Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2015r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekr. sądowy Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 grudnia 2015r. w W.

sprawy B. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o odsetki

na skutek odwołania B. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 21 lipca 2015r., znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje B. B. prawo do ustawowych odsetek liczonych:

- od różnicy pomiędzy kwotą pobranej a należnej emerytury za kwiecień 2014 roku w wysokości 172,01 zł (sto siedemdziesiąt dwa złote 01/100) za okres od dnia 16 sierpnia 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- od różnicy pomiędzy kwotą pobranej a należnej emerytury za maj 2014 roku w wysokości 172,01 zł (sto siedemdziesiąt dwa złote 01/100) za okres od dnia 16 sierpnia 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- od różnicy pomiędzy kwotą pobranej a należnej emerytury za czerwiec 2014 roku w wysokości 172,01 zł (sto siedemdziesiąt dwa złote 01/100) za okres od 16 sierpnia 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- od różnicy pomiędzy kwotą pobranej a należnej emerytury za lipiec 2014 roku w wysokości 172,01 zł (sto siedemdziesiąt dwa złote 01/100) za okres od dnia 16 sierpnia 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- od różnicy pomiędzy kwotą pobranej a należnej emerytury za sierpień 2014 roku w wysokości 172,01 zł (sto siedemdziesiąt dwa złote 01/100) za okres od dnia 16 sierpnia 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- od różnicy pomiędzy kwotą pobranej a należnej emerytury za wrzesień 2014 roku w wysokości 172,01 zł (sto siedemdziesiąt dwa złote 01/100) za okres od dnia 16 września 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- od różnicy pomiędzy kwotą pobranej a należnej emerytury za październik 2014 roku w wysokości 172,01 zł (sto siedemdziesiąt dwa złote 01/100) za okres od dnia 16 października 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- od różnicy pomiędzy kwotą pobranej a należnej emerytury za listopad 2014 roku w wysokości 172,01 zł (sto siedemdziesiąt dwa złote 01/100) za okres od dnia 16 listopada 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- od różnicy pomiędzy kwotą pobranej a należnej emerytury za grudzień 2014 roku w wysokości 172,01 zł (sto siedemdziesiąt dwa złote 01/100) za okres od dnia 16 grudnia 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- od różnicy pomiędzy kwotą pobranej a należnej emerytury za styczeń 2015 roku w wysokości 172,01 zł (sto siedemdziesiąt dwa złote 01/100) za okres od dnia 16 stycznia 2015 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- od różnicy pomiędzy kwotą pobranej a należnej emerytury za luty 2015 roku w wysokości 172,01 zł (sto siedemdziesiąt dwa złote 01/100) za okres od dnia 16 lutego 2015 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

B. B. w dniu 13 sierpnia 2015r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W., odwołanie od decyzji z dnia 21 lipca 2015r., znak: (...), odmawiającej prawa do wypłaty odsetek ustawowych w związku z wypłatą emerytury i wniósł o jej zmianę.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że w dniu 11 kwietnia 2014r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o korzystniejsze (kapitałowe) przeliczenie świadczenia emerytalnego. Podstawę prawną stanowił art. 55 w zw. z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy odmówił jednak ponownego przeliczenia emerytury i dopiero prawomocne orzeczenie Sądu Okręgowego Warszawa - Praga VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmieniło negatywną decyzję. Zdaniem B. B., Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykazywał przez 11 miesięcy złą wolę, ewentualnie brak kompetencji komórek: prawnej i merytorycznej. Wobec tego przysługuje mu prawo do wystąpienia o ustawowe odsetki (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 21 lipca 2015r., znak: (...),
k. 2 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania
i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Organ rentowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie, z uwagi na fakt, że dotyczy ona odsetek od nieterminowo przyznanej i wypłaconej emerytury, to przepisami określającymi zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych będą przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z art. 118 tejże ustawy, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. Przy czym w myśl ust. 1a tegoż artykułu, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że wyrok Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 stycznia 2015r. w sprawie o sygn. akt VII U 1676/14 ustalający ostatnią okoliczność niezbędną do wydania decyzji przyznającej prawo do świadczenia, wpłynął do Oddziału w dniu 5 lutego 2015r. W myśl przywołanych przepisów dopiero od daty uprawomocnienia się tego wyroku, tj. od dnia 20 lutego 2015r., należy liczyć 30 – dniowy termin, w którym stosowna decyzja powinna zostać wydana, a którego przekroczenie rodziłoby obowiązek wypłaty odsetek. Decyzja przyznająca świadczenia została wydana jednak w w/w terminie, tj. w dniu 23 lutego 2015r. Organ rentowy podkreślił dodatkowo, że Sąd Okręgowy nie ustalił jego odpowiedzialności, o której mowa w art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej. Wobec tego, zaskarżona decyzja została wydana prawidłowo, a odwołanie jako bezzasadne winno zostać oddalone (odpowiedź ZUS na odwołanie z dnia 24 sierpnia 2015r., k. 4-4v a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. B. ur. (...) był zatrudniony:

- od dnia 4 września 1968r. do dnia 30 czerwca 1970r. na stanowisku referenta
w (...) Spółdzielni (...) w W. (świadectwo pracy, t. I, k. 9-10 a.r.);

- od dnia 1 lipca 1970r. do dnia 2 listopada 1970r. na stanowisku zaopatrzeniowca
w (...) W.S.S. Oddział O. w W. (świadectwo pracy, t. I, k. 11-12 a.r.);

- od dnia 10 listopada 1970r. do dnia 13 lutego 1971r. jako magazynier w (...) Spółdzielni (...) w W. (świadectwo pracy, t. I,
k. 13-14 a.r., k. 15-16 a.r., k. 17-18 a.r.);

- od dnia 22 marca 1971r. do dnia 21 października 1972r. jako referent ekonomiczny
w (...) Fabryce (...) w W. (świadectwo pracy, t. I, k. 19-20 a.r.);

- od dnia 2 listopada 1972r. do dnia 15 sierpnia 1990r. na stanowisku: starszego technika ekonomisty, samodzielnego referenta d.s. zaopatrzenia oraz specjalisty d.s. zaopatrzenia
w Przedsiębiorstwie (...) w W. (świadectwo pracy, t. I, k. 21-22 a.r.).

Następnie od dnia 15 kwietnia 1991r. do dnia 1 lutego 2000r. ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą (decyzja z Urzędu D. P. w W., t. I,
k. 25-26 a.r.), a po jej zakończeniu nadal pracował:

- od dnia 1 maja 2000r. do dnia 31 października 2000r. w (...) s.c. (poświadczenie dla celów świadczeń emerytalno – rentowych, t. II, k. 29-30 a.r.);

- od dnia 14 kwietnia 2004r. do dnia 19 czerwca 2004r. na stanowisku przedstawiciela handlowego w firmie (...) sp. z o.o. w T. (świadectwo pracy, t. I,
k. 29 a.r.);

- od dnia 1 października 2010r. do dnia 30 listopada 2012r. w (...) sp. z o.o. (poświadczenie dla celów świadczeń emerytalno – rentowych, t. II, k. 41-43 a.r.);

- od dnia 17 października 2005r. do dnia 30 listopada 2012r. w (...) sp. z o.o. (poświadczenie dla celów świadczeń emerytalno – rentowych, t. II, k. 53 a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, t. I, k. 31 a.r.);

- od dnia 1 listopada 2005r. do dnia 28 lutego 2006r., od dnia 1 maja 2006r. do dnia
31 grudnia 2009r. oraz od dnia 1 stycznia 2010r. do dnia 30 września 2010r. w (...) sp. z o.o. – umowa zlecenie (potwierdzenie ubezpieczenia, t. II, k. 57 a.r.);

- od dnia 1 grudnia 2012r. w (...) sp. z o.o. (poświadczenie dla celów świadczeń emerytalno – rentowych, t. II, k. 81-81v a.r.).

