Ts 348/08
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
781/II/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 29 maja 2009 r.
Sygn. akt Ts 348/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Maria Gintowt-Jankowicz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Z.T., w sprawie zgodności:
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) oraz art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 191, poz. 1368) z art. 2, art. 5, art. 7, art. 9, art. 30, art. 32, art. 37, art. 38, art. 87, art. 90 i art. 91 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 12 listopada 2008 r. skarżący wniósł o stwierdzenie, że ustawa z dnia 17 stycznia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) jest niezgodna z art. 2, art. 5, art. 7, art. 9, art. 30, art. 32, art. 37, art. 38, art. 87, art. 90 i art. 91 Konstytucji.
Decyzją z 11 grudnia 1996 r. ZUS przyznał skarżącemu rentę inwalidzką, która - według obliczeń skarżącego – stanowiła 0,72 średniej ówczesnej płacy. Zdaniem skarżącego stanowi to prawo nabyte. Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Inspektorat Kluczbork decyzją z 9 lipca 2007 r. o przeliczeniu emerytury (nr 05775728-1/01/RE) naliczył skarżącemu świadczenie emerytalne w wysokości 1366 zł brutto, gdy tymczasem – zgodnie z jego obliczeniami – wysokość emerytury, biorąc pod uwagę wysokość średniej pracy w 2007 r., powinna wynosić 1934 zł. Odwołanie skarżącego od decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Opolu – V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 23 stycznia 2008 r. (sygn. akt VU 3003/07). Apelacja złożona od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 30 września 2008 r. (sygn. akt III A Ua 1227/08). Skarżący zarzucił sądom obu instancji naruszenie art. 180 ust. 9 i art. 196 kwestionowanej ustawy. Jak sam wskazuje w skardze konstytucyjnej, przytaczając postawione sądom zarzuty: „Wywodził, iż artykuł 180 ust. 9 należy rozumieć i przyjmować nie tylko w zakresie czasowym, ale wraz ze wszystkimi nabytymi prawami. Wskazywano też, że ustawa ta weszła w życie 1 stycznia 1999 r. (art. 196) i jej ustalenia dotyczą tylko osób, które po tej dacie otrzymają pierwsze świadczenie rentowe bądź emerytalne”.
Zarządzeniem z 23 stycznia 2009 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków wniesionej skargi konstytucyjnej poprzez m.in. skonkretyzowanie przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które skarżący czyni przedmiotem skargi konstytucyjnej oraz wskazanie, jakie konstytucyjne prawa lub wolności skarżącego zostały naruszone na skutek wydania rozstrzygnięcia opartego na przepisie, o którym mowa w pkt 1, oraz określenie sposobu naruszenia tych praw lub wolności.
W piśmie procesowym nadesłanym do Trybunału w dniu 4 lutego 2009 r. skarżący wskazał, iż przedmiotem skargi czyni ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawę z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 191, poz. 1368), której art. 1 pkt 4 nadaje art. 194a ust. 5 ustawy z 1998 r. nowe brzmienie. W dalszej części skarżący powtórzył rozważania zawarte w skardze konstytucyjnej, dodając tylko konkluzję, iż w jego ocenie doszło do naruszenia zasady lex retro non agit. Zdaniem skarżącego przy każdej waloryzacji następuje relatywne obniżenie świadczenia emerytalnego.
Skarżący wskazuje, że wymienione ustawy są niezgodne art. 2, art. 5, art. 7, art. 9, art. 30, art. 32, art. 37, art. 38, art. 87, art. 90 i art. 91 Konstytucji. Z tych artykułów skarżący wywodzi swoje naruszone prawa.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którego rozpatrzenie uwarunkowane zostało spełnieniem szeregu wymogów wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, iż skarga poza wymaganiami dotyczącymi pisma procesowego powinna zawierać: dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją oraz wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone. W przypadku, w którym skarga nie zawiera wskazanych powyżej elementów, Trybunał Konstytucyjny wzywa skarżącego do uzupełnienia terminie 7 dni braków skargi pod rygorem odmowy nadania jej dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 2 i 3 ustawy o TK).
Ponieważ skarżący przedmiotem skargi konstytucyjnej uczynił całą ustawę z dnia 17 stycznia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) został – zarządzeniem Sędziego TK z 23 stycznia 2009 r. – wezwany do skonkretyzowania przepisów ustawy, które czyni przedmiotem skargi. Tym samym zarządzeniem wezwano także skarżącego do wskazania konstytucyjnego prawa lub konstytucyjnej wolności, które uległy naruszeniu na skutek wydania wskazanego w skardze jako ostateczne rozstrzygnięcia oraz do określenia sposobu, w jaki do tego naruszenia doszło.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego wskazane powyżej braki skargi konstytucyjnej nie zostały uzupełnione w ustawowym terminie. Wprawdzie skarżący przesłał w terminie 7-dniowym pismo procesowe stanowiące odpowiedź na wydane zarządzenie, jednakże nie doprecyzował w nim przepisów zaskarżonej ustawy, które czyni przedmiotem skargi konstytucyjnej. Nie można bowiem za takie doprecyzowanie uznać stwierdzenia, iż skarżący kwestionuje wyłącznie te regulacje prawne, które były podstawą wydanych w sprawie rozstrzygnięć. Oznaczałoby to bowiem de facto upoważnienie do samodzielnego wyznaczania przez Trybunał granic wniesionej skargi konstytucyjnej, którymi to granicami – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – miałby być potem związany.
