Pełny tekst orzeczenia

232/3/B/2015

POSTANOWIENIE

z dnia 19 maja 2015 r.

Sygn. akt Ts 279/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Marek Kotlinowski – przewodniczący

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – sprawozdawca

Maria Gintowt-Jankowicz,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 lutego 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej L. E.-K.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



1. W sporządzonej przez adwokata skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 18 października 2013 r. (data nadania), L. E.-K. (dalej: skarżąca) zarzuciła niezgodność art. 407 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), „w części dotyczącej sposobu obliczania 3-miesięcznego terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w przypadku, gdy podstawą wznowienia jest pozbawienie możności działania lub brak należytej reprezentacji, tj. w części tego przepisu stanowiącej, że termin ten biegnie »od dnia, w którym o wyroku dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy«”, z art. 45 ust. 1 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji.



2. Postanowieniem z 25 lutego 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



2.1. Trybunał – na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) – odmówił, ze względu na niedopuszczalność orzekania, nadania skardze dalszego biegu w zakresie badania zgodności art. 407 § 1 k.p.c. z art. 32 ust. 1 Konstytucji (przywołanym przez skarżącą jako „samodzielny” wzorzec kontroli).



2.2. W zakresie badania zgodności art. 407 § 1 k.p.c. z art. 45 ust. 1 Konstytucji Trybunał odmówił nadania skardze dalszego biegu z powodu oczywistej bezzasadności zarzutu (art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK). W stanie faktycznym poprzedzającym zainicjowanie postępowania w trybie skargi konstytucyjnej skarżąca wniosła bowiem z wyraźnym przekroczeniem terminu (określonego w zaskarżonym przepisie) skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Powiatowego w Mławie z 23 listopada 1960 r. (sygn. akt I Ns 513/60) w sprawie stwierdzenia nabycia w drodze zasiedzenia własności nieruchomości należącej do spadkodawczyni skarżącej przez Skarb Państwa na zasadzie art. 1 w związku z art. 34 dekretu z dnia 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich (Dz. U. Nr 13, poz. 87, ze zm.; dalej: dekret z 1946 r.), co skutkowało odrzuceniem tego środka prawnego (postanowienie Sądu Okręgowego w Płocku z 13 czerwca 2013 r., sygn. akt IV Ca 171/13, zmieniające postanowienie Sądu Rejonowego w Mławie z 31 grudnia 2012 r., sygn. akt I Ns 238/11). Tym samym – jak wskazał Trybunał – to nie zakwestionowany art. 407 § 1 k.p.c. ipso iure atque in abstracto umożliwił odrzucenie skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Powiatowego w Mławie z 23 listopada 1960 r. (sygn. akt I Ns 513/60), ale wyłącznie niezachowanie należytej staranności przez skarżącą zastępowaną przez jej profesjonalnych pełnomocników procesowych, którzy (uzyskawszy w toku postępowania o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym wiedzę o podstawie wpisania Skarbu Państwa, a następnie gminy miejskiej Mława, w dziale II księgi wieczystej nr KW PL1M/00003773/2, prowadzonej dla nieruchomości stanowiącej własność spadkodawczyni skarżącej) nie podjęli wówczas żadnych kroków prawnych w celu wznowienia postępowania w sprawie I Ns 513/60 i wyeliminowania z obrotu prawnego postanowienia z 23 listopada 1960 r.



2.3. Odpis postanowienia Trybunału został doręczony pełnomocnikowi skarżącej 3 marca 2014 r.



3. Pismem procesowym, sporządzonym przez adwokata i wniesionym do Trybunału Konstytucyjnego 7 marca 2014 r. (data nadania), skarżąca złożyła zażalenie na postanowienie z 25 lutego 2014 r. Zarzuciła w nim Trybunałowi: po pierwsze – naruszenie art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK „poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na bezpodstawnej odmowie nadania dalszego biegu skardze kasacyjnej [konstytucyjnej], w szczególności poprzez niezasadne odwołanie się do okoliczności związanych z działalnością profesjonalnego pełnomocnika w postępowaniu o uzgodnienie treści księgi wieczystej, podczas gdy okoliczności niniejszej sprawy przemawiają za tym, że to sam w sobie skarżony przepis stanowił przeszkodę w dostępie do sądu w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji”; po drugie – naruszenie art. 92 k.p.c. w związku z art. 96 w związku z art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, ze zm.) „poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na wywodzeniu obowiązków pełnomocnika do działania w innej sprawie niż ta, w której złożone zostało pełnomocnictwo, wyłącznie z treści samego pełnomocnictwa, stanowiącego jedynie jednostronne oświadczenie woli, dające umocowanie (a nie obowiązek) do określonego działania, z pominięciem treści zakresu umowy łączącej pełnomocnika z jego mocodawcą, a w konsekwencji naruszenie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na bezpodstawnej odmowie nadania dalszego biegu skardze kasacyjnej [konstytucyjnej]”; po trzecie – naruszenie art. 91 pkt 1 k.p.c. „poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na bezpodstawnym przyjęciu, iż: a) pełnomocnictwo procesowe obejmuje z mocy prawa upoważnienie do zapoznania się z aktami innej sprawy, mającej wpływ na tok prowadzonego postępowania oraz b) do złożenia skargi o wznowienie postępowania w innej sprawie niż sprawa objęta pełnomocnictwem, a w konsekwencji: naruszenie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na bezpodstawnej odmowie nadania dalszego biegu skardze kasacyjnej [konstytucyjnej]”.

W uzasadnieniu zażalenia skarżąca podniosła, że jest mieszkanką Dominium Kanady, a „[w] czasie, gdy było prowadzone postępowanie o uzgodnienie treści księgi wieczystej nie było taniego, szybkiego Internetu, aby ówczesny pełnomocnik mógł (…) uzgodnić ze skarżącą szereg kwestii związanych z analizą znaczenia postanowienia [Sądu Powiatowego w Mławie] z 23 listopada 1960 r. [sygn. akt I Ns 513/60], wyjaśnieniem tego skarżącej, ustaleniem wynagrodzenia za ewentualne dodatkowe czynności, uzyskania dostępu do akt innej sprawy nie dotyczącej bezpośrednio skarżącej, zidentyfikowaniem błędów proceduralnych w tej sprawie, uzgodnieniem wynagrodzenia za osobne postępowania o wznowienie postępowania, przygotowaniem skargi o wznowienie postępowania, itp.”. Ponadto, skarżąca powołała się na uchwałę składu siedmiu sędziów SN z 5 czerwca 2008 r. o sygn. III CZP 142/07 (OSNC 2008, nr 11, poz. 122) w celu wykazania braku zdolności jej ówczesnego pełnomocnika do złożenia skargi o wznowienie postępowania zakończonego przywołanym postanowieniem z 23 listopada 1960 r.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w związku z art. 36 ust. 6 i 7 w związku z art. 49 ustawy o TK). Na etapie rozpatrzenia zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.



2. Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie uznaje, że odniesienie się do treści zażalenia należy poprzedzić uwagami natury ogólnej, dotyczącymi zasady skargowości obowiązującej w postępowaniu przed polskim sądem konstytucyjnym. Zgodnie z art. 66 ustawy o TK Trybunał, orzekając, jest związany granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi. Zasada ta wymaga, aby sam skarżący określił akt normatywny lub jego część, które są przedmiotem postępowania. Trybunał nie może z urzędu rozszerzyć wskazanego przedmiotu kontroli. Istotne jest przy tym to, że niemożność działania Trybunału ex officio zachowuje aktualność we wszystkich stadiach postępowania przed tym organem. Należy zatem przyjąć, że podmiot występujący z zażaleniem na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu sam określa granice, w ramach których sprawa podlega rozpoznaniu.

Niezwykle istotna jest przy tym funkcja, jaką pełni ten środek odwoławczy. Jak wynika z treści art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK, na postanowienie w sprawie nienadania skardze dalszego biegu skarżącemu przysługuje zażalenie do Trybunału w terminie siedmiu dni od daty doręczenia postanowienia. Przedmiotem zażalenia jest wydane w ramach wstępnej kontroli postanowienie dotyczące oceny strony formalnej skargi. Ze względu na to, że w przepisie tym stanowi się o postanowieniu w sprawie nienadania dalszego biegu skardze, należy uznać, że zażalenie może odnosić się jedynie do przedstawionych przez Trybunał Konstytucyjny argumentów przemawiających za negatywną oceną strony formalnej skargi. Brak takiego odniesienia musi zostać każdorazowo oceniony jako niepodważenie zasadności argumentacji zawartej w zaskarżonym postanowieniu i skutkować będzie nieuwzględnieniem zażalenia (por. np. postanowienie TK z 31 października 2011 r., Ts 306/10, OTK ZU nr 5/B/2011, poz. 381).



3. Przystępując do oceny wniesionego przez skarżącą środka odwoławczego, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarżąca w zażaleniu odniosła się jedynie do odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie badania zgodności art. 407 § 1 k.p.c. z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Nie zakwestionowała natomiast podstawy odmowy odnośnie do badania zgodności zaskarżonego przepisu z art. 32 ust. 1 ustawy zasadniczej.

W związku z powyższym Trybunał – zgodnie z art. 66 ustawy o TK – rozpatrzył zażalenie skarżącej w zakresie, w jakim dotyczy ono stwierdzonej w zaskarżonym postanowieniu oczywistej bezzasadności zarzutu niezgodności art. 407 § 1 k.p.c. z art. 45 ust. 1 Konstytucji.



4. Trybunał stwierdza, że postanowienie z 25 lutego 2014 r. – w zakresie oceny zarzutu naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji przez art. 407 § 1 k.p.c. – jest prawidłowe, a sformułowane w zażaleniu zarzuty są niezasadne i nie zasługują na uwzględnienie.



5. Trybunał postanowił ustosunkować się łącznie do postawionych w petitum zażalenia zarzutów względem zaskarżonego postanowienia z powodu ścisłego związku pomiędzy nimi oraz sposobu ich uzasadnienia przez skarżącą.



5.1. W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że instytucja pełnomocnictwa procesowego została integralnie uregulowana w art. 86 i n. k.p.c. Ocena konsekwencji udzielenia pełnomocnictwa procesowego w kształcie określonym w art. 91 k.p.c. nie wymaga więc – wbrew temu, co skarżąca podaje w petitum i uzasadnieniu zażalenia (zwłaszcza s. 3 i 5-6) – odwoływania się do przepisów prawa materialnego o pełnomocnictwie, co wynika a contrario z treści art. 92 k.p.c. Istotą pełnomocnictwa procesowego jest bezpośrednie zastępstwo strony w wykonywaniu czynności procesowych, oparte na założeniu, że czynności procesowe pełnomocnika wywołują natychmiast skutek prawny dla mocodawcy. Jest to szczególnie widoczne w orzecznictwie dotyczącym oceny zawinienia w nieterminowym dokonaniu czynności procesowych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika; ugruntowany jest przy tym pogląd, że zawinienie pełnomocnika traktować należy jak zawinienie samej strony (por. np. postanowienia SN z: 13 marca 2000 r., sygn. akt IV CKN 841/00, niepubl.; 23 lipca 2002 r., sygn. akt II CZ 72/02, „Legalis”; 3 grudnia 2003 r., sygn. akt I CZ 139/03, „Legalis” oraz 30 maja 2007 r., sygn. akt II CSK 167/07 „Legalis”, a także wyrok SN z 6 listopada 2013 r., sygn. akt IV CSK 119/13, „Legalis”). Należy też zauważyć, że o ile od osoby, która bez upoważnienia ingeruje w cudze interesy (prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia) wymaga się działania z korzyścią dla osoby, której sprawę prowadzi i zgodnie z jej prawdopodobną wolą, to od osoby obdarzonej przez mocodawcę zaufaniem wyrażającym się w udzieleniu jej upoważnienia do działania w imieniu i na rzecz mocodawcy żądać należy co najmniej takich samych przejawów staranności i dbałości o jego interesy. Występowanie w imieniu mocodawcy immanentnie wiąże się bowiem z obowiązkiem realizowania jego woli. W stanie faktycznym poprzedzającym wniesienie analizowanej skargi konstytucyjnej wolą skarżącej było zaś uregulowanie jej tytułu prawnego do oddziedziczonej nieruchomości.



