Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Dorota Elżbieta Zarzecka

Sędziowie: SO del. Elżbieta Rosłoń (spr.)

SA Barbara Orechwa-Zawadzka

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 stycznia 2016 r. w B.

sprawy z odwołania B. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy B. G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 21 kwietnia 2015 r. sygn. akt III U 829/14

oddala apelację.

sygn. akt III AUa 768/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27.08.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił B. G. prawa do emerytury.

B. G. wniósł odwołanie od tej decyzji.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że B. G. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, o których mowa w art.184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż pomimo osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego 60 lat i legitymowania się ponad 25-letnim ogólnym stażem pracy, nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z dnia 21.04.2015 r. oddalił odwołanie.

Sąd ten ustalił, że B. G. posiada prawo do zasiłku przedemerytalnego. W dniu 19.08.2014. złożył w Oddziale ZUS wniosek o emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Po rozpoznaniu tego wniosku organ rentowy uznał, że B. G. osiągnął wymagany wiek emerytalny 60 lat, na dzień (...) legitymuje się łącznym stażem pracy w wymiarze 29 lat, 1 miesiąc i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych, lecz nie przepracował 15 lat w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy żadnych okresów jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

B. G. urodził się (...) zatem podstawą ubiegania się przez niego o prawo do emerytury jest art.184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z tymi przepisami prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 31.12.1948 r., jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa oraz w dniu 1.01.1999 r. udowodnił 25 –letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy wskazał, że spór sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy odwołujący zgromadził 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a w szczególności czy pracował w szczególnych warunkach w okresie od 5.04.1978 r. do 1.09.1996 r. w (...).

Na okoliczność charakteru tej pracy B. G. złożył świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 31.07.2001 r., z którego wynika, że był tam zatrudniony od 5.04.1978 r. do 31.08.1990 r. na stanowisku ustawiacz maszyn i urządzeń – obróbka żeliwa wymienionym w dziale III, poz.23 pkt 3 wykazu, od 1.09.1990 r. do 1.09.1996 r. na stanowisku ustawiacz maszyn i urządzeń (szlifierki) wymienionym w dziale III, poz.78 pkt 6. Ze świadectwa wynika, że w w/w okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy obróbce skrawaniem odlewów żeliwnych (kół rozrządu) oraz szlifowanie części skrzyni biegów.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. nie przyznał B. G. prawa do emerytury, gdyż uznał, że w przedłożonym świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach został nieprawidłowo określony charakter pracy i stanowisko wedle zarządzenia resortowego. Ponadto w ogólnym świadectwie pracy z dnia 31.07.2001 r. podano, że odwołujący był zatrudniony na stanowisku ślusarza, co nie wynika ze świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

Celem ustalenia charakteru pracy odwołującego Sąd Okręgowy dopuścił dowód z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych, z zeznań świadków, opinii biegłej ds. bhp oraz z zeznań wnioskodawcy złożonych w charakterze strony.

Z akt osobowych wynikało, że B. G. został zatrudniony w (...) 5.04.1978 r. na stanowisku ślusarza na (...) (...). Z dniem 15.09.1979 r. przeniesiono go na stanowisko ustawiacza. Z wniosku o przeszeregowanie z dnia 15.12.1979 r. wynika, że w tym okresie jego praca polegała na ustawianiu automatów na kołach rozrządu. W kolejnych dokumentach jego stanowisko określane jest jako „ustawiacz” na (...). Z dniem 1.03.1983 r. został przeniesiony na (...). Od dnia 1.03.1984 r. został brygadzistą ośmioosobowej brygady na oddziale otoczek. Nadal jego stanowisko określane było w dokumentach jako „ustawiacz”, a następnie „ustawiacz maszyn do obróbki skrawaniem”. Z dniem 1.09.1990 r. został przeniesiony na oddział (...), na stanowisko „ustawiacz maszyn”. Następnie jego stanowisko określano jako „ustawiacz maszyn do obróbki skrawaniem” a od 1.12.1992 r. jako „ustawiacz maszyn i urządzeń”.

