Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2015 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Tomasz Korzeń

Protokolant st. sekr. sądowy Anna Kopala

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 listopada 2015 roku

sprawy z odwołania N. O.

od decyzji z dnia 4 grudnia 2014 roku znak (...)- (...)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

z udziałem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

o ustalenie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym

I.  oddala odwołanie,

II.  zasądza od N. O. na rzecz pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. 60zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

VI U 70/15 UZASADNIENIE

N. O. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 4 grudnia 2014 roku, którą to organ rentowy stwierdził, że ubezpieczona jako pracownik u płatnika składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 14 maja 2014 roku. Podniosła, że jej zatrudnienie u płatnika składek miało wyłącznie na celu świadczenie pracy zgodnie z zawartą umową i społeczno – gospodarczym przeznaczeniem stosunku pracy. Posiada ona 50 % udziałów w spółce lecz nie zasiada w organach decydujących spółki. Zatrudniona została na 1/4 etatu na stanowisko administracyjne. W wyniku jej osobistego zaangażowania doszło do podpisania umowy oraz rozpoczęcia współpracy z Telewizją (...) S.A. Oddział w G.. Z powodu zaprzestania świadczenia pracy pracodawca zmuszony był do zatrudnienia na jej miejsce w ramach zastępstwa pracownika w celu wykonywania zadań, które wcześniej wykonywała odwołująca. Dzięki staraniom skarżącej, jej zaangażowaniu w powierzone obowiązki pracownicze, firma wykazała zysk w IV kwartale 2014 roku.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. Podniósł, że w dniu 14 maja 2014 roku została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu zatrudnienia u płatnika składek na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, w wymiarze 1/4 etatu, z wynagrodzeniem 1 800,00 zł brutto miesięcznie. Od dnia 1 lipca 2014 roku przebywała na zwolnieniu lekarskim. W toku postępowania zakończonego sporną decyzją płatnik wzywany był do dostarczenia dokumentów potwierdzających fakt świadczenia pracy przez N. O.. W odpowiedzi na wezwanie płatnik oświadczył, że wszystkie dokumenty są podpisane przez osobą uprawnioną – M. R. i prokurenta – A. P.. Bez znaczenia jest więc załączony do odwołania protokół uzgodnień podpisany przez odwołującą, skoro nie miała ona upoważnienia do podpisywania w imieniu płatnika dokumentów. Jest także uzasadniona wątpliwość co do czasu sporządzenia przedmiotowego dokumentu, bowiem nie został on przedstawiony w toku postępowania przed organem rentowym. Twierdzenia zaś, że w zastępstwie ubezpieczonej zatrudniony został inny pracownik stoi w sprzeczności z wcześniejszymi wyjaśnieniami płatnika, który w toku postępowania oświadczył, że w czasie nieobecności N. O. zastępował ją prokurent – A. P., a także na podstawie zlecenia – firma zewnętrzna. Zgodnie z dostarczoną przez płatnika dokumentacją, firma w okresie od stycznia 2014 roku do kwietnia 2014 roku poniosła stratę w wysokości 2 474,69 zł. IV kwartał 2014 roku nie był natomiast objęty przedmiotem sprawy. Zbadanie sytuacji finansowej firmy miało na celu ustalenie czy, kondycja finansowa płatnika pozwalała na zatrudnienie ubezpieczonej, dlatego miarodajny jest okres do kwietnia 2014 roku.

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością poparła stanowisko odwołującej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (poprzednio: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 10 sierpnia 2007 roku. Wspólnikami Spółki są: N. O. (50 udziałów o łącznej wysokości 25 000,00 zł) i jej mąż T. O. (50 udziałów o łącznej wysokości 25 000,00 zł). Siedziba firmy mieści się w G. przy ul. (...). Za okres od stycznia do kwietnia 2014 roku Spółka poniosła stratę w wysokości 2 474,69 zł.

W dniu 14 maja 2014 roku zainteresowana zawarła z ubezpieczoną umowę o pracę na czas nieokreślony, na 1/4 etatu, z wynagrodzeniem 1 800,00 zł brutto miesięcznie (+ premia uznaniowa i nagroda). Skarżąca została zatrudniona na stanowisku pracownika administracyjno – biurowego. W imieniu Spółki umowę podpisał jedyny wtedy członek zarządu Spółki – (...). Płatnik zatrudniał wówczas ponad 20 pracowników, wyłącznie na zlecenie. Jedynie N. O. otrzymała umowę o pracę.

2 czerwca 2014 roku odwołująca podpisała w imieniu zainteresowanej protokół uzgodnień z Telewizją (...) S.A. Oddział w G. w sprawie współpracy w zakresie dotyczącym między innymi obsługi stron www, redagowania materiałów oraz ich zamieszczania na uzgodnionym portalu. Za Telewizję (...) S.A. protokół podpisał A. G. – bliski znajomym męża skarżącej.

Od 1 lipca 2014 roku N. O. przebywała na zwolnieniu lekarskim. Za okres od 1 lipca 2014 roku do 2 sierpnia 2014 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wypłaciła ubezpieczonej wynagrodzenie z tytułu niezdolności do pracy przypadającej w czasie ciąży, zaś od 3 sierpnia 2014 roku do 31 sierpnia 2014 roku – zasiłek chorobowy z tego tytułu. W dniu 1 września 2014 roku N. O. wystąpiła do pozwanego z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego.

Decyzją z dnia 4 grudnia 2014 roku organ rentowy stwierdził, że ubezpieczona jako pracownik zainteresowanej Spółki nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 14 maja 2014 roku.

N. O. urodziła się (...). W roku 2011 ukończyła Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w G. i uzyskała tytuł zawodowy magistra filologii polskiej.

Od 1 kwietnia 2013 roku jest zatrudniona w firmie, którą prowadzi jej mąż (...) Sp. z o.o., w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umowy o pracę, z wynagrodzeniem wynoszącym nieco ponad 2 000,00 zł miesięcznie.

12 maja 2014 roku rozpoczęła dodatkową pracę na 1/4 etatu w (...) Sp. z o.o. z wynagrodzeniem 1 600,00 zł miesięcznie. Siedziba tej spółki, podobnie jak siedziba zainteresowanej, mieści się w G. przy ul. (...). W Spółce tej ubezpieczona jest prokurentem. Dwa dni później N. O. została zatrudniona w zainteresowanej Spółce.

dowód:

dokumenty w aktach organu rentowego:

odpis z KRS k. 11-13

umowa o pracę k. 14

rachunki zysków i strat oraz bilanse k. 15-21

listy obecności k. 22, 24

listy płac k. 23, 25

lista zleceniobiorców k. 30

decyzja k. 37-39v

dokumenty w aktach osobowych ubezpieczonej, w szczególności: umowa o pracę, informacja dla pracownika, wniosek o zatrudnienie, karta szkolenia wstępnego

protokół uzgodnień k. 9

zeznania ubezpieczonej N. O. 65v (74-88), 97v

zeznania świadka A. G. k. 65v (88-93)

zeznania świadka T. O. k. 65v (93-96)

zeznania świadka M. R. k. 97

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Decydujące w przedmiotowej sprawie było ustalenie, czy od 14 maja 2014 roku ubezpieczona podlegała ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik płatnika składek (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (obecnie: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością).

Dopuszczalne jest kwestionowanie przez organ rentowy zarówno faktu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności poszczególnych jej elementów - w tym wysokości uzgodnionego wynagrodzenia za pracę. Wynika to z treści art. 83 ust. 1 oraz art. 41 ust. 13 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 2015.121); (patrz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005; II UK 16/05 ; LEX 182776; z dnia 19 maja 2009 roku w sprawie III UK 7/09, LEX 509047).

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( t.j. Dz. U. z 2015 roku, poz. 121 ze zm.), obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są pracownikami. Ponadto, przepisy art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 tej ustawy wprowadzają obowiązek, w odniesieniu do pracowników, ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Zgodnie z treścią art. 13 pkt 1 ustawy, obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w okresach: pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania stosunku pracy. Jak wynika z treści art. 8 ust. 1 cytowanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, czyli zatrudnioną przez pracodawcę. Przyjęcie, że dochodzi do powstania stosunku pracy, niezależnie od tego, czy pracownik do pracy przystąpi, obalone jest przez ustalenie, że pomimo zawarcia umowy nie nastąpiło zatrudnienie pracownika. Dlatego w sytuacji, gdy po zawarciu umowy o pracę pracownik podejmie pracę i ją wykonuje, a pracodawca zgodzi się na to, nie można mówić o pozorności czynności prawnej, gdyż z tego wynika wniosek, że strony zawierając umowę nie miały zamiaru niewykonywania pracy przez pracownika.

Do nawiązania stosunku pracy dochodzi poprzez złożenie zgodnych oświadczeń woli przez pracodawcę i pracownika, niezależnie od jego podstawy prawnej (art. 11 K.p.). Zgodnie z art. 22 K.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i w czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Celem zatem i zamiarem stron umowy o pracę winna być faktyczna realizacja treści stosunku pracy w granicach zakreślonych zawartą umową, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika - ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za świadczenie pracy.

