Pełny tekst orzeczenia

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 stycznia 2016 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSR Joanna Urlińska

Protokolant: Joanna Leśniewska

w obecności asesora Prok. Rej. - K. G.

po rozpoznaniu w dniu 29 grudnia 2015r. sprawy

M. M. , syna J. i E. z domu F., ur. (...) w O.,

skazanego prawomocnymi wyrokami:

1.  Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 6 kwietnia 2012 r. (sygn. akt VII K 1054/11) za czyny z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 §1 kk w zw. z art. 12 kk popełnione w okresie od sierpnia do października 2010r., z art. 189 § 1 kk w zw. z art. 12 kk popełniony w sierpniu 2010r., z art. 282 kk popełniony w sierpniu 2010r. oraz z art. 245 popełniony w październiku 2010r. na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat, oraz karę grzywny w wymiarze 80 stawek dzienny przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 zł; Postanowieniem z dnia 16 września 2015r. skazanemu zarządzono wykonanie wyżej wymienionej kary;

2.  Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 18 lipca 2014r. ( sygn. akt VII K 22/12) za czyn z art. 158 § 1 kk popełniony w dniu 10 lipca 2011r. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz nawiązkę w wysokości 300 zł na rzecz pokrzywdzonego;

3.  Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 26 czerwca 2015 r. (sygn. akt VII K 160/15) za czyn z art. 178a § 4 kk popełniony w dniu 02 listopada 2014r. na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności, na podstawie art. 42 § 2 kk przy zastosowaniu art. 4 § 1 kk orzeczono zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat;

I. na podstawie art. 85§1 i 2 kk, art. 86 § 1 kk w zw. z art. 569 § 1 kpk przy zastosowaniu art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustaw – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw łączy kary jednostkowe i łączne pozbawienia wolności orzeczone wyrokami Sądu Rejonowego w Olsztynie w sprawach: VII K 22/12 , VII K 160/15 i VII K 1054/11 (z punktów od 1 do 3 ) i orzeka wobec skazanego M. M. karę łączną 3 (trzech) lat 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności;

II na podstawie art. 576 § 1 kpk pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w połączonych wyrokach, a nie objęte wyrokiem łącznym pozostawia do odrębnego wykonania;

IV. na podstawie art. 577 kpk na poczet kary łącznej pozbawienia wolności zalicza okres odbywanej w sprawie VII K 22/12 kary - od 30 grudnia 2014r.

V. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. W. K. kwotę 144 złotych tytułem opłaty za obronę skazanego wykonywaną z urzędu oraz kwotę 33,12 zł tytułem podatku VAT;

VI. na podstawie art.624 § 1 kpk zwalnia skazanego od zapłaty na rzecz S. Państwa kosztów sądowych w całości.

Sygn. akt VII K 763/15

UZASADNIENIE

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

M. M. został skazany następującymi prawomocnymi wyrokami, które podlegają jeszcze wykonaniu:

4.  Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 6 kwietnia 2012 r. (sygn. akt VII K 1054/11) za czyny z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 282 §1 kk w zw. z art. 12 kk popełnione w okresie od sierpnia do października 2010r., z art. 189 § 1 kk w zw. z art. 12 kk popełniony w sierpniu 2010r., z art. 282 kk popełniony w sierpniu 2010r. oraz z art. 245 popełniony w październiku 2010r. na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat, oraz karę grzywny w wymiarze 80 stawek dzienny przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 10 zł; Postanowieniem z dnia 16 września 2015r. skazanemu zarządzono wykonanie wyżej wymienionej kary;

5.  Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 18 lipca 2014r. ( sygn. akt VII K 22/12) za czyn z art. 158 § 1 kk popełniony w dniu 10 lipca 2011r. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz nawiązkę w wysokości 300 zł na rzecz pokrzywdzonego;

6.  Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 26 czerwca 2015 r. (sygn. akt VII K 160/15) za czyn z art. 178a § 4 kk popełniony w dniu 02 listopada 2014r. na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności, na podstawie art. 42 § 2 kk przy zastosowaniu art. 4 § 1 kk orzeczono zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat;

(dowód: informacja z K. k. 4-6, odpisy wyroków k. 9-17, 21-32, 35-36, 60,64, k. 467 i 520 z akt VII K 22/12, k. 125 i 139 z akt VII K 160/15, k. 310-312 i 414 z akt VII K 1054/11, informacje o pobytach i orzeczeniach k. 46-50v.,75-79 wykaz kar i środków przymusu wprowadzonych do wykonania k. 26)

