Pełny tekst orzeczenia

218/3/B/2015



POSTANOWIENIE

z dnia 13 maja 2015 r.

Sygn. akt Tw 42/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Leon Kieres – przewodniczący

Zbigniew Cieślak – sprawozdawca

Andrzej Rzepliński,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 marca 2015 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa,



postanawia:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



1. W dniu 10 grudnia 2014 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynął wniosek Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Funkcjonariuszy i Pracowników Więziennictwa (dalej: NSZZ FiPW; Związek) o zbadanie zgodności: art. 160 ust. 1-4 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2014 r. poz. 1415 ze zm.; dalej: ustawa o Służbie Więziennej) oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2010 r. w sprawie udzielania zezwoleń na podjęcie zajęcia zarobkowego poza służbą przez funkcjonariuszy Służby Więziennej (Dz. U. Nr 122, poz. 834; dalej: rozporządzenie) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 45, art. 65, art. 78 i art. 184 Konstytucji, a także § 3 ust. 2 rozporządzenia z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 2, art. 45, art. 65, art. 78 i art. 184 Konstytucji.



2. Postanowieniem z 3 marca 2015 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania wnioskowi dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia.



2.1. Trybunał ustalił, że uchwała w sprawie wystąpienia z wnioskiem o abstrakcyjną kontrolę norm została podjęta przez organ wykonawczy Związku – Zarząd Główny, a zatem pochodzi od podmiotu nieuprawnionego. Trybunał stwierdził, że wnioskodawca nie przedstawił przy tym żadnego dowodu na to, iż uchwała Zarządu Głównego wykonuje wolę wyrażoną w uprzedniej uchwale, podjętej przez Krajowy Zjazd Delegatów. Nie wykazał również, że postanowienia statutu NSZZ FiPW przyznają Zarządowi Głównemu uprawnienie do samodzielnego podjęcia uchwały inicjującej abstrakcyjną kontrolę norm.



2.2. Ponadto Trybunał uznał, że wnioskodawca zbyt wąsko wyznaczył przedmiot kontroli. Trybunał podkreślił, że do skonstruowania zarzutu niezgodności art. 160 ust. 1-4 ustawy o Służbie Więziennej z Konstytucją niezbędne było odniesienie się do art. 218 ustawy o Służbie Więziennej, czego wnioskodawca nie uczynił.



2.3. Trybunał zwrócił również uwagę na to, że wnioskodawca nie dokonał wymaganych wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym, które potwierdzałyby ogólnokrajowy charakter Związku i jego organów w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.



3. W zażaleniu z 16 marca 2015 r. Zarząd Główny NSZZ FiPW wniósł o uchylenie postanowienia w całości i przyjęcie wniosku do rozpoznania.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2. Wnioskodawca nie zgadza się ze stanowiskiem Trybunału o braku kompetencji Zarządu Głównego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.



2.1. Związek wskazuje że „bliźniaczą organizacją związkową do reprezentowanej NSZZ FiPW jest Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Policjantów (NSZZP). Obydwa działają w służbach mundurowych o zasięgu ogólnopolskim, mają siedzibę w Warszawie, praktycznie identyczną organizację i statuty. (…) W postanowieniu z 25.10.2011 r. kończącym (…) postępowanie Trybunał Konstytucyjny nie zakwestionował prawa Zarządu Głównego [NSZZP] do podejmowania uchwał o wystąpienie z kontrolą konstytucyjną norm prawnych”. Wnioskodawca wyraża wątpliwości „[d]laczego jeden zarząd główny ma prawo składać skargi konstytucyjne, a drugi nie – przy tożsamych rozwiązaniach statutowych”.

