Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 11.12.2014 r. powód M. T. domagał się od pozwanego (...) S.A. w S. zasądzenia kwoty 10 315,66 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 9815,66 zł od dnia 12 czerwca 2013 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 500 zł od dnia 23 września 2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu. Pozwem wniesionym dniu 11.12.2014 r. (pierwotnie sygn. VIII GC 2305/14) powód M. T. domagał się od pozwanego (...) S.A. w S. zasądzenia kwoty 6299,20 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 5799,20 zł od dnia 18 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 500 zł od dnia 23 września 2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu. Pozwem wniesionym dniu 11.12.2014 r. (przed połączeniem VIII GC 2306/14) powód M. T. domagał się od pozwanego (...) S.A. w S. zasądzenia kwoty 8659,41 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 8159,41 zł od dnia 14 sierpnia 2013 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 500 zł od dnia 30 października 2013 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

Zarządzeniem z dnia 22.12.2014 r. sprawy o sygn. VIII GC 2306/14 i VIII GC 2304/14 połączono ze sprawą VIII GC 2304/14 do łącznego prowadzenia pod sygn. VIII GC 2304/14 .

W odpowiedzi na pozwy pozwany wniósł o oddalenie powództw i zasądzenie od powoda kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazano, że roszczenia są nieuzasadnione i niezrozumiałe. Zdaniem pozwanego powód nie udowodnił roszczenia dochodzonego pozwem.

Sąd Rejonowy ustalił, iż powód nabył wierzytelność przysługującą P. R. od pozwanego z tytułu szkody komunikacyjnej z dnia 11 maja 2013 roku w pojeździe marki R. nr rej. (...) spowodowanej przez kierowcę ubezpieczonego u pozwanego w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady i przyznał kwotę 8989,16 zł , która stanowiła koszt naprawy ustalony przez pozwanego. Rzeczywisty koszt naprawy pojazdu R. nr rej. (...) w związku ze zdarzeniem z dnia 11.05.2013 r., przywrócenia do stanu sprzed zdarzenia wynosił 18 068,44 zł. Powód nabył wierzytelność przysługującą M. R. od pozwanego z tytułu szkody komunikacyjnej z dnia 18 marca 2013 roku w pojeździe marki P. nr rej. (...) 92 spowodowanej przez kierowcę ubezpieczonego u pozwanego w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Poszkodowana zgłosił szkodę pozwanemu w dniu 18 marca 2013 roku domagając się wypłaty odszkodowania za uszkodzenie pojazdu. Pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady i przyznał kwotę 6.137,58 zł , która stanowiła koszt naprawy ustalony przez pozwanego. Poszkodowana nie zgodziła się z decyzją pozwanego, zlecono sporządzenie prywatnej ekspertyzy, gdzie wskazano koszt naprawy na 11.936,78 zł i wezwano pozwanego do dopłaty, co nie nastąpiło. Poszkodowana M. R. po szkodzie zleciła naprawę, pojazd został naprawiony, zajmował się tym mąż poszkodowanej, wypłacona kwota przez pozwanego tytułem odszkodowania nie wystarczyła na naprawę, której koszt miał być dwa razy wyższy, do naprawy użyto części oryginalnych. Rzeczywisty koszt naprawy pojazdu P. nr rej. (...) 92 w związku ze zdarzeniem z dnia 18.03.2013 r., przywrócenia do stanu sprzed zdarzenia wynosił 10.027,07 zł brutto – przy użyciu nowych części zamiennych o jakości Q, użycie takich części pozwalało przywrócić pojazd do stanu sprzed zdarzenia, co było niemożliwe przy użyciu części używanych.

