Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód T. D. , działający przez pełnomocnika – radcę prawnego Ł. R., pozwem złożonym w dniu 22 września 2015 r. domagał się ustalenia, że jego obowiązek alimentacyjny względem córki M. D. wygasł z dniem 31 sierpnia 2014 r. oraz zasądzenia od pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

Żądanie uzasadnił tym, że pozwana w czerwcu 2014 r. miała 20 lat i zakończyła naukę w Zespole Szkół (...) w S.. Podkreślił, że pozwana jako pełno letnia osoba po zakończeniu wakacji winna podjąć starania w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. W ocenie powoda, skoro pozwana nie kontynuuje edukacji przeszkadzającej jej w podjęciu pracy, to uzyskała zdolność samodzielnego utrzymania się, co oznacza, że obowiązek alimentacyjny powoda aktualnie wygasł.

Dodał, iż w ostatnim czasie nastąpiła istotna zmiana sytuacji osobistej powoda, gdyż w dniu 8 marca 2013 r. zawarł związek małżeński, zaś w dniu (...) urodziła mu się córka A..

Wskazał również, że znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, gdyż prowadzona przez niego działalność gospodarcza nie przynosi dochodu. Na wniosek pozwanej została wszczęta egzekucja z samochodu powoda (pomimo, że większość rat alimentacyjnych została uregulowana) i w konsekwencji wypowiedziany mu został kredyt przez (...) Bank S.A., w związku z czym natychmiast wymagalna stanie się kwota 72.008,40 zł. Mając tak duże zadłużenie i brak dochodu zapłata alimentów na rzecz pozwanej będzie połączona z nadmiernym dla niego uszczerbkiem.

Pozwana M. D. , działająca przez pełnomocnika – adwokata K. S., w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasadzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu stwierdziła, że powód nie wykazał, ażeby faktycznie zaszły przesłanki uzasadniające uchylenie obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanej. Niezależnie od tego wskazała, że pozwana od urodzenia jest osobą niepełnosprawną. Zgodnie z orzeczeniem z dnia 11 września 2014 r. skład orzekający stwierdził u pozwanej naruszoną sprawność organizmu. Z orzeczenia wynika nadto, że pozwana wymaga zatrudnienia w warunkach chronionych.

Zaznaczyła, że pozwana ze względu na ograniczenia zdrowotne, wynikające z niepełnosprawności i mniejszą konkurencyjność na rynku pracy w porównaniu z rówieśnikami, konieczne było podjecie przez nią nauki umożliwiającej łatwiejsze zdobycie zatrudnienia. Podkreśliła, że w roku szkolnym 2014/2015 pozwana rozpoczęła edukację w Policealnej Szkole (...) dla (...) w S.. Obecnie jest uczniem drugiego roku szkoły i uczy się w formie stacjonarnej zawodu technika usług kosmetycznych.

Dodała, że powód pomija fakt, że prowadzona przeciwko niemu egzekucja komornicza jest całkowicie bezskuteczna, zaś środki przekazywane były na rzecz pozwanej z funduszu alimentacyjnego. Pomimo, że powód nie regulował alimentów na rzecz pozwanej, stać go było na zakup samochodu w leasingu. Stwierdziła, że również niezrozumiałym jest fakt, że powód, pomimo start przy prowadzeniu działalności gospodarczej nadal kontynuuje tę działalność. (k. 17-19)

Na rozprawie w dniu 21 stycznia 2016 r. pełnomocnik powoda na wypadek gdyby Sąd uznał, że obowiązek alimentacyjny nie wygasł, zgłosił żądanie ewentualne, domagając się obniżenia alimentów do kwoty po 100 zł miesięcznie. (k. 70)

Pełnomocnik pozwanej wniósł o oddalenie obu powództw. (k. 70)

Ostatecznie na rozprawie w dniu 10 marca 2016 r. strony podtrzymały stanowisko zgłoszone na rozprawie w dniu 21 stycznia 2016 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. D., urodzona (...) w S. pochodzi z nieformalnego związku A. L. (1) i T. D., w którym jej rodzice nie pozostają. (bezsporne)

Ugodą zawartą w dniu 10 maja 2012 r. przed Sądem Rejonowym w Słupsku w sprawie III RC 323/12 T. D. zobowiązał się łożyć na utrzymanie małoletniej wówczas M. D. tytułem alimentów kwotę po 450 zł miesięcznie, płatną do rąk jej matki A. L. (1), poczynając od dnia 28 marca 2012 r. do 15-go każdego miesiąca z góry, z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności każdej z rat, zmieniając w ten sposób wysokość alimentów ustalonych na kwotę po 330 zł miesięcznie wyrokiem Sądu Rejonowego w Słupsku z dnia 28 marca 2001 r. w sprawie III RC 901/00.