W odniesieniu do przywołanego stanowiska trzeba przede wszystkim przypomnieć, że badanie legitymacji w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym następuje a casu ad casum i obejmuje wyłącznie konkretny – oparty na jednej, określonej uchwale w sprawie hierarchicznej kontroli zgodności norm – wniosek, który inicjuje rozpoznanie wstępne. Oznacza to, że wynik tej analizy zależy w danym przypadku od okoliczności rozpatrywanej sprawy (por. postanowienie TK z 19 lipca 2011 r., Tw 3/11, OTK ZU nr 4/B/2011, poz. 284).

W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny nie może sugerować się poglądem wyrażonym w orzeczeniu, które wydał w ramach innego postępowania, ani poczynionymi tamże ustaleniami. Uznanie przez Trybunał legitymacji procesowej zarządu głównego innego związku zawodowego (np. powoływanego przez wnioskodawcę NSZZP) nie jest więc równoznaczne z automatycznym przyznaniem przez sąd konstytucyjny istnienia po stronie Zarządu Głównego NSZZ FiPW takiego uprawnienia w rozpatrywanej sprawie.

Trybunał stwierdza zatem, że przedstawiona w zażaleniu argumentacja nie podważa prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2.2. Wnioskodawca wskazuje postanowienia statutu, które – w jego ocenie – mają dowieść, że Zarząd Główny jest organem, któremu przysługuje legitymacja wnioskowa do Trybunału Konstytucyjnego. Twierdzi, że „»Władzami ogólnopolskimi Związku są 1) Krajowy Zjazd Delegatów, 2) Zarząd Główny, 3) Główna Komisja Rewizyjna« [art. 23 statutu]. Do zadań Prezydium ZG należy »reprezentowanie Zarządu Głównego oraz realizowanie jego uchwał i wytycznych«. Do ciągu umocowania do reprezentacji NSZZFIPW należy dodać art. 28 Statutu określający, że »Przewodniczący Zarządu Głównego, lub w jego zastępstwie wiceprzewodniczący, reprezentuje Związek na zewnątrz oraz kieruje pracami Zarządu i Prezydium«. Ciąg upoważnień przy realizacji wniosku o sprawdzenie konstytucyjności przepisów ustawy o SW został zachowany. Wykładnia autentyczna Statutu związku może być wykonywana przez organ, który go stworzył, czyli organ Związku”.

Zdaniem Trybunału powołane przez wnioskodawcę postanowienia statutu nie dowodzą tego, że Zarząd Główny ma kompetencję do podjęcia uchwały w sprawie wystąpienia z wnioskiem o hierarchiczną kontrolę norm. Uprawnienie do podjęcia takiej uchwały musi natomiast wynikać z przepisów prawa lub statutu danej organizacji. Wnioskodawca nie udowodnił jednak, że na podstawie statutu przysługuje mu uprawnienie do samoistnego występowania z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, nie podważył tym samym stanowiska Trybunału o wykonawczym charakterze Zarządu Głównego. Jak słusznie podkreślił Trybunał w zakwestionowanym postanowieniu, podjęcie uchwały w sprawie zainicjowania postępowania przed Trybunałem stanowi czynność o charakterze nadzwyczajnym, która z tego powodu nie może być dokonana samodzielnie przez organ wykonawczy organizacji. Należy również zauważyć, że wnioskodawca nie wykazał tego, że uchwała Zarządu Głównego wykonuje wolę wyrażoną w uprzedniej uchwale Krajowego Zjazdu Delegatów.



2.3. W konsekwencji Trybunał stwierdza, że zasadna była odmowa nadania dalszego biegu wnioskowi ze względu na brak kompetencji Zarządu Głównego jako organu wykonawczego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego.



3. Wnioskodawca kwestionuje stanowisko Trybunału dotyczące nieprawidłowego określenia we wniosku przedmiotu kontroli.



3.1. Związek dowodzi, że „[w] poprzednich orzeczeniach nie było »wskazówek« co do konieczności odniesienia się do art. 218 u.S.W., zwłaszcza, że prawo do kontroli instancyjnej i ewentualnie sądowej może być umiejscowi[one] w ustawie właśnie w zaskarżony[ch] przepisach. (…) Czysto techniczną sprawą jest umiejscowienie prawa do kontroli instancyjnej i sądowej odmów na zgodę w sprawie dodatkowego zajęcia zarobkowego. Zdaniem skarżącego miejscem odpowiednim stosownie do zasad techniki prawodawczej jest art. 160 u.S.W”.

