Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Hanna Cackowska-Frank

Protokolant st. sekr. sądowy Renata Zielińska

po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 2016 r. w Toruniu

sprawy M. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 30 września 2015 r. nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje ubezpieczonemu M. W. prawo do emerytury od dnia 19 sierpnia 2015 roku oraz nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz M. W. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

/-/SSO Hanna Cackowska-Frank

IV U 2165/15

UZASADNIENIE

M. W. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z 30 września 2015 r, odmawiającej ubezpieczonemu prawa
do emerytury wobec niewykazania na dzień 1.01.1999r. co najmniej 15 lat pracy
w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony wnosił o zmianę decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym oraz zasądzenie od organu rentowego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ponadto
wnosił o przesłuchanie wskazanych w odwołaniu świadków na okoliczność pracy
w szczególnych warunkach w okresach zatrudnienia od 1.09.1974 r. do 22.04.1975 r.
i od 18.04.1977 r. do 31.05.1991 r. w Państwowym Ośrodku (...) w M., gdzie wykonywał prace na stanowisku montera konstrukcji metalowych
na wysokości oraz prace spawalnicze.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy wskazał,
że na dzień 1 stycznia 1999r. uwzględnił ubezpieczonemu łącznie 27 lat 2 miesiące i 4 dni okresów składkowych, w tym 6 lat 7 miesięcy i 21 dni pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił natomiast do prac w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia wymienionych w odwołaniu, gdyż świadectwo wykonywania prac
w szczególnych warunkach zostało wystawione przez Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe (...) S.A. w C., a więc przez przechowawcę akt, a nadto
w dokumencie tym błędnie wskazano imię ojca ubezpieczonego jako M., a nie M., jak wynikało z pozostałej dokumentacji.

Sąd ustalił, co następuje:

M. W. urodził się (...)

W dniu 3 sierpnia 2015 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę, w którym oświadczył, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Ubezpieczony
od 11.05.1992 r. pracuje w (...) Spółce z o.o. w T.. Od daty złożenia wniosku o emeryturę nie przebywał na zwolnieniu lekarskim.

Do wniosku ubezpieczony dołączył m. in. świadectwo wykonywania prac
w szczególnych warunkach wystawione przez Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe (...) S.A. w C. z 11.08.1990 r. potwierdzające, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w M. od 1.09.1974 r.
do 22.04.1975 r. i od 18.04.1977 r. do 31.05.1991 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace spawalnicze na stanowisku montera konstrukcji metalowych wymienione
w wykazie A dziale XIV, poz. 12 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
(Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). W świadectwie tym jako imię ojca ubezpieczonego wpisano błędnie M. zamiast M..

Bezspornym w sprawie było, że na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony wykazał staż ubezpieczeniowy w wymiarze 27 lat 2 miesięcy i 4 dni okresów składkowych, w tym okres 6 lat 7 miesięcy i 21 dni pracy w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia:

- od 11.05.1992 r. do 31.12.1998 r. w (...) Spółce z o.o. w T.
na stanowisku maszynisty stacji pomp, wymienionym w wykazie A dziale IX, poz. 2 pkt 8 zawartym w załączniku do zarządzenia nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej
i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983 r. w sprawie stanowisk pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace
w szczególnych warunkach.

Decyzją z 30.09.2015 r. odmówiono ubezpieczonemu prawa do emerytury wobec niewykazania na dzień 1.01.1999r. co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Dowód: - wniosek k. 1-3 akt rentowych,

- zaświadczenie Rp – 7, k -12 akt rentowych,

- świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, k – 7-8 akt

rentowych,

- karta przebiegu zatrudnienia, k – 17 akt j/w,

- decyzja z 30.09.2015 r., k - 18 akt j/w,

- przesłuchanie ubezpieczonego – protokół elektroniczny z 27.01.2016r.

W okresie od 1.09.1971 r. do 31.05.1991 r. M. W. pracował w Państwowym Ośrodku (...) w M.. W czasie tego zatrudnienia najpierw w okresie
od 1.09.1971 r. do 31.08.1974 r. ubezpieczony odbywał praktyczną naukę zawodu
w zawodzie mechanika maszyn rolniczych i uczył się w (...) Szkole Zawodowej (...) w C.. Po ukończeniu nauki zawodu został zatrudniony jako monter
na wydziale TN, gdzie pracował przy budowie nowej hali produkcyjnej dla (...) u. Pomagał przy podawaniu i układaniu oraz montowaniu słupów i legarów na wysokości,
nie miał w tym okresie uprawnień spawalniczych.

Z dniem 22 kwietnia 1975 r. ubezpieczony został zwolniony celem odbycia służby wojskowej, którą odbywał w okresie od 23.04.1975 r. do 6.04.1977 r.