M. D. miała wówczas niecałe 18 lat. Uczęszczała wówczas do szkoły średniej. Odbywała praktyki. Korzystała z korepetycji. Chorowała na astmę oskrzelową, alergiczny całoroczny nieżyt nosa. Miała również wadę wzroku – krótkowzroczność. Była zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, która istnieje od urodzenia.

Mieszkała wraz z matką A. L. (1) i ojczymem w S., ul. (...).

A. L. (1), licząca wówczas niecałe 40 lat, zatrudniona była jako sprzedawca w piekarni – cukierni za wynagrodzeniem 1.086,69 zł. Jej mąż P. L. (lat 41) zatrudniony był jako robotnik budowlany za wynagrodzeniem 1.372,57 zł netto.

T. D. miał wówczas niecałe 40 lat. Był kawalerem. Od października 2011 r. prowadził działalność gospodarczą, uzyskując dochód netto w wysokości 2.117 zł miesięcznie. Mieszkał 400 km od S.. Poza córka nie miał innych osób na utrzymaniu. Dawał córce po 200-300 zł miesięcznie, a także kupował jej w firmowych sklepach bony upominkowe na kup odzieży. Miał z córką bardzo dobry kontakt.

dowód: akta sprawy III RC 323/12 Sądu Rejonowego w Słupsku.

Obecnie powód T. D., z zawodu technik elektryk, ma 43 lata. W dniu 8 czerwca 2013 r. zawarł małżeństwo z M. S. (lat 27). Z tego związku urodziła mu się w dniu (...) córka A. D.. Mieszka wraz z rodziną w J. 22i poczta M.. Spłaca wraz z żoną koszt kredytu na budowę domu w ratach po 1.500 zł miesięcznie. Szacuje koszt utrzymania rodziny na kwotę 1.000-1.500 zł miesięcznie. Za prąd i gaz płaci ok. 200 zł miesięcznie. Od dziecka choruje na alergię. Przyjmuje okresowo leki, za które płaci ok.50 zł miesięcznie przez kilka miesięcy.

Utrzymuje się z prowadzenia działalności gospodarczej związanej z branżą elektryczną, budowlaną, w tym zajmuje się wykonywaniem instalacji wodno – kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych. Szacuje swoje dochody na kwotę ok. 3.000 zł miesięcznie, przy czym w kwietniu 2015 r. jego przychód wyniósł 23.000 zł. Są miesiące, że powód nic nie zarabia. Żona powoda do lutego 2016 r. miała pobierać zasiłek macierzyński w kwocie ok. 1.300 zł.

Powód zaciągnął półtora roku temu kredyt na samochód. Miał zadłużenie alimentacyjne wobec funduszu alimentacyjnego, dlatego komornik sądowy zajął samochód marki A. (...), rok produkcji 2006, S.. Powód wpłaca komornikowi po 500 zł miesięcznie tytułem alimentów.

W związku z zajęciem komorniczym (...) Bank S.A. wypowiedział powodowi umowę kredytu z dnia 23 kwietnia 2014 r., w wyniku czego wymagalna stała się kwota 72.008,40 zł.

W wyniku licytacji samochód ten został sprzedany za kwotę 30.000 zł., z czego bank uzyskał 14.700 zł. Zaległość powoda na dzień 23 lutego 2016 r. wobec banku wynosi 60.794,99 zł.

Od 10 maja 2012 r. powód nie ma kontaktów z córką M., dlatego że wyjawił na rozprawie w sprawie o podwyższenie alimentów, że się miał kontakty, albowiem odbywały się one w tajemnicy przed jej matką.

dowód: odpis aktu małżeństwa – k. 6, odpis aktu urodzenia – k. 7, zbiorcze podsumowanie księgi przychodów i rozchodów – k. 9, wezwanie komornika sądowego do zapłaty – k.10, wypowiedzenie umowy kredytu – k.11-12, informacji o prowadzeniu działalności gospodarczej – k. 31, protokół sprzedaży ruchomości – k. 81-82, pismo z banku – k. 83 zeznania powoda – k. 71v.-72v.