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że z zeznań świadków Z. O. i Z. R. wynika, że wnioskodawca na początku zatrudnienia pracował jako operator maszyn i urządzeń, a potem był ustawiaczem i pracował jako ustawiacz na maszynach obróbki skrawaniem, które skrawały koła rozrządu. Były to maszyny typu: tokarka (...), półautomaty tokarskie: (...) radziecki, automat półtokarski (...), półautomat tokarski G. niemiecki i wytaczarki włoskie typu C. oraz wiertarki i szlifierki. Z zeznań świadków wynika również, że praca ustawiacza polegała na ustawieniu parametrów, doborze kół, kontroli procesu i wymianie narzędzi, a często, gdy nie było operatora, to ustawiacz pracował na maszynie. Na takim stanowisku wnioskodawca pracował do 1990 r. Wtedy linia ta została sprzedana i wnioskodawca przeszedł na wydział uzębień. Była to obróbka metalu i wnioskodawca też był tam ustawiaczem. Były to maszyny do obróbki uzębień typu Michigan. Na wydziale tym były również szlifierki do nacinania uzębień i do szlifowania. Sąd Okręgowy wskazał, że świadek Z. R. zeznał, iż (...)zajmował się wstępną obróbką kół rozrządu i oznaczał oddział produkcji maszynowej, natomiast wcześniej wydział ten nosił oznaczenie(...) (...)to była produkcja uzębienia.

Sąd Okręgowy wskazał, że z zeznań wnioskodawcy złożonych w charakterze strony wynika, że w początkowej fazie zatrudnienia pracował na obrabiarkach, przy czym nie było to szlifowanie, a po roku pracował już jako ustawiacz na (...). Był to wydział mechaniczny i była na nim obróbka skrawaniem. Wnioskodawca stwierdził, że jego praca nie polegała na wybijaniu, oczyszczaniu ani wykańczaniu odlewów. Do jego zadań należało ustawianie dwóch automatów tokarskich i jednej szlifierki. Głównie ustawiał automaty tokarskie, na których robiło się otoczki kół zębatych ze staliwa. Gdy szlifierzowi coś nie wychodziło, to wówczas jedynie wnioskodawca ustawiał szlifierkę i trochę na niej pracował, żeby sprawdzić produkt. Pracą na tej maszynie zajmował się tylko w zastępstwie nieobecnego szlifierza i tak było do 1.03.1983 r. Następnie przeniósł się na oddział (...)- oddział kół zębatych do skrzyni biegów do P., gdzie również był ustawiaczem, przy czym miał większą ilość maszyn. Ustawiał 3-4 automaty tokarskie, 1-2 szlifierki. Dodatkowo ustawiał frezarki, których było około pięciu, były też dłutownice i frezarki obwiedniowe. Na tym Wydziale było kilka linii obróbczych i wnioskodawca był przenoszony przez kierownika na różne linie, gdzie był ustawiaczem. W ciągu dnia dużo czasu spędzał na ustawianiu, gdyż była duża awaryjność maszyn. Z zeznań wnioskodawcy wynika także, że od 1984 r. był brygadzistą. Jak nie było pracownika, to musiał w jego zastępstwie pracować przy maszynie. Od 1.09.1990 r. został przeniesiony na dział(...), gdzie pracował jako ustawiacz maszyn. Na tym dziale był wykonywany wałek sprzęgłowy - otoczki i uzębienie. Były tam automaty do obróbki otoczki, tzw. kopiarki, frezarki i szlifierki.

Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy oraz świadków, którzy z nim pracowali i znali specyfikę jego pracy.

W ocenie sądu pierwszej instancji praca wnioskodawcy w spornym okresie nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach, co wynika z opinii biegłej z zakresu bhp.