Powód nabył wierzytelność przysługującą Ł. B. od pozwanego z tytułu szkody komunikacyjnej z dnia 22 czerwca 2013 roku w pojeździe marki R. nr rej. (...) spowodowanej przez kierowcę ubezpieczonego u pozwanego w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady i przyznał kwotę 8247,95 zł , która stanowiła koszt naprawy ustalony przez pozwanego. Rzeczywisty koszt naprawy pojazdu R. nr rej. (...) w związku ze zdarzeniem z dnia 22.06.2013 r., przywrócenia do stanu sprzed zdarzenia wynosił 15974,92 zł.

Użycie części oryginalnych do naprawy wskazanych pojazdów nie spowoduje wzrostu wartości rynkowej żadnego z trzech pojazdów. Sąd Rejonowy zważył, iż w przedmiotowej sprawie pozwany nie zgadzał się z wyliczeniem szkód dokonanym przez powoda i w konsekwencji z zasadnością żądania dopłaty do odszkodowań - kwot dochodzonych pozwami. Nie była kwestionowana przez pozwanego jego zasada odpowiedzialności, pozwany udzielał ochrony ubezpieczeniowej OC sprawcom kolizji. Nie było zasadne stanowisko pozwanego, iż powództwa podlegają oddaleniu z uwagi na brak wykazania rzeczywistych kosztów naprawy, poszkodowany nie ma obowiązku naprawy pojazdu a szkodą jest koszt przywrócenia pojazdu do stanu sprzed określonego zdarzenia. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało zaniżenie wypłaconych odszkodowań przez pozwanego, w tym zakresie zeznawali poszkodowania oraz dopuszczono dowód z opinii biegłego sądowego na okoliczność niezbędnych kosztów naprawy. Sąd Rejonowy w całości podzielił w tym zakresie opinię biegłego S. G..

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: zdarzenie, z którym przepis prawny łączy odpowiedzialność odszkodowawczą, powstanie szkody oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą (art. 361 k.c.). W myśl art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości poniesionej przez poszkodowanego szkody (art. 805 § 1 i 2 k.c.). W przypadku wystąpienia wymienionych wyżej przesłanek naprawienie szkody przez podmiot do tego zobowiązany powinno polegać na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody. W wypadku uszkodzenia rzeczy w stopniu umożliwiającym przywrócenie jej do stanu poprzedniego osoba odpowiedzialna za szkodę obowiązana jest zwrócić poszkodowanemu wszelkie celowe, ekonomicznie uzasadnione wydatki, poniesione w celu przywrócenia stanu poprzedniego rzeczy uszkodzonej, do których to wydatków należy zaliczyć także koszt nowych części i innych materiałów, jeżeli ich użycie było niezbędne do naprawienia uszkodzonej rzeczy. Za „niezbędne” należy uznać takie koszty, które obejmują przywrócenie uszkodzonego pojazdu do stanu jego technicznej używalności istniejącej przed wyrządzeniem szkody przy zastosowaniu technologicznej metody odpowiadającej rodzajowi uszkodzeń pojazdu mechanicznego. Efekt w postaci naprawienia szkody osiągnięty zostaje wtedy, gdy w wyniku prac naprawczych uszkodzony samochód doprowadzony zostaje do stanu technicznej używalności odpowiadającej stanowi przed uszkodzeniem. Kryteria doboru części zamiennych powinny zagwarantować przywrócenie pojazdu do stanu przed powstaniem szkody - z zachowaniem bezpieczeństwa trwałości, niezawodności i estetyki, co nie oznacza jednak stanu identycznego (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/2003, OSNC z 2004 r., Nr 4, poz. 51 i z dnia 20 listopada 1970 r., II CR 425/72, OSNCP z 1973 r., Nr 6, poz. 111).