Pozwana M. D. ma ponad 21 lat. Jest panną. Nie ma dzieci. Nie posiada majątku. W 2014 roku planowo ukończyła technikum Zespół Szkół (...) w S.. Uzyskała zawód technika żywienia i gospodarstwa domowego. Nie zdała matury. Podchodziła do poprawki matury w 2015 r. ze skutkiem negatywnym. Zamierza przystąpić do tego egzaminu po raz kolejny w 2016 r. Ma korepetycje z matematyki, które finansuje jej ojczym.

W 2014 r. podjęła naukę w policealnej szkole (...) dla (...) w S.. Termin ukończenia szkoły przewidziany jest na 31 sierpnia 2016 r. Nauka odbywa się w systemie dziennym. Jest nieodpłatna. Zajęcia odbywają się w S. od poniedziałku do czwartku i trwają od godziny 8.55 do 17.30. W piątki pozwana ma korepetycje z matematyki i chodzi na siłownię.

M. D. podnosi kwalifikacje, odbywając odpłatne kursy organizowane przez szkolę w zakresie: kwalifikacji wykonywania zabiegów kosmetycznych twarzy A.61 (k. 41). Odbyła też kurs hybrydowy (k. 85), co kosztowało 130 zł (k. 58).

Nie chciała podejmować nauki w filii tej szkoły w S., gdyż nie otworzono kierunku technik kosmetyczny w systemie dziennym, a uważa, że właściwe przygotowanie zawodowe może uzyskać tylko ucząc się w systemie dziennym i odbywając praktyki.

Pozwana ma problemy ze zdrowiem. Choruje na astmę oskrzelową, alergię, przy czym uczulona jest na trawy, roztocza, byliny, pleśnie, sierść. Ma wadę wzroku – krótkowzroczność. Oprócz tego choruje na skazę białkowa i wysiękową. Jest zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Wymaga pracy w warunkach chronionych. Pobiera zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 153 zł. Przyjmuje stale leki. Ich obecny koszt wynosi ok. 150 - 200 zł miesięcznie razem z maściami. Ma przerwę w odczulaniu od kwietnia 2014 r. do lipca 2016 r. Koszt szczepionki wynosi 280 zł. Leczy się także laryngologicznie z powodu torbieli w szyi. Uzyskała pozwolenie lekarza na kontynuację nauki w policealnej szkole kosmetycznej. Jest pod stałą kontrola lekarzy pulmonologa i alergologa. W grudniu 2015 r. uległa wypadkowi. Wymagała zaopatrzenia ortopedycznego w O. i została skierowana na rehabilitację.

W S. wynajmuje wraz z koleżanką kawalerkę. Jej udział w kosztach najmu wynosi 450 zł miesięcznie. Co 3 miesiące dopłaca do kosztów rozliczenia zużycia wody kwotę ok. 100 zł.

Utrzymuje się z alimentów od powoda, alimentów od matki w kwocie 200 zł, ustalonych w sprawie III RC 542/12 ugodą zawartą w dniu 16 lipca 2012 r. miesięcznie i zasiłku pielęgnacyjnego. Oprócz tego matka daje jej jedzenie; kupuje niezbędne rzeczy, w tym wyposażenie do szkoły, odzież, obuwie, leki, przy czym zarabia 1.291 zł miesięcznie, a jest chora i musi przyjmować leki.

Wykupuje karnet na siłownię. Co tydzień przyjeżdża do S.. Za bilet płaci jednorazowo 15 zł.

dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – k. 21, dokumentacja medyczna pozwanej – k. 48-53, k. 86, zaświadczenie ze szkoły – k. 22, 54-55, pismo ze szkoły – k. 75 dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe – k. 42, świadectwo – k. 41, certyfikat – k. 85, zaświadczenie MOPR w S. – k. 24-27, zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych – k. 28 – 29, zeznania świadka A. L. (1) – k. 70v.71v., faktura VAT – k. 63, zeznania pozwanej – k. 43-44, 72v.-73.

