Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt VIII Gz 79/13

POSTANOWIENIE

Dnia 20 września 2013 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Leon Miroszewski

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2013 roku w Szczecinie,

na posiedzeniu niejawnym

w sprawie z wniosku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N.

o ogłoszenie upadłości

na skutek zażalenia dłużnika na postanowienie Sąd Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 28 lutego 2013 roku, sygnatura akt XII GU 14/13 o oddaleniu wniosku dłużnika o zwolnienie od kosztów sądowych

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 28 lutego 2013 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie – Sąd upadłościowy, oddalił wniosek dłużnika (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w N. o zwolnienie od kosztów sądowych, złożony wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu. Sąd upadłościowy stwierdził, że strona inicjująca postępowanie winna przygotować się do niego, również gromadząc środki na pokrycie kosztów sądowych. Zdaniem tego Sądu, dokonując oceny możliwości finansowego przygotowania się dłużnika do postępowania w sprawie o ogłoszenie upadłości należy brać pod uwagę datę, w której dłużnik był już zobowiązany do złożenia wniosku oraz datę faktycznego zgłoszenia tego wniosku, przy czym należy traktować możliwość uzyskania zwolnienia jako zupełnie wyjątkową, na przykład wynikającą z siły wyższej czy z niemożności szybkiego zgromadzenia odpowiednich środków przez dłużnika, który chce w terminie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości. Sąd upadłościowy ustalił, że tak nie było w niniejszej sprawie, bowiem ze spisu wierzycieli przedłożonego przez dłużnika można wnioskować, że podstawy do ogłoszenia upadłości wystąpiły już w roku 2010. Wówczas więc dłużnik powinien podjąć działania w celu zabezpieczenia niezbędne środki na pokrycie kosztów postępowania z jego wniosku o ogłoszenie upadłości, zwłaszcza że posiadał i posiada majątek pozwalający na zgromadzenie określonych środków. Sąd upadłościowy wskazał na wierzytelności, których termin spłaty przypadał na 2012 rok. W tymże roku dłużnik uzyskiwał też przychody, co zdaniem tego Sądu samo w sobie uzasadnia oddalenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Sąd upadłościowy przytoczył też oświadczenia samego dłużnika, który stwierdził, że jego działalność może być rentowna oraz że posiada on zdolności pozyskiwania przychodów umożliwiających spłatę wszystkich długów. W związku z powyższym Sad upadłościowy nie uznał obecnego ponoszenia straty przez dłużnika i braku środków w kasie oraz na rachunkach za okoliczności uzasadniające zwolnienie go od kosztów sądowych.

W zażaleniu na to postanowienie dłużnik zarzucił Sądowi upadłościowemu niewłaściwe zastosowanie art. 233 § 1 k.p.c. przez przyjęcie, że dłużnik nie spełnił warunków do uznania go za podmiot, który nie posiada dostatecznych środków na uiszczenie kosztów sądowych w zakresie opłaty od wniosku o ogłoszenie upadłości, przyjęcie, że dłużnik nie wykazał braku dostatecznych środków na prowadzenie postępowania, pominięcie zajęcia rachunków bankowych przez komorników prowadzących odrębne postępowania egzekucyjne, co jego zdaniem przesądza o braku zdolności dłużnika do uiszczenia kosztów sądowych, przyjęcie, że majątek dłużnika pozwala mu na zgromadzenie środków na pokrycie kosztów opłaty sądowej od wniosku o ogłoszenie upadłości, skoro w roku 2012 poniósł on stratę w wysokości 400.000 złotych, przy obrotach w wysokości ponad 1 milion złotych, a jego wierzytelności w kwocie blisko 800.000 złotych są nieściągalne, bądź dopiero dochodzone przed sądem, poniósł też stratę w 2011 roku, nie ma możliwości uzyskania środków na pokrycie kosztów sądowych bowiem jego rachunek jest zajęty od lipca 2012 roku, a tego też względu nie uzyskuje przychodów przez ostatnich kilka miesięcy. Dłużnik zarzucił też naruszenie art. 100 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez pominięcie faktu, że zwolnienie od kosztów sądowych ma charakter tymczasowy i służy umożliwieniu stronie dochodzenia jej słusznych interesów, a także naruszenie art. 103 powołanej ustawy poprzez przyjęcie, że dłużnik powinien uwzględnić w planowaniu wydatków konieczność poniesienia kosztów sądowych z pominięciem utraty możliwości zamrożenia części przychodów, choć powołany przepis tego nie wymaga, przyjęcie, że dłużnik powinien wykazać trwałą niemożność uzyskania środków na koszty sądowe, przyjęcie, że nie można innych zobowiązań dłużnika traktować preferencyjnie w stosunku do zobowiązań wobec Skarbu Państwa. W końcu dłużnik zarzucił naruszenie art. 45 ust. 1 Konstytucji RP poprzez uniemożliwienie dochodzenia przed sądem ochrony swoich słusznych interesów odmową zwolnienie od kosztów sądowych. Wskazując na te zarzuty dłużnik wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienie i zwolnienie go od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w zakresie opłaty od apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy stwierdzić, że zażalenie najpewniej zawiera odniesienie się do innych postępowań sądowych z udziałem dłużnika, stąd prawdopodobnie znalazł się w nim wniosek o zmianę zaskarżonego postanowienia przez zwolnienie dłużnika od opłaty od apelacji. Ponieważ zażalenie na postanowienie o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych nie podlega opłacie (art. 95 ust. 2 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych), należało uznać, że skarżącemu chodzi o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez zwolnienie go od kosztów sądowych w zakresie opłaty od wniosku o ogłoszenie upadłości.

