Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 lutego 2016 r. w S.

sprawy M. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek odwołania M. B. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 12 listopada 2015 roku znak: EPOM/25/039083785

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Decyzją z 12 listopada 2015 r. organ rentowy, po rozpoznaniu wniosku z 6 października 2015 r., odmówił M. B. (1) prawa do emerytury pomostowej na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w warunkach szczególnych wynoszącego co najmniej 15 lat, a po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej. Organ rentowy wskazał zarazem, iż uznał za udowodnione przez ubezpieczonego tylko 7 miesięcy i 25 dni pracy w warunkach szczególnych, przypadające w okresie od 1 marca 1983r. do 25 października 1983r. Odmówił natomiast uwzględnienia w takim stażu okresu zatrudnienia od 5 sierpnia 1968r. do 28 lutego 1983r., wskazując że „ z legitymacji ubezpieczeniowej wynika, że był Pan zatrudniony na stanowisku elektryka, natomiast świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 09.09.1998r. dotyczy stanowiska elektromonter okrętowy. Zakład pracy wystawiając świadectwo pracy w szczególnych warunkach na podstawie posiadanej dokumentacji, ma obowiązek określić rodzaj wykonywanej pracy ściśle według wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.”

Ubezpieczony – reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym - złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej. Wskazał, iż w całym spornym okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych, tj. pracę bezpośrednio przy budowie i remoncie statków na stanowiskach znajdujących się na tych statkach, pochylniach, dokach i przy nabrzeżach w charakterze elektromontera. Na poparcie swoich twierdzeń wniósł o przesłuchanie świadków.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. B. (2) urodził się w dniu (...)

W dniu 26 marca 2015 r. złożył w ZUS O/S. wniosek o emeryturę pomostową. W tym czasie nie pozostawał w stosunku pracy. Nie był też członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Niesporne.

M. B. (1) legitymuje się okresem ubezpieczenia wynoszącym 36 lat, 4 miesiące i 19 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Niesporne, a nadto dowód: dokumentacja w aktach ZUS.

W okresie od 5 sierpnia 1968 r. do 30 kwietnia 1986 r. M. B. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Stoczni (...) w S.. W okresie od 26 października 1983r. do 30 kwietnia 1986r. korzystał z urlopu bezpłatnego. W czasie zatrudnienia w Stoczni (...), w okresie od 5 sierpnia 1968r. do 28 lutego 1983r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace bezpośrednio przy budowie statków morskich w stoczni na stanowisku elektromontera okrętowego. Były to prace o jakich mowa w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w wykazie A, dziale III, pod pozycją 90.

Z kolei w okresie od 1 marca 1983r. do 25 października 1983r. M. B. zajmował w Stoczni (...) stanowisko mistrza. W tym czasie wykonywał pracę w warunkach szczególnych o jakiej mowa w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w wykazie A, dziale XIV, pod pozycją 24.

Dowody: świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach – k. 65-66, pl. I akt ZUS O/S. dot. M. B..

Po dniu 31 grudnia 2008 roku M. B. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Niesporne.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie mogło zostać uwzględnione.

Zgodnie z treścią przepisu art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r., poz. 965 z późn. zm.), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3)osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

W niniejszej sprawie niespornym było, że po dniu 31 grudnia 2008 r. ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, stąd do jego sytuacji zastosowanie mógł znaleźć wyłącznie przepis art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, w którym przewidziano – na zasadzie wyjątku od powszechnie obowiązującej zasady - że prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3 ) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

W tym miejscu wymaga podkreślenia, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących. Przesłanki nabycia prawa do emerytury na podstawie przepisów o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie , co oznacza, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych. Także przewidzianych w prawie wyjątków od ustalanych zasad przechodzenia na emeryturę czy rentę nie można traktować rozszerzająco. Jeśli więc ubezpieczony mógłby przejść na emeryturę pomostową tylko w drodze wyjątku, po spełnieniu przesłanek wymienionych w art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, koniecznym jest by spełnił każdą z nich łącznie.

