Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 września 2013 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa J. C. i B. C.

przeciwko W. R., T. K., E. K., J. K., M. K. i S. W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego w Brodnicy

z dnia 30 kwietnia 2013 r.

sygn. akt I C 157/12

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Brodnicy na rzecz adwokat E. C. kwotę 356 zł (trzysta pięćdziesiąt sześć złotych) w tym 23% podatku VAT od kwoty 300 zł, tytułem zwrotu koszów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu w instancji odwoławczej.

Sygn. akt VIII Ca 371/13

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Brodnicy wyrokiem z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie z powództwa J. C. i B. C. przeciwko W. R., T. K., E. K., J. K., M. K., S. W. o zapłatę:

- oddalił powództwo o zapłatę odszkodowania,

- umarzył postepowanie w części dotyczącej przywrócenia stanu zgodnego z prawem,

- zasądził solidarnie od powodów J. i B. małż. C. solidarnie na rzecz pozwanych T. i E. małż. K. kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

- zasądził solidarnie od powodów na rzecz pozwanej W. R. kwotę 26 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

- zasądził solidarnie od powodów na rzecz pozwanego M. K. kwotę 108,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu ,

- przyznał ze Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Brodnicy) na rzecz adwokat E. C. kwotę 600 zł powiększoną o należny podatek VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodom.

Powodowie wystąpili z pozwem o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń oraz zapłatę za szkodę wyrządzoną na działce nr (...) w kwocie 2550 zł z odsetkami od 8.08.2012 r., tj. za zniszczone ogrodzenie i zniszczone plony. Na rozprawie w dniu 23 listopada 2012 r. pełnomocnik powodów cofnął pozew o przywrócenie stanu zgodnego z prawem, podtrzymując roszczenie o zasądzenie odszkodowania w kwocie 2550 zł tytułem odszkodowania za zniszczony płot i zasiewy.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 8 sierpnia 2010 r. powód dowiedział się, iż rozebrano płot, który powód postawił w dniu 1 sierpnia 2010 r. Ogrodzenie które postawił powód w celu uniemożliwienia przechodu przez jego nieruchomość przez K. bez wcześniejszego uzgodnienia tego z nim, było wykonane z siatki częściowo ocynkowanej, częściowo powlekanej. Siatka była w wysokości 1 m i była zakupiona przez powoda w hurtowni w N., ale była zakupiona już dawno w państwowej hurtowni. Siatka ta przed założeniem leżała u powoda w garażu. Nie była ona jednolita, ani jednorodna. Słupki do zainstalowania siatki powód kupił w punkcie skupu złomu w N., ale nie pamięta już czy było ich 13 czy 15 i miały one długość około 2,5 m. 2.5 m siatki kupił w hurtowni C. w Ś. i zapłacił za to 25 zł, ale faktury nie wziął. Nie pamięta również ile zapłacił za słupki.

Natomiast jeżeli chodzi o zasiewy to powód żadnych zasiewów osobiście nie wykonywał, zasiewy te wykonywał C.ze Ś., który przez 7 lat całą nieruchomość powoda obrabiał, siejąc zboże, zbierając trawę i plony te miał dla siebie. Przez 4 lata działkę uprawiał też J. B. i też miał z niej plony dla siebie. Powód nie uzyskiwał z powyższego tytułu żadnych korzyści. Natomiast zasiane na nieruchomości koniczyna i trawa rosną do chwili obecnej.

Gdy powód przyjechał na nieruchomość w dniu 22 listopada 2010 r. w celu zabezpieczenia znajdujących się tam rzeczy, zabrał siatkę i słupki składując je przy stodole syna w Ś..

Powód siatkę założył również w poprzek drogi, którą jeździli K..

Szkodę powód wyliczył w ten sposób, że wyliczył wartość drutu, siatki i słupków oraz koszt przyczepki, szacując je łącznie na kwotę 300 zł. Nie pamięta też jaka była ilość drutu ani wagowo ani na długość, nie wie też ile ten drut kosztował.

Sąd Rejonowy wskazał, że bezspornym jest także, iż ani pozwana W. R. ani pozwani małż. K., ani też pozwany S. W. na nieruchomości, na której powód postawił ogrodzenie nie byli, ani też tego ogrodzenia nie demontowali. Jednocześnie bezspornym jest, że ogrodzenie zostało zdemontowane przez pozwanego M. K., co przyznał zarówno on sam, jak też pozwana - jego małżonka J. K.. Bezspornym jest również, że ogrodzenie zamontowane przez powoda nie stanowiło dużej wartości, gdyż w większości zostało ono zbudowane z elementów pochodzących ze złomu (co przyznał sam powód, w podobny sposób opisywała też ogrodzenie pozwana J. K.). Powód nie był w stanie wykazać wartości tego ogrodzenia. Sąd Rejonowy wskazał też, że powód nie był w stanie także wykazać, aby została mu wyrządzona jakakolwiek szkoda w odniesieniu do zasiewu, gdyż z jego zeznań wynika, że zasiewy były wykonywane przez C. i B., którzy zbierali plony włącznie dla siebie. Natomiast posiana przez powoda trawa i koniczyna w dalszym ciągu na działce rośnie.

