Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – Wydział V Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2015 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa W. B.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...) (...)
w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 13 marca 2015 r. sygn. akt I C 10/14

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w B. na rzecz radcy prawnego B. S. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 599/15

UZASADNIENIE

Powód W. B. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa (...)w (...)kwotę 45.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwanemu pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za szkody niemajątkowe, (...)w B.. Pismem procesowym z dnia 23 września 2013 r. powód zmienił powództwo w ten sposób, że wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 230.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pisma do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na pozew i w piśmie procesowym z dnia 24 czerwca 2014 r. strona pozwana Skarb Państwa - (...) w B.wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z dnia 13 marca 2015r. Sąd Okręgowy w B. oddalił powództwo, nakazał pobrać ze Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w B. na rzecz kancelarii radców prawnych kwotę 8.656 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej powodowi z urzędu, nie obciążył powoda kosztami zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił w niniejszej sprawie, że powód W. B. przebywał w (...)w B. od dnia (...) (...)

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy stwierdził, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd wskazał, że w zakresie żądania zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych art. 24 k.c. odsyła do przepisów o czynach niedozwolonych, w szczególności do art. 448 k.c, w myśl którego w razie naruszenia dobra osobistego Sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, m. in. odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Samo twierdzenie powoda, że naruszenie dóbr osobistych miało miejsce nie jest dowodem, a twierdzenie to -jako dotyczące istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) - powinno być udowodnione przez powoda, jako stronę je zgłaszającą.

W ocenie Sądu Okręgowego, uznać należało, że powód poza skarżeniem się na warunki odbywania kary pozbawienia wolności - w żaden sposób nie wykazał istnienia i rozmiaru uszczerbku na zdrowiu i cierpienia, które uzasadniałyby przyznanie zadośćuczynienia w przedmiotowej sprawie. Na ocenę pokrzywdzenia powoda rzutować musi także to, że powód przed wytoczeniem powództwa nie składał żadnych skarg na warunki odbywania kary pozbawienia wolności, co wskazuje, iż warunki te były przez niego akceptowane. O naruszeniu dóbr osobistych nie decyduje subiektywna ocena poszukującego ochrony, lecz obiektywna ocena reakcji, jaką dana informacja wywołuje u odbiorcy. W ocenie Sądu w toku procesu pozwany wykazał natomiast, że zapewnił powodowi właściwe warunki bytowe zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa.

Na marginesie Sąd Okręgowy zauważył, iż odczuwanie negatywnych emocji przez powoda jest związane z samą istotą odbywania kary izolacyjnej, wynikającym z tego ograniczeniem w sferze prywatności, brakiem swobody dokonywania wyborów, koniecznością przebywania w towarzystwie innych, przypadkowych osób, świadomością izolacji i perspektywą dalszego jej trwania.

Sąd wskazał, że przedłożone przez powoda w dniu 19 grudnia 2014 r. dowody w postaci książeczki zdrowia powoda, potwierdzenia nadania pisma do Prokuratury Okręgowej w B. oraz pisma z dnia 28 sierpnia 2012 r. znakS/P- (...) (k237-k 247) nie potwierdziły faktu naruszenia jego dóbr osobistych, a w szczególności naruszeń wskazanych w pozwie jak i dalszych pismach procesowych powoda. Zdaniem Sądu Okręgowego zeznania świadków M. S., D. C. i S. B., mające charakter subiektywnych odczuć, ogólnego ich niezadowolenia z warunków odbywania kary pozbawienia wolności, również nie potwierdziły faktu naruszenia dóbr osobistych powoda wskazanych w pozwie i dalszych pismach procesowych powoda. Mając powyższe na uwadze Sąd pominął wskazane dowody w niniejszym postępowaniu.

Orzekając o kosztach postępowania Sąd oparł się na zasadzie słuszności wyrażonej w art. 102 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację wniósł powód, domagając się jego zmiany poprzez uwzględnienie powództwa, a także przyznania pełnomocnikowi powoda kosztów zastępstwa procesowego udzielonego powodowi z urzędu w drugiej instancji według norm prawem przewidzianych.

Skarżący zarzucił:

1) naruszenie prawa procesowego, to jest art. 233 k.p.c. poprzez wadliwe ustalenie i błędną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, co doprowadziło do sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem, w szczególności poprzez ustalenie przez Sąd orzekający, że:

a) powód nie zgłaszał skarg dotyczących działalności administracyjnej pozwanego zakładu w zakresie warunków socjalno-bytowych, w których powód odbywał karę pozbawiania wolności;

b) powód nie zgłaszał skarg dotyczących działalności administracyjnej pozwanego zakładu w zakresie stanu zdrowia i zachowań współwięźniów;

c) nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda;

2) naruszenie prawa materialnego, to jest art. 6 k.c. w związku z art. 24 k.c. poprzez jego niezastosowanie polegające na tym, że Sąd pierwszej instancji - wbrew rozkładowi ciężaru dowodu określonemu w art. 24 k.c. - nie przyjął, że to pozwanego obciąża obowiązek przeprowadzenia dowodu, iż nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda - z ujemnymi skutkami prawnymi w razie nieudowodnienia tych okoliczności.

