24 a.s.- świadectwa pracy – k.31,32,33,34, 35 t.
A a.o. zaświadczenie o zatrudnieniu k.4 tom A a.o., zeznania wnioskodawczyni k.41 a.s.).

W dniu 15 lipca 2014 r. S. S. podpisała z (...) Sp. z o.o. w L., reprezentowaną przez prezesa zarządu W. W., umowę o pracę na czas określony do 15 lipca 2014 r. do 31 lipca 2017 r. na stanowisku kierownika sprzedaży i produkcji. Wiceprezesem spółki jest B. S..

W dniu podpisywania umowy skarżąca przedstawiła kwestionariusz osobowy na potwierdzenie wykształcenia oraz dotychczasowego zatrudnienia, nadto zaświadczenie o przeszkoleniu z zakresu bhp oraz zaświadczenie lekarskie o zdolności do pracy na stanowisku kierownika sprzedaży i produkcji.

Zgodnie z umową i zakresem obowiązków skarżąca miała wykonywać pracę w pełnym wymiarze czasu pracy i przestrzegać czasu pracy. Płatnik zgłosił ją do ubezpieczenia społecznego od 15 lipca 2014 r. W chwili zawierania umowy z zainteresowanym wiedziała, że jest w ciąży.

Spółka jest właścicielem działki budowlanej z pozwoleniem na budowę biurowca. Wnioskodawczyni miała zająć się pozyskaniem kredytu na finansowanie tej budowy oraz wspomagać M. W. - kierownika działu przygotowania produkcji w jej pracy. W zakresie jej obowiązków miało być również zajmowanie się kontaktami z podwykonawcami, kontrahentami, ustalanie z nimi zakresów robót, terminów i płatności oraz nadzór nad pionem sprzedażowym. Miała pracować 8 godzin dziennie. Przez okres od 15 do 22 lipca 2014 r. nie wykonywała żadnych obowiązków pracowniczych, zapoznawała się z umowami z inwestorami spółki. Podpisywała listę obecności. Miała wydzielone swoje miejsce do pracy- biurko i komputer w pomieszczeniu w którym pracowała A. W. (1).

Jednocześnie była zatrudniona w (...) S.A. w wymiarze 4/5 etatu, z wynagrodzeniem 7000 zł miesięcznie plus premie oraz w wymiarze 1/5 etatu w (...) (...) L.. Musiała codziennie być w pracy w godzinach od 8 do 16.

Wynagrodzenie w (...) ustalono na kwotę 5000 zł. brutto. Zatrudnione w spółce osoby osiągają dochody miesięczne w kwotach od 2100 do 3500 zł brutto - kierownik ds. kadr i płac 2100 zł., kierownik działu zaopatrzenia i logistyki 2775 zł., kierownik robót 2500 zł. kierownik budowy 3500 zł. ( umowy o pracę z M. W., A. W. (1), R. K. i R. R. – akta osobowe, k.24). Obecnie kondycja finansowa spółki pogarsza się z uwagi na brak zleceń oraz problemy z regulowaniem płatności

W dniu 22 lipca 2014 r. z uwagi na spowodowane stanem ciąży krwawienie, S. S. udała się do lekarza położnika do centrum medycznego (...). Otrzymała zwolnienie lekarskie od 23 lipca 2014 r. , receptę i skierowanie na badania krwi. Do pracy w spółce (...) już nie wróciła. Całą ciążę była pod opieką lekarza położnika z Kliniki (...) w L.. W dniu 30 września 2014 r. płatnik (...) Sp. z o.o. wyrejestował wnioskodawczynię z ubezpieczeń społecznych. W dniu (...) urodziła dziecko. Organ rentowy odmówił wnioskodawczyni wypłaty zasiłku macierzyńskiego w związku z zatrudnieniem w (...) (...)w L.. Obecnie S. S. przebywa na urlopie macierzyńskim w związku z zatrudnieniem w (...) S.A. (zeznania W. W. 17v-18, 41-41 v. a.s., zeznania wnioskodawczyni k. 33 -33v, 40v-41a.s., zeznania A. W. (1) k. 32 v-33 a.s., umowa o pracę k. 10 akt ZUS, listy obecności 11-12 akt ZUS, karta szkolenia wstępnego BHP k. 13 akt ZUS, listy płac k.15-16 akt ZUS, kwestionariusz osobowy k. 17 akt ZUS, umowy o pracę k. 24 a.s.- A. W. (1), R. K., R. R., M. W., dokumentacje lekarskie k.36, 44 a.s.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów oraz zeznań świadka A. W. (2) i częściowo zeznań wnioskodawczyni i W. W..

