Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2016r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Tomasz Koronowski

Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Tomaszewska

po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2016r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania L. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

nr (...) (...) z dnia 10 września 2015r.

o umorzenie należności z tytułu składek

I.  oddala odwołanie;

II.  nie obciąża skarżącego obowiązkiem zwrotu organowi rentowemu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 1447/15

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 10 września 2015r. Nr (...) (...) pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz.U. z 2012r. poz. 1551; dalej: ustawa abolicyjna) odmówił ubezpieczonemu L. S. umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenia zdrowotne i na Fundusz Płacy za okresy i w wysokościach wymienionych w tej decyzji, przy czym łączna wysokość zadłużenia została określona na około 40.000 zł, w tym około 25.000 zł należności głównej. Skarżący wyjaśnił, że należności dotyczyły całej spółki cywilnej (...), której wspólnikami byli ubezpieczony oraz B. Ł. i M. W., i z której ubezpieczony wystąpił w dniu 31 lipca 2011r. B. Ł. i M. W. uzyskały rozłożenie na raty należności niepodlegających umorzeniu i przestrzegają warunków spłaty. Nie dopełnił tego skarżący ze względów osobistych, tj. w związku z wypadkiem samochodowym, któremu uległ – jak wynika z załączników odwołania – w styczniu 2015r. Skarżący wskazał ponadto, że należności niepodlegające umorzeniu są nadal ściągane z jego emerytury.

Pozwany wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Wyjaśniono, że warunkiem wnioskowanego umorzenia było nieposiadanie przez skarżącego należności niepodlegających umorzeniu, które powinny zostać spłacone w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia, tj. do dnia 18 lipca 2015r. Pozwany potwierdził, że skarżącego nadal obciążają należności niepodlegające umorzeniu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 marca 2014r. ubezpieczony złożył wniosek o umorzenie nieopłaconych należności za cały okres objęty ustawą abolicyjną w związku z działalnością gospodarczą, której prowadzenie zakończył z dnia 1 sierpnia 2011r.

Decyzją z dnia 3 czerwca 2014r. nr (...) pozwany określił należności z tytułu składek, odsetek i kosztów upomnienia podlegające umorzeniu i wskazał, że warunkiem umorzenia tych należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu. Ponadto pozwany zaznaczył, że należności z tytułu składek za okres od 1 stycznia 1999r. nieobjęte postępowaniem o umorzeniu należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji wraz z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty włącznie. Powyższa decyzja uprawomocniła się w dniu 18 lipca 2014r.

W dniu 11 czerwca 2015r. doręczono skarżącemu informację pozwanego z dnia 3 czerwca 2015r. przypominającą, że warunkiem uzyskania umorzenia należności jest opłacenie wszystkich należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia. Jednocześnie wskazano, u jakich konkretnie pracowników pozwanego skarżący może uzyskać informację o stanie zadłużenia.

We wskazanym terminie 12 miesięcy spłacona została tylko część należności niepodlegających umorzeniu. Należności te nadal są ściągane z emerytury ubezpieczonego. W związku z tym pozwany organ rentowy wydał w dniu 10 września 2015r. zaskarżoną decyzję o odmowie umorzenia należności.

W dniach 20 i 21 maja 2014r. decyzje o warunkach umorzenia wydano również w sprawach z wniosków B. Ł. i M. W.. W dniu 26 maja 2015r. zawarły one umowy nr (...) o rozłożenie na raty należności z tytułu składek niepodlegających umorzeniu na podstawie ustawy abolicyjnej za zobowiązania spółki cywilnej (...), które na dzień zawarcia umów zostały określone na kwotę 12.116,86 zł, w tym 7.528 zł należności głównej. Skarżący podobnej umowy nie zawarł.

Skarżący utrzymuje się z emerytury, której po potrąceniach otrzymuje 1.634 zł. Nie ma oszczędności, nieruchomości, samochodu. Mieszka z córką w jej mieszkaniu.

(okoliczności bezsporne, ponadto wniosek o umorzenie, obie powołane decyzje dotyczące skarżącego i pismo organu rentowego z dnia 3 czerwca 2015r. – w aktach ZUS, decyzje i umowy dotyczące B. Ł. i M. W. k.5-10 i 33-50 a.s.)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się nieuzasadnione, gdyż nie zawierało zarzutów, które mogłyby skutecznie podważyć zaskarżoną decyzję.

Należy podkreślić, że opisany wyżej stan faktyczny sprawy nie budził sporu, wobec czego wyjaśnienia wymagają jedynie kwestie prawne.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy abolicyjnej na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999r. do dnia 28 lutego 2009r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (obecnie Dz.U. z 2105r. poz. 121 ze zmianami; dalej: ustawa systemowa):

1. która przed dniem 1 września 2012r. zakończyła prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzi jej w dniu wydania decyzji określającej warunki umorzenia (art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej),

2. innej niż wymieniona w pkt 1

- umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od dnia 1 stycznia 1999r. do dnia 28 lutego 2009r. oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika
sądowego.

W art. 1 ust. 6 przywołanej ustawy wskazano, że umorzenie należności, o których mowa w ust. 1, skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Zgodnie z art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6, z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych. Z kolei w myśl art. 1 ust. 10 i 11 ustawy warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub płatnik składek, o którym mowa w ust. 2, oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. Niepodlegające umorzeniu należności podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia.

Bezpośrednią podstawą wydania zaskarżonej decyzji kończącej postępowanie o umorzenie należności był art. 1 ust. 13 ustawy abolicyjnej. Zgodnie z tym przepisem Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję o 1) umorzeniu należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - po spełnieniu warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12, lub 2) odmowie umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - w przypadku niespełnienia warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12, tj. z uwzględnieniem m.in. rozłożenia należności niepodlegających umorzeniu na raty.

Bezsporna była okoliczność, że należności niepodlegające umorzeniu na dzień 18 lipca 2015r., tj. na 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji o warunkach umorzenia, nie zostały jeszcze w całości spłacone. Musiało to skutkować przyjęciem, że warunki umorzenia nie zostały przez ubezpieczonego spełnione, co zobowiązywało organowi rentowemu do wydania zaskarżonej decyzji o odmowie umorzenia, na podstawie art. 1 ust. 13 pkt 2 ustawy abolicyjnej.

W świetle zarzutów odwołania, wskazujących na uzyskanie przez B. Ł. i M. W. rozłożenia na raty należności niepodlegających umorzeniu, trzeba wyjaśnić, że wspólnicy spółki cywilnej są solidarnie płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne pracowników tej spółki (por. wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 27 maja 2015r. w sprawie III AUa 2231/14, LEX nr 1746318). Kwestie solidarności obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne są regulowane przepisami Kodeksu cywilnego, co wynika z art. 91 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ustawy systemowej.

W ocenie Sądu opisane w stanie faktycznym czynności pozostałych współdłużników solidarnych nie mogły wpływać na sytuację skarżącego. Jak wynika z art. 366§1 i 2 kc, kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych; tym niemniej aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Przy tym wprawdzie działania i zaniechania jednego z dłużników solidarnych nie mogą szkodzić współdłużnikom (art. 371 kc), nie ma jednak przepisu, który przewidywałby rozciągnięcie czynności niektórych współdłużników solidarnych polegających np. na przesunięciu terminu płatności, rozłożeniu należności na raty czy jej umorzeniu, automatyczne na pozostałych współdłużników solidarnych. Art. 373 kc wskazuje zresztą jasno, że zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników. