Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2013 r. w Szczecinie

sprawy E. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o emeryturę

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 12 września 2012 r. sygn. akt VI U 2498/12

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

SSA Romana Mrotek SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko

Sygn. akt III AUa 855/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 czerwca 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił E. C. prawa do emerytury po osiągnięciu 60 roku życia, z uwagi na nieudowodnienie przez niego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji, wskazując że przedłożył wraz z wnioskiem o emeryturę świadectwo pracy w warunkach szczególnych, w którym potwierdzono, iż pracował na stanowisku palowniczego przez ponad 15 lat.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację jak w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wyjaśnił, że nie uwzględnił w stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 2 listopada 1971 r. do 31 października 1992 r. w Zakładach Budownictwa (...) albowiem przedłożone przez ubezpieczonego świadectwo pracy w warunkach szczególnych zostało wystawione przez archiwum, które nie jest podmiotem uprawnionym do wystawiania takich dokumentów. Dodatkowo organ rentowy wskazał, że ubezpieczony pozostaje w zatrudnieniu.

Sąd Okręgowy w Szczecinie z dnia 12 września 2012 r., sygn. akt VI U 2498/12 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu E. C. od dnia 25 sierpnia 2012 r. prawa do emerytury o której mowa w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 12 grudnia 1998 r., o emeryturach i rentach z FUS.

W ustaleniach faktycznych Sąd Okręgowy wskazał, iż E. C. urodził się w dniu (...) roku. Jego łączny staż ubezpieczeniowy (udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe) na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosił 31 lat i 22 dni.

Ubezpieczony nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego, zaś wniosek o emeryturę ubezpieczony złożył w organie emerytalnym w dniu 30 maja 2012 roku.

Na dzień złożenia wniosku o emeryturę ubezpieczony pozostawał w zatrudnieniu. Stosunek pracy został rozwiązany w dniu 24 sierpnia 2012 r.

E. C. w okresie od 22 listopada 1971 r. do 31 października 1992 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładzie Budownictwa (...).

Likwidator Zakładów Budownictwa (...) w likwidacji wystawił ubezpieczonemu w dniu 3 września 2012 r. świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w których potwierdził, że E. C. w okresie zatrudnienia pracował w warunkach szczególnych:

- od dnia 1 listopada 1976 r. do 30 września 1977 r. i od 7 lipca 1981 r. do 30 kwietnia 1982 r. wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego (wykaz A dział XIV poz 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku palacza kotłowego wymienionym w wykazie A dział XIV poz. 1 pkt 1 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej,

- od dnia 1 października 1977 r. do 24 kwietnia 1978 r. i od 5 października 1978 r. do 6 lipca 1981 r. wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych (wykaz A dział II rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku montera instalacji grzewczych wymienionym w wykazie A dział II pkt 24 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywania uprawnie do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej,

- od dnia 25 kwietnia 1978 r. do 4 października 1978 r. wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace zbrojarskie i betoniarskie (wykaz A dział V poz. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku zbrojarza wymienionym w wykazie A dział V poz. 4 pkt 3 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywania uprawnie do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej

- od dnia 1 października 1986 r. do 24 lipca 1997 r. i od 24 września 1997 r. do 22 marca 2000 r. wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy wykonywaniu konstrukcji nadbrzeży, falochronów oraz innych budowli hydrotechnicznych w nawodnionych wykopach lub na styku woda-ląd (wykaz A dział V poz. 7 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku palowniczego wymienionym w wykazie A dział V poz. 7 pkt 3 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywania uprawnie do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy uznał, iż odwołanie ubezpieczenie okazało się zasadne. Uzasadniając powyższe wskazał, iż zgodnie z przepisem art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2009 Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.; dalej jako: ustawa emerytalna) - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl przepisu art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Dalej sąd meriti podał, iż wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Przepis § 4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi przy tym, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu § 2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o którym mowa stwierdza przy tym zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy. W załączniku do powyższego rozporządzenia, w wykazie A w dziale XIV zatytułowanym „prace różne” pod poz. 1 wskazano, że pracami w warunkach szczególnych są prace zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego”, w dziale II zatytułowanym „w energetyce” wskazano, że pracami w warunkach szczególnych są „prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”, w dziale V zatytułowanym „w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” pod poz. 4 wskazano, że pracami w warunkach szczególnych są prace zbrojarskie i betoniarskie, z kolei pod poz. 7 jako prace w warunkach szczególnych wymieniono „prace przy wykonywaniu konstrukcji nadbrzeży, falochronów oraz innych budowli hydrotechnicznych w nawodnionych wykopach lub na styku woda-ląd”.