Sąd w całości obdarzył wiarą dowody z dokumentów potwierdzających zawarcie umowy o pracę i warunki zatrudnienia uznając, iż nie budzą one wątpliwości pod względem formy, treści oraz faktu sporządzenia przez uprawnione podmioty; nie zostały one również zakwestionowane przez strony.

Sąd nie podzielił natomiast dokumentów w postaci list obecności skarżącej. Przeprowadzone w sprawie postepowanie dowodowe nie wykazało bowiem, aby praca była rzeczywiście wykonywana.

Częściowo Sąd obdarzył wiarą zeznania S. S. – odnośnie okoliczności pracy w (...) S.A. i (...) (...) L., poziomu wykształcenia oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych jak również okoliczności zawarcia umowy o pracę zaineresowanym. W tej części zeznania te były logiczne i spójne z okolicznościami wynikającymi z analizy pozostałego materiału dowodowego w postaci dokumentów.

Sąd nie dał wiary zeznaniom odwołującej się odnośnie rzeczywistego wykonywania pracy na rzecz spółki (...), zakresu tej pracy, faktu jej wykonywania zgodnie z umową z dnia 15 lipca 2014 r. Zeznania te nie znajdowały oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym - skarżąca nie przedstawiła na ich potwierdzenie dowodów z dokumentów, nie znalazły również odzwierciedlenia w zeznaniach świadka A. W. (1) toteż Sąd odmówił im waloru wiarygodności.

Zeznania W. W. Sąd podzielił odnośnie zakresu działalności spółki (...), której jest prezesem i zatrudniania pracowników oraz okoliczności i faktu zawarcia umowy o pracę i zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych S. S.. W tej części zeznania były zgodne ze zgromadzonym, wiarygodnym materiałem dowodowym w postaci dokumentów znajdujących się w aktach osobowych skarżącej oraz aktach organu rentowego. Sąd natomiast nie uznał za wiarygodne jego stwierdzeń jakoby nie było mu wiadome w chwili zawierania umowy o pracę z S. S., że była wówczas w ciąży, oraz części jego zeznań w której wskazał, że skarżąca świadczyła pracę na rzecz spółki. W tej części zeznania nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym, uznanym za wiarygodny materiale dowodowym, były również – odnośnie braku wiedzy o ciąży skarżącej – w ocenie Sądu, sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. W. W. nie był w stanie konkretnie powiedzieć co wnioskodawczyni robiła w spółce po podpisaniu umowy. Wskazał, że sprawa kredytu, którego negocjacjami miała zająć się S. S., nadal nie jest załatwiona. M. W. kierownik działu przygotowania produkcji, której obowiązki wnioskodawczyni miała w części przejąć, już nie pracuje w spółce. Po odejściu skarżącej na zwolnienie lekarskie, nie zatrudniono nikogo na jej miejsce. W. W. zeznał, iż bezpośrednim przełożonym skarżącej był chyba on. Nie wiedział jakie stanowisko pracy ma ona wpisane w umowie którą z nią podpisał i w jakich godzinach pracy wykonywała swoje obowiązki. Natomiast jego zeznania co do zakresu obowiązków, jakie rzekomo wykonywała wnioskodawczyni są całkowicie sprzeczne z zeznaniami świadka A. W. (1) , która zeznała , że wnioskodawczyni nie wykonała żadnych czynności, jedynie zdążyła zapoznać się z umowami z inwestorami. Tymczasem W. W. zeznał , że wnioskodawczyni zajmowała się inwestycjami, wspomagała pracownicę , zajmowała się kontaktami z podwykonawcami, inwestorami, ustalała zakresy robót, terminy , płatności (k.18,41). Z tych względów jako sprzeczne z dowodami zebranymi w sprawie zeznania W. W. w powyższym zakresie nie zasługują na wiarę. Jego zeznania w tym zakresie są również sprzeczne z zeznaniami wnioskodawczyni, która nie potwierdziła aby wykonała powyższe czynności. Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka A. W. (1), jako spójne z uznanym za wiarygodny materiałem dowodowym. Świadek wskazała, że sporządziła dokumentację pracownicza , że wnioskodawczyni nie wykonała żadnych czynności pracowniczych, a jedynie zdążyła zapoznać się z umowami, odnośnie wysokości uzyskiwanych wynagrodzeń pracowników.

Odwołanie nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni kwestionowała wyłączenie jej z ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia u płatnika (...) Sp. z o.o w L. na podstawie umowy o pracę od dnia 15 lipca 2014 r..