Biegła zwróciła uwagę, że wnioskodawca w spornym okresie nie był zatrudniony w przemyśle odlewniczym, lecz w przemyśle maszynowym, podlegającym pod resort ministra przemysłu maszynowego i hutnictwa. Jego praca polegała na obróbce skrawaniem żeliwa szarego na obrabiarkach typu automaty tokarskie, a nie na wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów. Biegła w o oparciu o informacje pozyskane w trakcie sporządzania opinii dotyczących osób zatrudnionych w (...), miała wiedzę, że w załączniku Nr 1 do zarządzenia nr 61/84 z dnia 9.04.1984 r. Dyrektora Naczelnego Fabryki (...) w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, wymieniono stanowisko oczyszczacza odlewów, wybijacza form odlewów i rdzeni, wykańczacza odlewów, o ile zatrudnieni byli w Zakładzie nr (...) – Odlewni. Wnioskodawca nie był zatrudniony w Zakładzie Nr (...). Biegła szczegółowo opisała na czym polega odlewnictwo, wybijanie odlewów, wykańczanie powierzchni odlewów. Sąd Okręgowy w pełni zgodził się z opinią biegłej, że wnioskodawca w spornym okresie nie wykonywał żadnej z prac wyszczególnionych w wykazie A, dziale III, poz.23 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. nie zajmował się wybijaniem, oczyszczaniem i wykańczaniem odlewów, co przyznał sam wnioskodawca. Jego praca polegała głównie na ustawianiu obrabiarek, na których poprzez skrawanie wykonywano konkretny detal z gotowego odlewu. Z opinii biegłej wynika, że na automacie obrabiarkowym wykonuje się wszystkie czynności związane z wykonaniem jednej sztuki przedmiotu w sposób zautomatyzowany, łącznie z dostarczeniem półwyrobu do strefy obróbki i odprowadzeniem gotowego przedmiotu do magazynu przedmiotów. Natomiast półautomatem jest obrabiarka, w której czynności załadowczo-rozładowcze przedmiotu obrabianego są wykonywane ręcznie przez operatora. W związku z tym w półautomacie obrabiarkowym część czynności sterujących pracą obrabiarki również może być wykonywana ręcznie (np. włączenie obrabiarki do ponownej pracy po załadowaniu przedmiotu). Tak więc rola operatora sprowadza się wyłącznie do nadzorowania pracy automatu oraz nadzorowania i obsługi półautomatu.

Biegła wskazała, że czynności wymienione w Wykazie A dziale III pkt 23 stanowiącym załącznik do powołanego rozporządzenia, dla ich uznania za wykonywane w szczególnych warunkach powinny być wykonywane w odlewni żeliwa. Natomiast bezsporne jest, że wnioskodawca nie pracował w odlewni żeliwa. Zatem przy wykonywaniu przez niego pracy nie występowały warunki pracy właściwe dla odlewni gdzie łącznie występuje wysoka temperatura, hałas, zapylenie oraz immisja gazów. Praca na stanowisku ustawiacza obróbki skrawaniem, którą wykonywał wnioskodawca nie została wskazana jako praca w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy wywodził, że wyodrębnienie prac kwalifikujących do nabycia wcześniejszej emerytury ma charakter stanowiskowo- branżowy, co oznacza, że nie można dowolnie, z naruszeniem postanowień powoływanego rozporządzenia wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały przypisane w rozporządzeniu. A zatem skoro wnioskodawca nie pracował w przemyśle odlewniczym i jego praca nie polegała na wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów, nie pracował on w warunkach szczególnych w pierwszym ze spornych okresów ujętych w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sąd pierwszej instancji ustalił również na podstawie opinii biegłej i to, że w okresie od 1.09.1990 r. do 1.09.1996 r. wnioskodawca nie pracował w szczególnych warunkach wskazanych w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach tj. w wykazie A, dziale III, poz.78, gdzie wymienione jest szlifowanie wyrobów metalowych. Biegła stwierdziła, że wnioskodawca nie wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązków szlifierza, gdyż głównym jego obowiązkiem było w tym okresie ustawianie obrabiarek, frezarek, szlifierek na wydziale uzębień. Jedynie w zastępstwie nieobecnego pracownika pracował jako operator na tych maszynach, w tym na szlifierkach.

Sąd Okręgowy podkreślił, że oparł się na wnioskach płynących z opinii biegłej, albowiem jest ona sporządzona w rzetelny sposób. Biegła szczegółowo wyjaśniła, dlaczego praca wnioskodawcy w spornych okresach nie może być uznana za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach. Ocena ta jest logiczna, a treść opinii świadczy o bogatej wiedzy biegłej w zakresie specyfiki funkcjonowania zakładu pracy, w którym pracował wnioskodawca.