Przede wszystkim podkreślić należy, że Spółka nie wykazała rzeczywistej potrzeby zatrudnienia ubezpieczonej. Gdyby stanowisko pracy stworzone dla ubezpieczonej było niezbędne, niezwłocznie po jej odejściu na zwolnienie lekarskie, zainteresowana poszukałaby innej osoby do świadczenia pracy na rzecz Spółki. Tymczasem w pierwszym okresie nieobecności ubezpieczonej w pracy jej obowiązki przejęła M. R. – jedyny wówczas członek zarządu. W okresie późniejszym Spółka zatrudniła co prawda A. P., a po niej jeszcze inną osobę na krótki okres, niemniej jednak w chwili obecnej A. P., będąca aktualnie członkiem zarządu Spółki, wykonuje w firmie wszystkie czynności, zarówno te, które należały do M. R. (przebywającej obecnie na urlopie macierzyńskim), jak i te, które – jak wskazywała ubezpieczona – należały do jej obowiązków. Wobec tego trudno uznać zatrudnienie skarżącej za niezbędne skoro aktualnie jeden z członków zarządu jest w stanie wykonywać swoje obowiązki a ponadto zastępować jeszcze dwie inne osoby. Trudno również uznać aby ubezpieczona wykazała fakt świadczenia pracy na rzecz płatnika protokołem uzgodnień z Telewizją (...) S.A. Oddziałem w G. datowanym na dzień 2 czerwca 2014 roku. W imieniu Spółki dokument ten podpisała ubezpieczona, która nie miała uprawnień do reprezentowania zainteresowanej, a zatem protokół ten nie był dla stron wiążący. Fakt, że sporządzenie tego dokumentu nie stanowiło dla stron żadnego zobowiązania do nawiązania współpracy potwierdził świadek A. G. - dyrektor Oddziału Telewizji (...) S.A. w G.. Okoliczność zaś, że w 2014 roku jedna osoba będąca pracownikiem zainteresowanej Spółki, świadczyła pracę na rzecz Telewizji (...) S.A., nie jest jeszcze wystarczająca do tego by uznać, że współpraca ta była efektem świadczenia pracy na rzecz Spółki przez ubezpieczoną. Osoba ta rozpoczęła pracę w Telewizji (...) S.A. w okresie gdy ubezpieczona przebywała już na zwolnieniu lekarskim. Tymczasem od momentu przebywania na zwolnieniu ubezpieczona – jak sama zeznała – musiała zaprzestać interesować się firmą. Skoro zatem do 1 lipca 2014 roku Spółka nie podpisała z Telewizją (...) S.A. żadnej wiążącej strony umowy dotyczącej osoby, która świadczyć miała pracę na rzecz tego podmiotu, porozumienie w tym zakresie między Spółką a Telewizją (...) S.A. leżało raczej w gestii tego, kto reprezentował firmę już w trakcie nieobecności ubezpieczonej. Skarżąca nie udokumentowała zatem wykonywania czynności na rzecz Spółki mających rzeczywisty wpływ na funkcjonowanie zainteresowanej. Jej przełożona – M. R. nie była w stanie wskazać nawet orientacyjnie ile pism w okresie zaledwie półtora miesiąca sporządziła ubezpieczona. Co więcej, nie była ona również w stanie wyjaśnić rozbieżności dotyczących godzin pracy ubezpieczonej. Jej zdaniem bowiem ubezpieczona świadczyła pracę na rzecz zainteresowanej w godzinach od 16:00 do 18:00 od poniedziałku do piątku. Tymczasem z list obecności za miesiąc maj i czerwiec 2014 roku wynika, że pracę tę świadczyć miała od godziny 6:00 do 8:00. Co więcej, okoliczność tę potwierdziła sama ubezpieczona w trakcie swoich zeznań podając, że „w firmie (...) pracowałam od godz. 6:00 do godz. 8:00, od poniedziałku do piątku.” Tymczasem już na kolejnej rozprawie w dniu 7 października 2015 roku skarżąca zeznała coś zupełnie innego, a mianowicie że wpisywane przez nią na listach obecności za maj i czerwiec godziny od 6:00 do 8:00 „musiały jej się pomylić.”

Wątpliwym jest również fakt zatrudnienia ubezpieczonej od razu na czas nieokreślony, bez sprawdzenia jej umiejętności praktycznych – choćby w drodze umowy na okres próbny. Nadto, z doświadczenia życiowego wynika, iż pracodawca, zatrudniając nowego pracownika, nie tylko proponuje mu umowę na czas próbny, względnie określony, celem sprawdzenia jego umiejętności, ale również proponuje takiemu pracownikowi niższe wynagrodzenie. Zdaniem Sądu, brak było ekonomicznego uzasadnienia zatrudnienia N. O. w sytuacji gdy przychody firmy nie pozwalały na wypłatę wynagrodzenia, bowiem za okres od stycznia do kwietnia 2014 roku Spółka poniosła stratę.

