Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2015r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie : Przewodniczący SSR del. do SO Maciej Nawrocki

Protokolant st. prot. sąd. Magdalena Pelz

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2015r. w Poznaniu

odwołania J. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 23 stycznia 2013,

znak:(...)

w sprawie J. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję, w ten sposób, że przyznaje odwołującemu prawo do emerytury przy wieku obniżonym z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 1 stycznia 2013r.

/-/ Maciej Nawrocki

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 stycznia 2013 r., znak (...) , Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., na podstawie art. 114, art. 115 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.; dalej: ustawa emerytalno-rentowa), po rozpoznaniu wniosku złożonego w dniu 4 stycznia 2013 r., odmówił J. G. (1) wznowienia postępowania w sprawie zakończonej prawomocną decyzja z dnia 10 maja 2011 r., znak (...).

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż decyzją z dnia 10 maja 2011 r. odmówił J. G. (1) prawa do emerytury, albowiem nie udowodnił wymaganego 15 letniego stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Wnioskiem z dnia 4 stycznia 2013 r. odwołujący ponownie zwrócił się o przyznanie prawa do emerytury, ale nie wskazano we wniosku na nowe okoliczności, które by nie były znane organowi przed wydaniem decyzji z dnia 10 maja 2011 r. Zakład (...) S.A. w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 28 marca 2011 r. wykazał, iż tylko w okresie od 1 grudnia 1988 r. do 12 czerwca 1995 r. wnioskodawca wykonywał pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Jednocześnie Zakład zaznaczył, iż zeznania świadków w postępowaniu przez organem rentowym nie mogą stanowić środka dowodowego na podstawie okresów pracy w szczególnych warunkach, a jedynie w postępowaniu odwoławczym. Ponadto wnioskodawca winien przedstawić takie dowody, których waga pozwalałaby ponownie, pomimo uprawomocnienia się decyzji, ustalić raz jeszcze prawo do świadczenia. Skoro przewiduje się, że pomimo uprawomocnienia się decyzji można dokonywać ponownej oceny, to dowody i okoliczności wskazane na tę okoliczność muszą być istotne, tak by pozwoliły ponownie przeprowadzić postępowanie co do istoty sprawy. Natomiast wniosek z dnia 4 stycznia 2013 r. nie jest poparty żadnymi nowymi, konkretnymi dowodami. Okoliczności tę nie mogą w żaden sposób wpływać na prawomocne ustalenia organu rentowego. /vide decyzja w aktach ZUS/

Dnia 7 lutego 2013 r., w formie i terminie przewidzianym prawem, J. G. (1) złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o rozpoznanie wniosku o przyznanie emerytury.

W uzasadnieniu odwołujący wskazał, iż w okresie od 14 listopada 1973 r. do 12 czerwca 1995 r. był zatrudniony w (...). Od 14 listopada 1973 r. do 1975 r. odwołujący pracował jako elektryk, a od 1975 r. został przeniesiony na stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze powyżej 3,5 tony. Odwołujący zaznaczył również, iż do 30 listopada 1988 r. nie został zmieniony mu angaż. /vide odwołanie k. 3-4 akt/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. w odpowiedzi na odwołanie przytoczył argumentację prawną i faktyczną zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji oraz wniósł o oddalenie odwołania. /vide odpowiedź na odwołanie k. 5-6 akt/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. G. (1) urodził się dnia (...) Nie jest członkiem OFE.

Odwołujący legitymuje się okresem ubezpieczenia wynoszącym na dzień 31 grudnia 1998 r. 30 lat + 6 m-cy + 15 dni okresów składkowych oraz 1 rok + 2 m-ce + 28 dni okresów nieskładkowych, co łącznie stanowi 31 lat + 9 m-cy + 13 dni.

bezsporne

Wnioskiem z dnia 4 marca 2011 r. odwołujący zwrócił się o przyznanie prawa do emerytury przy obniżonym wieku emerytalnym i to z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Rozpoznając powyższy wniosek, organ rentowy decyzją z dnia 10 maja 2011 r. odmówił przyznania emerytury, gdyż J. G. (1) nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach oraz nie rozwiązał stosunku pracy. Organ rentowy uznał za udowodnione tylko 6 lat, 2 m-ce i 17 dni tytułem wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Odwołanie J. G. (1) od decyzji z dnia 10 maja 2011 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił wyrokiem z dnia 15 listopada 2011 r. W toku postępowania Sąd nie badał stażu pracy odwołującego w warunkach szczególnych.