Sąd Okręgowy zaznaczył nadto, że okoliczność, iż pracodawca wydał wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, z którego wynika, że przez cały okres zatrudnienia pracował w szczególnych warunkach, nie decyduje o zaliczeniu tego okresu do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Świadectwo pracy ma walor dokumentu prywatnego i jest jednym z dowodów w sprawie, z którego wynika jedynie to, że zakład pracy takie świadectwo wystawił. Sąd rozpoznający odwołanie, oceniając charakter pracy wnioskodawcy, miał do dyspozycji szereg dowodów. Z żadnego z przedstawionych dowodów nie można wywieść wniosku, że wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Podkreślił, że nie można utożsamiać pracy wykonywanej w szczególnych warunkach z pracą, za którą przysługiwał dodatek szkodliwy. Praca w warunkach szkodliwych, to praca w warunkach przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. Dodatek szkodliwy ma rekompensować zagrożenia i uciążliwości wynikające z wykonywania danej pracy w niekorzystnym środowisku. Natomiast aby uznać, że praca wykonywana jest w warunkach szczególnych i uprawnia do przejścia na emeryturę po ukończeniu 60 lat w przypadku mężczyzn, konieczne jest to, aby była ona wymieniona w wykazie stanowiącym załącznik do powołanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.

Sąd Okręgowy wskazał, że jedynie praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku wyszczególnionym w powoływanym powyżej wykazie uprawnia do przejścia na wcześniejszą emeryturę, co wynika z §2 ust.1 w/w rozporządzenia. Tymczasem z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie jednoznacznie wynika, że odwołujący nie wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy - pracy wyszczególnionej w wykazie A, dziale III, poz.78.

Sąd pierwszej instancji oddalił wniosek wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego, uznając ze okoliczności sporne zostały dostatecznie wyjaśnione. W oparciu o opinię biegłej, szczegółowo opisującej charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę, ustalił, że brak jest podstaw do zaliczenia pracy wnioskodawcy jako pracy w warunkach szczególnych wykonywanej również w okresie przed wejściem w życie wyżej powoływanego rozporządzenia, kiedy obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4.05.1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. Nr 13, poz. 86 ze zm.). Wnioskodawca nie wykonywał prac wskazanych w tym rozporządzeniu polegających na wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że brak jest podstaw do przyznania B. G. prawa do emerytury w oparciu o przepis art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wniósł B. G.. Zaskarżył wyrok w całości zarzucając mu jednocześnie:

1.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez przyjęcie, że B. G. nie ma przepracowanej dostatecznej ilości lat w warunkach szczególnych, aby przyznać mu prawo do wcześniejszej emerytury;

2.  naruszenie prawa procesowego poprzez naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., art. 278 k.p.c. oraz art. 286 k.p.c. poprzez oparcie się na błędnej opinii biegłego oraz nieprzeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej.

Wskazując na powyższe wniósł o:

1.  zmianę w całości zaskarżonego wyroku w ten sposób, że wniósł o zmianę w całości zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie B. G. prawa do emerytury

ewentualnie

2.  uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji.

Ponadto wniósł o zasądzenie od organu rentowego kosztów procesu za II instancję.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest bezzasadna. Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz właściwie zastosował przepisy prawa materialnego, tj. art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.) zwanej dalej ustawą oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.) zwanego dalej rozporządzeniem. Sąd Apelacyjny w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz wykładnię przepisów dokonaną przez ten Sąd.

Sąd pierwszej instancji przeprowadził należytą ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, przy uwzględnieniu zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Nie można więc podzielić podniesionego w apelacji zarzutu obrazy art. 233§1 kpc, określającego sądowi granice swobodnej oceny dowodów. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, art. 233§1 kpc zawiera przede wszystkim nakaz – nie doznający wyjątku- aby wyrażona ocena w aspekcie wiarygodności dokonana była na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału w sprawie oraz uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18.07.2002 r., IV CKN 1256/00, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.01.2000 r., III CKN 562/98).

Dokonana przez Sąd Okręgowy ocena dowodów czyni zadość powyższemu nakazowi, jest logiczna, zgodna z doświadczeniem życiowym i oparta na rozważeniu materiału dowodowego zebranego w sprawie. Trzeba przy tym podkreślić, że Sąd Okręgowy nie odmówił wiary zeznaniom zgłoszonych przez wnioskodawcę świadków (Z. O. i Z. R.) i zeznaniom wnioskodawcy. Właśnie na ich podstawie w powiązaniu z resztą materiału dowodowego ustalił zakres wykonywanych przez wnioskodawcę czynności w spornym okresie oraz miejsce ich wykonywania (oddziały i wydziały, na których czynności te były wykonywane). W uzasadnieniu wyroku wskazał na jakich dowodach się oparł i dlaczego.