Mając na uwadze okoliczności faktyczne sprawy i treść opinii biegłego Sąd Rejonowy przyjął, że do ustalenia wysokości odszkodowania należało uwzględnić kwotę pozwalającą na naprawę uszkodzonych pojazdów przy użyciu nowych części zamiennych jakości Q a w przypadku pojazdu poszkodowanego B. , części nowych oryginalnych z uwagi na brak zamienników. Biegły uzasadnił dlaczego użycie takich czynności jest konieczne do przywrócenia pojazdów do stanu sprzed szkody. W ocenie Sądu, naprawa wskazanych pojazdów z użyciem wskazanych części zamiennych była ekonomicznie uzasadniona. Zdaniem Sądu pozwany bezpodstawnie zaniżył stawki robocizny za prace blacharskie i lakiernicze oraz ceny części zamiennych, wobec czego należało je przyjąć na poziomie określonym przez biegłego.

Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie dopuścił możliwość stosowania nowych części przy naprawie używanych samochodów, zastrzegając jednak warunek konieczności lub niezbędności tego sposobu (por. wyrok z dnia 26 lutego 2006 r., III CZP 91/2005, LEX nr 180669; tak też: w/w wyrok z dnia 20 listopada 1970 r., II CR 425/72). Podkreślił, że to okoliczności konkretnego przypadku decydują o uznaniu, czy istnieje konieczność użycia części nowych. Odszkodowanie ma bowiem na celu wyrównać uszczerbek w sferze majątkowej poszkodowanego, a nie przyczynić się do jego wzbogacenia. Z kolei w wyroku z dnia 25 kwietnia 2002 r. (I CKN 1466/99, OSNC z 2003 r., Nr 5, poz. 64) Sąd Najwyższy wskazał, iż z samej istoty zasady pełnej odpowiedzialności za poniesioną szkodę majątkową, powstałą z winy sprawcy ubezpieczonego w danym zakładzie ubezpieczeń, wynika, że poszkodowanego nie można obciążać obowiązkiem poszukiwania najtańszego sposobu naprawienia szkody ani koniecznością dokonania naprawy przy zastosowania części tzw. zamienników. Jeżeli jednak ubezpieczyciel wykaże, że naprawa wykonana przy użyciu części nowych i oryginalnych doprowadziła do wzrostu wartości pojazdu, odszkodowanie może ulec obniżeniu o kwotę odpowiadającą temu wzrostowi ( por. uchwałę Sądu Najwyższego z 12 kwietnia 2012 r. III CZP 80/11, LEX nr 1129783). W niniejszej sprawie pozwany takiej okoliczności nie wykazał. Sąd podzielił również stanowisko, iż wypłata odszkodowania za naprawę nie może prowadzić do bezpodstawnego wzbogacenia, jednak jeżeli pozwany twierdzi, iż ustalony koszt ( po średnich stawkach rynkowych ) prowadziłby do tego to również na tej stronie spoczywa ciężar udowodnienia swego twierdzenia zgodnie z ogólnym rozkładem ciężaru dowodu ( art. 6 kc ). Powyższe uwagi w żaden sposób nie stoją w sprzeczności z brzmieniem normy z art. 824 ¹ § 1 k.c., która stanowi, że o ile nie umówiono się inaczej suma pieniężna wypłacona przez ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia nie może być wyższa od poniesionej szkody. W przedmiotowej sprawie biegły w odniesieniu do każdego z pojazdów wskazał, iż użycie części oryginalnych nie spowoduje wzrostu wartości pojazdów.

Sąd Rejonowy uznał również za uzasadnione zrekompensowanie powodowi kosztów związanych ze sporządzeniem prywatnych opinii, które służyły zweryfikowaniu stanowiska ubezpieczyciela i prawidłowości dokonanych przez niego wyliczeń.