Sąd Rejonowy podkreślił, że związek przyczynowy jest konieczną przesłanką powstania odpowiedzialności odszkodowawczej. Brak przyczynowości powoduje, że nawet zakwalifikowanie określonego zachowania, jako bezprawnego i zawinionego oraz ustalenie faktu poniesienia szkody nie może prowadzić do uznania odpowiedzialności za szkodę (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 2009-03-11, I CSK 363/08 ).

Sąd I instancji wskazał, że w świetle poczynionych ustaleń faktycznych trudno przypisać pozwanym małż. K., W. R., S. W. oraz J. K., aby podjęli jakiekolwiek działania powodujące ich odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę. Osoby te bowiem nie miały zdanego kontaktu z ogrodzeniem które zostało postawione przez powoda.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez rozebranie ogrodzenia można byłoby w ocenie Sądu Rejonowego przypisać jedynie pozwanemu M. K., który sam przyznał fakt rozebrania ogrodzenia. Jednak Sąd Rejonowy zauważył, że pozwany uczynił to przy wykonywaniu swojego prawa podmiotowego, tj. w celu korzystania z ustanowionej na jego rzecz służebności gruntowej (co wyłącza bezprawność działania pozwanego). Nawet w tym przypadku zdaniem Sądu Rejonowego trudno mówić w ogóle o jakiejkolwiek szkodzie, bowiem materiał służący do ogrodzenia pozwany pozostawił na miejscu, a następnie zabrał go powód, składując ten materiał (w istocie rzeczy o wartości złomu) przy stodole swojego syna w Ś..

W świetle powyższych rozważań Sąd Rejonowy stwierdził, że powód nie wykazał ani faktu wyrządzenia szkody, ani też wysokości tej szkody, ani też przesłanek które uzasadniałyby istnienie związku przyczynowego między działaniem pozwanych a szkodą. W odniesieniu do szkody z tytułu zasiewów to roszczenie to jest zupełnie nie zrozumiałe w świetle tego co zeznał powód. Wszak zasiewów żadnych powód nie wykonywał, wykonywały je osoby trzecie, które to z jedynie tego tytułu miały korzyści w postaci plonów. Natomiast zasiana przez powoda koniczyna i trawa w dalszym ciągu rośnie.

Dlatego też Sąd Rejonowy roszczenie odszkodowawcze w całości oddalił (pkt 1 sentencji).

Na marginesie Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 140 kc granice prawa własności, które nie daje ostatecznie absolutnej władzy nad rzeczą, wyznaczają przepisy, zasady współżycia społecznego oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa, które powód w sposób ewidentny naruszył.

W odniesieniu do roszczeń związanych z przywróceniem stanu zgodnego z prawem wobec cofnięcia pozwu Sąd Rejonowy na zasadzie art. 355 §1 kpc w zw. z art. 203 kpc umorzył postępowanie jak w punkcie 2 sentencji.

O kosztach procesu Sąd postanowił w oparciu o przepisu art. 98 kpc w zw. z art. 108 §1 kpc. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu Sąd I instancji postanowił na podstawie art. 29 ust 1 ustawy z dnia 26.05.1982 r. – prawo o adwokaturze oraz przepisów rozporządzenia MS z 28.09.2002 r., w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku złożyli powodowie, zaskarżając go w części oddalającej powództwo o odszkodowanie i wnosząc o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez zasądzenie na rzecz powodów kwoty 2550 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 8 sierpnia 2010 r., a także o zasądzenie od pozwanego M. K. na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu; ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu I instancji w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Skarżący zarzucił:

- naruszenie przepisów prawa materialnego – art. 5 kc, art. 343 §1 i 2 kc przez uznanie, że pozwany M. K. demontując płot otaczający działkę nr (...), będącą własnością powodów, w całości, a nie tylko w części uniemożliwiającej korzystanie mu ze służebności drogi koniecznej wykonywał przysługujące mu prawo podmiotowe (art. 5 kc), czy też działał w ramach obrony koniecznej, czy dozwolonej samopomocy (art. 343 §1 i 2 kc),

- naruszenie przepisów prawa materialnego – art. 415 kc przez wyłączenie odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego M. K. względem powodów za wyrządzone im szkody przez rozbiórkę płotu otaczającego ich działkę nr (...), mimo iż jego działanie było bezprawne i zawinione i spowodowało szkodę majątkową powodów,

- naruszenie przepisów postępowania – art. 227 kpc w zw. z art. 278 §1 kpc przez oddalenie (co do którego zostało zgłoszone zastrzeżenie) wniosku dowodowego powodów z opinii biegłego na okoliczność wartości płotu rozebranego przez pozwanego M. K. i wartości zasiewów przez niego zniszczonych przy rozbiórce płotu, podczas gdy okoliczności te miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, a w szczególności zmierzały do ustalenia wartości szkody i wymagały wiadomości specjalnych,