Na marginesie wskazać należy, iż skarżący w piśmie procesowym, jako przedmiot skargi konstytucyjnej wskazał także art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 191, poz. 1368) nadający nową treść art. 194 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie wysuwając jednak w stosunku do tego przepisu jednocześnie żadnego zarzutu.
W dalszej kolejności stwierdzić należy, iż skarżący nie wskazał także w piśmie nadesłanym w odpowiedzi na zarządzenie sędziego TK z 23 stycznia 2009 r. żadnego konstytucyjnego prawa lub konstytucyjnej wolności, które doznałyby uszczerbku na skutek wydania ostatecznego rozstrzygnięcia. Skarżący odwołuje się wprawdzie do naruszenia zasady lex retro non agit, jednakże zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zasada ta, mająca swoje źródło w art. 2 Konstytucji, ma charakter zasady przedmiotowej, której naruszenie nie daje podstawy do wniesienia skargi konstytucyjnej. Ochronie w trybie skargi konstytucyjnej podlegają tylko konstytucyjne wolności lub konstytucyjne prawa przyjmujące normatywną postać praw podmiotowych. Oznacza to, że ich adresatem jest obywatel (lub inny podmiot prawa), kształtują one jego sytuację prawną, zaś adresat ten ma możność wyboru zachowania się, tj. spełnienia lub niespełnienia normy prawnej. Wynikające z art. 2 zasady przedmiotowe, w tym zasada lex retro non agit, adresowane są przede wszystkim do ustawodawcy i wyznaczają sposób, w jaki normowane być powinny poszczególne dziedziny życia publicznego (zob. postanowienia z: 12 grudnia 2000 r. i 23 stycznia 2002 r, Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 59 i 60; 19 grudnia 2001 r., SK 8/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 272; 26 czerwca 2002 r., SK 1/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 53).
Mając powyższe na uwadze należało orzec jak na wstępie.
POSTANOWIENIE
z dnia 29 maja 2009 r.
Sygn. akt Ts 348/08
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Maria Gintowt-Jankowicz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Z.T., w sprawie zgodności:
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) oraz art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 191, poz. 1368) z art. 2, art. 5, art. 7, art. 9, art. 30, art. 32, art. 37, art. 38, art. 87, art. 90 i art. 91 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 12 listopada 2008 r. skarżący wniósł o stwierdzenie, że ustawa z dnia 17 stycznia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) jest niezgodna z art. 2, art. 5, art. 7, art. 9, art. 30, art. 32, art. 37, art. 38, art. 87, art. 90 i art. 91 Konstytucji.
Decyzją z 11 grudnia 1996 r. ZUS przyznał skarżącemu rentę inwalidzką, która - według obliczeń skarżącego – stanowiła 0,72 średniej ówczesnej płacy. Zdaniem skarżącego stanowi to prawo nabyte. Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Inspektorat Kluczbork decyzją z 9 lipca 2007 r. o przeliczeniu emerytury (nr 05775728-1/01/RE) naliczył skarżącemu świadczenie emerytalne w wysokości 1366 zł brutto, gdy tymczasem – zgodnie z jego obliczeniami – wysokość emerytury, biorąc pod uwagę wysokość średniej pracy w 2007 r., powinna wynosić 1934 zł. Odwołanie skarżącego od decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Opolu – V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 23 stycznia 2008 r. (sygn. akt VU 3003/07). Apelacja złożona od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 30 września 2008 r. (sygn. akt III A Ua 1227/08). Skarżący zarzucił sądom obu instancji naruszenie art. 180 ust. 9 i art. 196 kwestionowanej ustawy. Jak sam wskazuje w skardze konstytucyjnej, przytaczając postawione sądom zarzuty: „Wywodził, iż artykuł 180 ust. 9 należy rozumieć i przyjmować nie tylko w zakresie czasowym, ale wraz ze wszystkimi nabytymi prawami. Wskazywano też, że ustawa ta weszła w życie 1 stycznia 1999 r. (art. 196) i jej ustalenia dotyczą tylko osób, które po tej dacie otrzymają pierwsze świadczenie rentowe bądź emerytalne”.
Zarządzeniem z 23 stycznia 2009 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków wniesionej skargi konstytucyjnej poprzez m.in. skonkretyzowanie przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które skarżący czyni przedmiotem skargi konstytucyjnej oraz wskazanie, jakie konstytucyjne prawa lub wolności skarżącego zostały naruszone na skutek wydania rozstrzygnięcia opartego na przepisie, o którym mowa w pkt 1, oraz określenie sposobu naruszenia tych praw lub wolności.