Kontynuując rozważania sąd pierwszej instancji wskazał, iż rozporządzenie z 7 lutego 1983 r. jest aktem prawa powszechnego, odnoszącym się do pracowników wszystkich branż. Dodatkowo, w przepisie § 1 ust. 2 zamieszczono jednak upoważnienie dla właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralnych związków spółdzielczych do ustalenia - w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych - w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. W praktyce upoważnienie to oznacza jednak tylko tyle, że poszczególni ministrowie mogą ewentualnie doprecyzować rodzaje owych stanowisk pracy. Odnośnie pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w Zakładach Budownictwa (...) doprecyzowania stanowisk pracy, na których wykonywana jest praca w warunkach szczególnych dokonał Minister Komunikacji w zarządzeniu nr 64 z dnia 29 czerwca 1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej. W załączniku nr 1 do tego zarządzenia, wskazano, że stanowiskami pracy na których wykonywana jest praca w warunkach szczególnych są stanowiska: palacza kotłowego (dział XIV poz. 1 w pkt 1), montera instalacji grzewczych (dział II pkt 24), zbrojarza ( dział V poz. 4 pkt 3) oraz palowniczego (dział V poz. 7 pkt 3).

E. C. w toku niniejszego postępowania domagał się doliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Zakładach Budownictwa (...). Organ emerytalny odmówił uwzględnienia tego wniosku z uwagi na brak wystawionego przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Wskazał przy tym, że wprawdzie ubezpieczony przedłożył ogólne świadectwo pracy, jak również świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w którym wskazano, że w okresie zatrudnienia w Zakładach Budownictwa (...) w okresie od 22 listopada 1971 r. do 31 października 1992 r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace malowniczego (wykaz A dział V poz 7 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku malowniczego wymienionym w wykazie A dział V poz 7 pkt 3 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnie do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej (k. 8 plik II akt rentowych), jednakże zostało ono wystawione przez archiwum, które nie jest podmiotem uprawnionym do wystawiania tego typu dokumentów.

Mając na uwadze zastrzeżenia organu rentowego co do możliwości uznania przedłożonego przez ubezpieczonego świadectwa pracy za dokument potwierdzający okres zatrudnienia w warunkach szczególnych, Sąd Okręgowy wskazał, że faktem jest, że zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.: "Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy . Świadectwo pracy wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych powyższą normą stanowi przy tym domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przy tym dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W świetle powyższego w celu wykazania stażu pracy w warunkach szczególnych wystarczające jest przedłożenie przez ubezpieczonego świadectwa pracy, w którym zakład pracy określi charakter pracy wg działu i pozycji wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.