Zgodnie z przepisem art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej dalej ustawą SUS (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.) do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy, między innymi, realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. Z powyższego wynika, iż ZUS ma prawo stwierdzać obowiązek ubezpieczenia oraz ustalać brak takiego obowiązku.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną była odmienna interpretacja przez strony okoliczności zawarcia umowy o pracę, celu tej umowy oraz świadczenia pracy przez S. S. na rzecz płatnika (...) Sp. z o.o w L..

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe pozwoliło na ustalenie, iż S. S. nie podjęła faktycznej pracy na rzecz wnioskodawcy, lecz jedynie przebywała w firmie przez bardzo krótki okres czasu (kilka dni) w niepełnym wymiarze czasu pracy, zaś zasadniczym celem zawartej umowy o pracę było uzyskanie świadczeń z ubezpieczeń społecznych, w postaci zasiłku macierzyńskiego.

Przypomnieć należy, iż w przedmiotowym postępowaniu zasadnicze znaczenie odgrywa zasada wyrażona w treści przepisu art. 6 kc, zgodnie z którą ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi z skutki prawne.

Odnosząc tę regułę do niniejszego postępowania należy wskazać, iż zaskarżając decyzję organu rentowego wnioskodawczyni winna podważyć trafność ustaleń organu rentowego oraz wskazać na takie okoliczności w materiale dowodowym, które umożliwiałyby wysnucie wniosków zgodnych z ich stanowiskiem reprezentowanym w odwołaniu od decyzji.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w przedmiotowej sprawie skarżąca, przy pomocy złożonych zeznań oraz przedstawionych dowodów z dokumentów nie zdołała obalić ustaleń organu rentowego sprowadzających się do przyjęcia, że umowa o pracę została zawarta między stronami dla pozoru i, co za tym idzie, jest nieważna.

Wskazać należy, iż zakres podmiotowy obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia rentowego wyznaczają art. 6 ust. 1 pkt 1 wyżej wskazanej ustawy o SUS. Zgodnie z jego treścią obowiązkowym ubezpieczeniom podlegają między innymi osoby, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami.

Przepis art. 2 kp precyzuje zaś, iż pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Pomiędzy pracodawcą a pracownikiem występuje zatem szczególnego rodzaju stosunek zobowiązaniowy - stosunek pracy. Istotą zawartej umowy o pracę jest to, iż jedna ze stron (pracownik) wyraża chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga strona – pracodawca zobowiązuje się stworzyć stanowisko pracy i zapewnić pracownikowi wynagrodzenie za świadczoną pracę. Celem i zamiarem stron umowy o pracę zgodnie z istotą stosunku pracy jest więc rzeczywista realizacja treści tego stosunku pracy. Warunkiem skuteczności umowy o pracę jest zgodna wola obydwu stron, wyrażona w umowie o pracę.

Równocześnie przypomnieć należy, iż zgodnie z treścią przepisu art. 83 § 1 kc nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy oznacza braku rzeczywistego zamiaru stron danej czynności prawnej wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich.

Wspomnieć należy również, iż czym innym jest nieważność spowodowana pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (vide art. 58 § 1 k.c.).

Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, lecz rzeczywiście zmierza do zrealizowania takiego celu, który jest zakazany przez ustawę. Cel umowy w postaci uzyskiwania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, jako taki, nie jest sprzeczny z obowiązującym prawem.

W przedmiotowej sprawie słusznie organ rentowy wykazywał, iż umowa o pracę zawarta pomiędzy S. S. a (...) SP. Z O.O. w L. wykazuje cechy czynności prawnej pozornej.

Jak wykazało przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe, strony zawarły w dniu 15 lipca 2014 r. umowę o pracę, której rzeczywistym celem nie było świadczenie pracy przez wnioskodawczynię na rzecz płatnika lecz jedynie uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego przez S. S. w postaci zasiłku chorobowego a następnie zasiłku macierzyńskiego.

