Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Borucki

Sędziowie: SO Beata Hass – Kloc (spr.)

SO Renata Bober

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Krztoń

po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2016 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: D. S.

przeciwko: (...) Spółce z o.o. w T.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnobrzegu
V Wydziału Gospodarczego z dnia 24 lipca 2015 r., sygn. akt V GC 73/15

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od powoda D. S. na rzecz pozwanego (...) Spółki z o.o. w T. kwotę 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VI Ga 365/15

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 28 stycznia 2016 r.

Powód D. S. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) sp. z o.o. w T. kwoty 1.292 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 15 lipca 2014 r., a także kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że powyższa kwota stanowi sumę kosztów, jakie uiścił na rzecz pozwanego w sprawie prowadzonej pod sygn. akt V GC 863/13 przed Sądem Rejonowym w Tarnowie jeszcze przed wydaniem przeciwko pozwanemu przez ten Sąd nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. O fakcie tym, pozwany nie poinformował niezwłocznie Sądu. Dopiero w toku postępowania wywołanego zarzutami powoda do nakazu zapłaty pozwany na rozprawie cofnął pozew i zrzekł się roszczenia, co spowodowało, że Sąd uchylił nakaz zapłaty i umorzył postępowanie oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda koszty postępowania kierując się zasadą zawinienia z art. 103 § 1 k.p.c. Według powoda, wobec cofnięcia pozwu w całości i zrzeczenia się roszczenia, pozwanemu nie należy się kwota, którą otrzymał od powoda w wysokości 1.292 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Pozwany (...) sp. z o.o. w T. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pisma podał, że Sąd Rejonowy w Tarnowie zasądził w nakazie zapłaty na jego rzecz koszty procesu na kwotę 1.292 zł w związku z celowym dochodzeniem jego praw, tj. 75 zł opłaty sądowej od pozwu, 17 zł opłaty od pełnomocnictwa i 1.200 zł kosztów zastępstwa prawnego. Powód nie uregulował należności objętej pozwem w terminie wskazanym fakturą i zapłacił należność główną w wysokości 9.081,83 zł już po wniesieniu pozwu podobnie, jak i kwotę 1.292 zł kosztów przyznanych pozwanemu później w nakazie zapłaty przez Sąd od powoda. Tylko dlatego, że pozwany zaniechał cofnięcia pozwu niezwłocznie po uzyskaniu zaspokojenia od powoda, zasadnym było obciążenie pozwanego kosztami postępowania poniesionymi przez powoda w wysokości 1.425 zł, a obejmującymi opłatę od zarzutów od nakazu zapłaty oraz koszty zastępstwa procesowego. Twierdzenie powoda, że powodowi należy się zwrot od pozwanego zapłaconej (i następnie zasądzonej nakazem zapłaty) na jego rzecz kwoty 1.292 zł wydatkowanej przez pozwanego celem słusznego dochodzenia swoich praw oznaczałoby zaprzeczenie okoliczności, że dochodzona kwota 9.081,83 zł z odsetkami była należna, przyjęcie, że pozwany przegrał sprawę w tym zakresie, pomimo iż powód zapłacił całą kwotę należności głównej wraz z odsetkami i kosztami po wniesieniu pozwu w postępowaniu nakazowym, przyznanie powodowi na zasadzie analogii prawa do żądania zwrotu zapłaconej i bezspornej należności głównej – a przecież jak stwierdził pozwany, Sąd Rejonowy uchylił nakaz zapłaty i umorzył postępowanie również w tym zakresie.

Sąd Rejonowy w Tarnobrzegu po dokonanej ocenie materiału dowodowego wyrokiem z dnia 24 lipca 2015 r. sygn. akt V GC 73/15 oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 197 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy podał, iż w dniu 30 sierpnia 2013 r. (...) sp. z o.o. w T. złożył przeciwko D. S. do Sądu Rejonowego w Tarnowie pozew w postępowaniu nakazowym z żądaniem zasądzenia kwoty 9.081,83 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 27 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych. W dniu 9 września 2013 r. D. S. zapłacił (...) sp. z o.o. w T. kwotę 9.081,83 zł, a w dniu 7 października 2013 r. odsetki na kwotę 242,60 zł i koszty procesu na kwotę 1.292 zł. W dniu 17 października 2013 r. Sąd Rejonowy w Tarnowie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym zgodnie z żądaniem pozwu. W zarzutach D. S. wskazał, że spółka nie poinformowała Sądu przed wydaniem nakazu zapłaty, że cała należność objęta tym nakazem została już spółce zapłacona. Na pierwszej rozprawie wyznaczonej przez Sąd, spółka cofnęła pozew tak w zakresie żądania należności głównej, odsetek jak i kosztów postępowania podając, że wszystkie należności zostały uiszczone przez pozwanego w toku postępowania. Pełnomocnik strony pozwanej nie zgodził się na cofnięcie pozwu. W efekcie, pełnomocnik strony powodowej oświadczył, że cofa pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia z tego względu, że należności objęte pozwem zostały uiszczone. Pełnomocnik powoda wniósł o umorzenie postępowania. Pełnomocnik pozwanego o zasądzenie kosztów postępowania w oparciu o zasadę zawinienia.

Po przeprowadzeniu rozprawy, Sąd Rejonowy w Tarnowie w sprawie sygn. akt V GC 863/13 uchylił wydany przeciwko D. S. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (w pkt I), umorzył postępowanie (w pkt II) i zasądził na rzecz D. S. od (...) sp. z o.o. w T. kwotę 1.425 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (w pkt III). Spółka (...) zaskarżyła rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w Tarnowie zawarte w pkt III postanowienia z dnia 25 czerwca 2014r., ale postanowieniem z dnia 22 września 2014 r. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt XII Gz 687/14 Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział XII Gospodarczy zażalenie spółki oddalił uznając, że Sąd pierwszej instancji zasadnie obciążył w oparciu o art. 103 k.p.c. stronę powodową kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego.

Sąd Rejonowy w Tarnowie zasądził od pozwanego – spółki (...) na rzecz powoda – D. S. kwotę 1.425 zł tytułem kosztów postępowania na podstawie art. 103 k.p.c., a obejmującą opłatę od zarzutów od nakazu zapłaty i koszty zastępstwa prawnego, uznając za zawinioną przez spółkę konieczność wniesienia przez D. S. zarzutów od nakazu zapłaty w sytuacji, gdy D. S. jeszcze przed wydaniem nakazu zapłaty zaspokoił wierzytelność spółki i to wraz z należnościami ubocznymi oraz kosztami procesu.

Sąd Rejonowy wskazał, iż sprawie prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Tarnowie, Sąd ten uznał cofnięcie pozwu i zrzeczenie się roszczenia przez pozwanego – spółkę (...) za skuteczne, i wobec cofnięcia powództwa uchylił nakaz zapłaty i umorzył postępowanie na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 k.p.c. Cofnięcie pozwu, jako akt dyspozycyjności pozwanego – spółki (...), wyprzedziło stosowanie innych przepisów, które miałyby zastosowanie do sytuacji powstałej w procesie. Dlatego, skoro pozwany – spółka (...) cofnął pozew ze skutkiem prawnym, Sąd nie mógł postąpić inaczej, jak tylko uchylić nakaz zapłaty i umorzyć postępowanie w sprawie. Umorzeniu postępowania przez Sąd nie stanął na przeszkodzie sprzeciw powoda – D. S., co do cofnięcia pozwu przez pozwanego – spółkę (...). A stało się tak dlatego, że przyczyną cofnięcia pozwu i zrzeczenie się roszczenia było zaspokojenie roszczenia.

W ocenie Sądu Rejonowego, na pozwanym – spółce (...) nie ciąży obowiązek zwrotu powodowi – D. S. kwoty 1.292 zł, którą ten zapłacił spółce tytułem kosztów postępowania już po wytoczeniu powództwa przeciwko niemu przez spółkę przed Sądem Rejonowym w Tarnowie. Pozwany – spółka (...) cofnął przeciwko powodowi – D. S. pozew, bo ten po wytoczeniu powództwa przez spółkę zapłacił jej całość dochodzonej i należnej kwoty głównej wraz z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu (w tym 75 zł tytułem opłaty od pozwu, 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa i 1200 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości i wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za I i II instancję.