W sierpniu 2015 r. powód zarzucił pozwanej bezprawne pobieranie zaliczek alimentacyjnych. We wrześniu 2015 r. pozwana dzwoniła do powoda, gdyż był drugi donos do MOPR w S., że pozwana nie uczy się. Powód proponował ugodę, by zawiesić postępowanie egzekucyjne, a pozwana miała zyskać na tym, ze otrzyma alimenty „do reki” w podwójnej wysokości. Groził procesem o bezprawne pobieranie świadczenia.

Pozwana złożyła zawiadomienie do prokuratury o przestępstwo niealimentacji powoda na jej rzecz.

dowód: zeznania świadka A. L. (2) – k. 71, zeznania pozwanej – k. 73.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo o uchylenie obowiązku alimentacyjnego jest niezasadne.

Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dzieci przewidziany w art. 133 § 1 k.r. i op. trwa do czasu uzyskania przez dziecko możliwości samodzielnego utrzymania się, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania. Wygasa natomiast z chwilą osiągnięcia przez dziecko odpowiedniego stopnia fizycznego i umysłowego rozwoju, potrzebnego do usamodzielnienia się i do uzyskania środków utrzymania z własnej pracy i z własnych zarobków. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 listopada 1994r. w sprawie III CKN 217/97 wskazał, iż obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej (art. 96 k.r. i op.). Obowiązek ten nie jest ograniczony przez żaden sztywny termin, a w szczególności – przez termin dojścia przez alimentowanego do pełnoletniości. Nie jest także związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez alimentowanego określonego stopnia podstawowego lub średniego wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie.

Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się (art. 133 § 3 k. r. i op.).

Pozwana M. D., zdaniem Sądu, nie osiągnęła jeszcze samodzielności życiowej. Po ukończeniu technikum podjęła od razu dalszą naukę w szkole policealnej, którą z powodzeniem kontynuuje. Uzyskuje dobre wyniki. Podnosi swoje kwalifikacje realizując płatne kursy organizowane przez szkołę, uzyskując dodatkowe certyfikaty. Stara się zdać maturę z matematyki, co nie udało jej się w 2014 r.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 08 sierpnia 1980r. w sprawie III CRN 144/80 wskazał, że rodzice nie są obowiązani dostarczać środków utrzymania dziecku, które będąc już przygotowane należycie do wykonywania przez nie odpowiedniego dla niego zawodu podejmuje dla podniesienia swych kwalifikacji dalsze kształcenie się, ale w nauce się zaniedbuje, nie robi należytych postępów, nie otrzymuje obowiązujących zaliczeń, nie zdaje w terminie przepisanych egzaminów, a zwłaszcza jeżeli z własnej winy powtarza lata nauki wskutek tego nie kończy edukacji w przewidzianym programem okresie. Zdaniem Sądu, pozwana nie zaniedbuje nauki.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 listopada 1997r. w sprawie III CKN 257/97 wskazał, iż przy orzekaniu o obowiązku alimentacyjnym rodziców wobec dzieci, które osiągnęły pełnoletniość, brać należy także pod uwagę, czy wykazują one chęć dalszej nauki oraz czy ich osobiste zdolności i cechy charakteru pozwalają na rzeczywiste kontynuowanie przez nie nauki.

Pozwana wykazuje chęci do dalszej nauki; podnosi kwalifikacje na kursach zawodowych. Nauka w trybie stacjonarnym (dziennym) od rana do późnych godzin popołudniowych nie daje potencjalnych możliwości zarobkowania pozwanej tym bardziej, że pozwana ma ograniczenia zdrowotne, wynikające z niepełnosprawności. Skoro pozwana uzyskała pozwolenie lekarza na rozpoczęcie i kontynuację nauki w szkole kosmetycznej, zatem nie ma przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania zawodu kosmetyczki. Co prawda pozwana ma możliwość kształcenia się w tym zawodzie w szkole policealnej w S., ale w systemie zaocznym, co jest odpłatne a nadto mogłoby być zbyt uciążliwe dla samej pozwanej, z uwagi na jej stan zdrowia, gdyby wszystkie niezbędne zajęcia teoretyczne i praktyczne odbywały się w weekendy.

Wbrew twierdzeniom powoda, jego sytuacja finansowa nie jest zła. Powód nadal prowadzi działalność gospodarczą w zakresie elektrycznym i budowlanym. Powinien zatem nadal wspierać finansowo pozwaną, która od dłuższego czasu wykazuje chęć do dalszej nauki i uzyskuje dobre wyniki zwłaszcza, że do zakończenia edukacji pozwanej pozostało zaledwie kilka miesięcy.

