Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 maja 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. zobowiązał M. W. do zwrotu nienależnie pobranej renty rodzinnej:

- za okres od 1 stycznia 2015 roku do 28 lutego 2015 roku w kwocie 1.736,34 złotych wraz z odsetkami za okres od 27 stycznia 2015 roku do dnia wydania decyzji w kwocie 38,06 złotych

- za okres od 1 kwietnia 2015 roku do 31 maja 2015 roku w kwocie 1.808,34 wraz z odsetkami za okres od 28 kwietnia 2015 roku do dnia wydania decyzji w kwocie 4,76 złotych. / decyzja k. 250 akt ZUS/

W dniu 26 czerwca 2015 roku M. W. złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o uwzględnienie faktu, że zmiana w styczniu 2015 roku kierunku nauczania, na którym zajęcia rozpoczęły się dopiero w marcu 2015 roku, pozostawała poza jego świadomością braku podstaw do świadczenia. Podał nadto, że od 1 kwietnia 2015 roku przebywa w Ośrodku dla Osób Uzależnionych (...) w Ś.. / odwołanie k. 2/

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 14 lipca 2015 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu odwołania organ rentowy wskazał, uprawniony nie kontynuował nauki w miesiącach styczniu, lutym oraz od kwietnia 2015 roku. /odpowiedź na odwołanie k. 4/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

M. W., urodzony (...) rentę rodzinną po zmarłym ojcu ma przyznaną od 10 grudnia 2005 roku. /decyzja k. 54 akt ZUS/.

Decyzją z dnia 25 lutego 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych – I Oddział w Ł. przyznał wnioskodawcy rentę rodzinną na dalszy okres do dnia 31 stycznia 2017 roku pod warunkiem nauki. Renta ta została przyznana w oparciu o zaświadczenie z dnia 11 lutego 2015 roku stwierdzające, że wnioskodawca jest słuchaczem I semestru Policealnej Szkoły Centrum (...) w Z. na kierunku (...), nauka trwa 2 lata (4 semestry), przewidywany termin ukończenia styczeń 2017 roku. /decyzja k. 229, zaświadczenie k. 227 akt ZUS/.

W styczniu 2015 roku wnioskodawca nie brał udziału w zajęciach lekcyjnych. Uchwałą Rady Pedagogicznej z dnia 20 lutego 2015 roku nie został promowany na semestr programowo wyższy. /zaświadczenie – k 234 akt ZUS/.

Wobec przyjęcia M. W. na inny kierunek – Technika Administracji uzyskał on ponownie status słuchacza. Pierwsze zajęcia na nowym kierunku, w których wnioskodawca uczestniczył odbyły się w dniach 7-8 marca 2015 roku. W kolejnych zajęciach - podczas zjazdu w dniach 14-15 marca 2015 roku również brał udział, natomiast na zjeździe w dniach 28-29 marca 2015 roku nie był już obecny. /zaświadczenie k 240, k 255 akt ZUS/

Od 1 kwietnia 2015 roku wnioskodawca przebywa w Ośrodku dla Osób Uzależnionych SP ZOZ (...). / zaświadczenie k. 241 akt ZUS/

Z powodu rozpoczęcia leczenia nie kontynuuje nauki. /niesporne/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o opisane dowody z dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 roku Nr 153, poz. 1227 ze zm.) renta rodzinna przysługuje dzieciom (własnym, drugiego małżonka i przysposobionym):

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Zgodnie z brzmieniem art.138 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu.

Stosownie zaś do art.138 ust.2 pkt 1 cytowanej ustawy za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust.1 uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Z mocy art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.

Ustalenia Sądu dokonane w niniejszej wykazały, że w styczniu 2015 roku wnioskodawca nie brał udziału w zajęciach lekcyjnych, a uchwałą Rady Pedagogicznej z dnia 20 lutego 2015 roku nie został promowany na semestr programowo wyższy, że wobec przyjęcia go na inny kierunek – Technika Administracji uzyskał ponownie status słuchacza, przy czym pierwsze zajęcia na nowym kierunku, w których wnioskodawca uczestniczył odbyły się w dniach 7-8 marca 2015 roku, w kolejnych zajęciach - podczas zjazdu w dniach 14-15 marca 2015 roku również brał udział, natomiast na zjeździe w dniach 28-29 marca 2015 roku nie był już obecny.

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszej sprawie wykazał także, że od 1 kwietnia 2015 roku wnioskodawca przebywa w Ośrodku dla Osób Uzależnionych SP ZOZ (...), w związku z czym nie kontynuuje nauki.