Apelujący zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisu prawa materialnego – art. 6 k.c. poprzez nieuprawnione oddalenie powództwa w ramach obowiązującego porządku prawnego;

2.  naruszenie przepisu prawa materialnego – art. 405 k.c. poprzez udzielenie ochrony prawnej pozwanej spółce, w sytuacji gdy korzyść majątkową w łącznej kwocie 1.802 zł (1.292 zł + 510 zł) pozwana spółka otrzymała bez podstawy prawnej;

3.  naruszenie przepisu art. 203 § 2 k.p.c. poprzez oddalenie powództwa w sytuacji niewątpliwej sprzeczności orzeczenia i jego uzasadnienia z dyspozycją powołanego przepisu; w wyniku jednoznacznie błędnej wykładni ww. przepisu;

4.  naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zawarte w niej zarzuty są całkowicie pozbawione podstaw prawnych i nie mogą wywołać zamierzonych przez skarżącego skutków prawnych. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji nie dopuścił się żadnego z zarzucanych mu uchybień, a zaskarżony wyrok opiera się na prawidłowej ocenie materiału dowodowego i poczynionych na tej podstawie trafnych ustaleniach stanu faktycznego, które zostały poddane właściwej analizie prawnej.

Odnosząc się do zarzutu apelacji Sąd odwoławczy pragnie wskazać, że jego zdaniem Sąd I instancji czyniąc ustalenia stanu faktycznego tej sprawy nie naruszył w żaden sposób przepisów postępowania w postaci art. 233 k.p.c. Skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (tak Sąd Najwyższy w orz. z 6 listopada 1998 r., II CKN 4/98, niepubl.; oraz w orz. z 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00).

Zaskarżone orzeczenie należało uznać za prawidłowe, stanowiące wynik właściwej oceny zebranego materiału dowodowego. Zarzuty skarżącego sprowadzają się do kwestionowania dokonanej przez Sąd I instancji swobodnej oceny dowodów, przysługującej z mocy art. 233 k.p.c. Przytoczone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku motywy tej oceny nie wykazują jednak nieprawidłowości w rozumowaniu, błędów logicznych bądź też niezgodności z doświadczeniem życiowym. Sąd Rejonowy dokonał właściwej, rzetelnej i wnikliwej oceny materiału dowodowego i z tego względu Sąd odwoławczy w pełni podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji, przyjmując je za własne i uznając za zbędne powielanie ich w treści uzasadnienia.

Zarzuty podniesione w apelacji, a opierające się na zasadach wywiedzionych z art. 6 k.c., art. 405 k.c., art. 203 § 2 k.p.c., również nie zasługiwały na uwzględnienie. Oceniając zarzuty powoda należało na wstępie wskazać, iż koszty procesu, których zasądzenia domagał się w niniejszym pozwie były konsekwencją procesu, jaki toczył się przed Sądem Rejonowym w Tarnowie, a następnie przed Sądem Okręgowym w Krakowie w zakresie postanowienia, co do zasądzonych kosztów procesu.

W sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Tarnowie sygn. akt V GC 863/13 strona powodowa była stroną pozwaną. Strona pozwana należność wynikającą z nakazu zapłaty, a obejmującą należności główne i koszty procesu, zapłaciła po wniesieniu przez stronę powodową pozwu, w związku z powyższym nie można przyjąć, jak chce tego powód, iż tamten proces był niezasadny. Biorąc pod uwagę zebrany w tamtej sprawie materiał dowodowy (...) sp. z o.o. miał prawo wnieść powództwo, skoro należność wynikająca z faktury objętej tamtym żądaniem była nie zapłacona. W tej sytuacji zasądzone w nakazie koszty procesu były jak najbardziej uzasadnione.