W tym stanie rzeczy, w oparciu o treść art. 133 § 1 i art. 133 § 3 k.r. i op. a contrario Sąd Rejonowy w Słupsku wyrokiem z dnia 10 marca 2016 r. oddalił powództwo o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.

Stosownie do treści art. 138 k.r. i op., zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego można żądać jedynie w razie zmiany stosunków. Wykładnię pojęcia „zmiany stosunków” powiązać natomiast należy z regulacją zawartą w przepisie art. 135 § 1 k.r. i op., który stanowi, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Zmiana stosunków, o której mowa w art. 138 k.r. i op., wiązać się będzie zatem z istotną zmianą usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub z istotną zmianą zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych.

Oceniając wskazane wyżej okoliczności należy z kolei dokonać porównania stanu istniejącego w dacie ostatnio ustalonych alimentów ze stanem istniejącym w dacie orzekania o ich zmianie. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 maja 1975r. (III CRN 48/75) wskazał, że zasadne i zgodne z treścią art. 135 k.r. i op. jest oparcie się na możliwościach zarobkowych pozwanego. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody.

Od czasu ostatniej sprawy alimentacyjnej możliwości majątkowe i zarobkowe powoda nie uległy pogorszeniu, uzasadniającemu uwzględnienie powództwa choćby w części. Godzi się przy tym zauważyć, iż od zakończenia ostatniej sprawy alimentacyjnej w dniu 10 maja 2012 r. minęły 3 lata i 10 miesięcy. Od tego czasu dochody powoda z tej samej działalności gospodarczej wręcz wzrosły. Powoda stać było na zaciągnięcie kredytu budowlanego hipotecznego i kredytu na zakup samochodu marki A. (...), rocznik 2006.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2000r. sygn. I CKN 1538/99 „trudna sytuacja materialna rodziców nie zwalnia ich od obowiązku świadczenia na potrzeby dzieci. Zmuszeni są oni dzielić się z dziećmi nawet bardzo szczupłymi dochodami, chyba, że takiej możliwości są pozbawieni w ogóle. W sytuacjach skrajnych, zwłaszcza o charakterze przejściowym, sprostanie obowiązkowi alimentacyjnemu wymagać nawet będzie poświęcenia części składników majątkowych.”.

Powód nie przedstawił żadnego dowodu, z którego wynikałoby, iż posiada ograniczone możliwości zarobkowe. Nie przedstawił żadnego dokumentu, z którego wynikałoby, iż jest częściowo bądź całkowicie niezdolny do pracy. Fakt prowadzenia przeciwko powodowi egzekucji komorniczej i konieczność spłaty zadłużeń wobec banku jest konsekwencją decyzji podejmowanych przez T. D. i pozwana nie powinna ponosić finansowych konsekwencji tych działań. Nadto powód, decydując się na założenie rodziny oraz na zaciąganie kredytów w niebagatelnej wysokości, wiedział o istniejącym obowiązku alimentacyjnym wobec pozwanej, w tym o jej problemach zdrowotnych, i powinien był przewidywać, że ten obowiązek nie zakończy się z chwilą ukończenia szkoły średniej przez pozwaną. Sytuacja pozwanej natomiast jest trudniejsza, albowiem wzrosły jej usprawiedliwione potrzeby między innymi w związku z kontynuacją nauki poza miejscem zamieszkania, odbywaniem dodatkowych kursów zawodowych. Alimenty w ustalonej kwocie 450 zł zapewniają ponoszenie usprawiedliwionych kosztów utrzymania pozwanej tylko w części. W ocenie Sądu, ta kwota w dalszym ciągu, pomimo powstania obowiązku alimentacyjnego powoda wobec córki A., urodzonej w(...)., odpowiada potencjalnym możliwościom zarobkowym i majątkowym powoda.

Wobec niewystąpienia przesłanki z art. 138 k.r. i op. powództwo ewentualne o obniżenie alimentów oddalono.

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, Sąd przyjął, że strona pozwana wygrała proces, co stanowi podstawę do zasądzenia od powoda na rzecz pozwanej kwoty 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. , w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (DZ.U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.) przy zastosowaniu § 21rozporzadzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r. , poz. 1800), zgodnie z którym do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia (01 stycznia 2016 r.) stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.