Zdaniem Trybunału argumenty wnioskodawcy nie podważają ustaleń dokonanych w zaskarżonym postanowieniu. Trafnie bowiem Trybunał uznał, że w istocie zarzuty wnioskodawcy sprowadzają się do wykazania, że „ustawodawca nie przewidział postępowania odwoławczego oraz kontroli sądowej” w odniesieniu do spraw o wydanie funkcjonariuszowi Służby Więziennej zezwolenia na podjęcie zajęcia zarobkowego poza służbą. Tym samym zarzuty wnioskodawcy powinny zostać sformułowane pod adresem art. 218 ustawy o Służbie Więziennej, który reguluje sprawy dotyczące funkcjonariuszy Służby Więziennej rozstrzygane w formie decyzji, a także zasady wnoszenia odwołania od decyzji oraz skargi do sądu administracyjnego. Należy również zauważyć, że już w sprawie Tw 12/13 (niepubl.), którą po raz pierwszy NSZZ FiPW inicjował postępowanie przed TK, Trybunał – wbrew twierdzeniom wnioskodawcy – wskazywał na art. 218 ustawy o Służbie Więziennej jako właściwy przedmiot zaskarżenia.



3.2. Wnioskodawca twierdzi ponadto, że wskazanie we wniosku art. 218 ustawy o Służbie Więziennej jako przedmiotu kontroli „jest (…) rzecz[ą] do usunięcia w trybie wezwania o usunięcie braków formalnych wniosku”.

Trybunał podkreśla, że nie jest możliwe dookreślenie przedmiotu kontroli przez pełnomocnika w trybie wezwania do usunięcia braków formalnych wniosku. Pełnomocnik nie posiada bowiem kompetencji do samodzielnego kształtowania ani przedmiotu, ani wzorców kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału. Trybunał stwierdza zatem, że trafne są ustalenia dokonane w zaskarżonym postanowieniu, iż wnioskodawca nieprawidłowo określił przedmiot kontroli co musiało skutkować niedopuszczalnością wydania orzeczenia.



3.3. Wobec powyższego Trybunał podtrzymuje stanowisko zawarte w postanowieniu o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu, zgodnie z którym zbyt wąsko wyznaczony przedmiot kontroli przesądził o niedopuszczalności wydania orzeczenia w sprawie zgodności art. 160 ust. 1-4 ustawy o Służbie Więziennej.



4. Wnioskodawca nie zgadza się z ustaleniami Trybunału co do niewykazania charakteru ogólnokrajowego Związku. Twierdzi, że „Krajowy Rejestr Sądowy i posiadanie wpisanego tam oddziału nie przesądza o ogólnokrajowości”. Ponadto – jak przekonuje – „przepis prawa nie mówi, że Związek ma mieć oddziały w Polsce. To oznacza, że o tym decydują zapisy statutu”. Wnioskodawca wskazuje przy tym na odpowiednie postanowienia statutu NSZZ FiPW, a także na listę obecności i głosowania z posiedzenia Zarządu Głównego wskazującą zarządy okręgowe z poszczególnych miast Polski, które świadczą – jego zdaniem – o ogólnokrajowym charakterze Związku.

W odniesieniu do przywołanej argumentacji należy zauważyć, że nie podważa ona ustaleń Trybunału o braku wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym informujących o jednostkach terenowych lub oddziałach Związku. Trafnie Trybunał uznał zatem, że wnioskodawca nie potwierdził ogólnokrajowego charakteru NSZZ FiPW.



5. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.