B. G. domagał się przyznania prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten w sposób odrębny i szczególny uregulował sytuację prawną ubezpieczonych urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy w dniu wejścia w życie ustawy – 1.01.1999 r. legitymowali się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art. 27 ustawy tj. 25 lat dla mężczyzn, gwarantując im prawo do nabycia emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego art. 32 ustawy. Przepis art. 32 ustawy zawiera definicję pracownika zatrudnionego w warunkach szczególnych. Jest nim pracownik zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia. Ponadto art. 32 ust. 4 ustawy odsyła w tej materii do przepisów dotychczasowych, którymi są przepisy rangi ustawy lub wydane na mocy delegacji ustawowej (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13.02.2002 r., III ZP 30/01, OSNP 2002/10/243).

Ustalenie czy wykonywane obowiązki pracownicze były realizowane w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze następuje na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W myśl §2 ust. 1 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl §4 ust. 1 i 3 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W sprawie bezsporne jest, że wnioskodawca ukończył 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej posiadał 29 lat, 1 miesiąc i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Nie została spełniona przesłanka legitymowania się 15- letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

Sąd pierwszej instancji uznał, że wnioskodawca nie wykazał żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach. Do pracy w warunkach szczególnych Sąd Okręgowy nie zaliczył okresu pracy wnioskodawcy od 5.04.1978 r. do 1.09.1996 r. w (...) w W. w tym na stanowisku ustawiacza maszyn i urządzeń – obróbka żeliwa w okresie od 5.04.1978 r. do 31.08.1990 r. i na stanowisku ustawiacza maszyn i urządzeń (szlifierki) w okresie od 1.09.1990 r. do 1.09.1996 r.

Ponieważ w powyższym okresie wnioskodawca pracował w (...) W. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, spór sprowadzał się wyłącznie do ustalenia czy świadczona przez niego praca wypełnia czynności przypisane do stanowisk pracy wymienionych w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej oceny charakteru pracy wnioskodawcy w wyżej wskazanym okresie. W tej mierze w całości oparł się na zeznaniach wnioskodawcy oraz świadków (znajdujących również oparcie w aktach osobowych wnioskodawcy) którzy opisali rodzaj wykonywanych przez wnioskodawcę czynności. Czynności te zostały następnie zanalizowane przez biegłą z zakresu bhp w zakresie możliwości przypisania ich do stanowisk pracy, o których mowa w dziale III poz. 23 – wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów i w dziale III poz. 78 – szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne - wykazu A do rozporządzenia.

Odnośnie pierwszego okresu pracy biegła stwierdziła, że w zakładzie pracy (...) w W. funkcjonował Zakład nr (...) – Odlewnia. Wnioskodawca nie pracował jednak w tym Zakładzie. Jego praca opisana w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 31.07.2001 r., w okresie od 5.04.1978 r. do 31.08.1990 r . na stanowisku ustawiacz maszyn i urządzeń – obróbka żeliwa - nie polegała na wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów. Biegła wyjaśniła, że odlewnictwo to dział technologii metali obejmujący wytwarzanie przedmiotów metalowych poprzez wypełnianie formy mającej zewnętrzny zarys przedmiotu ciekłym metalem. Forma może również zawierać rdzenie odtwarzające wewnętrzne kształty wykonywanego przedmiotu. Po zalaniu formy ciekłym metalem lub stopem metali następuje proces chłodzenia odlewu z formą, następnie wybijanie odlewu z formy, usuwanie rdzeni, oczyszczanie powierzchni odlewu, odcinanie układów wlewowych, nadlewów i zalewek lub stopem, wreszcie kontrola techniczna i obróbka wykańczająca. Biegła szczegółowo wyjaśniła na czym polegają prace związane z wybijaniem, oczyszczaniem i wykańczaniem powierzchni odlewów. Wnioskodawca nie wykonywał żadnej z tych prac, co zresztą sam przyznał, a co wynikało również z zeznań świadków i dokumentacji zawartej w aktach osobowych, bowiem zajmował się głównie ustawianiem obrabiarek, na których, poprzez skrawanie wykonywano konkretny detal z gotowego, wykończonego w odlewni odlewu. Wykonanie to polegało na obróbce skrawaniem żeliwa szarego na obrabiarkach typu automaty tokarskie. Obróbka skrawaniem, jak wskazała biegła, polega na zdjęciu z przedmiotu obrabianego określonej warstwy materiału w celu nadania odpowiedniego kształtu, wymiarów i gładkości. Podczas obróbki skrawaniem charakterystyczne jest powstawanie materiału odpadowego w postaci tzw. wióra Aby zdjąć z przedmiotu obrabianego określoną warstwę materiału w postaci wióra, należy wprawić w ruch przedmiot obrabiany i narzędzie skrawające. Układ tych ruchów jest charakterystyczny dla każdej metody obróbki skrawaniem. Toczenie polega na skrawaniu warstwy powierzchniowej przedmiotu obrabianego, wykonującego ruch obrotowy, za pomocą narzędzia skrawającego – noża tokarskiego wykonującego ruch posuwowy, prostopadły i równoległy do osi obrotu przedmiotu obrabianego. Ruchy te decydują o szybkości i mocy skrawania. Od ruchu narzędzi zależy zaś wielkość warstwy skrawanej. W czasie obróbki na tokarce wykonuje się zwykle dwa zabiegi: obróbkę zgrubną i wykańczającą. Celem obróbki zgrubnej jest usunięcie z materiału wyjściowego określonych warstw dla wstępnego nadania mu odpowiedniego kształtu. Prace związane z procesem toczenia a takie wykonywał wni9oskodawca, nie zostały ujęte w wykazie prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Biegła mając powyższe na uwadze wskazała, że przy wykonywaniu prac przez wnioskodawcę nie występowały warunki pracy właściwe dla odlewni, gdzie łącznie występuje wysoka temperatura, hałas, zapylenie oraz immisja gazów. Tym samym uznać należy, że B. G. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach wskazanej w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Dział III poz. 23.