Wnioskodawczyni nie wykazała w toku postępowania, iż celem zawartej umowy o pracę było faktycznie wykonywanie przez nią pracy w zakresie kierownictwa sprzedaży i produkcji. Co więcej wobec faktu, iż skarżąca pracowała jednocześnie w spółce (...) S.A i (...) gdzie obowiązywał ją ośmiogodzinny dzień pracy od 8 do 16 - tej, wykonywanie pracy w (...) w wymiarze pełnego etatu była praktycznie niemożliwe. Zgłaszane dowody, w postaci dokumentów oraz złożonych zeznań świadków i stron wykazywały nieścisłości i niejasności, szczególnie w zakresie czynności , jakie miała wykonać do momentu zwolnienia lekarskiego. Przedłożone dokumenty w postaci utworzonych akt osobowych wraz ze znajdującymi się w nich między innymi umową o pracę, zaświadczenie lekarskie potwierdzające zdolność do pracy skarżącej, wykaz obowiązków nie stanowią dowodu na to, iż przedstawiciel spółki (...) rzeczywiście zawarł umowę o pracę z S. S.. Niemniej jednak, jak słusznie podkreślał ZUS w toku postępowania, samo sporządzenie dokumentacji potwierdzającej nawiązanie stosunku pracy, a nawet wypłata wynagrodzenia czy opłacenie składek ubezpieczeniowych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie przesądza jeszcze o istnieniu stosunku pracy. Świadczy o tym dopiero realne i rzeczywiste świadczenie pracy przez pracownika na rzecz pracodawcy. Samo podpisanie dokumentu umowy o pracę nie oznacza ważności oświadczeń woli stron w sytuacji, gdy strony te mają świadomość, że w rzeczywistości pracownik nie będzie świadczyć pracy, a pracodawca nie będzie z tej pracy korzystać (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 4.08.2005r., II UK 321/04 OSNP 2006/11-12/190, wyrok Sądu Najwyższego z 24 lutego 2010 r. II UK 204/09, LEX nr 590241).

W przedmiotowej sprawie odwołująca się nie wykazała rzeczywistej potrzeby i racjonalności zatrudnienia jej w (...) (...)w L. oraz realnego wykonywania przez nią pracy. Dowody z dokumentów w postaci podpisanej przez skarżącą listy obecności oraz zestawienia wynagrodzeń – listy płac nie świadczyły o realnym wykonywaniu pracy przez skarżącą. S. S. wywodziła, iż codziennie, mając „zadaniowy” czas pracy (choć wszystkie zatrudnione w spółce pracownice biura pracowały od godziny 8 do 15 bądź 16) pracowała w lokalu spółki przy ul (...) w L. gdzie zapoznawała się z umowami zawartymi przez spółkę i załatwiała telefonicznie sprawy z wykonawcami. Zatrudniający ją prezes spółki W. W. nie wiedział nawet kto był jej bezpośrednim przełożonym, nie był w stanie podać konkretnych efektów jej pracy, ani nawet stanowiska na którym ją zatrudnił.

Reasumując , należy stwierdzić, iż wnioskodawczyni faktycznie nie świadczyła pracy na rzecz zainteresowanego w zadeklarowanym miejscu prowadzonej działalności. Biorąc pod uwagę, że była równocześnie zatrudniona w spółce (...) S.A. i (...) oraz z uwagi na brak jakichkolwiek efektów i dowodów jej pracy w spółce (...) w ocenie Sądu, wnioskodawczyni, na podstawie umowy z dnia 15 lipca 2014 r. nie wykonywała obowiązków pracowniczych przez pięć dni zanim poszła na zwolnienie lekarskie.

Zważyć również należy, co istotne, iż po odejściu skarżącej na zwolnienie lekarskie płatnik nie podjął żadnych starań celem znalezienia osoby na jej zastępstwo.

Budzi również wątpliwości wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni 5000 zł miesięczne wobec faktu iż wszystkie zatrudniane przez spółkę osoby zarabiały znacznie mniej, przedział wynagrodzeń innych pracowników wynosił 2100-3500 zł.

W ocenie Sądu Okręgowego, z powyższych okoliczności wynikało jednoznacznie, iż mimo formalnego zawarcia między stronami umowy o pracę i zgłoszenia odwołującej się do ubezpieczeń społecznych, w rzeczywistości strony nie realizowały postanowień umowy o pracę, a ich realizacja, nie była rzeczywistym celem zawartej umowy. Tym samym, zdaniem Sądu, umowa o pracę między stronami była umową pozorną i zmierzała jedynie do uzyskania korzystnych dla S. S. świadczeń z zakresu ubezpieczeń społecznych przy krótkim okresie pozostawania w zatrudnieniu i jednoczesnym krótkotrwałym obciążeniu (...) spółki (...).

Reasumując, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało słuszność stanowiska organu rentowego, iż umowa o pracę zawarta pomiędzy zainteresowanym (...) (...) w L. jest czynnością prawną pozorną, a tym samym nieważną i w związku z tym nie może rodzić obowiązku ubezpieczeniowego w zakresie ubezpieczeń społecznych.

W tym stanie rzeczy, w oparciu o powołane wyżej przepisy oraz na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.