Po odbyciu służby wojskowej M. W. ponownie podjął pracę w (...)
w M. od 18.04.1977 r. na stanowisku montera konstrukcji metalowych w D. (...)Montażowym. Ubezpieczony pracował przy montażu konstrukcji metalowych
na wysokości, w szczególności przy montażu suszarni, cyklopów, silosów, podajników
do zboża. Na wysokości wykonywał prace monterskie i spawalnicze, gdyż nabył w tym okresie podstawowe uprawnienia spawalnicze – w dniu 19.12.1980 r. ukończył kurs podstawowy spawania elektrycznego. Pracował w terenie, w brygadzie czteroosobowej razem ze S. N., C. P. i J. D., który był brygadzistą. Taką pracę ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy do końca zatrudnienia w (...) w M..

Razem z ubezpieczonym w (...) w M. pracowali B. D. (zatrudniony w latach 1978 -1991 także na stanowisku montera, a okres tej pracy został świadkowi zaliczony do prac w szczególnych warunkach – wyrokiem Sądu Okręgowego
w Toruniu przyznano świadkowi prawo do emerytury od dnia 1.08.1992 r. – sygn. akt IVU 1777/12), S. N. (zatrudniony od 1.09.1971 r. do 31.05.1991 r. na stanowisku montera konstrukcji metalowych) oraz J. D. (zatrudniony w okresie od 10.02.1977 r. do 31.05.1991 r. na stanowisku montera konstrukcji stalowych). W sprawie IVU 819/12 Sąd Okręgowy w Toruniu przyznał prawo do emerytury C. P. po zaliczeniu do okresu prac w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) w M..

Dowód: - dokumenty w aktach osobowych ubezpieczonego i świadków, koperta,

k – 47 akt sądowych,

- zeznania świadków: B. D., S. N.

J. D., protokół elektroniczny z 27.01.2016 r.,

- akta sprawy IVU 819/12,

- przesłuchanie ubezpieczonego – protokół elektroniczny z 27.01.2016r.

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o okoliczności bezsporne
oraz na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach emerytalnych
oraz aktach sądowych, zeznań świadków: B. D., S. N.
i J. D. oraz przesłuchania ubezpieczonego w charakterze strony.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków oraz ubezpieczonego, że w okresie zatrudnienia
w (...) w M. po odbyciu praktycznej nauki zawodu ubezpieczony stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace montera konstrukcji metalowych
na wysokości, gdyż zeznania te były spójne, zgodne szczere, a ponadto znajdowały w całości potwierdzenie w aktach osobowych ubezpieczonego, w których wszystkie angaże i adnotacje zarówno przed skierowaniem do wojska (karta obiegowa z 16.04.1975 r.), jak i po powrocie
z wojska dotyczą zajmowania przez ubezpieczonego stanowiska montera. Z kolei z notatki dotyczącej przeprowadzonej kontroli poleceń wyjazdu służbowego wynika, że ubezpieczony świadczył w terenie prace spawalnicze, bo jego stanowisko w notatce określono jako spawacz.

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.), zwanej w dalszej części uzasadnienia „ustawą o emeryturach i rentach z FUS”, urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku w przypadku mężczyzn – 60 lat, jeżeli w dniu 1 stycznia 1999 r. spełnili łącznie niżej wymienione warunki:

- osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat,

- posiadają co najmniej 15 – letni okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a nadto:

- nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, a w przypadku przystąpienia złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa.

W przedmiocie określenia wymaganego wieku emerytalnego, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których przysługuje ubezpieczonemu prawo do emerytury przepis art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS odsyła do „przepisów dotychczasowych”.

Stosowne regulacje – stanowiące obecnie obowiązujące prawo - zawarte są
w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W myśl § 2 ust. 1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do wcześniejszej emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Pojęcie pracy wykonywanej stale należy rozumieć jako pracę wykonywaną na danym stanowisku pracy, zgodnie z rozkładem czasu pracy i w pełnym wymiarze czasu pracy, ustalonym dla danego stanowiska. W związku
z powyższym nie będzie uznawana za taką pracę praca wykonywana np. w połowie wymiaru czasu pracy lub tylko kilka lub kilkanaście dni w miesiącu. Natomiast wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zostały zawarte w wykazach A i B stanowiących załącznik do tegoż rozporządzenia.

W przepisie § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia w zakresie sprecyzowania stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach znajduje się odesłanie do odpowiednich przepisów resortowych. Należy jednakże zauważyć, iż uściślenia dokonane przez właściwych ministrów (kierowników urzędów centralnych czy centralne związki spółdzielcze), polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, na których wykonywana jest praca w szczególnych warunkach, pełnią w obecnym stanie prawnym wyłącznie funkcję informacyjną. Nie jest dopuszczalne bowiem zamieszczanie w rozporządzeniu jako akcie wykonawczym upoważnienia do podejmowania określonych działań przez inny podmiot
i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze.

Istota sporu koncentrowała się wokół ustalenia, czy ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. legitymował się co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Pozostałe warunki ustawowe do przyznania emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach nie były kwestionowane przez organ rentowy.