Na tle tak dokonanych ustaleń faktycznych rozważenia i rozstrzygnięcia wymagały dwie kwestie prawne. Pierwsza dotyczyła wykładni użytego w przepisie art. 68 ust. 1 pkt 2 zwrotu, iż renta rodzinna przysługuje "do ukończenia nauki w szkole", druga zaś - oceny czy świadczenie pobrane przez ubezpieczonego było nienależne w związku z tym podlega zwrotowi w świetle kryteriów ustalania prawidłowości pouczenia ubezpieczonego o obowiązku poinformowania organu rentowego o okolicznościach powodujących ustanie prawa do renty rodzinnej lub wstrzymanie jej wypłaty.

Ukończenie nauki w szkole jest efektem, co do zasady, pobierania nauki, co wiąże się na ogół z uczęszczaniem do szkoły, a zatem z byciem uczniem.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmowano, że o statusie ucznia decydują względy formalne. Status taki powstaje przez wpisanie na listę uczniów szkoły, a ustaje przez skreślenie z niej. Uczniem jest więc ten, kto figuruje jako uczeń w ewidencji szkoły / por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 listopada 2004 r. sygn. I UK 3/04, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2005, Nr 8, poz. 116, str. 365/.

Do chwili skreślenia z listy uczniów nie dochodzi zatem do utraty tego statusu, jednak objęty wpisem może doznawać przeszkód w codziennym, regularnym wykonywaniu nałożonego na niego, jako ucznia, obowiązku brania udziału w lekcjach. Toteż istota zagadnienia w niniejszym sporze dotyczyła tego, co należy przyjąć jako kryterium decydujące, wobec którego spełnia się warunek "uczęszczania do szkoły”, czy wystarczy zachowanie statusu ucznia, czy wymagany jest ponadto udział w zajęciach szkolnych, a jeżeli nie, to czy nieobecność ma być usprawiedliwiona.

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę, zebrany w sprawie materiał dowodowy bez wątpienia wskazuje, iż w spornym miesiącach styczniu i lutym 2015 roku, a następnie od kwietnia 2015 roku wnioskodawca nie kontynuował nauki w szkole, a tym samym nie był uprawniony do pobierania renty rodzinnej.

Sam fakt posiadania statusu ucznia danej szkoły nie przesadza o prawie do renty rodzinnej. Warunkiem przyznania świadczenia, oprócz cenzusu wiekowego dziecka uprawnionego, jest fakt udziału uprawnionego w zajęciach szkolnych, składanie egzaminów semestralnych uprawniających do promocji na semestr programowo wyższy, na zasadach regulowanych statutem lub regulaminem danej szkoły.

Wnioskodawca, co jest bezsporne, od stycznia do lutego 2015 roku w żadnych zajęciach nie uczestniczył, nie został promowany na semestr wyższy, zaś od kwietnia 2015 roku zaprzestał nauki w związku z rozpoczęciem terapii.

Z powyższego jednoznacznie wynika, iż w okresie objętym decyzją wnioskodawca nauki nie kontynuował.

W konsekwencji Sąd uznał, iż wnioskodawca nie miał uprawnień do renty rodzinnej w miesiącach styczniu i lutym 2015 roku oraz od kwietnia 2015 roku, zaś świadczenie rentowe pobierał, mimo że miał świadomość tego, że wypłata świadczeń uzależniona jest od kontynuowania nauki.

W każdorazowej bowiem decyzji organu rentowego ustalającej uprawnienia wnioskodawcy do renty rodzinnej znajdowało się pouczenie, iż renta przysługuje pod warunkiem nauki a obowiązkiem osoby pobierającej renty rodzinnej po ukończeniu 16 roku życia jest powiadomienie o zaprzestaniu uczęszczania do szkoły.

Wnioskodawca mimo tych pouczeń – prawidłowych i zrozumiałych w swej treści - nie powiadomił organu rentowego o zaprzestaniu kontynuowania nauki. Nie powiadomił organu rentowego także o fakcie niepromowania go na wyższy semestr i zaprzestania nauki od kwietnia 2015 roku w związku z podjęciem terapii.

W tej sytuacji uznać należy, iż pobrane przez wnioskodawcę w okresie od 1 stycznia 2015 roku do 28 lutego 2015 roku oraz od 1 kwietnia 2015 roku do 31 maja 2015 roku świadczenie rentowe było świadczeniem nienależnym, w rozumieniu przepisu art.138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, podlegającym obowiązkowi zwrotu wraz z ustawowymi odsetkami.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako niezasadne.