dowód: wniosek i decyzja w aktach organu rentowego, akta VIII U 1887/11

Dnia 4 stycznia 2013 r. odwołujący złożył kolejny wniosek o przyznanie prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Decyzją z dnia 23 stycznia 2013 r. Zakład odmówił J. G. (1) wznowienia postępowania w sprawie zakończonej prawomocną decyzja z dnia 10 maja 2011 r., znak (...), uznając, iż nie przedstawił on nowych dowodów lub okoliczności, które pozwoliły by ponownie przeprowadzić postępowanie co do istoty sprawy.

dowód: wniosek i decyzja w aktach organu rentowego

W okresie od 14 listopada 1973 r. do 12 czerwca 1995 r. odwołujący był zatrudniony w Zakładach (...). Początkowo odwołującemu powierzono obowiązki elektryka samochodowego. Natomiast co najmniej od 1974 / 1975 r. odwołujący pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony. Stanowisko kierowcy zaproponował odwołującemu kierownik transportu, ponieważ było zapotrzebowanie na kierowców z uwagi na rozbudowę zakładu i konieczność przewozu materiałów budowlanych. Ponadto odwołujący w wojsku ukończył kurs prawa jazdy kategorii C + E, tj. kierowania pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony łącznie z przyczepą. W najlepszym okresie w zakładzie było około 30 kierowców.

Jako kierowca odwołujący pracował od godziny 6 do godziny 14/15, a po południu pracował jako elektryk samochodowy. Przeważnie pracował po 16 godzin dziennie. Jeździł jako kierowca samochodem Kamaz powyżej 12 ton, a czasami także S. 28 i 200 oraz T.. Były to samochody wywrotki o ładowności powyżej 3,5 tony. Z kolei na początku odwołujący kierował małą wywrotką, ale też o masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Tymi samochodami odwołujący przewoził piach do odlewni oraz złom do pieców odlewniczych, a wywoził gotowe odlewy.

Natomiast pracodawca dopiero w dniu 1 grudnia 1988 r. zmienił stanowisko pracy odwołującego z elektryka samochodowego na kierowcę, gdyż była przeprowadzana restrukturyzacja zakładu.

Wykonywanie pracy przez odwołującego w wymiarze 16 godzin dziennie wynikało także z faktu, iż w tym czasie miałem córkę specjalnej troski z wodogłowiem, która zmarła w 1996 r. Córka była przykuta do łóżka i opiekowała się nią żona odwołującego.

dowód: dokumenty w aktach osobowych odwołującego, w tym umowa o pracę z 14.11.1973 r., angaż z 1.12.1988 r. (k. 27); zeznania świadków: R. R. (k. 34v), J. K. (k. 35), E. P. (k. 148); zeznania odwołującego (k. 149)

Dnia 28 marca 2011 r. pracodawca wystawił odwołującemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w którym wskazał, iż odwołujący od 1 grudnia 1988 r. do 12 czerwca 1995 r. pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony na stanowisku pracy wymienionym w wykazie A dział VIII poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

dowód: świadectwo pracy w szczególnych warunkach w aktach organu rentowego

W Zakładach (...) byli także zatrudnieni świadkowie R. R., J. K. i E. P..

R. R. był zatrudniony w okresie od 31 października 1973 r. do 30 czerwca 1996 r. jako kierowca samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony. Dnia 30 czerwca 1996 r. pracodawca wystawił świadkowi R. świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w którym wskazał, iż w okresie od 31 października 1973 r. do 30 czerwca 1996 r. pracował jako kierowca samochodu ciężarowego, tj. na stanowisku wymienionym w wykazie A dział VIII poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

J. K. pracował w czasie od 12 września 1977 r. do 31 sierpnia 1989 r. i od 9 sierpnia 1994 r. do 30 września 1998 r.; przez większość okresu zatrudnienia w Zakładach (...) pracował jako kierowca, a dopiero pod koniec jako monter silników. Natomiast w drugim okresie, tj. od 9 sierpnia 1994 r. do 30 września 1998 r. J. K. był zatrudniony jako palacz.

Obaj świadkowie pracowali wspólnie z odwołującym i widywali go jak kierował samochodami ciężarowymi S., K. oraz T..