Oceniając materiał dowodowy Sąd nie dał wiary zeznaniom ubezpieczonej i zgłoszonym przez nią świadków, a także zeznaniom M. R., co do świadczenia pracy przez ubezpieczoną na rzecz płatnika. Złożyły je bowiem osoby pozostające w bliskich relacjach z ubezpieczoną (mąż T. O.) lub też bliskich relacjach z jej mężem (świadek A. G.), a zeznania te nie znajdują potwierdzenia w żadnych innych dowodach. M. R. jako znajoma męża ubezpieczonej, dzięki znajomości z nim została członkiem zarządu zainteresowanej Spółki. Jak bowiem zeznała: „znałam Pana O., zostałam polecona Panu W..” Nie ulega również wątpliwości, że łączą ją z N. O. relacje koleżeński a zatem może być ona osobą zainteresowaną rozstrzygnięciem sporu na korzyść ubezpieczonej. Jej zeznania były lakoniczne, nie była ona w stanie w sposób jasny i nie budzący wątpliwości wyjaśnić jakichkolwiek istotnych w sprawie okoliczności związanych ze świadczeniem pracy przez N. O. na rzecz Spółki, a przecież w okresie od 14 maja 2014 roku do końca czerwca 2014 roku była ona jedynym członkiem zarządu zainteresowanej. Nie potrafiła wskazać ani tego ile pism ubezpieczona napisała i wysłała w imieniu zainteresowanej, w okresie zaledwie półtora miesiąca, ani też tego na jaką kwotę ubezpieczona zawarła kontrakt z Telewizją (...) S.A. Jako osoba odpowiedzialna za Spółkę (jedyny członek zarządu), zważywszy na fakt, że ubezpieczona była jedyną osobą zatrudnioną w Spółce na umowę o pracę, winna ona posiadać wiedzę w tym zakresie. Nadto, jako pracodawca skarżącej nie potrafiła wyjaśnić rozbieżności pomiędzy godzinami pracy ubezpieczonej wpisanymi do listy obecności (od 6:00 do 8:00), a deklarowanymi w toku zeznań (od 16:00 do godz. 18:00). Fakt, że w trakcie zeznań po okazaniu jej listy obecności podała ona, że rozpoznaje podpis ubezpieczonej natomiast, co do wpisanych godzin pracy, nie ma pewności czy wpisów tych dokonała skarżąca świadczy jedynie o tym, że zeznając w ten sposób nie chciała zaszkodzić ubezpieczonej. Podpisy na liście obecności jak i podane tam godziny pracy wpisane zostały przez odwołującą, co potwierdziła ona sama, po okazaniu jej przedmiotowej listy.

Przepisy prawa pracy nie zakazują zatrudnienia kobiet w ciąży. Podkreślenia jednak wymaga, jak wynika z powyższych wywodów Sądu, nie była to też przyczyna, dla której Sąd odmówił uznania, iż pomiędzy skarżącą, a zainteresowaną powstał stosunek pracy. Sąd w tej mierze zbadał rzeczywistą wolę stron w odniesieniu do istotnych elementów stosunku pracy i w wyniku oceny materiału dowodowego ustalił, że N. O. rzeczywiście nie świadczyła pracy, zgodnie ze spisaną umową o pracę. Analiza stanu faktycznego niniejszej sprawy prowadzi do wniosku, że w świetle zasad doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania, umowa o pracę zawarta została nie w celu faktycznej realizacji wynikającego z treści stosunku pracy, a jedynie dla uzyskania przez zainteresowaną świadczeń z ubezpieczenia społecznego, związanych z ciążą, macierzyństwem, a zatem w celu obejścia prawa. Tym samym nie zostały spełnione ustawowe przesłanki objęcia ubezpieczonej obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, wynikającym art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i 12 ust. 1 ustawy systemie ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 KPC w związku z powołanymi wyżej przepisami, orzekł jak w punkcie I wyroku.

Zgodnie z treścią art. 98 § 1 K.p.c. strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Zgodnie z § 3 wskazanego przepisu do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez fachowego pełnomocnika zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego fachowego pełnomocnika, koszty sądowe, oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Wysokość wynagrodzenia radcy prawnego uregulowane zostało przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. tj. z 2013 r., poz. 490). Zgodnie z § 11 ust. 2 wskazanego aktu prawnego, minimalną stawką opłaty za czynności radców prawnych w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego wynoszą 60 zł i taką też kwotę Sąd Okręgowy zasądził od ubezpieczonej na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.