Dalej sąd pierwszej instancji podniósł, że ubezpieczony w celu udokumentowania stażu pracy w warunkach szczególnych w toku postępowania sądowego przedstawił dodatkowo świadectwa pracy w warunkach szczególnych z dnia 3 września 2012 r., wystawione przez likwidatora Zakładów Budownictwa (...) (a zatem podmiot uprawniony), w których potwierdzono, że ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych w okresach: od dnia 1 listopada 1976 r. do 30 września 1977 r. i od 7 lipca 1981 r. do 30 kwietnia 1982 r. wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego (wykaz A dział XIV poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku palacza kotłowego wymienionym w wykazie A dział XIV poz. 1 pkt 1 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej, od dnia 1 października 1977 r. do 24 kwietnia 1978 r. i od 5 października 1978 r. do 6 lipca 1981 r. wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych (wykaz A dział II rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku montera instalacji grzewczych wymienionym w wykazie A dział II pkt 24 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 r., od dnia 25 kwietnia 1978 r. do 4 października 1978 r. wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace zbrojarskie i betoniarskie (wykaz A dział V poz 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku zbrojarza wymienionym w wykazie A dział V poz. 4 pkt 3 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 r. oraz od dnia 1 października 1986 r. do 24 lipca 1997 r. i od 24 września 1997 r. do 22 marca 2000 r. wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy wykonywaniu konstrukcji nadbrzeży, falochronów oraz innych budowli hydrotechnicznych w nawodnionych wykopach lub na styku woda-ląd (wykaz A dział V poz. 7 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. na stanowisku palowniczego wymienionym w wykazie A dział V poz. 7 pkt 3 załącznika nr 1 do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 r.

Organ rentowy w toku postępowania sądowego nie zakwestionował prawidłowości ani wiarygodności przedmiotowych świadectw pracy w warunkach szczególnych z dnia 3 września 2012 r. Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że skoro świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS to w niniejszym postępowaniu koniecznym było uznanie – przy wzięciu pod uwagę zasad doświadczenia życiowego oraz logiki – iż w okresach wskazanych przez likwidatora (...) ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach palacza kotłowego, montera instalacji grzewczych, zbrojarza oraz palowniczego, a więc – w konsekwencji - że legitymuje się on okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych łącznie przekraczającym 15 lat.

Sąd pierwszej instancji zauważył, także że zgodnie z regulacją przywołanego na wstępie przepisu art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej, poza posiadaniem określonego stażu pracy (zarówno „zwykłego”, jak i w szczególnych warunkach) nieprzystąpieniem do otwartego funduszu emerytalnego oraz osiągnięciem wskazanego wieku, konieczne jest spełnienie przez niego także dalszego warunku: rozwiązanie stosunku pracy. Wymóg ten powinien przy tym zostać spełniony najpóźniej w dniu wydania zaskarżonej decyzji. Powyższe unormowanie jest przy tym analogiczne w swej treści z regulacją zamieszczoną w przepisie art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, w myśl którego „nauczyciele mający trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze (...), mogą - po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy - przejść na emeryturę”. Na gruncie zaś tego przepisu w orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntował się już pogląd, iż przepis ten określa pewną procedurę przechodzenia na emeryturę, od której nie można odstąpić. W szczególności zwrócono uwagę, że nauczyciel nie staje się emerytem z mocy samego prawa, lecz na skutek własnego działania, przez wyrażenie woli przejścia na emeryturę poprzez wniesienie wniosku do właściwego organu oraz przez rozwiązanie stosunku pracy. Sformułowanie przesłanek przejścia na emeryturę w art. 88 ust. 1 wyraża tę zasadę wystarczająco jasno; chodzi o określenie, że nauczyciele, jeżeli mają wymagany okres zatrudnienia, to "mogą - po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy - przejść na emeryturę". Z takiego określenia nie wynika możliwość uzyskania prawa do emerytury z tytułu wypełnienia wyłącznie warunku stażu (por. m.in. wyrok SN z dnia 17 kwietnia 2008 roku w sprawie II UK 194/07, opubl. LEX nr 490383 lub z dnia 20 listopada 2008 r. w sprawie I UK 104/08, opubl. LEX nr 489009).

Mając jednak na uwadze treść przepisu art. 316 § 1 ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, za dopuszczalną można byłoby uznać taką sytuację, w której warunek rozwiązania umowy o pracę ziściłyby się najpóźniej w dniu zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007r., sygn. akt III UK 25/07, OSNP 2008 nr 19-20, poz. 293). Taka sytuacja miała zdaniem Sądu miejsce w niniejszym postępowaniu. Sąd Okręgowy zwrócił przy tym uwagę, że ubezpieczony rozwiązał stosunek pracy z dniem 24 sierpnia 2012 r. a zatem w toku niniejszego postępowania.