5.2. Jak wynika z dokumentów zgromadzonych w niniejszym postępowaniu, w stanie faktycznym poprzedzającym wniesienie analizowanej skargi konstytucyjnej skarżąca – na mocy testamentu – została jedyną spadkobierczynią S.E. (zmarłej w 1993 r.), co zostało potwierdzone orzeczeniem kanadyjskiego Sądu Najwyższego Prowincji Kolumbia Brytyjska z 25 sierpnia 1994 r. (nr 209912). Najpóźniej po otwarciu spadku w 1993 r. po S.E. skarżąca uzyskała wiedzę, że nieruchomość położona w Mławie przy Starym Rynku 5 (dawniej: Starym Rynku 11) stanowiła własność i przedmiot posiadania jej spadkodawczyni stosownie do: po pierwsze – prawomocnego postanowienia Sądu Grodzkiego w Mławie z 11 marca 1946 r. (sygn. akt C 545/45) o wprowadzeniu S.E. w posiadanie po B.E.; po drugie – prawomocnego postanowienia Sądu Grodzkiego w Mławie z 10 czerwca 1948 r. (sygn. akt Sp 5/48) o stwierdzeniu nabycia spadku przez S.E. po B.E.; po trzecie – decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z 22 stycznia 1960 r. w sprawie wydania S.E. przedmiotowej nieruchomości oraz – po czwarte – zaświadczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie – Referatu Finansowego w Mławie z 20 października 1961 r. potwierdzającego wobec S.E. tytuł własności przedmiotowej nieruchomości.

Co istotne, skarżąca, uzyskawszy zgodnie z prawem kanadyjskim sądowe zatwierdzenie testamentu (uwierzytelnione następnie przez konsula Rzeczypospolitej Polskiej), wystąpiła z powództwem o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, Dz. U. Nr 19, poz. 147, ze zm.; dalej: u.k.w.h.), a nie z wnioskiem o wpis jej prawa własności do działu II księgi wieczystej (w stanie prawnym obowiązującym do 22 września 2001 r. – na podstawie art. 37 i n. u.k.w.h., zaś w stanie prawnym obowiązującym od 23 września 2001 r. – na podstawie art. 6261 i n. k.p.c.). Okoliczność ta świadczy bezspornie o tym, że skarżąca miała świadomość, iż w dziale II księgi wieczystej nieruchomości położonej w Mławie przy Starym Rynku 5 nie figuruje jej spadkodawczyni, a inny podmiot, tj. gmina miejska Mława, która – decyzją Wojewody Ciechanowskiego z 6 sierpnia 1991 r. (znak: Gnn82293751165/91) – nabyła nieodpłatnie własność przedmiotowej nieruchomości od Skarbu Państwa, na rzecz którego Sąd Powiatowy w Mławie prawomocnym postanowieniem z 23 listopada 1960 r. (sygn. akt I Ns 513/60) stwierdził jej zasiedzenie na zasadzie art. 1 w związku z art. 34 dekretu z 1946 r.

Niezależnie od powyższego, zarówno przed zainicjowanym w 1999 r. postępowaniem o uzgodnienie treści księgi wieczystej nieruchomości położonej w Mławie przy Starym Rynku 5 z rzeczywistym stanem prawnym, jak i w jego toku, pełnomocnik skarżącej miał możliwość zapoznania się z treścią tej księgi oraz jej aktami na zasadzie art. 9 w związku z art. 91 pkt 1 k.p.c., a także na zasadzie przepisów szczególnych (w stanie prawnym obowiązującym do 22 września 2001 r. – § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 marca 1992 r. w sprawie wykonania przepisów ustawy o księgach wieczystych i hipotece, Dz. U. Nr 29, poz. 128, ze zm.; w stanie prawnym obowiązującym od 23 września 2001 r. – art. 361 ust. 3 i 4 u.k.w.h.). Oznacza to zaś, że mając wiedzę o postanowieniu Sądu Powiatowego w Mławie z 23 listopada 1960 r. (sygn. akt I Ns 513/60) w sprawie stwierdzenia zasiedzenia własności przedmiotowej nieruchomości przez Skarb Państwa (stosowna adnotacja w dziale II księgi wieczystej), a także o jego treści (odpis tego postanowienia w aktach księgi wieczystej, który nota bene został pełnomocnikowi doręczony także przez pozwaną gminę pismem procesowym z 15 listopada 2000 r.) pełnomocnik skarżącej powinien był podjąć stosowne kroki prawne w celu wyeliminowania rzeczonego orzeczenia z obrotu prawnego. Wynikało to z nakazu działania w zgodzie z interesem prawnym skarżącej, a także – i przede wszystkim – z wiedzy o postanowieniach Sądu Grodzkiego w Mławie z 11 marca 1946 r. (sygn. akt C 545/45) oraz 10 czerwca 1948 r. (sygn. akt Sp 5/48), gdyż inaczej nielogiczne byłoby wytaczanie powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawym; ewentualne postanowienie wznowieniowe odnośnie do postanowienia z 23 listopada 1960 r. miałoby zaś istotny wpływ na toczące się wówczas postępowanie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (argumentum ex art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.).



5.3. Trybunał zwraca uwagę na to, że treść art. 91 pkt 1 k.p.c. – wbrew temu, co podnoszone jest w zażaleniu – nie uniemożliwiała pełnomocnikowi skarżącej zapoznania się z treścią akt sprawy I Ns 513/60, w której stwierdzono nabycie własności nieruchomości należącej do spadkodawczyni skarżącej przez Skarb Państwa w drodze zasiedzenia. Zgodnie bowiem z art. 525 zdanie pierwsze k.p.c. oraz – obowiązującym do 1 kwietnia 2007 r. – § 104 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 1987 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz. 218, ze zm.) pełnomocnik mógł wystąpić do przewodniczącego wydziału z umotywowanym wnioskiem o udostępnienie mu do przejrzenia akt tamtej sprawy ze względu na jej potencjalny wpływ na toczące się wówczas postępowanie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Ponadto, w oparciu o udzielone pełnomocnictwo, mógł on – na zasadzie art. 524 § 2 oraz art. 97 w związku z art. 13 § 2 w związku z art. 406 k.p.c. – złożyć skargę o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu Powiatowego w Mławie z 23 listopada 1960 r. (sygn. akt I Ns 513/60), gdyż byłoby to uzasadnione – z jednej strony – znaczeniem rozstrzygnięcia wznowieniowego dla toczącego się wówczas postępowania o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, a z drugiej – materialnoprawnym terminem do wniesienia skargi o wznowienie postępowania, określonym w art. 407 § 1 k.p.c., którego niedochowanie implikowałoby negatywne skutki procesowe dla mandantki (por.: orzeczenia SN z 4 października 1935 r., sygn. akt C III 13/35, Zb. Orz. 1936, nr 4, poz. 163 oraz 9 grudnia 1935 r., sygn. akt C II 1823/35, Zb. Orz. 1936, nr 7, poz. 285; uchwała SN z 18 września 1992 r., sygn. akt III CZP 112/92, OSNC 1993, nr 5, poz. 75; I. Gil, uwaga 4 do art. 97 k.p.c., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. E. Marszałkowska-Krześ, wyd. 12, Warszawa 2015).



