Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Irena Piotrowska

Sędzia SA– Krzysztof Tucharz

Sędzia SO (del.) – Jolanta Pyźlak (spr.)

Protokolant: – sekr. sąd. Beata Pelikańska

po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. w W.

przeciwko T. J. (1)

o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 10 lipca 2014 r.

sygn. akt XXV C 1250/13

I oddala apelację;

II zasądza od T. J. (1) na rzecz (...) sp. z o.o. w W. kwotę 2700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VI ACa 1768 14

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 września 2013 roku (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosło przeciwko T. J. (2) o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci aktu notarialnego z dnia 7 sierpnia 2012 roku wpisanego do Repertorium A nr (...) zaopatrzonego klauzulą wykonalności nadaną postanowieniem z dnia 22 listopada 2012 roku przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie w sprawie o sygn. akt II Co 2266/12 oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 10 lipca 2014r. Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygn. akt XXV C 1250/13 w pkt 1 pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy - akt notarialny sporządzony w dniu 7 sierpnia 2012r. w W. przed notariuszem M. S., Repertorium A nr (...), zaopatrzony w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z dnia 22 listopada 2012r. poddającym powódkę egzekucji na rzecz T. J. (1) co do zapłaty kwoty 219 339,99 zł.; w pkt 2 zasądził od pozwanego T. J. (2) na rzecz powoda (...) sp. z w W. kwotę 18 184 zł tytułem kosztów procesu.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Dnia 18 maja 2007 roku strony zawarły przedwstępną umowę sprzedaży nr (...), której przedmiotem był apartament nr (...) wraz z miejscem parkingowym na poziomie B1 oraz pomieszczenie gospodarcze nr (...) w inwestycji pod nazwą (...) w W..

Wyrokiem z dnia 29 lipca 2009 roku Sąd Administracyjny w W. uchylił decyzję o pozwoleniu na budowę inwestycji (...) w W. wydaną na rzecz (...) Sp. z o.o. w W..

Powódka w dniu 23 września 2009 roku wniosła skargę kasacyjną, która jednak została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 czerwca 2010 roku.

Pismem z dnia 15 września 2009 roku T. J. (2) wypowiedział powódce przedwstępną umowę sprzedaży nr (...) oraz wniósł o zwrot wpłaconych zaliczek. W dniu 28 października 2009 roku pozwany skierował do powódki przesądowe wezwanie do zapłaty wpłaconych przez niego zaliczek w terminie pięciu dni roboczych od dnia otrzymania wezwania.

W odpowiedzi na powyższe powódka wskazała, iż postępowanie administracyjne dotyczące pozwolenia na budowę nadal pozostaje w toku, zatem strony nadal związane są postanowieniami umowy przedwstępnej nr (...), w związku z czym na razie powódka nie dokona zwrotu wpłaconych zaliczek.

W dniu 22 maja 2012 roku T. J. (2) złożył (...) Sp. z o.o. w W. oświadczenie o odstąpieniu od umowy.

W odpowiedzi na powyższe oświadczenie powód pismem z dnia 4 czerwca 2012 roku poinformował pozwanego, iż złożone przez niego oświadczenie o odstąpieniu jest nieskuteczne i tym samym nie wywołuje skutków prawnych. Jako podstawę tego stanowiska wskazano niezgodność oświadczenia o odstąpieniu z treścią art. 395 k.c. Tym samym pismem (...) Sp. z o.o. w W. wezwała pozwanego do zapłaty wymagalnych zobowiązań wynikających z zawartej pomiędzy stronami umowy przedwstępnej wraz z odsetkami w dodatkowym terminie 10 dni od daty otrzymania niniejszego pisma.

W dniu 7 sierpnia 2012 roku strony niniejszego postępowania zawarły porozumienie w sprawie rozwiązania przedwstępnej umowy sprzedaży nr (...) z dnia 18 maja 2007 roku. Na podstawie tego porozumienia powódka zobowiązała się min. zapłacić pozwanemu kwotę 219 339,99 zł w terminie do dnia 7 września 2012 roku, a pozwany z chwilą otrzymania zapłaty zrzekł się wszelkich roszczeń do powódki, w szczególności wynikających z rozwiązanej przez strony przedwstępnej umowy sprzedaży nr (...). W § 4 ust. 1 wyżej wskazanego porozumienia powódka zobowiązała się poddać egzekucji z art. 777 § 1 pkt. 4 k.p.c. w zakresie obowiązku zapłaty kwoty 219 339,99 zł.

W dniu 7 sierpnia 2012 roku powódka złożyła oświadczenie o poddaniu się egzekucji w zakresie obowiązku zapłaty kwoty 219 339,99 zł wynikającej z ww. porozumienia. Oświadczenie zostało złożone w formie aktu notarialnego sporządzonego przez notariusza M. N. rep. A (...).

W dniu 7 września 2012 roku (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. dokonała - na rachunek pozwanego wskazany w porozumieniu - przelewu kwoty 219 339,99 zł. Na rachunku pozwanego przelew ten został zaksięgowany 10 września 2012 roku.

W dniu 9 września T. J. (2) złożył (...) oświadczenie o odstąpieniu od porozumienia zawartego pomiędzy stronami dnia 7 sierpnia 2012 roku.

Dnia 10 września 2012 roku pozwany złożył (...) Sp. z o.o. w W. oświadczenie o zaliczeniu dokonanej przez powódkę wpłaty w wysokości 219 339,99 zł na poczet części wierzytelności przysługującej mu z tytułu odstąpienia od umowy z 24 maja 2007r. Przy czym wskazał, iż całość tej wierzytelności wynosi 312 472,09 zł. Wezwał także powódkę do dokonania spłaty pozostałej części wierzytelności.

W dniu 11 września 2012 roku pozwany wystąpił do Sądu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu – oświadczeniu o poddaniu się egzekucji złożonemu przez powódkę. Opłaty za wniosek pozwany dokonał z tego samego rachunku bankowego, na który uprzednio powódka dokonała zapłaty.

Postanowieniem z dnia 22 listopada 2012 roku sygn. akt II Co 2266/12 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie nadał aktowi notarialnemu klauzulę wykonalności.

Pozwany zwrócił się do komornika z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. Dnia 14 sierpnia 2013 roku komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Mokotowa w Warszawie dokonał zajęcia rachunków bankowych powódki.

W piśmie z dnia 18 września 2013 roku pełnomocnik pozwanego poinformował (...) Sp. z o.o. w W., iż w związku ze złożeniem przez pozwanego oświadczenia o odstąpieniu od porozumienia sytuację pomiędzy stronami należy traktować tak, jakby nie doszło do zawarcia pomiędzy nimi porozumienia. Jednocześnie wskazano, iż suma pozostałej wierzytelności pozwanego względem powódki w ocenie strony pozwanej wynosi 93 132,10 zł, a należne odsetki wynoszą 12 372,54 zł.

W odpowiedzi na powyższe pismem z dnia 23 września 2013 roku pełnomocnik powódki wskazał, iż w związku z dokonaniem przez powódkę na rzecz pozwanego przelewu w wysokości 219 399,99 zł doszło do spłaty całości zobowiązań wynikających z zawartego między stronami porozumienia.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów, które nie były kwestionowane przez strony.

Sąd Okręgowy uznał, iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Wskazał, że zgodnie z art. 776 k.p.c. podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Tytułem wykonawczym jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. W myśl art. 777 § 1 ust. 4 k.p.c. tytułem egzekucyjnym jest akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub uiszczenia rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie oznaczonych, albo też obowiązek wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, lokalu, nieruchomości lub statku wpisanego do rejestru gdy termin zapłaty, uiszczenia lub wydania jest w akcie wskazany. Na mocy art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście. Ponadto może wystąpić z takim roszczeniem także wówczas, gdy po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane ( art. 840 §1 pkt. 2 k.p.c. ). Powództwo wytoczone w niniejszej sprawie jest powództwem przeciwegzekucyjnym. Egzekucja jest prowadzona na mocy aktu notarialnego zawierającego oświadczenie powódki o poddaniu się egzekucji.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo wytoczone przez powódkę zasługiwało na uwzględnienie w całości, albowiem wskazany powyżej akt notarialny nie może być podstawą skutecznie prowadzonej egzekucji, przez wzgląd na istotną zmianę okoliczności – spełnienie przez powódkę w całości świadczenia wynikającego z tego aktu. W dniu 7 sierpnia 2012 roku strony niniejszego postępowania zawarły porozumienie w sprawie rozwiązania przedwstępnej umowy sprzedaży nr (...) z dnia 18 maja 2007 roku. Na podstawie tego porozumienia powódka zobowiązała się min. zapłacić pozwanemu kwotę 219 339,99 zł w terminie do dnia 7 września 2012 roku, a pozwany z chwilą otrzymania zapłaty zrzekł się wszelkich roszczeń do powódki, w szczególności wynikających z rozwiązanej przez strony przedwstępnej umowy sprzedaży nr (...). W dniu 7 sierpnia 2012 roku powódka złożyła oświadczenie o poddaniu się egzekucji zakresie obowiązku zapłaty kwoty 219 339,99 zł wynikającej z porozumienia. Sąd pierwszej instancji wskazał, iż z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynika, że w dniu 7 września 2012 roku (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. dokonała na rachunek pozwanego wskazany w porozumieniu przelewu kwoty 219 339,99 zł. Jednak kwota ta została zaksięgowana na rachunku pozwanego dopiero w dniu 10 września 2012 roku. Numer rachunku powoda był prawidłowy. W ocenie Sądu Okręgowego datą spełnienia zobowiązania jest data dokonania wpłaty – obciążenia rachunku zobowiązanego, a nie data zaksięgowania wpływu na rachunek bankowy uprawnionego. Takie rozumienie ma poparcie choćby w art. 60 § 1 pk.2 ordynacji podatkowej, który podobnie kształtuje rozumienie zapłaty zobowiązań pomiędzy podmiotem obowiązanym, a organem. W związku z tym w ocenie Sądu I instancji doszło do skutecznego spełnienia świadczenia przez powódkę i co za tym idzie roszczenia pozwanego wobec powódki wynikające z zawartego pomiędzy stronami porozumienia wygasły. Powódka słusznie kwestionowała istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym – tj. obowiązku zapłaty wyżej wymienionej kwoty.

O kosztach postępowania Sąd i instancji orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Od powyższego rozstrzygnięcia apelację wniósł pozwany zaskarżając wyrok w części tj. w zakresie, w jakim Sąd Okręgowy w Warszawie pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy - akt notarialny sporządzony w dniu 7 sierpnia 2012 r. w W. przed notariuszem M. S., Repertorium A nr (...), zaopatrzony w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z dnia 22 listopada 2012 r., - co do obowiązku zapłaty kwoty 93.132,10 zł oraz orzeczenie w przedmiocie zwrotu kosztów procesu. Podniósł następujące zarzuty:

1. wadliwe przyjęcie, że datą spełnienia świadczenia pieniężnego, do spełnienia którego powód był zobowiązany na rzecz pozwanego była „data dokonania wpłaty - obciążenia rachunku zobowiązanego, a nie data zaksięgowania wpływu na rachunek bankowy uprawnionego", podczas gdy:

(i) zgodnie z § 3 ust. 2 Porozumienia zawartego przez strony w dniu 7 sierpnia 2012r., w sprawie rozwiązania Przedwstępnej Umowy Sprzedaży Nr (...) z dnia 18 maja 2007 r. („Porozumienie"): „Strony ustalają, że za chwilę zapłaty uznaje się zaksięgowanie pełnej kwoty Należności na rachunku bankowym Kupujące go, wskazanym w § 2 ust. 1"

- i, tym samym zarzucił, że zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem art. 65 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i pominięcie zgodnego zamiaru stron Porozumienia, wyrażonego w § 3 ust. 2 Porozumienia, co do sposobu określenia daty spełnienia zobowiązania pieniężnego,

(ii) zgodnie z art. 454 § 1 k.c. zobowiązanie pieniężne ma charakter długu oddawczego, a zatem za datę spełnienia świadczenia należy uznawać datę oddania środków pieniężnych do dyspozycji wierzyciela,

- i, tym samym zarzucił, że zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem art. 454 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie przy ustalaniu daty spełnienia zobowiązania pieniężnego przez powoda na rzecz pozwanego.

2. naruszenie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i pozbawienie w/w tytułu wykonawczego wykonalności w całości, podczas gdy zobowiązanie objęte przedmiotowym tytułem wykonawczym nie wygasło w całości, a jedynie do wysokości kwoty 93.132,10 zł.

W konsekwencji pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zakresie żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego - aktu notarialnego, sporządzonego w dniu 7 sierpnia 2012 r. w W. przed notariuszem M. S., Repertorium A nr (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem Sądu Rejonowego dla m. St. Warszawy z dnia 22 listopada 2012 r. - co do obowiązku zapłaty kwoty 93 132,10 zł i zasądzenie od powoda na przez pozwanego kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

Powodowa spółka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna, wprawdzie niektórym jej zarzutom nie można odmówić słuszności, jednakże wyrok odpowiada prawu.

Przede wszystkim zasadny jest zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 454§1 k.c. Zgodnie z tym przepisem - jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia. Powyższy przepis ma charakter fakultatywny tj. jeżeli strony nie postanowiły inaczej, zaś w niniejszej sprawie strony w zawartym porozumieniu wyraźnie określiły, iż za datę spełnienia świadczenia uważa się datę wpływu środków na rachunek wierzyciela. Zgodnie z poglądem wyrażonym w uchwale Sądu Najwyższego z 4 stycznia 1995r. III CZP 164/94 spełnienie świadczenia bezgotówkowego następuje w dniu uznania rachunku bankowego wierzyciela, chyba że strony stosunku zobowiązaniowego postanowiły inaczej (OSNC 1995/4/62). Przepisy ordynacji podatkowej nie mają zastosowania w niniejszej sprawie. Zasadnie też podnosi skarżący, iż Sąd pierwszej instancji pominął ustalenie zawarte w § 3 ust. 2 przedmiotowego porozumienia, czym naruszył również art. 65 § 2 k.c. A zatem zgodnie z twierdzeniem apelacji należy uznać, iż powód spóźnił się z zapłatą wskazanej w porozumieniu kwoty i pozwany mógł skutecznie odstąpić od porozumienia zgodnie z § 5 ust. 3 porozumienia z 7 sierpnia 2012r. i treścią art. 492 k.c.

Zgodnie z art. 61 § 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. W niniejszej sprawie oświadczenie pozwanego z 9 września 2012r. o odstąpieniu od porozumienia doszło do strony powodowej w dniu 12 września 2012r. i z tą datą zgodnie z art. 395§2 k.c. powstał taki stan jakby ugoda ta w ogóle nie została zawarta.

Oświadczenie o poddaniu się egzekucji było integralnie związane z ww. porozumieniem i stanowiło jego wykonanie. Skoro porozumienie ostatecznie uznawane jest za nie zawarte, to oświadczenie o poddaniu się egzekucji obowiązku zapłaty kwot wynikających z tego porozumienia utraciło swoją podstawę faktyczną.

Oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji może być złożone w akcie notarialnym, jaki kreuje zobowiązanie dłużnika, co do którego wykonania dłużnik poddaje się egzekucji. W odniesieniu do aktów, o którym mowa w art. 777 § 1 pkt 4 i 5 k.p.c., oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji może być złożone także w odrębnym akcie notarialnym, jednakże powinno być w nim wskazane źródło zobowiązania dłużnika, a mianowicie akt ten winien zawierać dokładne oznaczenie świadczenia i źródła jego powstania. Powyższe wymogi mają charakter bezwzględny. Należy bowiem mieć na względzie, że akt notarialny zawierający oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji, po nadaniu mu klauzuli wykonalności, daje wierzycielowi możliwość wszczęcia egzekucji bez uprzedniego prowadzenia postępowania rozpoznawczego. Jak się wskazuje w orzecznictwie - oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji jest skuteczne tylko wobec ściśle określonego roszczenia, zarówno co do przedmiotu, jak i podstawy prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 1975 r. III CRN 368/74, OSNC 1976/4/86, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 30 stycznia 2014r. I ACa 729/13 LEX nr 1454640).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 12 czerwca 2015r. II CSK 455/14 (LEX Nr 179097) - oświadczenie o poddaniu się egzekucji to jednostronna czynność prawna. Minimalna treść tej czynności powinna zawierać m.in. jednoznaczne oświadczenie dłużnika, że poddaje się egzekucji dla wyegzekwowania przez oznaczonego wierzyciela oznaczonego świadczenia wynikającego z oznaczonego stosunku prawnego łączącego tego wierzyciela ze składającym oświadczenie. Skonstruowana w wyżej wskazany sposób treść czynności prawnej, skutkującej powstaniem tytułu egzekucyjnego, wyznacza równocześnie zakres kognicji sądu rozpoznającego powództwo opozycyjne, a więc nie tylko co do stron postępowania egzekucyjnego i przedmiotu egzekucji, ale także co do stosunku prawnego powołanego w tym tytule jako źródła egzekwowanego od dłużnika obowiązku. Wskazanie stosunku prawnego będącego źródłem obowiązku świadczenia jest przy tym w literaturze traktowane jako chroniące prawa dłużnika, bowiem wyłącznie od jego woli wyrażonej w oświadczeniu zależy czy egzekucja świadczeń z danego, konkretnego stosunku prawnego, nastąpi na podstawie tak uzyskanego tytułu egzekucyjnego/wykonawczego czy też na podstawie np. orzeczenia sądu. Jak się wskazuje w orzecznictwie - pominięcie w takim tytule egzekucyjnym stosunku prawnego, z którego wynika egzekwowany obowiązek, otworzyłoby drogę do nadużyć, umożliwiłoby bowiem wykorzystanie powstałego tytułu do egzekwowania świadczeń z innych stosunków prawnych łączących strony, o ile w ich ramach składający oświadczenie byłby dłużnikiem zobowiązanym do analogicznego świadczenia. Jednostronne oświadczenie dłużnika zawarte w akcie notarialnym o poddaniu się egzekucji nie ma charakteru konstytutywnego, nie kreuje między stronami, nazywanymi w oświadczeniu dłużnikiem i wierzycielem, żadnego zobowiązania, ma charakter kauzalny, co oznacza, że jego ważność zależy od istnienia ważniej podstawy prawnej takiego oświadczenia.

W niniejszej sprawie oświadczenie powódki o poddaniu się egzekucji złożone w formie aktu notarialnego (art. 777 § 2 k.p.c.) wskazywało zdarzenie prawne, stanowiące źródło jej obowiązku świadczenia na rzecz pozwanego kwoty 219 339,99 zł - według treści tego oświadczenia było to porozumienie z 7 sierpnia 2012r. Porozumienie to stanowiło w istocie umowę ugody w rozumieniu art. 917 k.c. Ugoda ta jako umowa regulująca wzajemne stosunki stron stanowiła tytuł prawny zobowiązania powódki. Wobec odstąpienia przez pozwanego od ww. porozumienia, odpadła causa tego oświadczenia. Wobec powyższego nie można na jego podstawie prowadzić egzekucji. W istocie jest to zatem zakwestionowanie zdarzenia na którym oparto nadanie klauzuli wykonalności (art. 840§1 pkt 1 k.p.c.). Wprawdzie taka podstawa nie została wskazana w pozwie z uwagi na kwestionowanie skuteczności oświadczenia pozwanego z 9 września 2012r., ale została powołana w toku postępowania, w reakcji na odpowiedź na pozew, jako podstawa ewentualna (por. k. 215).

Jednakże odnosząc się jeszcze do oświadczenia pozwanego o zaliczeniu wpłaty dokonanej przez powódkę należy wskazać, iż zgodnie z art. 451§1 k.c. dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. Przelewając na rachunek pozwanego kwotę 219 339,99 zł powódka wskazała, iż kwota ta stanowi zapłatę należności wynikającej z porozumienia w sprawie umowy przedwstępnej nr (...). Kwota ta stanowiła zwrot uiszczonej przez pozwanego zaliczki tj. 189 339,99 zł oraz wynagrodzenie za korzystanie z kapitału pozwanego poprzez zapłatę odsetek umownych w kwocie 30 000 zł. W dacie zaksięgowania tej kwoty na rachunku pozwanego powódka nie miała wobec niego innych długów, a strony nadal wiązała ugoda. Powódka wyraźnie wskazała jaki dług chce zaspokoić. A zatem pozwany w dniu 10 września 2012r. mógł tę wpłatę zaliczyć jedynie na poczet zaległych należności ubocznych łączących się z tym długiem, a zatem na poczet odsetek ustawowych za czas opóźnienia oraz na świadczenie główne. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż z umowy przedwstępnej nie wynika obowiązek zapłaty odsetek umownych czy ustawowych za korzystanie z kapitału pozwanego od daty zawarcia umowy przedwstępnej. Odsetki ustawowe mogą być natomiast liczone dopiero od daty doręczenia powódce oświadczenia o odstąpieniu od umowy z 22 maja 2012r. (skoro pozwany ponownie odstąpił od umowy, to znaczy, że uwzględnił argumentację strony powodowej zawartą w piśmie 5 listopada 2009r. i uznał wcześniejsze oświadczenie za nieskuteczne) zgodnie z art. 481§1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Odsetki te są znacznie niższe niż zapłacona pozwanemu kwota 30 000 zł, w związku z powyższym oświadczenie pozwanego o zaliczeniu wpłaty na poczet odsetek za okres przed odstąpieniem od umowy przedwstępnej jest nieskuteczne.

Wobec niewykonania przez powoda umowy przedwstępnej w terminie pozwanemu mogą przysługiwać wobec powoda roszczenia odszkodowawcze, jednak w niniejszym postepowaniu nie wykazano, aby wynosiły one kwotę 123 132,10 zł – wskazaną w tym oświadczeniu, nadto byłby to innego rodzaju dług niż wskazany przez powódkę w poleceniu zapłaty. Nie złożono też oświadczenia o ewentualnym potrąceniu kwoty jaką pozwany winien zwrócić powódce wobec odstąpienia od porozumienia z 7 sierpnia 2012r. z wzajemną wierzytelnością o odszkodowanie.

Niezależnie od faktu, iż oświadczenie o poddaniu się egzekucji wskutek odstąpienia od porozumienia będącego jego podstawą nie może być obecnie podstawą prowadzenia egzekucji (art. 840 §1 pkt 1 k.p.c.), należy wskazać, iż powódka wprawdzie po terminie, ale zapłaciła kwoty co do których poddała się egzekucji w przedmiotowym akcie notarialnym, bowiem zaliczenie tej wpłaty na poczet innych zobowiązań było nieskuteczne, a zatem również wskazana w pozwie podstawa prawna powództwa tj. art. 840 §1 pkt 2 k.p.c. jest zasadna.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108§1 k.p.c.