Skazany odbywa obecnie karę pozbawienia wolności orzeczoną w sprawie VII K 22/12 Sądu Rejonowego w Olsztynie, zaś w warunkach izolacji penitencjarnej przebywa od dnia 30 grudnia 2014r. Przebywa on w Areszcie Śledczym w. (...). Karę pozbawienia wolności odbywa on w systemie zwykłym. Jego zachowanie w warunkach izolacji penitencjarnej oceniane jest jako dobre. Był on wielokrotnie nagradzany kodeksowo, nie był natomiast karany dyscyplinarnie. Posiada on zatrudnienie w grupie remontowej Aresztu Śledczego i ze swoich obowiązków pracowniczych wywiązuje się sumiennie i jest chwalony przez przełożonych. M. M. przestrzega zarówno porządku dnia jak i przepisów regulaminu. W stosunku do współosadzonych jest zgodny i bezkonfliktowy, a do przełożonych odnosi się w sposób regulaminowy i nie sprawia problemów wychowawczych. Skazany chętnie uczestniczy w zajęciach kulturalno – oświatowych, nie należy natomiast do struktur nieformalnych podkultury przestępczej. Wobec niego nie stosowano środków przymusu bezpośredniego. Nie był on także uczestnikiem sytuacji nadzwyczajnych. Na temat popełnionych przestępstw wypowiada się on krytycznie, a kontakt zewnętrzny utrzymuje z matką, konkubiną i synem.

(dowód: opinia o skazanym z AŚ w. (...)k. 45-45v.,74-74v.)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 568a § 1 kpk który to został dodany do ustawy Kodeks Postępowania Karnego przez ustawę z dnia 20 lutego 2015r. ( Dz. U. z 2015 r., poz .396) o zmianie ustawy – Kodeks Karny oraz niektórych innych ustaw - Sąd orzeka karę łączną bądź w wyroku skazującym, bądź w wyroku łącznym.

Jak zaś stanowi znowelizowany przez tą samą ustawę § 1 art. 569 kpk jeżeli zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby, która prawomocnie skazano lub wobec której orzeczono karę łączną wyrokami różnych sądów, właściwy do wydania wyroku jest sąd, który wydał ostatni wyrok skazujący lub łączny w pierwszej instancji, orzekający kary podlegające łączeniu.

Przy czym zauważyć należy, że w sprawie niniejszej, w związku z powyżej wskazaną nowelizacją kodeksu karnego dla określenia czy zachodzą przesłanki do orzeczenia kary łącznej wobec skazanego oraz co należy brać pod uwagę określając jej wymiar miało ustalenie stanu prawnego, który ma zastosowanie do sytuacji M. M.. Kwestia ta miała zasadnicze znaczenie z uwagi na diametralne zmiany w tym zakresie między stanem prawnym przed 1 lipca 2015r. a po tym dniu.

W związku z tym w sprawie zachodziła konieczność sięgnięcia do przepisów intertemporalnych. I tak zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy kodeks karny oraz niektórych innych ustaw- przepisów rozdziału IX ustawy, o której mowa w art. 1 (Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych), w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą nie stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, chyba, że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Wobec natomiast faktu, że uprawomocnienie się ostatniego skazania M. M. nastąpiło na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie, wydanego w dniu 26 czerwca 2015r. w sprawie o sygn. akt VII K 160/15, który to uprawomocnił się w dniu 04 lipca 2015r., zgodnie ze wskazanym przepisem przejściowym w sprawie niniejszej zastosowanie miały znowelizowane przepisy rozdziału IX Kodeksu Karnego.

Jak wyraźnie stanowi art. 85 § 1 KK, w sytuacji, w której sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, zachodzi konieczność orzeczenia kary łącznej. Sformułowanie "sąd orzeka karę łączną" w sposób niepozostawiający wątpliwości wskazuje, że zastosowanie omawianej instytucji jest obligatoryjne oraz że jest to nakaz skierowany wyłącznie do sądu. Nadto jak stanowi art. 85 § 2 podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu z zastrzeżeniem art. 89, w całości lub w części kary lub kary łączne, za przestępstwa o których mowa w § 1. Co istotne, poza wyjątkami określonymi w art. 85 § 3 i 4 KK, przy spełnieniu przesłanek wskazanych w art. 85 § 1 i 2 KK nie ma możliwości niezastosowania omawianej regulacji.

W postępowaniu o wydanie wyroku łącznego należało zatem zbadać czy M. M. popełnił dwa lub więcej przestępstw i czy wymierzono za nie kary tego samego rodzaju bądź inne które mogą być połączone i czy kary te podlegają wykonaniu w całości lub w części.

W znowelizowanym stanie prawnym istnieje podstawa do orzeczenia kary łącznej jedynie w przypadku, gdy orzeczone wobec skazanego kary podlegają jeszcze wykonaniu. Zasadnicze znaczenie dla możliwości orzeczenia kary łącznej przez sąd ma znowelizowany art. 85 § 3 kk wedle którego podstawą orzeczenia jednej kary łącznej nie może być kara wymierzona za przestępstwo popełnione po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania innej kary podlegającej łączeniu z karą wykonywaną w chwili popełnienia przestępstwa, lub karą łączną, w skład której wchodzi kara, która była wykonywana w chwili popełnienia czynu.