W świetle zebranego materiału dowodowego do pracy w warunkach szczególnych – poza okresem niekwestionowanym przez organ rentowy – należało zaliczyć ubezpieczonemu okres zatrudnienia w (...) w M. od 1.09.1974 r. do 22.04.1975 r.
i od 18.04.1977 r. do 31.05.1992 r. na stanowisku montera konstrukcji metalowych
na wysokości, wymienionym w wykazie A, dziale V „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych”, poz. 5 „Prace przy montażu konstrukcji metalowych
na wysokości”, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43) oraz w wykazie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace, wymienione w załączniku nr 1 zawierającym prace stanowiące odpowiednik prac wymienionych w wykazie A, dział V„ W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych”, poz. 5 „Prace przy montażu konstrukcji metalowych
na wysokości”, pkt 5 „monter (pomocnik) urządzeń i konstrukcji metalowych”
do zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.Urz. MR,LiGŻ Nr 2, poz. 4). Wprawdzie wykonywane przez ubezpieczonego prace spawacza same w sobie stanowią prace
w szczególnych warunkach, to – w ocenie Sądu – nie ma potrzeby dokonywania ich odrębnej kwalifikacji, skoro ubezpieczony wykonywał te prace na wysokości podczas montażu konstrukcji metalowych, a ponadto ubezpieczony oprócz prac spawalniczych wykonywał także prace typowo monterskie.

Nie ma przy tym znaczenia, że prace wykonywane przez ubezpieczonego wymienione są w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w dziale V„ W budownictwie
i przemyśle materiałów budowlanych”, podczas gdy (...) w M. wykonywał usługi na rzecz rolnictwa w zakresie naprawy sprzętu rolniczego i montażu obiektów
na potrzeby rolnictwa, czyli podlegał pod Ministerstwo Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej. W zakresie prac wykonywanych przez ubezpieczonego istniało to samo zagrożenie i narażenie na warunki szkodliwe jak w przypadku takich prac wykonywanych
w przedsiębiorstwach typowo budowlanych. Należy zatem podzielić stanowisko wyrażone
w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28.10.2015 r. ( I UK 483/14, LEX nr 1929076) , który stwierdził, że co do zasady przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach. Zasada ta nie ma jednak charakteru absolutnego i w szczególnych okolicznościach sprawy można
od niej odstąpić. Może się bowiem zdarzyć, że zakład pracy podległy określonemu ministrowi wykonuje także zadania całkowicie odpowiadające innemu działowi gospodarki, leżącemu w sferze zainteresowania innego ministra. Z taką sytuacją niewątpliwie mamy
do czynienia w niniejszej sprawie, gdyż (...) w M. G. w zakresie prac wykonywanych przez ubezpieczonego realizowała zadania odpowiadające innemu działowi gospodarki, leżącemu w sferze zainteresowania innego ministra.

W tej sytuacji należy stwierdzić, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał nawet ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych (tj. łącznie z okresami niekwestionowanymi przez organ rentowy 21 lat 4 miesiące i 26 dni ). Na marginesie należy zauważyć, że nawet gdyby przy ustalaniu stażu pracy w szczególnych warunkach pominąć cały okres zatrudnienia ubezpieczonego przed odbywaniem służby wojskowej, jako
że wówczas jeszcze ubezpieczony podlegał pod inny dział niż Instalacyjno-Montażowy
i wykonywał prace przy budowie hali na terenie (...) u to i tak okres pracy ubezpieczonego
w szczególnych warunkach na dzień 1.01.1999 r. znacznie przekracza ponad 15 lat.

Reasumując, ubezpieczony wykazał na dzień 1 stycznia 1999 r. ponad 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymagany zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS.

Wobec powyższego Sąd – na mocy cytowanych wyżej przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c. – zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu M. W. prawo do emerytury od dnia 19 sierpnia 2015 r.,
tj. od daty ukończenia 60 lat.

Mając na uwadze błąd w zakresie świadectwa pracy w warunkach szczególnych
co do imienia ojca ubezpieczonego i fakt, że ustalenie faktycznych warunków pracy ubezpieczonego w okresie objętym sporem zostało poczynione na etapie postępowania sądowego, na podstawie dowodów, którymi organ rentowy nie dysponował (m. in. takich jak zeznania świadków i ubezpieczonego, dokumenty kadrowo-płacowe znajdujące się w aktach osobowych ubezpieczonego), Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego
za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji - na podstawie art. 118 ust. 1a a contrario ustawy emerytalnej (pkt I sentencji wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z §11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 490 ze zm.), zasądzając od organu rentowego na rzecz ubezpieczonego kwotę180,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, gdyż nakład pracy pełnomocnika i charakter sprawy nie uzasadniały zasądzenia wyższej kwoty, zwłaszcza że sprawa zakończyła się na jednym terminie (pkt II sentencji wyroku).

Przewodnicząca:

Sędzia SO Hanna Cackowska-Frank