Mając to na uwadze, trzeba wskazać, iż w orzecznictwie sądów (w tym przede wszystkim w orzecznictwie Sądu Najwyższego) wyrażany jest jednolity pogląd, że nie spełnia przesłanki określonej w art. 49 pkt 3 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych ubezpieczony, którego dotychczasowy okres pracy nie jest okresem pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (wyrok Sądu Najwyższego z 4 grudnia 2013r., sygn. akt II UK 159/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 stycznia 2013 r., III AUa 1050/12; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2011 r. I UK 276/11; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2012 r. I UK 164/12). Pogląd ten sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela.

Trzeba więc wskazać, iż stosownie do definicji zawartej w przepisie art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, mogące z wiekiem z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, stawiające przed pracownikami - mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej - wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Wykaz tych prac określa załącznik nr 1 do ustawy. Z kolei pod pojęciem prac o szczególnym charakterze ustawodawca rozumie, zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy, prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Sąd Najwyższy w wyroku z 13 marca 2012 r. w sprawie II UK 164/11 wyraził pogląd, że wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, co oznacza, że cech pracy "o szczególnym charakterze" lub "w szczególnych warunkach" nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania i ich jakość mogła obniżyć się z wiekiem.

Jak z powyższego wynika, warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej przepisów art. 4 i 49 omawianej ustawy, jest więc legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po 1 stycznia 2009 r., co w przypadku M. B. nie miało jednak miejsca. W przypadku kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Oznacza to, że brak jest podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, który wprawdzie wykonywał pracę zaliczaną do „prac w warunkach szczególnych” przez rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983r., odnoszące się do przyznawania prawa do wcześniejszej, „zwykłej” emerytury, ale praca ta nie jest już obecnie zaliczana do kategorii prac w warunkach szczególnych, uprawniających do emerytury pomostowej.

Z uwagi na powyższe koniecznym stało się przyjęcie, iż M. B. nie spełnia przesłanki określonej w art. 49 pkt 3, tj. przesłanki legitymowania się co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze - w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. O ile bowiem praca w charakterze elektromontera okrętowego była kwalifikowana jako praca uprawniająca do wcześniejszej emerytury w myśl dotychczas obowiązujących przepisów, o tyle nie została ona obecnie przez ustawodawcę uznana za pracę, której wykonywanie daje prawo do przejścia na emeryturę pomostową. Ani w jednym, ani w drugim załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych nie została bowiem wymieniona praca, którą można byłoby uznać za tożsamą z pracą elektromontera, wykonywaną przy budowie i remoncie statków. Jedynymi pracami elektromonterskimi, jakie w świetle ustawy dają prawo do emerytury pomostowej są bowiem prace o jakich mowa w załączniku nr 2 do ustawy, pod pozycją 17, tj. prace elektromonterów bezpośrednio przy usuwaniu awarii oraz eksploatacji napowietrznych sieci elektroenergetycznych w warunkach prac pod napięciem. Takich zaś prac, co niesporne, M. B. nie wykonywał.

W świetle powyższego sąd uznał, iż ubezpieczony nie spełnił łącznie wszystkich warunków koniecznych do przyznania wnioskowanego świadczenia. Koniecznym stało się więc oddalenie odwołania, o czym orzeczono na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Na zakończenie należy podkreślić, iż sąd nie przeprowadził w toku procesu wnioskowanych przez ubezpieczonego dowodów z zeznań dwóch świadków, uznając iż jest to zbędne. Jak bowiem wcześniej wyjaśniono sąd – inaczej niż organ rentowy – już tylko w oparciu o dowody z dokumentów doszedł do przekonania, że w czasie zatrudnienia w Stoczni (...). B. wykonywał pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. Nie było więc potrzeby przesłuchiwać na tę samą okoliczność jeszcze świadków, tym bardziej, że – jak wskazano wyżej – wykonywanie przez ubezpieczonego przez okres ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu poprzednich przepisów nie stanowiło przesłanki umożliwiającej przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej w oparciu o przepisy obecnie obowiązujące.