- naruszenie przepisu art. 233 kpc – przez wydanie wyroku przed wszechstronnym rozważeniem okoliczności sprawy mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie,

- sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego poprzez – ustalenie, że M. K. rozbierając płot działał w granicach prawa przywracając możliwość przyjazdu służebną drogą, gdy tymczasem M. K. nie tylko rozebrał płot przegradzający służebną drogą, ale także rozebrał płot ogradzający całą działkę powodów nie obciążoną prawem przechodu i przejazdu na rzecz pozwanych i nie służącą temu celowi oraz ustalenie iż M. K., demontując płot otaczający działkę nr (...), będącą własnością powodów, nie wyrządził im szkody, gdy tymczasem zeznania tego pozwanego oraz zeznania powodów wskazują, iż szkoda została wyrządzona.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy w pełni podzielił zasadnicze dla rozstrzygnięcia ustalenia Sądu Rejonowego.

W szczególności za własne Sąd Okręgowy przyjął stwierdzenie Sądu I instancji, że nie zachodzą podstawy do przypisania po stronie pozwanego M. K. odpowiedzialności za szkodę względem powodów.

Zgodnie z przepisem art. 415 kc zaistnienie odpowiedzialności odszkodowawczej ex delicto (deliktowej) warunkuje przede wszystkim wyrządzenie szkody przez czyn niedozwolony, które to jest samoistnym źródłem stosunku obligacyjnego (przy założeniu, że szkoda jest zwykłym następstwem czynu niedozwolonego – związek przyczynowy). Wykazanie zaś powyższego obciąża powoda.

Tymczasem w ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy sprawy nie pozwalał na przyjęcie, że powodowie wskutek działania pozwanego M. K. ponieśli wskazywaną przez siebie szkodę. Dalece niewystarczające w tym względzie pozostaje samo oszacowanie szkody i oświadczenie o jej powstaniu przez powodów, na których spoczywała powinność udowodnienia, że ponieśli szkodę oraz wykazanie jej wysokości. Obowiązkowi temu powodowie nie sprostali. Przede wszystkim powodowie nie udowodnili, że wskutek demontażu przez pozwanego M. K. płotu doszło do jego zniszczenia i zaistnienia szkody. Nawet sam powód w zasadzie potwierdził, że wszystkie elementy zmontowanego wcześniej systemem gospodarczym ogrodzenia zostały złożone na jego działce a następnie zostały zabezpieczone przez niego poprzez złożenie ich przy stodole syna w Ś.. Wartość elementów z jakich zbudowano ogrodzenie, szczególnie mając na względzie fakt, iż były nabywane przede wszystkim jako złom nie uległa zmianie, w chwili demontażu bowiem materiał, z którego składał się płot, był w takim samym stanie, w jakim był w chwili jego stawiania (co miało miejsce zaledwie kilka dni wcześniej). Dotyczy to nie tylko słupków, ale i fragmentów siatki. Brak różnicy między wartością płotu powoda w chwili jego stawiania i demontażu wyklucza poniesienie przez powoda szkody w związku z rozbiórką tego płotu. Powód nie udowodnił natomiast szkody jaką miałby ponieść poprzez to, że wcześniej płot zamontował. Biorąc jednak pod uwagę sposób w jaki to zostało zrobione oraz okoliczności i miejsce montażu takie roszczenie nie mogłoby zostać uwzględnione. O bezzasadności roszczenia powodów w zakresie zniszczenia zasiewów w sposób trafny wypowiedział się Sąd Rejonowy i Sąd Okręgowy jego ocenę podziela. Przesądzające znaczenie ma tu bezsporna okoliczność, że plony z upraw prowadzonych przez osoby trzecie na nieruchomości powodów, nie przypadały powodom. Trudno zatem w ogóle mówić o możliwości poniesienia przez nich szkody w uprawie.

Jednocześnie mając na uwadze poczynione ustalenia stwierdzić należało, że racji bytu pozbawiony był wniosek dowodowy strony powodowej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wartości płotu rozebranego przez pozwanego M. K., jak też wartości zasiewów zniszczonych przy rozbiórce płotu.

Wobec niewykazania zaistnienia podstawowej przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego M. K. –zaistnienia szkody, bezcelowym było prowadzenie dalszych rozważań zwłaszcza w kwestii oceny, czy pozwany M. K. działał w ramach wykonywania przysługującego mu prawa podmiotowego (w celu korzystania ze służebności drogi koniecznej).

Reasumując Sąd Okręgowy stwierdził, że zarzuty apelacyjne naruszenia przepisów prawa procesowego jak i materialnego nie potwierdziły się, wobec czego apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej orzeczono na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz.U. Nr 16, poz. 124) w zw. z art. 108 kpc oraz §2 ust. 3, §6 pkt 3 i §13 ust. 1 pkt 1 i §19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (dz. U. Nr 163, poz. 1348).