E. P. była zatrudniona w (...) od 17 listopada 1977 r. do 29 grudnia 1993 r. Przez 2,5 roku pracowała jako rozdzielacz w odlewni, a później jako główna księgowa do spraw płac i ubezpieczeń społecznych. W trakcie wykonywania obowiązków rozdzielacza świadek co 2 godziny przychodziła do odlewni i w tym czasie widywała odwołującego. Ponadto świadek przyjaźniła się z odwołującym i od czasu do czasu korzystała z możliwości podwiezienia.

dowód: świadectwa pracy świadków (k. 30-33); zeznania świadków: R. R. (k. 34v), J. K. (k. 35), E. P. (k. 148)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dokumentów, zeznań świadków oraz zeznań odwołującego.

Sąd uznał za wiarygodne w całości dokumenty zabrane w aktach organu rentowego oraz aktach sprawy albowiem zostały one sporządzone przez kompetentne organy, w zakresie przyznanych im upoważnień i w przepisanej formie. W szczególności Sąd uznał za w pełni wiarygodne dokumenty dotyczące zatrudnienia w Zakładach (...) znajdujące się w aktach sprawy. Autentyczność i wiarygodność dokumentów nie była kwestionowana przez strony, a Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu zatem na dokumentach tych oparto ustalenia faktyczne.

Sąd uznał za spójne i konsekwentne zeznania świadków R. R., J. K. i E. P.. Świadkowie potwierdził fakt pracy odwołującego jako kierowcy samochodu ciężarowego o masie powyżej 3,5 tony – S. (...) i 28, K., T., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie co najmniej od 1974 / 1975 r. do 12 czerwca 1995 r., z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...). Świadkowie R. R. i J. K. potwierdzili, że widywali odwołującego w trakcie wykonywanych przez niego obowiązków, tj. jak przyjeżdżał do odlewni przywożąc na wywrotce piasek. Świadkowie zapamiętali odwołującego wyłącznie jako kierowcę samochodu ciężarowego, a tylko początkowo miał wykonywać obowiązki elektryka samochodowego. Nadto świadek J. K. wskazał, iż J. G. (1) pracował na dwóch etatach – kierowcy i elektryka. Świadek E. P. przyjaźniła się z odwołującym, a także widywała go jak przyjeżdżał do odlewni K.. Świadkowie wskazali także, iż odwołujący w tym czasie obowiązki kierowcy wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy.

Za w pełni wiarygodne Sąd uznał zeznania odwołującego, które tworzyły zwartą i logiczną całość oraz korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w niniejszej sprawie, w tym z dokumentami oraz zeznaniami przesłuchanych świadków. W sposób przekonywujący i rzeczowy odwołujący wyjaśnił na czym polegała jego praca jako kierowcy samochodu ciężarowego.

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy odwołujący może domagać się wznowienia postępowania w sprawie przyznania emerytury.

Zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej, prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwolił ustalić, iż w dniu 4 marca 2011 r. odwołujący złożył pierwszy wniosek o przyznanie emerytury przy obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Decyzją z dnia 10 maja 2011 r. organ rentowy odmówił prawa do emerytury. Zakład uznał, iż odwołujący nie udokumentował wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Rozpoznając odwołanie od powyższej decyzji Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z dnia 15 listopada 2011 r. oddalił odwołanie, albowiem z treści odpowiedzi na odwołanie wynikało, iż odwołujący nadal pozostaje w zatrudnieniu. Sąd nie badał przy tym stażu pracy odwołującego w warunkach szczególnych. Dnia 1 stycznia 2013 r. weszła w życie istotna zmiana stanu prawnego, polegająca na zniesieniu obowiązku rozwiązania stosunku pracy.

Nowym dowodem (dokumentem) złożonym w organie rentowym, wraz z wnioskiem z dnia 4 stycznia 2013 r. były pisemne oświadczenia świadków wskazujące na pracę odwołującego w szczególnych warunkach. Stąd też wniosek odwołującego o emeryturę winien zostać merytorycznie rozpoznany.

Natomiast odnosząc się do meritum niniejszego postępowania, wskazać należy, iż przyznawanie emerytur dla osób urodzonych tak jak odwołujący po 31 grudnia 1948 r. reguluje art. 184 ustawy emerytalno-rentowej.

Zgodnie z tym przepisem emerytura przy obniżonym wieku przysługuje ubezpieczonym, którzy łącznie spełnią poniższe wymogi:

–

mężczyzna osiągnie wiek lat 60,

–

w dniu wejścia w życie ustawy, czyli na dzień 1.01.1999 r. posiada:

a)  okres składkowy i nieskładkowy w ilości co najmniej 25 lat,

b)  z czego co najmniej przez 15 lat wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze

–

nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a jeżeli przystąpił – złoży wniosek o przekazanie zgromadzonych środków na rachunku za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa.