Natomiast po wniesieniu zarzutów od tego nakazu zapłaty przez D. S., Sąd Rejonowy w Tarnowie w sprawie o sygn. akt 863/13 uwzględnił okoliczności, które są podnoszone w niniejszej sprawie, a które doprowadziły w konsekwencji do tego, że Sąd ten uchylił nakaz zapłaty, umorzył postępowanie i zasądził koszty procesu od (...) sp. z o.o. na rzecz D. S.. Postępując w myśl dyrektywy zawinienia Sąd Rejonowy w Tarnowie w sprawie sygn. akt 863/13 odstąpił od zasady odpowiedzialności za wynik procesu i zdecydował obciążyć Spółkę kosztami postępowania. Powyższe znalazło również odzwierciedlenie w orzeczeniu Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 22 września 2014 r., na którym powód wywodzi zasadność wniesionego powództwa w niniejszej sprawie.

W tym miejscu wskazać należy, iż w orzecznictwie jednak przyjmuje się, że cofnięcie pozwu nie zawsze wywołuje w zakresie rozstrzygnięcia roszczenia o zwrot kosztów procesu takie same następstwa, jak przegranie procesu. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Sądu Najwyższego, dopuszczalne jest odstępstwo od tej zasady w sytuacji, gdy powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy cofnięcie pozwu jest konsekwencją zaspokojenia przez pozwanego wymagalnego w chwili wytoczenia powództwa roszczenia powoda. W rozumieniu przepisów o kosztach procesu (art. 98 k.p.c.) pozwanego należy uznać wówczas za stronę przegrywającą sprawę (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 r. II CZ 208/11 i powołane tam orzecznictwo, LEX nr 1214570)

Umorzenie postępowania przed Sądem Rejonowym w Tarnowie nie nastąpiło z winy strony powodowej, tj. spółki, której należne świadczenie pieniężne do chwili wniesienia pozwu nie zostało spełnione. D. S. w sprawie o sygn. akt GC 863/13 nie uregulował objętej żądaniem pozwu należności w terminie wskazanym w fakturze VAT i zapłacił kwotę 9.081,93 zł w dniu 9 września 2013 r., tj. już po wniesieniu pozwu, a zatem uznał zasadność pozwu i jest stroną przegrywającą tamtą sprawę. Zatem zasadnie poniósł koszty wskazane w nakazie zapłaty. Spóźnione cofnięcie pozwu i uzyskanie nakazu zapłaty pomimo spełnienia świadczenia zanim doszło do jego wydania, uzasadniało odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik postępowania i zastosowania zasady zawinienia, co znalazło wyraz w wyżej wymienionym orzeczeniu Sądu Okręgowego w Krakowie. Tym samym to w tamtym postępowaniu Sąd rozstrzygnął ostatecznie co do całości kosztów jakie strony winny ponieść nie tylko co do wysokości ale i co do zasady.

Biorąc pod uwagę powyższe oraz mając na uwadze art. 365 k.p.c. wbrew temu co twierdzi skarżący, Sąd jest związany tylko sentencją takiego orzeczenia, a nie motywami zawartymi w jego rozstrzygnięciu. W orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że powaga rzeczy osądzonej i moc wiążąca orzeczenia w zasadzie odnoszą się tylko do treści jego sentencji, a nie uzasadnienia, natomiast zawarte w uzasadnieniu motywy rozstrzygnięcia mogą mieć znaczenie dla ustalenia zakresu mocy wiążącej i powagi rzeczy osądzonej prawomocnego orzeczenia, czyli dla określenia granic jego prawomocności materialnej w rozumieniu art. 365 § 1 k.p.c. (orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 8 czerwca 2005 r. V CK 702/04, niepubl., z dnia 15 lutego 2007 r. II CSK 452/06, OSNC-ZD 2008/A/20, z dnia 21 czerwca 2007 r. IV CSK 63/67, z dnia 15 listopada 2007 r. II CSK 347/07 i z dnia 13 marca 2008 r. III CSK 284/07, niepubl.); jednakże to właśnie to orzeczenie w sentencji kosztów jak już podniesiono wyżej wiąże inne sądy. Wypada też zauważyć, że powód cofnął pozew i wprost oświadczył, że obejmuje to też koszty, bo pozwany je już zapłacił.

Biorąc powyższe pod rozwagę na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy apelację oddalił. Natomiast o kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 108 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c., biorąc pod uwagę wynik postępowania i reprezentację strony pozwanej przez profesjonalnego pełnomocnika.