W myśl przepisu art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej - świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2. Prawo do emerytury, o której mowa w art. 184 ustawy emerytalnej powstaje z chwilą spełnienia wszystkich warunków wskazanych w tym przepisie, tj. w momencie wykazania: stosownego wieku, wymaganego stażu ubezpieczeniowego ogólnego i szczególnego, nie przystąpienia do OFE i rozwiązania stosunku pracy.

W tym stanie rzeczy, na podstawie, art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w ten sposób, że przyznał E. C. prawo do emerytury od dnia 25 sierpnia 2012 r. (bowiem dopiero od tego dnia ubezpieczony faktycznie nie pozostawał w zatrudnieniu).

Apelację od wyroku wniósł organ rentowy, który wydanemu rozstrzygnięciu zarzucił:

-naruszenie prawa materialnego art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., o emeryturach i rentach z FUS poprzez ich zastosowanie mimo istniejącego stanu braku podstaw faktycznych,

- naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść postanowienia będącego przedmiotem zaskarżenia, polegające na naruszeniu przepisów postępowania, a w szczególności art. 233 kpc tj. sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że wykazane zostały okoliczności będące podstawą rozstrzygnięcia.

Tak podnosząc, apelujący wniósł o uchylenie wydanego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z uwzględnieniem należnych organowi rentowemu kosztów postępowania.

W odpowiedzi na apelację organu rentowego ubezpieczony wniósł o utrzymaniu wyroku w mocy. Podniósł, iż dokumenty dotyczącego jego pracy w warunkach szczególnych zostały wydane przez jego dawny zakład pracy. Nadto jest schorowany, nie może podjąć pracy i brakuje mu środków na zakup leków.

Również pełnomocnik ubezpieczonego wniósł o oddalenie apelacji, a także zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego przed sądem II instancji oraz przeprowadzenie dowodu z dokumentów świadectwa pracy w szczególnych warunkach wystawionego w dniu 23 października 2012 r., przez Likwidatora Zakładów Budownictwa (...) w likwidacji potwierdzające wykonywanie pracy, z którego wynika, iż ubezpieczony w okresie od 22 listopada 1971 r. do dnia 31 października 1976 r. stale i w pełnym okresie czasu pracy, wykonywał prace przy wykonywaniu konstrukcji nadbrzeży, falochronów oraz innych budowli hydrotechnicznych nawodnionych wykopach lub styku woda-ląd wykaz A dział V poz. 7 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) na stanowisku palowniczego wymienionym w wykazie A, dziale V, poz. 7, punkt 3 zawartym w załączniku nr 1 do Zarządzenia Nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 9 czerwca 1983 r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do zwrotu emerytury lub renty inwalidzkiej (Dz. Urz. M.K. nr 10 poz. 77 z dnia 3 lipca 1983 r. na okoliczność wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w okresie od dnia 22 listopada 1971 r. do dnia października 1976 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja okazała się zasadną w zakresie w jakim ujawniła braki postępowania dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło do uchylenia zapadłego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Analiza rozpoznawanej sprawy w świetle podniesionych przez apelującego zarzutów doprowadziła Sąd drugiej instancji do przekonania, iż nie rozpoznał on istoty sprawy i nie przeprowadził właściwie postępowania dowodowego na okoliczność spełnienia przez E. C. przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), zwanej dalej „ustawą emerytalną”. W tym stanie rzeczy poczyniona przez Sąd Okręgowy ocena zebranego materiału dowodowego okazała się dowolna, bowiem wykracza poza granice zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c.

Przypomnieć trzeba, że przedmiotem sporu zainicjowanego odwołaniem ubezpieczonego od decyzji z dnia 26 czerwca 2012 r. było ustalenie, czy organ rentowy w sposób prawidłowy uznał, iż ubezpieczonemu nie przysługuje prawo do emerytury w wieku obniżonym ze względu na fakt, że nie udowodnił on wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu w ramach takiego stażu pracy okresu zatrudnienia od 22 listopada 1971 r. do 31 października 1992 r. w Zakładach Budownictwa (...) w Przedsiębiorstwie Państwowym Oddziale (...) w W. z uwagi na fakt, iż przedłożone przez ubezpieczonego w celu udowodnienia tego okresu świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 26 marca 2000 r., zostało wystawione przez archiwum ww. pracodawcy i podpisane przez specjalistę do spraw archiwizacji, a więc przez nieuprawnionych do jego wystawiania oraz okoliczność, iż ubezpieczony w dacie wydawania spornej decyzji pozostawał w zatrudnieniu.