Z powyższego wynika, że warunki do orzeczenia kary łącznej spełniają kary jednostkowe i kary łączne wymierzone skazanemu wyrokami w sprawach Sądu Rejonowego w Olsztynie w sprawach VII K 22/12, VII K 160/15 i VII K 1054/11. Wszystkie bowiem kary orzeczone wymienionymi wyrokami są karami tego samego rodzaju – t.j. karami pozbawienia wolności – jednostkowymi i łączną. Jednocześnie natomiast nie zachodzi sytuacja określona w art. 85 § 3 kk.

Mając na względzie powyższe ustalenia należało natomiast zdecydować o wymiarze tejże nowej kary łącznej. Zasady jej kształtowania zostały określone w art. 86 § 1 kk i dodanym nowelą powołaną w pierwszej części wyroku - przepisem art. 85a kk. Zgodnie z pierwszym z powołanych przepisów Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 20 lat pozbawienia wolności; karę pozbawienia wolności wymierza się w miesiącach i latach. Granicę kary łącznej zakreślają więc dwie zasady: absorpcji i kumulacji.

Sąd przy tym podzielił wyrażany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że zasadę absorpcji czy kumulacji, jako rozwiązania skrajne, powinny być rozstrzygnięciami raczej o charakterze wyjątkowym. (wyrok Sądy Najwyższego z dnia 02. 12.1975 r. sygn. akt Rw. 628/75, OSNKW 1976, z. 2, poz. 33) Identyczne stanowisko jak Sądu Najwyższego prezentowane jest w doktrynie. (tak też Komentarz do Kodeksu Karnego część ogólna K. Buchały, A. Zolla i innych - Kantor Wydawniczy s. c., Zakamycze 1998 r, str. 563 ) Priorytetową zasadą kary łącznej powinna być, zatem zasada asperacji, zgodnie z którą najwyższa kara podlega zaostrzeniu i na tej też zasadzie Sąd oparł wymiary kary łącznej pozbawienia wolności w przedmiotowej sprawie.

Sytuacja skazanego w wyniku zastosowania wskazanej zasady ulega zauważalnemu polepszeniu, Sąd wymierzył mu bowiem karę łączną w wymiarze 3 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności, w sytuacji, w której najwyższa kara jednostkowa wynosiła 2 lata pozbawienia wolności, suma kar wynosiła zaś 3 lata i 9 miesięcy pozbawienia wolności.

Podkreślić należy, że wydając wyrok łączny Sąd nie analizuje okoliczności, które legły u podstaw wymiaru kar w poprzednio osądzonych sprawach, lecz bierze pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa(art. 85a kk).

W doktrynie podnosi się, że kara łączna powinna być postrzegana jako swoiste podsumowanie działalności przestępczej sprawcy (tak P. Kardas, [w:] A. Zoll (red.), Kodeks karny, s. 926), tym samym jej surowość powinna wzrastać wraz z liczbą popełnionych przez sprawcę przestępstw. Stanowi to wyraz potępienia w stosunku do postępowania sprawcy, jak również nieopłacalności przestępczej działalności (zob. M. Szewczyk, Glosa do uchw. SN z 20.1.2005 r., I KZP 30/04, OSP 2005, Nr 9, poz. 102; zob. także wyr. SA w Warszawie z 12.7.2000 r., II AKA 171/00, OSA 2001, Nr 2, poz. 5; wyr. SA w Łodzi z 20.9.2001 r., II AKA 154/01, KZS 2002, Nr 12, poz. 70).

Sąd wymierzając karę łączną, jest zobowiązany wziąć pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a więc takiego oddziaływania na sprawcę, aby ten nie naruszał w przyszłości porządku prawnego. Jednocześnie reakcja karna skupiając się na sprawcy, musi być efektywna, tj. niedopuszczalne jest orzekanie kar, które będą przez sprawcę trywializowane czy wręcz wkalkulowane w "koszty" przestępstwa. Dyrektywa prewencji indywidualnej ma zatem dwa podstawowe cele, tj. zapobiegać popełnianiu przestępstw oraz wychować sprawcę.

Pierwszy z nich może być osiągnięty przez indywidualne odstraszenie oraz uniemożliwienie popełniania przestępstw, drugi przez resocjalizację. W przypadku orzekania kary łącznej, pozytywny aspekt dyrektywy prewencji generalnej będzie natomiast realizowany w pierwszej kolejności przez utwierdzenie w świadomości społecznej przekonania o egzekwowaniu prawa oraz akceptacji orzeczonej kary jako sprawiedliwej, stanowiącej podsumowanie przestępczej działalności skazanego (por. J. Wojciechowska, [w:] G. Rejman (red.), Kodeks karny, s. 921).