5.4. Trybunał zwraca uwagę na to, że skoro – w związku z wiedzą o treści postanowienia Sądu Powiatowego w Mławie z 23 listopada 1960 r. – pełnomocnik ustanowiony przez skarżącą w 2011 r. zapoznał się z aktami zakończonego postępowania w sprawie I Ns 513/60 i wniósł w jej imieniu skargę o wznowienie postępowania, to tym bardziej pełnomocnicy ustanowieni w 1999 r. mieli możliwość podjęcia odpowiednich działań w imieniu i na rzecz mandantki. Problem komunikacji skarżącej z jej pełnomocnikami ustanowionymi w 1999 r. (in casu: zakres informacji otrzymywanych przez mandantki od mandatariuszy) nie może wpływać na ocenę zasadności sformułowanych przez skarżącą w niniejszej sprawie zarzutów (ustalenie zdarzenia, od którego obliczany jest termin przewidziany przez art. 407 § 1 k.p.c.), gdyż podważałby istotę instytucji pełnomocnika procesowego i związane z nią konsekwencje, a tym samym prowadziłby do obejścia prawa przy obliczaniu terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania cywilnego.



5.5. Trybunał zauważa także, że odwołanie się przez skarżącą do motywów uchwały składu siedmiu sędziów SN o mocy zasady prawnej z 5 czerwca 2008 r. o sygn. III CZP 142/07 (OSNC 2008, nr 11, poz. 122) jest bezprzedmiotowe w kontekście stanu faktycznego poprzedzającego wniesienie analizowanej skargi konstytucyjnej (działanie pełnomocników skarżącej w toku postępowania o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym w latach 1999-2002). Zawarta w przedmiotowej uchwale wykładnia art. 91 k.p.c. – jak wskazał Sąd Najwyższy w ostatnim zdaniu punktu 5 uzasadnienia tego judykatu – „ma [bowiem] zastosowanie na przyszłość, od dnia jej podjęcia”. Oznacza to zatem – z woli samego Sądu Najwyższego – jej irrelewantność odnośnie do oceny czynności procesowych (lub ich braku) mających miejsce przed 5 czerwca 2008 r.



5.6. Wziąwszy pod uwagę powyższe, należy przypomnieć, że każdorazowa ocena zasadności skargi konstytucyjnej (tzn. sformułowanych w niej zarzutów) nie może abstrahować od okoliczności konkretnego stanu faktycznego. Naruszenie konstytucyjnych praw i wolności musi mieć bowiem charakter obiektywny, tzn. nie może być wywołane (sprowokowane) przez zachowanie (a ściślej: zaniedbanie) skarżącego. Nie bez znaczenia jest także to, czy skarżący działał samodzielnie, czy też był zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego; instytucja pełnomocnika profesjonalnego ma bowiem gwarantować odpowiednią merytorycznie i fachową reprezentację interesów strony (por. uchwała SN z 22 lutego 2006 r., sygn. akt III CZP 6/06, OSNC 2007, nr 1, poz. 5).

W stanie faktycznym poprzedzającym wniesienie analizowanej skargi konstytucyjnej skarżąca działała za pośrednictwem pełnomocników profesjonalnych, których obowiązkiem było dochowanie należytej staranności przy reprezentowaniu mandantki. Tymczasem to nie treść zaskarżonego art. 407 § 1 k.p.c. ipso iure atque in abstracto, ale zaniedbanie pełnomocników, czyli niedochowanie należytej staranności, nie tylko spowodowało w późniejszym czasie odrzucenie przez Sąd Okręgowy w Płocku postanowieniem z 13 czerwca 2013 r. (sygn. akt IV Ca 171/13) skargi o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Sądu Powiatowego w Mławie z 23 listopada 1960 r. (sygn. akt I Ns 513/60), ale wywołało też dalszą konsekwencję w postaci utraty prawa do wniesienia skargi konstytucyjnej. Skarga ta – co wyraźnie wynika z art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK – nie może być wykorzystywana jako instrument służący korygowaniu zaniedbań popełnionych w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie, nawet jeżeli za te zaniedbania nie ponosi bezpośrednio odpowiedzialności skarżący, tylko jego pełnomocnik.



5.7. Podsumowując, w zaskarżonym postanowieniu Trybunał Konstytucyjny prawidłowo stwierdził podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z powodu oczywistej bezzasadności postawionego w niej zarzutu.



Z przedstawionych wyżej powodów – na podstawie art. 36 ust. 7 w związku z art. 49 ustawy o TK – Trybunał postanowił nie uwzględnić zażalenia.