W piśmie procesowym nadesłanym do Trybunału w dniu 4 lutego 2009 r. skarżący wskazał, iż przedmiotem skargi czyni ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawę z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 191, poz. 1368), której art. 1 pkt 4 nadaje art. 194a ust. 5 ustawy z 1998 r. nowe brzmienie. W dalszej części skarżący powtórzył rozważania zawarte w skardze konstytucyjnej, dodając tylko konkluzję, iż w jego ocenie doszło do naruszenia zasady lex retro non agit. Zdaniem skarżącego przy każdej waloryzacji następuje relatywne obniżenie świadczenia emerytalnego.
Skarżący wskazuje, że wymienione ustawy są niezgodne art. 2, art. 5, art. 7, art. 9, art. 30, art. 32, art. 37, art. 38, art. 87, art. 90 i art. 91 Konstytucji. Z tych artykułów skarżący wywodzi swoje naruszone prawa.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna stanowi środek ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którego rozpatrzenie uwarunkowane zostało spełnieniem szeregu wymogów wynikających z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy wynika, iż skarga poza wymaganiami dotyczącymi pisma procesowego powinna zawierać: dokładne określenie ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach albo obowiązkach określonych w Konstytucji i w stosunku do którego skarżący domaga się stwierdzenia niezgodności z Konstytucją oraz wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone. W przypadku, w którym skarga nie zawiera wskazanych powyżej elementów, Trybunał Konstytucyjny wzywa skarżącego do uzupełnienia terminie 7 dni braków skargi pod rygorem odmowy nadania jej dalszego biegu (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 2 i 3 ustawy o TK).
Ponieważ skarżący przedmiotem skargi konstytucyjnej uczynił całą ustawę z dnia 17 stycznia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, ze zm.) został – zarządzeniem Sędziego TK z 23 stycznia 2009 r. – wezwany do skonkretyzowania przepisów ustawy, które czyni przedmiotem skargi. Tym samym zarządzeniem wezwano także skarżącego do wskazania konstytucyjnego prawa lub konstytucyjnej wolności, które uległy naruszeniu na skutek wydania wskazanego w skardze jako ostateczne rozstrzygnięcia oraz do określenia sposobu, w jaki do tego naruszenia doszło.
W ocenie Trybunału Konstytucyjnego wskazane powyżej braki skargi konstytucyjnej nie zostały uzupełnione w ustawowym terminie. Wprawdzie skarżący przesłał w terminie 7-dniowym pismo procesowe stanowiące odpowiedź na wydane zarządzenie, jednakże nie doprecyzował w nim przepisów zaskarżonej ustawy, które czyni przedmiotem skargi konstytucyjnej. Nie można bowiem za takie doprecyzowanie uznać stwierdzenia, iż skarżący kwestionuje wyłącznie te regulacje prawne, które były podstawą wydanych w sprawie rozstrzygnięć. Oznaczałoby to bowiem de facto upoważnienie do samodzielnego wyznaczania przez Trybunał granic wniesionej skargi konstytucyjnej, którymi to granicami – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – miałby być potem związany.
Na marginesie wskazać należy, iż skarżący w piśmie procesowym, jako przedmiot skargi konstytucyjnej wskazał także art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 191, poz. 1368) nadający nową treść art. 194 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nie wysuwając jednak w stosunku do tego przepisu jednocześnie żadnego zarzutu.
W dalszej kolejności stwierdzić należy, iż skarżący nie wskazał także w piśmie nadesłanym w odpowiedzi na zarządzenie sędziego TK z 23 stycznia 2009 r. żadnego konstytucyjnego prawa lub konstytucyjnej wolności, które doznałyby uszczerbku na skutek wydania ostatecznego rozstrzygnięcia. Skarżący odwołuje się wprawdzie do naruszenia zasady lex retro non agit, jednakże zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego zasada ta, mająca swoje źródło w art. 2 Konstytucji, ma charakter zasady przedmiotowej, której naruszenie nie daje podstawy do wniesienia skargi konstytucyjnej. Ochronie w trybie skargi konstytucyjnej podlegają tylko konstytucyjne wolności lub konstytucyjne prawa przyjmujące normatywną postać praw podmiotowych. Oznacza to, że ich adresatem jest obywatel (lub inny podmiot prawa), kształtują one jego sytuację prawną, zaś adresat ten ma możność wyboru zachowania się, tj. spełnienia lub niespełnienia normy prawnej. Wynikające z art. 2 zasady przedmiotowe, w tym zasada lex retro non agit, adresowane są przede wszystkim do ustawodawcy i wyznaczają sposób, w jaki normowane być powinny poszczególne dziedziny życia publicznego (zob. postanowienia z: 12 grudnia 2000 r. i 23 stycznia 2002 r, Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 59 i 60; 19 grudnia 2001 r., SK 8/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 272; 26 czerwca 2002 r., SK 1/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 53).
Mając powyższe na uwadze należało orzec jak na wstępie.