Przenosząc powyższe rozważania teoretyczne na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że Sąd dostrzega pozytywną zmianę jaka zachodzi w zachowaniu skazanego, która to odbywa się w warunkach izolacji penitencjarnej, a która została opisana w opinii zakładu karnego.

Nie mniej jednak powyższa pozytywna zmiana jaka nastąpiła w skazanym nie może świadczyć o tym, aby zasadne było orzeczenie wobec skazanego kary z zastosowaniem zasady absorpcji. Podkreślić bowiem należy, że skazany przebywa w warunkach izolacji penitencjarnej dopiero od 1 roku, dopiero od tego czasu jego zachowanie uległo poprawie. W okresie natomiast wcześniejszym M. M. był sprawcą wyjątkowo niepoprawnym o czym świadczy, że od 1995 do 2015r. wymieniony był 10 krotnie skazywany za popełnianie kolejnych przestępstw, przy czym przestępstwa popełnione przez skazanego były przestępstwami różnymi rodzajowo i tak były to przestępstwa przeciwko mieniu, życiu i zdrowiu, bezpieczeństwu w komunikacji, wolności, działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego. Mężczyzna zatem nie przestrzegał porządku prawnego jako całości.

Podkreślić przy tym należy, że kilkukrotnie wymienionemu dano szansę na zmianę postawy, orzekając kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania. M. M. nie potrafił z tych szans skorzystać i w ocenie Sądu właśnie z powyższego powodu skazany nie daje jeszcze gwarancji, że po opuszczeniu zakładu karnego nie popełni ponownie przestępstwa. Zdaniem Sądu mężczyzna wymaga długotrwałego oddziaływania resocjalizacyjnego. Dopiero ono ukształtuje w sposób trwały jego społecznie pożądaną postawę. Niezależnie od powyższego orzeczenie kary z zastosowaniem zasady pełnej absorbcji wywołałoby u wymienionego poczucie bezkarności, wyrażającej się w tym, że za niektóre z czynów przez siebie popełnionych w ogóle nie poniósłby odpowiedzialności.

Abstrahując od powyższego orzeczenie wobec M. M. kary z zastosowaniem zasady absorpcji kłóciłoby się także ze społecznym poczuciem sprawiedliwości i potrzebą kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. De facto bowiem w oczach społeczeństwa stanowiłoby to nieuprawnione promowanie skazanego, w stosunku do na przykład osób, które dopuściły się jedynie jednego przestępstwa. Bez wątpienia orzeczenie takie wpływałoby zatem na społeczeństwo w sposób demoralizujący.

Ważąc zatem powyższe okoliczności Sąd uznał, że kara w wymiarze 3 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności będzie karą odpowiednią z punktu zasad wyrażonych w nowym przepisie art. 85a kodeksu karnego, która spełni cele zarówno prewencji indywidualnej, jak i generalnej. Taka kara nie stanowi przy tym nieuprawnionego promowania M. M. jako wielokrotnego sprawcy przestępstw, jednocześnie zaś uwzględniając jego obecną postawę w jednostce wpłynie na niego pozytywnie ukazując mu korzyści jakie odniósł zmieniając swoje dotychczasowe życie.

W pozostałym zakresie nie objętym wyrokiem łącznym, Sąd na podstawie art. 576 § 1 k.p.k. rozstrzygnięcia zawarte w łączonych wyrokach pozostawił do odrębnego wykonania. Wyrokami tymi nie orzeczono bowiem wobec skazanego innych kar, ani środków karnych podlegających łączeniu.

Na podstawie art. 577 kpk na poczet kary łącznej pozbawienia wolności Sąd zaliczył okres kary odbywanej aktualnie przez skazanego w sprawie VII K 22/12 kary – od dnia 30 grudnia 2014 r.

W oparciu o art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z § 14 ust. 5 i § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. (tj. z dnia 25 lutego 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 461) w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adw. W. K. kwotę 144 zł za nieopłaconą obronę skazanego z urzędu, oraz kwotę 33,12 zł tytułem podatku VAT od należnego wynagrodzenia. Wskazać bowiem należy, że wprawdzie od dnia 1 stycznia 2016r. obowiązuje nowe rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, to jednak zgodnie z § 22 tego aktu prawnego do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Postępowanie w sprawie niniejszej zostało zaś wszczęte w dniu 29 lipca 2015r. a więc przed wejściem w życie nowego rozporządzenia określającego zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Sąd na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych uwzględniając fakt przebywania przez wymienionego w Zakładzie Karnym oraz konieczność utrzymania małoletniego syna.

SSR Joanna Urlińska