Odnośnie drugiego okresu pracy wnioskodawcy od 1.09.1990 r. do dnia 1.09.1996 r. na stanowisku ustawiacza maszyn i urządzeń (szlifierki) biegła stwierdziła, że rodzaj czynności wykonywanych wówczas przez wnioskodawcę, wskazanych przez niego jak i świadków, nie pozwala na ich zakwalifikowanie pod poz. 78 działu III wykazu A do rozporządzenia. Głównym obowiązkiem wnioskodawcy w tym okresie było ustawianie obrabiarek, szlifierek, frezarek na wydziale uzębień. Jedynie w zastępstwie nieobecnego pracownika wnioskodawca pracował jako operator na tych maszynach, w tym na szlifierkach, co nie wyczerpuje przesłanki świadczenia pracy w warunkach szczególnych stale i w pełnym jej wymiarze.

Sąd pierwszej instancji zasadnie podzielił stanowisko biegłej zawarte w sporządzonej opinii. Opinia ta jest rzeczowa, wyczerpująca i logicznie uzasadniona. W sposób klarowny wskazuje czynności, których wykonywanie może stanowić o ich zakwalifikowaniu do poszczególnych stanowisk pracy. Ponadto wnioski płynące z opinii znajdują potwierdzenie w treści angaży oraz zeznaniach świadków i wnioskodawcy. W związku z powyższym Sąd Okręgowy zasadnie oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej na mocy art. 217§ 3 kpc. Tym samym niezasadny jest zarzut naruszenia art. 278 i 286 kpc. Biegła przy sporządzaniu opinii wzięła pod uwagę cały sporny okres pracy wnioskodawcy, również ten przed wejściem w życie rozporządzenia. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny również tego okresu, uznając, że wnioskodawca nie świadczył pracy w szczególnych warunkach. Sąd Apelacyjny podziela w pełni te ustalenia a jedynie wskazuje, że podstawą prawną oceny pracy wnioskodawcy w okresie przed wejściem w życie rozporządzenia jest § 19 ust. 1 rozporządzenia, który stanowi, że przy ustalaniu okresów pracy, o których mowa w § 2, uwzględnia się również okresy takiej pracy (służby), wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko sądu pierwszej instancji, że materiał dowodowy zebrany w rozpoznawanej sprawie nie potwierdził aby czynności wykonywane przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia w (...) W. od 5.04.1978 r. do 1.09.1996 r. można było zakwalifikować do prac wymienionych w Wykazie A, Dziale III, poz. 23, czy poz. 78 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Mając na uwadze powyższe należało uznać, że B. G. nie legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat, zatem nie spełnia przesłanki określonej w przepisie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, niezbędnej do przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Dlatego też apelacja podlegała oddaleniu, o czym Sąd orzekł, na mocy art. 385 k.p.c.