Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2016 r. w Szczecinie

sprawy M. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie prawa do renty rodzinnej

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 18 lutego 2015 r. sygn. akt VI U 1044/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.. na rzecz M. M. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Barbara Białecka SSA Anna Polak SSA Zofia Rybicka - Szkibiel

Sygn. akt III AUa 322/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7.11.2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w G. odmówił M. M. prawa do renty rodzinnej. Z uzasadnienia decyzji wynika, że ubezpieczony ukończył 25 lat, będąc
na przedostatnim roku studiów. Wobec czego brak w ocenie organu rentowego jest podstaw do przyznania prawa do renty rodzinnej na dalszy okres.

W odwołaniu od decyzji organu rentowego ubezpieczony podniósł,
że skończywszy w dniu (...) 25 rok życia, faktycznie był na ostatnim,
a nie przedostatnim roku studiów, zaś rok akademicki kończy się w dniu 30.09.2015r. Mając na uwadze powyższą argumentację, ubezpieczony wniósł o zmianę
lub uchylenie zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do renty rodzinnej na dalszy okres, a nadto oraz o zasądzenie na swoją rzecz od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie
i podtrzymał argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie z dnia 18.02.2015r. ubezpieczony zgłosił wniosek o zasądzenie
na jego rzecz dodatkowo odsetek (k.63).

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 18.02.2015 roku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonemu M. M. prawo do renty rodzinnej od dnia 1 grudnia 2014 roku do dnia 30 września 2015 roku (punkt
I orzeczenia), wniosek o odsetki przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G. do rozpoznania ((punkt II orzeczenia), zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. na rzecz ubezpieczonego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt III orzeczenia).

Sąd I Instancji ustalił, że M. M. urodził się (...). Do dnia 30.11.2014 roku pobierał rentę rodzinną. Dnia 29.10.2014 roku złożył wniosek
o dalszą wypłatę renty rodzinnej. Ubezpieczony jest (...) Politechniki (...). Dnia 28.09.2009 roku rozpoczął studia I stopnia. Dnia 06.02.2014 roku zakończył studia I stopnia i uzyskał tytuł inżyniera. Studia te trwały 7 semestrów. Dnia 28.02.2014 roku ubezpieczony rozpoczął studia II stopnia. Studia trwają 3 semestry. W dacie ukończenia 25 roku życia ubezpieczony był na II semestrze studiów II stopnia. Zakończenie nauki przypada na dzień 30.09.2015 roku.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał,
że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie i wskazując na treść art. 68 ust. 1 pkt 2
i ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2015 roku, poz. 748, ze zm.) - zwanej ustawą emerytalną – podniósł, że istota sporu sprowadzała się do oceny czy ubezpieczony w dacie osiągnięcia 25 roku życia, czyli (...) roku był na ostatnim roku studiów. Jak bowiem wynika z zaświadczenia Politechniki (...) z dnia 20.01.2015 roku ubezpieczony w dniu 25 urodzin był na II semestrze studiów II stopnia i ostatni semestr ma zacząć się w marcu 2015 roku, a zakończyć się we wrześniu 2015 roku. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Apelacyjnego w Katowicach (wyrok z 13 listopada 2013 r., sygn. akt III AUa 296/13), iż w okresie, kiedy przepisy art. 68 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy emerytalnej zostały wprowadzone do porządku prawnego, obowiązywały formy edukacji w szkolnictwie wyższym opierające się na systemie roku akademickiego, zaczynającego się jesienią, a kończącego początkiem lata roku następnego, przy czym ustawodawca nie wskazał w powołanym wyżej przepisie, że chodzi o rok akademicki, a rozumienie takie wywodzi się z orzecznictwa sądowego, dotyczącego standardowego okresu rozpoczęcia, trwania i zakończenia roku akademickiego. Formy kształcenia uległy jednak zmianie poprzez odejście, co do zasady od dotychczasowego schematu 4 lub 5-letnich jednolitych studiów magisterskich, stwarzając możliwość ukończenia studiów licencjackich i odrębnych uzupełniających studiów magisterskich. Nieparzysta ilość semestrów powoduje bowiem, że pierwszy semestr studiów rozpoczyna się w trwającym już roku akademickim, zaś ukończenie ostatniego semestru przewidziane jest końcem następnego roku akademickiego określonego regulaminem studiów. Uzasadnione zatem zdaniem Sądu Okręgowego wydaje się przyjęcie, iż sformułowanie dotyczące ostatniego roku studiów należy odnieść do faktycznego ostatniego roku nauki w szkole wyższej. Sąd I instancji powołał również stanowisko Sądu Apelacyjnego w Białymstoku zaprezentowane w wyroku z 18 lutego 2003 r. sygn. akt III AUa 1550/02, OSA 2003, z 11, poz. 40, w którym przyjęto, że studia licencjackie i bezpośrednie studia magisterskie w tej samej szkole wyższej stanowią jedne studia wyższe, przez co ukończenie przez studenta 25 lat na ostatnim roku takich studiów uprawnia go do renty rodzinnej. Naukę ubezpieczonego na studiach I i II stopnia potraktować zatem także można, jako naukę odbywaną łącznie.

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony w chwili ukończenia 25 lat był zatem na ostatnim roku studiów.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się organ rentowy. Zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego
w sprawie materiału dowodowego, przez przyjęcie, że ubezpieczony w dniu ukończenia 25 roku życia, tj. (...). był na ostatnim roku studiów w szkole wyższej i w konsekwencji przysługuje mu prawo do renty rodzinnej na dalszy okres, tj. do 30.09.2015r.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł:

1.  o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

2.  ewentualnie, o jego zmianę i oddalenie odwołania.