Mając powyższe na uwadze w punkcie I pkt 1, II pkt 1, III pkt 1 formuły sentencji wyroku Sąd na podstawie art. 822 § 1 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda odpowiednio kwoty 9.579,28 zł, 4.389,49 zł oraz 8.226,97 zł. O odsetkach ustawowych orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu i w oparciu o przepisy art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 w/w ustawy z dnia 22 maja 2003 r. W pozostałym zakresie Sąd powództwa oddalił na mocy art. 822 § 1 k.c. a contrario (I pkt II, II pkt 2, III pkt 2 wyroku). Wskazywany przez poszkodowaną R. poniesiony wyższy koszt naprawy aniżeli ustalony przez biegłego nie może obciążać pozwanego, gdyż przekracza średni koszt naprawy, poszkodowana nie wskazała zresztą precyzyjnie wysokości i nie posiadała w tym zakresie rachunku czy faktury za naprawę. W odniesieniu do żądania zasądzenia kwoty 8659,41 zł (pkt III wyroku) uwzględniono kwotę 8226,97 zł co oznacza, iż powód uległ nieznacznie i całością kosztów w zakresie tego powództwa należało obciążyć pozwanego ( zgodnie z art. 100 kpc w zw. z art. 98 kpc – zasadą odpowiedzialności za wynik procesu ). W odniesieniu do pozwu z żądaniem zasądzenia kwoty 10315,66 zł (pkt I wyroku) o kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 kpc dokonując ich stosunkowego rozdzielenia- uwzględniono, iż powód wygrał w 93% a pozwany tym samym w 7%. W odniesieniu do pozwu z żądaniem zasądzenia kwoty 6299,20 zł o kosztach procesu również orzeczono na podstawie art. 100 kpc dokonując ich stosunkowego rozdzielenia- uwzględniono, iż powód wygrał w 70% a pozwany tym samym w 30%.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód , zarzucając naruszenie prawa materialnego , art. 361 § 2 k.c. i 363 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwą wykładnię i uznanie, iż odszkodowanie należne powódce winno być rozliczone w oparciu o części zamienne nieoryginalne. Powód wniósł o zmianę wyroku Sądu I Instancji w pkt. II poprzez zasądzenie na rzecz powódki kwoty 5.707,46 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 kwietnia 2013r. do dnia zapłaty od kwoty 5.207,46 zł i od kwoty 500 zł od dnia 23 września 2013r. do dnia zapłaty w miejsce zasądzonej kwoty 4389,49 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 kwietnia 2013 r. od kwoty 3889,49 zł oraz od kwoty 500 zł od dnia 23 września 2013 r. do dnia zapłaty oraz uwzględnienie kosztów procesu za I instancję i II instancję wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania przy pozostawieniu temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach obu instancji.

W ocenie powoda nie było w szczególności podstaw, w kontekście przeprowadzonej opinii biegłego , aby przyjmować w wyroku możliwość naprawy pojazdu na częściach zamiennych typu Q, o których nie wiadomo, czy były dopuszczalne w dacie likwidacji szkody i czy były dostępne w sprzedaży. Nie ma również podstaw, aby w wyroku przyjmować dopuszczalność zmiany zakresu naprawy po zakończeniu likwidacji szkody w czasie wyrokowania.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja okazała się bezzasadna.

Zarzuty podniesione w apelacji sprowadzają się w istocie do błędnego przyjęcia przez Sąd Rejonowy , iż przy naprawie samochodu P. (...) winny być zastosowane części oryginalne a nie tzw. zamienniki typu Q. Zdaniem powoda biegły wydający opinię w sprawie stwierdził , iż ustalenie kosztów naprawy przy użyciu zamienników o symbolu Q jest czysto hipotetyczne, bowiem w bazie danych nie istnieją zamienniki o symbolu Q z ceną z daty wystąpienia szkody. Nie ma zatem według powoda podstaw, aby przyjmować w wyroku możliwość naprawy pojazdu na częściach zamiennych typu Q, o których nie wiadomo, czy były dopuszczalne w dacie likwidacji szkody i czy były dostępne w sprzedaży.