Bezsporne w niniejszej sprawie było to, iż:

1.  odwołujący w dniu 15 marca 2011 r. ukończył 60 lat,

2.  na dzień 1.01.1999 posiada 25 lat stażu ubezpieczeniowego,

3.  nie przystąpił do OFE.

Sporne natomiast w sprawie było to, czy odwołujący legitymuje się 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych – organ rentowy nie uznał bowiem okresu zatrudnienia w Zakładach (...). Natomiast poza sporem pozostawało to, iż odwołujący udowodnił 6 lat, 2 miesiące i 17 dni pracy w szczególnych warunkach z tytułu zatrudnienia od 1 grudnia 1988 r. do 12 czerwca 1995 r.

Zatrudnienie w szczególnych warunkach czy w szczególnym charakterze interpretuje się tak, jak to było wymagane w przepisach dotychczasowych do nabycia emerytury w obniżonym wieku. Przepisami dotychczasowymi w rozumieniu art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalno-rentowej jest rozporządzenie z dnia 07.02.1983 r. wraz z załącznikiem.

Zgodnie z § 2 rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. okresami pracy, uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu, są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zgodnie z § 1 ust. 1 rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r. – rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami".

Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r., okresy pracy w szczególnych warunkach, na podstawie posiadanej dokumentacji, stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Jednakże, judykatura pozwala na dowodzenie w inny, niż wskazany w § 2 ust. 2 rozporządzenia, że praca była wykonywana w szczególnych warunkach. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 maja 1985 r. III UZP 5/85, LEX nr 14635 w postępowaniu przed okręgowymi zakładami pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe dopuszczalne jest przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia z zakładu pracy z powodu likwidacji zakładu pracy lub zniszczenia dokumentów dotyczących takiego zatrudnienia. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków nie jest dopuszczalne w postępowaniu przed organem rentowym (teza powołanej uchwały SN). Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 27 maja 1985 r., Sąd jest uprawniony do przeprowadzenia dowodu ze świadków na okoliczność takiego zatrudnienia – jeżeli okaże się, że jest to konieczne dla wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy. Dowód z zeznań świadków podlega ocenie Sądu na tle okoliczności sprawy i treści zebranego materiału dowodowego. Nie można bowiem – podkreśla SN – przypisać ustawodawcy zamiaru, ażeby tak istotne kwestie, mające wpływ na ustalenie prawa do świadczeń emerytalno – rentowych, powierzył tyko zakładom pracy, skoro jest notoryjnie znane, że zakłady pracy często nie posiadają dokumentacji z uwagi na upływ czasu, reorganizację lub zniszczenie z innych przyczyn. Prowadziłoby to w wielu przypadkach do przyznania pracownikom, którzy byli zatrudnieni w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, zaniżonych świadczeń, a nawet pozbawienia świadczeń. Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84, LEX nr 14630 oraz w uchwale z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84, LEX nr 14625: „okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy.”

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07; z 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07; z 4 października 2007 r., I UK 111/07; z 19 września 2007 r., III UK 38/07; z 14 września 2007 r., III UK 27/07).

Na podstawie zgromadzonych dokumentów, w szczególności akt osobowych odwołującego oraz na podstawie zeznań świadków i odwołującego Sąd ustalił, że odwołujący pracując na stanowisku kierowcy w okresie – nieprzerwanie – co najmniej od 1974 (tak w zeznaniach odwołującego) / 1975 (tak w odwołaniu) do 12 czerwca 1995 r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych określoną w Dziale VIII W transporcie i łączności, pod poz. 2 prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów, wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07.02.1983 r.

Powyższe oznacza zatem to, iż odwołujący spełnił trzeci z warunków przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, czyli 15 lat pracy w warunkach szczególnych, uwzględniając okresy:

–

od 1 grudnia 1988 r. do 12 czerwca 1995 r. (6 lat, 2 miesiące, 17 dni),

–

co najmniej od 1 stycznia 1975 r. do 30 listopada 1988 r. (13 lat, 11 miesięcy, 0 dni),

łącznie, co najmniej, – 20 lat, 1 miesiące, 17 dni.

Przy ustaleniu, że odwołujący wykazał 15 lat pracy w warunkach szczególnych orzeczono jak wyroku na podstawie w/w przepisów i art. 477 ¹⁴ § 2 kpc i przyznano mu prawo do wcześniejszej emerytury od 1 stycznia 2013 r., tj. od miesiąca, w którym został złożony wniosek.

/-/ Maciej Nawrocki