Ubezpieczony wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, w oparciu o całokształt zebranego w sprawie materiału dowodowego i przy przyjęciu właściwych przepisów prawnych, stanowiących podstawę orzeczenia, trafnie ustalił, że ubezpieczonemu nadal przysługuje prawo do renty rodzinnej, tj. do zakończenia studiów drugiego stopnia w dniu 30.09.2015 roku.

W niniejszej sprawie spór wbrew zarzutowi apelacyjnemu, nie dotyczył faktów, lecz właściwego odkodowania normy z przepisów art. 68 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy emerytalnej. Zgodnie bowiem z art. 68 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy prawo do renty rodzinnej przysługuje dziecku własnemu, dzieciom drugiego małżonka i dzieciom przysposobionym do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia. Jednakże zgodnie z art. 68 ust. 2 cyt. ustawy, jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.

W niniejszej sprawie poza sporem jest, że ubezpieczony po skończeniu studiów I stopnia, od razu podjął też studia II stopnia, liczące 3 semestry i w chwili osiągnięcia 25 roku życia kontynuował naukę na tych studiach wyższych. Z przedłożonego wraz z odwołaniem zaświadczenia z dnia (...) wynika również, że ubezpieczony kontynuuje naukę na kierunku Budownictwo, będąc na ostatnim roku akademickim który zakończy się w dniu 30.09.2015r. Nadto, oczywiste jest, że łączny okres dwustopniowych studiów na Politechnice (...) trwa 5 lat i na ten okres składają się 3,5 roczne studia pierwszego stopnia – inżynieryjne, oraz 1,5 roczne studia drugiego stopnia – magisterskie.

W sprawie należało zatem dokonać wyłącznie wykładni przepisu art. 68 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 68 ust. 2 ustawy emerytalnej, mając na uwadze dotychczasowy dorobek jurydyczny. Wymaga zatem wyjaśnienia, iż renta rodzinna przysługuje dziecku, które ma „ukończyć” naukę w szkole, a takie sformułowanie oznacza, że celem wydłużenia okresu pobierania renty rodzinnej po 25 roku życia jest zapewnienie środków utrzymania do czasu ukończenia studiów. Regulacja art. 68 ust. 1 pkt 2 w zw. z ust. 2 ustawy emerytalnej odnosi się do niewysłowionego co prawda semantycznie w przepisach, ale przyjmowanego w orzecznictwie Sądu Najwyższego „roku akademickiego”. Ustawodawca skonstruował bowiem ww. przepisy tak, jak wymagał tego wówczas obowiązujący jeden schemat roku akademickiego, który zaczynał się jesienią, a kończył na początku lata następnego roku. Chodziło o studia z typowym okresem ich rozpoczęcia, trwania oraz zakończenia roku akademickiego przy konstrukcji studiów jednolitych, bez podziału, czy wyróżnienia na etapy, tj. studia pierwszego stopnia (licencjackie, inżynieryjne) i studia drugiego stopnia (magisterskie). Jednak na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, w związku z reformą również szkolnictwa wyższego, doszło do zmiany systemu edukacji szkolnictwa wyższego i odejścia od jednolitych studiów magisterskich, wszakże z wyjątkami, w kierunku studiów zakończonych dyplomem licencjata oraz w kierunku odrębnych magisterskich studiów uzupełniających, zakończonych obroną pracy magisterskiej i dyplomem magistra. Takie zmiany organizacyjne spowodowały, że nie zawsze rok akademicki zaczyna się lub kończy zgodnie z dotychczasowym schematem roku akademickiego, co było szczególnie widoczne przy nieparzystej ilości semestrów na danym kierunku lub też przesunięciu okresu studiów o pół roku.

W tej sytuacji, przyjmowane przez organ rentowy stanowisko nie znajduje ani racjonalnego uzasadnienia, ani odzwierciedlenia w zmienionym systemie edukacji. Co więcej, prowadziłoby to do pozbawionego racjonalnych podstaw różnicowania studentów niektórych kierunków, w zależności czy kontynuują naukę na studiach jednolitych (jednostopniowych –pięcioletnich na przykład kierunku prawo, lekarskich, dentystycznych), czy dwustopniowych, czy też w sytuacji, gdy studenci rozpoczęli, bądź zakończyli studiowanie niezgodnie z dotychczasowym schematem, podczas gdy pozostali studenci, zaczynający rok akademicki w październiku i kończący taki rok latem lub wczesną jesienią, mieliby prawo do renty rodzinnej.

Mając zatem na względzie powyższe rozważania, wskazać należało, że zawarte w art. 68 ust. 2 ustawy emerytalnej sformułowanie „będąc na ostatnim roku studiów” odnosi się do faktycznego ostatniego roku pobierania nauki na uczelni. Nie ulega zatem wątpliwości, że w przypadku trzysemestralnego toku studiów ubezpieczony, mimo ukończenia 25 roku życia w czasie drugiego semestru, był studentem ostatniego roku studiów, które w myśl postanowień Regulaminu Studiów Politechniki (...) (§ 7 , k. 9) skończyły się z dniem 30.09.2015r.

Zatem do tej daty ubezpieczony posiadał uprawnienie do renty rodzinnej po zmarłym ojcu. W tym kontekście pozbawienie uprawnionego renty rodzinnej przez organ rentowy byłoby działaniem przeciwko celowi ustawy.

Wskazując na argumenty wyżej podane Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. na rzecz ubezpieczonego zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, mając na uwadze wysokość stawek określoną w § 2 ust. 1 – 2 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity w Dz. U z 2013r., poz. 461, ze zm.).