W odpowiedzi na apelację Skarb Państwa domagał się jej oddalenia oraz zasądzenia na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela dokonane przez Sąd Okręgowy ustalenia faktyczne i rozważania w zakresie oceny materiału dowodowego oraz podstawy prawnej rozstrzygnięcia, przyjmując je za podstawę także własnego rozstrzygnięcia i odwołuje się do nich bez potrzeby ich powtarzania.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów naruszenia prawa procesowego należy stwierdzić, że są one bezzasadne. Zdaniem Sądu Apelacyjnego ustalając stan faktyczny Sąd Okręgowy nie dopuścił się naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. W orzecznictwie przyjmuje się, że jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Wyłącznie w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej, albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 listopada 2014r., III AUa 233/14, LEX nr 1602949, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, nie publ., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2002, II CKN 817/00, nie publ., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2003 r., I CKN 160/01, nie publ.).

W kontekście powyższych rozważań przedstawiona w apelacji krytyka sędziowskiej oceny dowodów nie może odnieść skutku. Argumentacja użyta przez skarżącego w istocie opiera się na przedstawieniu własnej subiektywnej oceny materiału dowodowego. Należy zauważyć, że skarżący upatruje wadliwości tej oceny w błędnym przyjęciu przez Sąd pierwszej instancji, że zeznania świadków S., B. i C. są niewiarygodne. Skarżący podkreśla, że zeznania tych świadków wskazują na szereg działań lub zaniechań administracji (...), które skutkowały naruszeniem dóbr osobistych powoda. Rzeczywiście analizując wyłącznie treść relacji tych świadków można byłoby przyjąć, że panujące w jednostce penitencjarnej warunki mogły budzić zastrzeżenia, a prawa osadzonych nie były w niej respektowane, w szczególności składanym przez nich wnioskom nie nadawano biegu - "szły do kosza", tym niemniej trafnie Sąd pierwszej instancji takie postrzeganie przez tych świadków warunków panujących(...)przypisał ich subiektywnej wrażliwości. Skarżący nie podważył tej argumentacji. Nie wiadomo bowiem z jakich przyczyn Sąd miałby inaczej ocenić te zeznania. Nie stanowi wystarczającego powodu do zmiany stanowiska Sądu w tym względnie fakt, że pozostają one zbieżne z okolicznościami opisanymi w piśmie procesowym przez pełnomocnika reprezentującego powoda. Nie można zaś przeoczyć, że nie korelują one z wnioskami, jakie można wyprowadzić z pozostałego materiału dowodowego, w tym z zeznań A. W. i K. M., a zatem osób, które wiedzę o warunkach panujących (...)nabyły w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych. Nie przystają one również do wniosków, jakie można wyprowadzić z treści notatki sporządzonej przez (...) (...), historii rozmieszczenia, skorowidzu skarg (...), w którym nie ma informacji o składaniu przez powoda skarg. Sąd Apelacyjny (...)

Na tle prawidłowych ustaleń również prawidłowo zastosował Sąd Okręgowy prawo materialne. Należy podzielić stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że to na powodzie, jako żądającym ochrony dóbr osobistych spoczywał ciężar dowodu, iż dobra te zostały naruszone przez działania pozwanego Skarbu Państwa - (...)wB.. Zgodnie bowiem z regułą wynikająca z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przerzucenie ciężaru dowodu na pozwanego w procesie o ochronę dóbr osobistych, przewidziane w art. 24 k.c. dotyczy tylko bezprawności działania zagrażającego dobrom osobistym lub powodującego ich naruszenie - w razie udowodnienia przez powoda ich faktycznego naruszenia przez wskazane jednostki organizacyjne Skarbu Państwa, pozwany w celu uniknięcia odpowiedzialności musiałby wskazać, że działania powodując naruszenie było zgodne z prawem.

Prawidłowo w ocenie Sądu Apelacyjnego uznał Sąd Okręgowy, że przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie pozwala na stwierdzenie, by w realiach przedmiotowej sprawy doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. Trafna jest również uwaga poczyniona w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że poza wypunktowaniem w pozwie zarzutów powód nie podjął nawet próby opisania, w jaki sposób (...). Słusznie w tej sytuacji Sąd pierwszej instancji wyprowadził wniosek o akceptowaniu przez powoda tych warunków

W tym stanie rzeczy nie podzielając wskazanych wyżej zarzutów apelacji ani argumentacji zgłoszonej na ich poparcie, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalono apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 108 § 1 k.p.c. oraz art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa w zw. z § 10 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej prze radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.). W ocenie Sądu Apelacyjnego brak było podstaw do nieobciążania powoda kosztami postępowania apelacyjnego. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się, że przekonanie strony o zasadności zajmowanego stanowiska, które może przemawiać za nieobciążaniem jej kosztami przegranego procesu przed Sądem pierwszej instancji, przestaje być aktualne w postępowaniu apelacyjnym (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 30 marca 2012 r., III CZ 13/12, Lex nr 1164738, z dnia 15 czerwca 2011 r., V CZ 24/11, Lex nr 898277.; z dnia 5 października 2011 r., IV CZ 48/11, nie publ.).

Nadto Sąd Apelacyjny orzekł o kosztach niepłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym na podstawie art. 22 ³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) w zw. z § 10 ust. 1 pkt 25 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej prze radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).