W dniu 17 grudnia 2008r. B. B. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę wraz ze świadectwami pracy, decyzjami z Urzędu D. P. Gminy (...) oraz zaświadczeniami o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu (wniosek z załącznikami, t. I, k. 1-32 a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 5 marca 2009r., znak: SP/(...), odmówił B. B. prawa do emerytury.
W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że ubezpieczony nie spełnił warunków wynikających z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Udokumentował 29 lat, 3 miesiące i 8 dni okresów składkowych oraz 1 rok i 6 miesięcy okresów nieskładkowych, tj. łącznie 30 lat, 9 miesięcy i 8 dni. Jednocześnie organ rentowy nadmienił, że ostatnie ubezpieczenie odwołującego jest ubezpieczeniem z tytułu umowy zlecenia, a nie z tytułu umowy o pracę oraz w ciągu ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu nie pozostawał w stosunku pracy przez co najmniej 6 miesięcy (decyzja ZUS z dnia 5 marca 2009r., znak:SP/(...), t. I, k. 83-84 a.r.).

Pismem z dnia 22 października 2013r. B. B. poinformował Zakład Ubezpieczeń Społecznych, że nabył prawo do świadczeń emerytalnych z uwagi na ukończenie w dniu 8 października 2013r. 65 roku życia. W związku z powyższym wniósł
o wyliczenie wysokości przysługującej mu emerytury według obowiązujących korzystniejszych przepisów. Do wniosku dołączył świadectwo pracy za okres 14 kwietnia 2004r. do 9 czerwca 2004r. wydane przez (...) sp. z o.o. (pismo wraz z załącznikiem, t. I, k. 88-89 a.r.).

Decyzją z dnia 20 listopada 2013r., znak: E/15/(...), organ rentowy ponownie odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury i w uzasadnieniu decyzji podniósł, że zgodnie z art. 27 ustawy emerytalnej wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie od dnia 1 października 1948r. do dnia 31 grudnia 1948r. wynosi co najmniej 65 lat i 4 miesiące, niezależnie od wymiaru przebytych okresów składkowych i nieskładkowych. W związku z powyższym, wniosek o emeryturę został załatwiony odmownie, gdyż B. B. nie osiągnął wieku uprawniającego do przejścia na emeryturę. Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował ubezpieczonego, że wiek emerytalny osiągnie w dniu 8 lutego 2014r. (decyzja ZUS z dnia 20 listopada 2013r., znak: E/15/(...), t. I, k. 93 a.r.).

B. B. w dniu 14 stycznia 2014r. skierował do organu rentowego wniosek, w którym wniósł o wypłatę należnych świadczeń emerytalnych (wniosek, t. II,
k. 1 a.r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 4 marca 2014r., znak: E/15/(...), przyznał ubezpieczonemu zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 8 lutego 2014r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do ustalenia podstawy emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne
z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. od 1973r. do 1994r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 90,21 %, zaś podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową
w wysokości 3.080,84 zł, wyniosła 2.779,23 zł, a po waloryzacji od 1 marca 2014r. – 2.823,70 zł. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy uwzględnił okresy składkowe
w wymiarze 29 lat, 3 miesięcy i 8 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 1 roku
i 6 miesięcy. Emerytura po waloryzacji została ustalona na kwotę 1.854,73 zł (decyzja ZUS z dnia 4 marca 2014r., znak: E/15/(...), t. II, k. 11-14 a.r.).

Po osiągnięciu wieku emerytalnego B. B. kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe (karta wynagrodzeń, k. 11 a.s.).

W dniu 15 kwietnia 2014r. ubezpieczony wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z ponownym wnioskiem o wyliczenie emerytury na zasadach kapitałowych (wniosek, t. II, k. 17 a.r.). Organ rentowy decyzją z dnia 16 lipca 2014r., znak: ENK/15/(...), odmówił B. B. prawa do wyliczenia emerytury zgodnie z jego wnioskiem z uwagi na brak kontynuacji ubezpieczenia emerytalnego
i rentowego po osiągnięciu wieku emerytalnego. Z tej przyczyny w ocenie organu rentowego brak było podstaw do zastosowania przepisu art. 55 ustawy emerytalnej i ustalenia wysokości emerytury według zreformowanych zasad (decyzja ZUS z dnia 16 lipca 2014r., znak: ENK/15/(...), t. I, k. 94 a.r.).

Kolejną decyzją wydaną w tej samej dacie, tj. dnia 16 lipca 2014r. (znak: E/15/(...)), organ rentowy przyznał B. B. emeryturę od dnia
8 lutego 2014r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do ustalenia podstawy emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. od 1973r. do 1994r. oraz wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 90,21 %. Z kolei podstawa wymiaru została obliczona poprzez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową w wysokości 3.080,84 zł i wyniosła 2.778,92 zł, a po waloryzacji od 1 marca 2014r. – 2.823,38 zł. Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 33 lat, 11 miesięcy i 20 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze
1 roku i 6 miesięcy. Ostatecznie emerytura po waloryzacji została ustalona na kwotę
2.025,71 zł (decyzja ZUS z dnia 16 lipca 2014r., znak: E/15/(...), t. II, k. 71-74 a.r.).

Od decyzji organu rentowego z dnia 16 lipca 2014r., znak: ENK/15/(...), B. B. odwołał się do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie
VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (odwołanie, k. 2 a.s. o sygn. VII U 1676/14). Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VII U 1676/14.

Wyrokiem z dnia 7 stycznia 2015r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. do wyliczenia emerytury B. B. na podstawie art. 55 w zw. z art. 26 ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (wyrok Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 stycznia 2015r., k. 45 a.s. o sygn. VII U 1676/14).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych otrzymał wyrok wraz z uzasadnieniem w dniu
5 lutego 2015r. (potwierdzenie odbioru, t. II, k. 127 a.r.), ale nie złożył apelacji. Wyrok uprawomocnił się w dniu 19 lutego 2015r.

Wykonując wyrok Sądu Okręgowego z dnia 7 stycznia 2015r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. decyzją z dnia 23 lutego 2015r., znak: ENK/15/(...), przyznał B. B. zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia 1 kwietnia 2014r., tj. od daty określonej w wyroku sądu. Jednocześnie ustalono termin płatności świadczenia na 15 dzień każdego miesiąca. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 23.849,08 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego – 435.913,54 zł, średnie dalsze trwanie życia - 209,20 miesięcy, a wyliczona kwota emerytury – 2.197,72 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej - (23.849,08 + 435.913,54)/209,20 = 2.197,72 zł. Emerytura po waloryzacji wyniosła od 1 marca 2015r. – 2.233,72 zł, tj. (2197,72 zł + 36,00 zł), a wysokość świadczenia do wypłaty – 1.849,69 zł (decyzja ZUS z dnia 23 lutego 2015r., znak: ENK/15/(...), t. II, k. 151-154 a.r.).

Następnie decyzją z dnia 9 marca 2015r., znak: ENK/15/(...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., wykonując wyrok Sądu Okręgowego z dnia 7 stycznia 2015r., przyznał ubezpieczonemu emeryturę od dnia 1 kwietnia 2014r., tj. od daty określonej w wyroku. Jednocześnie ustalono termin płatności świadczenia na 15 dzień każdego miesiąca. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Kwota składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 23.849,08 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego – 435.913,54 zł, średnie dalsze trwanie życia - 209,20 miesięcy, a wyliczona kwota emerytury – 2.197,72 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej - (23.849,08 + 435.913,54) / 209,20 = 2.197,72 zł. Emerytura po waloryzacji wyniosła od 1 marca 2015r. – 2.233,72 zł, tj. (2197,72 zł + 36,00 zł), a świadczenie do wypłaty – 1.849,69 zł. Jednocześnie poinformowano ubezpieczonego, że po wyjaśnieniu nieprawidłowości w rozliczeniach i okresach podlegania ubezpieczeniu społecznemu wysokość świadczenia nie ulega zmianie (decyzja ZUS z dnia 9 marca 2015r., znak: ENK/15/(...), t. II, k. 167-170 a.r.).

Emerytura B. B. była przeliczana decyzją z dnia 1 kwietnia 2015r., znak: ENK/15/(...) oraz decyzją z dnia 2 kwietnia 2015r., znak: ENK/15/(...) (decyzja ZUS z dnia 1 kwietnia 2015r. znak: ENK/15/(...), t. II, k. 189 -190 a.r., decyzja ZUS z dnia 2 kwietnia 2015r., znak: ENK/15/(...), t. II, k. 193-196 a.r.).

W dniu 29 czerwca 2015r. B. B. zwrócił się do organu rentowego, stosownie do orzeczenia Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 stycznia 2015r., z wnioskiem o wypłatę odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego od przeliczonego świadczenia. W uzasadnieniu wniosku ubezpieczony wskazał, że Sąd Okręgowy uznając jego racje postanowił, że emerytura w okresie od dnia 1 kwietnia 2014r. do dnia 31 marca 2015r. stała się wyższa o 4.125,83 zł. Tym samym kwota odsetek wyniosła 515,75 zł (wniosek z dnia
29 czerwca 2015r., t. II, k. 201 a.r.).

Na podstawie przepisów art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.) w zw. z art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. decyzją z dnia 21 lipca 2015r., znak: (...), odmówił B. B. prawa do wypłaty odsetek ustawowych w związku z wypłatą emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że w przypadku ubezpieczonego podstawą do wydania decyzji o przyznaniu emerytury obliczonej zgodnie z art. 55 w zw. z art. 26 ustawy emerytalnej był wyrok Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 7 stycznia 2015r., który wpłynął wraz z aktami rentowymi do Oddziału ZUS w dniu 5 lutego 2015r. Organ rentowy wskazał przy tym, że w sentencji wyroku Sąd nie wskazał odpowiedzialności Zakładu za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Przedmiotowy wyrok stał się prawomocny w dniu 19 lutego 2015r., bowiem od daty wpływu sprawy do ZUS istniała możliwość wniesienia apelacji w ustawowym 14-dniowym terminie. Wykonując wyrok, organ rentowy zobowiązany był do wydania decyzji w terminie 30 dni, tj. do dnia 21 marca 2015r. Decyzja o przyznaniu emerytury wydana została w dniu 23 lutego 2015r., natomiast należności zostały wypłacone w dniu 15 marca 2015r.
– w ustalonym terminie płatności świadczenia. W oparciu o powyższe, ZUS odmówił wypłaty odsetek, ponieważ wydanie decyzji z dnia 23 lutego 2015r. nastąpiło w terminie ustawowym przewidzianym w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych (decyzja ZUS z dnia 21 lipca 2015r., znak: (...), t. II, k. 203-204 a.r.).

B. B. odwołał się od powyższej decyzji (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 21 lipca 2015r., znak: (...), k. 2 a.s.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie B. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W. z dnia 21 lipca 2015r., znak: (...), jest częściowo zasadne i w tym zakresie podlegało uwzględnieniu.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu i prowadzonego przez Sąd postępowania była kwestia ustalenia prawa B. B. do odsetek ustawowych w związku z wypłatą emerytury.

Stosownie do treści art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2013r. poz. 1442 ze zm.) – zwanej dalej ustawą systemową, jeżeli Zakład, w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych, nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie
w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W przypadku świadczeń emerytalnych terminy wypłaty określa art. 118 ust. 1 i ust. 1a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.). Przewiduje on, że organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, a w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Z brzmienia powołanego przepisu wynika, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma 30 dni na wydanie prawidłowej decyzji licząc od chwili wyjaśnienia ostatniej niezbędnej okoliczności, rozumianej jako ostatni fakt konieczny, z punktu widzenia przesłanek nabycia prawa, do ustalenia samego istnienia prawa wnioskodawcy do świadczenia. W przypadku, gdy prawo zostaje przyznane orzeczeniem Sądu ów 30 dniowy termin jest liczony od momentu doręczenia wyroku, ale jedynie wówczas, gdy ustalenie prawa do świadczenia dopiero w postępowaniu sądowym nie było następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. W przeciwnym wypadku, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy, termin ten będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był ustalić prawo do świadczenia.

Przez nieustalenie prawa do świadczenia, o którym mowa w art. 85 ustawy systemowej, należy rozumieć zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania. W drugim ze wskazanych przypadków zachodzi sytuacja, gdy do wydania przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia doszło mimo, że było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem.

Użyty w powołanych przepisach zwrot "okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności" jako wyłączający obowiązek wypłaty odsetek, należy rozumieć w ten sposób, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest obowiązany do wypłaty odsetek nie tylko wtedy, gdy nie ponosi winy w opóźnieniu, lecz także wtedy, gdy opóźnienie w ustaleniu i wypłacie prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego jest skutkiem innych przyczyn, niezależnych od ZUS (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2012r., III UK 110/11, LEX nr 1227452).

W judykaturze dokonuje się kwalifikacji błędów organu rentowego na błędy
w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Błąd w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa ma miejsce wówczas, gdy organ rentowy wydaje decyzję odmawiającą ustalenia prawa, z uwagi na błędną interpretację relewantnych przepisów prawa w prawidłowo ustalonym stanie faktycznym. Bardziej złożoną jest prawna kwalifikacja błędu w ustaleniach faktycznych, jako przesłanki uzasadniającej odpowiedzialność organu rentowego z tytułu wypłaty odsetek za opóźnienie. Możliwa jest bowiem sytuacja, iż przyznanie prawa do świadczenia nastąpi na skutek ustaleń faktycznych sądu. Aby stwierdzić w takiej sytuacji, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za to opóźnienie, konieczne jest wykazanie, że w przepisanym terminie organ rentowy nie dysponował materiałem umożliwiającym przyznanie świadczenia z uwzględnieniem jednakże tego, czy organ rentowy w ramach swoich kompetencji i nałożonych obowiązków poczynił wszystkie możliwe ustalenia faktyczne i wyjaśnił wszystkie okoliczności konieczne do wydania decyzji. Jeżeli bowiem zmiana decyzji w postępowaniu odwoławczym będzie uzasadniona ustaleniami co do takich okoliczności, które nie były i nie mogły być znane organowi rentowemu, to nie będzie podstaw do uznania, iż opóźnienie jest następstwem okoliczności za które ponosi on odpowiedzialność (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 maja 2014r., III AUa 2071/13, LEX nr 1483723). Z kolei w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 czerwca 2012r. (III UK 11/10, LEX nr 1227452) zwrócono
uwagę, iż w kontekście prawa do odsetek istotne jest stwierdzenie, czy organ rentowy w ramach udzielonych kompetencji i nałożonych obowiązków podjął działania zmierzające do ustalenia prawa i związanych z tym okoliczności.

W świetle powyższego, w rozpatrywanej sprawie konieczne stało się ustalenie, czy obiektywnie nieprawidłowa decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 lipca 2014r., odmawiająca B. B. prawa do przeliczenia emerytury, była następstwem okoliczności leżących po stronie organu rentowego.

Organ rentowy powoływał się w zaskarżonej decyzji i w odpowiedzi na odwołanie na okoliczność niestwierdzenia przez Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w sprawie o sygn. VIIU 1676/14 odpowiedzialności organu rentowego, ale – jak przyjmuje się w judykaturze - brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej, nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia (m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 października 2014r., III AUa 40/14, Lex nr 1537443; wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 25 czerwca 2014r., III Aua 933/13, Lex nr 1489156).

Sąd Okręgowy rozpatrując sprawę stwierdził, że w rozważanym przypadku zaistniały okoliczności, które pozwalają na stwierdzenie, iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za dokonanie z opóźnieniem przeliczenia emerytury B. B.. Zmiana odmownej decyzji organu rentowego z dnia 16 lipca 2014r. dokonana przez organ odwoławczy – zdaniem Sądu – wynikała z błędów, obciążających Zakład odpowiedzialnością za nieterminową wypłatę świadczenia rentowego. Zauważyć bowiem należy, iż w toku postępowania administracyjnego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych dysponował pełnym materiałem dowodowym. Ubezpieczony przedstawił dokumenty pozwalające na ustalenie prawa do emerytury oraz na jej przeliczenie zgodnie z art. 55 w związku z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sąd Okręgowy w sprawie o sygn. VIIU 1676/14 nie prowadził postępowania dowodowego, nie gromadził nowych dowodów, a zatem orzekał w oparciu o materiał, który zgromadził Zakład. Jedyną okolicznością, która była przez Sąd wyjaśniana, to wysokość emerytury ubezpieczonego po przeliczeniu świadczenia. Podkreślić jednak należy, że tego przeliczenia – na potrzeby uwzględnienia wniosku ubezpieczonego – organ rentowy mógł dokonać zanim Sąd wystosował takie zobowiązanie, a to, że tego nie zrobił, było skutkiem błędnej interpretacji art. 55 ustawy emerytalnej. Tymczasem błędna interpretacja przepisów nie stanowi okoliczności, za którą organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 stycznia 2005r. (I UK 159/04, OSNP 2005/19/308) wyraził pogląd, iż wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy przyjął, iż wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji z dnia 16 lipca 2014r. nastąpiło w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem tym bardziej, że ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki przeliczenia świadczenia. To z kolei oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność i dlatego zobowiązany jest do zapłaty odsetek.

Szczegółowe zasady wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych określa Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999r. (Dz .U. z 1999r., Nr 12, poz. 104), wydane na podstawie art. 85 ust. 2 ustawy systemowej. § 2 wskazuje w ust. 1, że odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń, z uwzględnieniem ust. 2-5. Kolejne ustępy określają, że okres opóźnienia w ustaleniu prawa do świadczeń i ich wypłacie, dla których przepisy określające zasady ich przyznawania i wypłacania przewidują termin na wydanie decyzji, liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji (ust. 2). Okres opóźnienia w ustaleniu świadczeń zleconych Zakładowi do wypłaty z mocy umów międzynarodowych liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji, liczonego od daty wpływu z zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej pełnej dokumentacji oraz należności (ust. 3). Z kolei okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń okresowych liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie ich płatności (ust. 4), a okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń emerytalnych lub rentowych, zleconych Zakładowi do wypłaty na mocy odrębnych przepisów, liczy się od dnia następującego po najbliższym terminie płatności tych świadczeń, przypadającym po upływie 30 dni od wpływu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzji zlecającej wypłatę świadczenia (ust. 5). Jeżeli świadczenie jest wypłacane osobie uprawnionej za pośrednictwem poczty lub na rachunek bankowy, za dzień wypłaty świadczeń uważa się dzień przekazania należności na pocztę lub do banku (ust. 6).

Aby stosowanie do powołanych przepisów ustalić odsetki należne ubezpieczonemu, Sąd zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych do wskazania, jakie kwoty wyrównania i w jakich terminach zostały przekazane B. B.. W piśmie procesowym z dnia 8 grudnia 2015r. organ rentowy wskazał, że wyrównanie emerytury, zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 7 stycznia 2015r., za okres od 1 kwietnia 2014r. do dnia 31 marca 2015r. w kwocie 4.125,83 zł obliczone jako różnica pomiędzy kwotą pobraną a należną została przekazana na rachunek w banku na dzień 15 marca 2015r., tj. w terminie płatności ustalonym w decyzji organu rentowego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał przy tym sposób obliczenia:

- za miesiąc kwiecień 2014r. – kwoty pobrane – 2.025,71 zł, kwoty należne – 2.197,72 zł, różnica – 172,01 zł;

- za miesiąc maj 2014r. – kwoty pobrane – 2.025,71 zł, kwoty należne – 2.197,72 zł, różnica – 172,01 zł;

- za miesiąc czerwiec 2014r. – kwoty pobrane – 2.025,71 zł, kwoty należne – 2.197,72 zł, różnica – 172,01 zł;

- za miesiąc lipiec 2014r. – kwoty pobrane – 2.025,71 zł, kwoty należne – 2.197,72 zł, różnica – 172,01 zł;

- za miesiąc sierpień 2014r. – kwoty pobrane – 2.025,71 zł, kwoty należne – 2.197,72 zł, różnica – 172,01 zł;

- za miesiąc wrzesień 2014r. – kwoty pobrane – 2.025,71 zł, kwoty należne – 2.197,72 zł, różnica – 172,01 zł;

- za miesiąc październik 2014r. – kwoty pobrane – 2.025,71 zł, kwoty należne – 2.197,72 zł, różnica – 172,01 zł;

- za miesiąc listopad 2014r. – kwoty pobrane – 2.025,71 zł, kwoty należne – 2.197,72 zł, różnica – 172,01 zł;

- za miesiąc grudzień 2014r. – kwoty pobrane – 2.025,71 zł, kwoty należne – 2.197,72 zł, różnica – 172,01 zł;

- za miesiąc styczeń 2015r. – kwoty pobrane – 2.025,71 zł, kwoty należne – 2.197,72 zł, różnica – 172,01 zł;

- za miesiąc luty 2015r. – kwoty pobrane – 2.025,71 zł, kwoty należne – 2.197,72 zł, różnica – 172,01 zł;

- za miesiąc marzec 2015r. – kwoty pobrane – 0,00 zł, kwoty należne – 2.233,72 zł, różnica – 2.233,72 zł.

Łącznie kwoty pobrane przez ubezpieczonego wyniosły 22.282,81 zł, kwoty należne to było 26.408,64 zł, a zatem różnica wyniosła 4.125,83 zł (k. 25-26 a.s.).

W ocenie Sądu organ rentowy mógł wydać prawidłową decyzję o przyznaniu ubezpieczonemu prawa do świadczenia emerytalnego obliczonego zgodnie z art. 55 w związku z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, już w decyzji z dnia 16 lipca 2014r., znak: ENK/15/(...), kiedy to odmówił B. B. prawa do przeliczenia emerytury. Gdyby tak się stało, to świadczenie przeliczone za okres od 1 kwietnia 2014r. do 31 sierpnia 2014r. byłoby wypłacone w dniu 15 sierpnia 2014r. To był bowiem najbliższy termin płatności, a art. 118 ust. 4 i 5 ustawy emerytalnej wskazują, że przy dokonywaniu wypłaty wynikającej z decyzji ponownie ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość, ust. 1-3 stosuje się odpowiednio, z zastrzeżeniem ust. 5. Ustęp 5 stanowi, że wypłata świadczenia wynikająca z decyzji, o której mowa w ust. 4, następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy, organ rentowy, gdyby już 16 lipca 2014r. przeliczył emeryturę, co później 7 stycznia 2015r. nakazał Sąd, to wyrównanie obejmujące za każdy kolejny miesiąc od kwietnia 2014r. do sierpnia 2014r. po 172,01 zł, byłoby zrealizowane w dniu 15 sierpnia 2014r., czyli w najbliższym terminie płatności emerytury. Wyrównanie za te miesiące zostało jednak przekazane ubezpieczonemu przez Zakład w dniu 15 marca 2015r., a zatem odsetki od kwot wyrównania wynoszących po 172,01 zł za miesiące od kwietnia do sierpnia 2014r., powinny być wyliczone za okres od 16 sierpnia 2014r. (od następnego dnia po terminie płatności, od którego organ rentowy pozostawał w zwłoce) do dnia 14 marca 2015r. (do daty poprzedzającej przekazanie wyrównania ubezpieczonemu). Za kolejne miesiące od września 2014r. do lutego 2015r. zwłoka organu rentowego także dotyczyła kwoty 172,01 zł z tym, że odsetki powinny być wyliczone odpowiednio od dnia następnego po dniu płatności świadczenia emerytalnego za poszczególne miesiące do daty poprzedzającej dzień wypłaty wyrównania, czyli do 14 marca 2015r., tj.

- za wrzesień 2014 roku - za okres od dnia 16 września 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- za październik 2014 roku - za okres od dnia 16 października 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- za listopad 2014 roku - za okres od dnia 16 listopada 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- za grudzień 2014 roku - za okres od dnia 16 grudnia 2014 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- za styczeń 2015 roku - za okres od dnia 16 stycznia 2015 roku do dnia 14 marca 2015 roku;

- za luty 2015 roku - za okres od dnia 16 lutego 2015 roku do dnia 14 marca 2015 roku.

Jeśli chodzi zaś o miesiąc marzec 2015r., za który cała należna kwota – już po przeliczeniu – została przekazana ubezpieczonemu 15 marca 2015r., to organ rentowy nie pozostawał w zwłoce. Całą należną kwotę za ten miesiąc, w tym wyrównanie, wypłacił w ustalonym w decyzji terminie płatności, czyli 15 dnia miesiąca i stąd odsetki za ten miesiąc nie były ubezpieczonemu należne. Ubezpieczony domagając się zapłaty odsetek wskazywał kwotę świadczenia – 4.125,83 zł, od którego organ rentowy winien naliczyć odsetki. W/w kwota przekazana B. B. w dniu 15 marca 2015r. obejmuje jednak również emeryturę za marzec 2015r., która została wypłacona prawidłowo, bez opóźnienia, a zatem w tym zakresie odwołanie nie mogło podlegać uwzględnieniu.

Z powyższych względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w części, a w pozostałym zakresie, w odniesieniu do odsetek od wyrównania emerytury za marzec 2015r., na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

ZARZĄDZENIE

(...)