Apelujący powołuje się przy tym na uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie III CZP 80/11 , wywodząc z niej błędne wnioski. Sąd Najwyższy we wspomnianej uchwale stwierdził wyłącznie , iż zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Mowa jest zatem o nowych częściach a nie wyłącznie o częściach oryginalnych. Należy ponadto wspomnieć , iż jak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 13 czerwca 2003 r., sygn. III CZP 32/03, „ odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku”. Tak więc przywrócenie stanu poprzedniego ma miejsce, jeżeli stan pojazdu po naprawie pod każdym istotnym względem odpowiada stanowi pojazdu przed uszkodzeniem. Nie można z tego bynajmniej wywodzić , iż przywrócenie stanu poprzedniego zawsze musi nastąpić poprzez użycie części oryginalnych. Muszą to być części zapewniające doprowadzenie pojazdu do stanu technicznego mającego miejsce przed jego uszkodzeniem. Niewątpliwie może to zostać osiągnięte za pomocą części z symbolem Q. W tym zakresie Sąd Okręgowy w pełni podziela argumentację Sądu Rejonowego , również w tym zakresie , iż poszkodowana nie wskazała precyzyjnie wysokości poniesionych kosztów i nie posiadała przy tym rachunku czy faktury za naprawę.

Należy przy tym wskazać , iż powód błędnie interpretuje stwierdzenia zawarte w opinii biegłego. Biegły bowiem nie zawarł w swej opinii stwierdzenia , iż ustalenie kosztów naprawy przy użyciu zamienników o symbolu Q jest czysto hipotetyczne, bowiem w bazie danych nie miały istnieć zamienniki o symbolu Q z ceną z daty wystąpienia szkody. Na stronie 10 opinii zawarte jest stwierdzenie , iż można prognozować koszt naprawy na zamiennikach typu Q , bez pewności , że tego typu zamienniki były dostępne w czasie likwidacji szkody. Biegły nie wykluczył zatem , iż zamienniki typu Q mogłyby być zastosowane. Tego typu wątpliwości , które są podnoszone odnośnie opinii biegłego , mogłyby być wyjaśnione wyłącznie w drodze uzupełniającej opinii tego biegłego bądź w opinii dodatkowej. Pełnomocnik powoda otrzymał odpis opinii dnia 9 czerwca 2015 r. i nie wniósł do niej zastrzeżeń , nie stawił się także na posiedzeniu w dniu 15 lipca 2015 r. , gdzie biegły złożył ustną opinię uzupełniającą. Na tym posiedzeniu biegły wyraźnie stwierdził , iż użycie zamienników typu Q pozwoliłoby na przywrócenie samochodu do stanu sprzed zdarzenia. Powód nie wniósł ani w toku postępowania przed Sądem I instancji ani w postepowaniu odwoławczym o uzupełnienie opinii biegłego , pozbawił się więc w tym zakresie inicjatywy dowodowej. Opinia biegłego , z uwagi na jej charakter , nie może być bowiem weryfikowana bez posłużenia się wiedzą specjalistyczną ( por. wyrok SA w Łodzi z dnia 15 września 2015 r. , sygn. akt I ACa 340/15 ). Warto też przytoczyć wyrok SA w Krakowie z dnia 21 kwietnia 2015 r. , sygn. akt I ACa 177/15 , gdzie stwierdzono , iż podważenie mocy dowodowej opinii poprzez zakwestionowanie wiadomości specjalnych, do których biegli się odwołują, bądź wywodzenie z takiej opinii dalszych wniosków opartych na wiadomościach tego rodzaju, z uwagi na treść art. 278 § 1 k.p.c., może nastąpić wyłącznie poprzez przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii tych samych biegłych lub z opinii innego biegłego. Powód nie może zatem , bez dodatkowej opinii biegłego , wywodzić wniosków nie mających w tej opinii pokrycia.

W konsekwencji apelacja podlegała oddaleniu jako niezasadna , w myśl art. 385 kpc. O kosztach postepowania odwoławczego orzeczono w myśl art. 98 kpc.

Wiesław Łukaszewski Wojciech Wołoszyk Ewa Gatz-Rubelowska