Zarzuty zażalenia wskazują, że dłużnik nie zgadza się z twierdzeniem Sądu upadłościowego o wyjątkowym charakterze możliwości uzyskania zwolnienia od kosztów sądowych. Z jego twierdzeń wynika, że dłużnik traktuje instytucję zwolnienia jako zasadę, a nałożenie obowiązku uiszczenia tych kosztów jako wyjątek.

Rację należy przyznać stanowisku Sądu pierwszej instancji o wyjątkowym charakterze zwolnienia od kosztów sądowych. Przemawia za tym wymaganie gromadzenia, zwłaszcza przez stronę inicjującą postępowanie, potrzebnych na ten cel środków z przychodów osiąganych w dłuższym czasie (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 września 1984, II CZ 104/84).

O wyjątkowości zwolnienia od kosztów sądowych świadczy brzmienie przepisu art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Warunkiem tego zwolnienia jest wykazanie przez stronę będącą osobą prawną lub jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznała zdolność prawną, że nie ma dostatecznych środków na ich uiszczenie. Słuszne jest stanowisko Sądu upadłościowego, że zdolność do poniesienia kosztów sądowych należy oceniać według stanu nie tylko w chwili złożenia przez dłużnika wniosku o ogłoszenie upadłości, lecz również według stanu jaki istniał gdy dłużnik stał się niewypłacalny w rozumieniu art. 11 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze.

Skarżący zdaje się też utrzymywać, że strona wnioskująca o zwolnienie od kosztów sądowych może preferować inne swoje wydatki w stosunku do należności Skarbu Państwa wynikającej z zasady odpłatności postępowania sądowego. Wielokrotnie w orzecznictwie podnoszono, że kosztów sądowych nie należy traktować jako wydatków, które sytuują się w dalszej kolejności niż inne zobowiązania strony, która ma obowiązek ponieść te koszty (por. np. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28 stycznia 2009 roku, I ACz 3/09, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2005 roku, V CZ 8/05). Strona, która wyzbywa się zdolności do uiszczenia kosztów sądowych w ten sposób, że preferencyjnie traktuje inne zobowiązania, nie może skutecznie podnieść zarzutu bezpodstawności odmowy zwolnienia jej z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych i skutecznie podnosić zarzutu pozbawienia jej prawa do sądu (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 19 lutego 2013 roku, III AUz 27/13).

Nie ma też racji skarżący twierdząc, że o możliwości poniesienia kosztów sądowych decyduje osiągany dochód. Jest inaczej – to przychód stanowi o możliwościach poczynienia oszczędności czy rezerw w wydatkach, celem pozyskania środków na koszty sądowe. Sam dłużnik przyznał, że w roku 2012 osiągnął przychód ze sprzedaży towarów i usług przewyższający 1 milion złotych. Tym samym mógł ograniczyć wydatki stosownie do spodziewanego obowiązku poniesienia kosztów wniosku o ogłoszenie upadłości, którego przesłanki już istniały.

Odnosząc się na koniec do zarzutu naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji należy stwierdzić, że wymóg wniesienia opłat sądowych w związku z uczestnictwem w postępowaniu sądowym nie jest naruszeniem tego przepisu, podobnie jak przepisu art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Dopiero wysokość opłat oceniona w świetle okoliczności konkretnej sprawy, w tym możności ich uiszczenia przez stronę, etapu postępowania, którego ten obowiązek dotyczy, są istotnymi czynnikami przy rozstrzyganiu, czy dana osoba mogła korzystać z prawa dostępu do sądu (por. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 26 lipca 2005 roku, sygnatura 39199/98). W tym kontekście trzeba zauważyć, że zgodnie z art. 74 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych opłata od wniosku o ogłoszenie upadłości wynosi 1.000 złotych. Nie sposób przyznać, że obowiązek uiszczenia opłaty w takiej wysokości przez podmiot posiadający majątek i osiągający przychody z działalności gospodarczej w wysokości ponad 1 milion złotych rocznie, pozbawia ten podmiot prawa dostępu do sądu.

Biorąc pod uwagę powyższe należało, na podstawie art. 35 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 385 k.p.c., należało oddalić zażalenie jako bezzasadne.

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13