Sąd Apelacyjny wskazuje, iż podstawowym dokumentem potwierdzającym okres pracy w warunkach szczególnych jest świadectwo pracy wystawione przez zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji (§ 2 ust. 2 rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku). Należy jednak pamiętać, że świadectwo pracy w szczególnych warunkach, podobnie jak i inne dowody, podlega weryfikacji co do zgodności z prawdą w kontekście całokształtu materiału dowodowego, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Zadaniem Sądu rozpoznającego sprawę jest więc przeprowadzenie wyczerpującego postępowania dowodowego i rozstrzygnięcie o rzeczywistym okresie pracy w warunkach szczególnych (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, OSNP 2005/11/161 czy wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 r., sygn. III AUa 466/06, LEX nr 310487). Przykładowo więc sam brak zawartej w świadectwie pracy adnotacji o pracy w szczególnych warunkach nie pozbawia ubezpieczonego możliwości wykazywania przed Sądem, iż tego rodzaju praca w rzeczywistości była przez niego wykonywana. Sąd pierwszej instancji w przedmiotowej sprawie zadaniu temu ewidentnie nie sprostał, albowiem ustalenia odnośnie spornego okresu oparł wyłącznie na świadectwie pracy z dnia 3 września 2012 r. przedłożonym przez ubezpieczonego w dniu 5 września 2012 r. i to mimo zastrzeżeń organu rentowego wywiedzionych w odwołaniu i podtrzymanym na rozprawie, aktach rentowych oraz na dość lakonicznych wyjaśnieniach wnioskodawcy. Nie zweryfikował tych ustaleń w oparciu o akta osobowe ubezpieczonego czy zeznania świadka. A przecież strony i Sąd winni dążyć do zgromadzenia wszelkiej dokumentacji mogącej wyjaśnić spór, czego w niniejszej sprawie nie uczyniono.

W ocenie Sądu Apelacyjnego uzasadniony okazał się zarzut apelującego naruszenia prawa materialnego albowiem w oparciu o zebrany przez Sąd I instancji nie może w sposób wiarygodny i niebudzący wątpliwości przyjąć, że wykonywana przez E. C. w spornym okresie była pracą, o której stanowi rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. oraz art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W tej sytuacji nie można mówić o rozpoznaniu przez Sąd Okręgowy istoty sprawy – jeżeli całe postępowanie dowodowe należy powtórzyć, jak również nie można przyjąć, że sporne okoliczności mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy zostały wyjaśnione. Mając na uwadze powyższe przy ponownym rozpoznaniu sprawy rzeczą Sądu pierwszej instancji będzie ustalenie istotnych okoliczności sprawy i ich ponowna ocena prawna. W tym celu Sąd ten winien przede wszystkim uzyskać akta osobowe ubezpieczonego, szczegółowo go przesłuchać, na okoliczność rodzaju pracy wykonywanej w okresie spornym, a także przeprowadzić dowód z przesłuchania świadków.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy przeprowadzi postępowanie w całym zakresie, poczynając od wyznaczenia podstawy faktycznej, obejmującej istotne okoliczności z punktu widzenia przesłanek materialno prawnych, przez postępowanie dowodowe połączone z oceną wiarygodności dowodów, następnie dokona ustaleń i subsumcji, przeprowadzając postępowanie dowodowe Sąd rozważy zgłoszone w tym zakresie wnioski stron, ewentualnie konieczność przeprowadzenia postępowania z urzędu.

Wobec przedstawionego stanowiska prawnego, z uwagi na koniczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pozostawiając temu Sądowi rozstrzygniecie o kosztach instancji odwoławczej na podstawie art. 108 § 2 k.p.c..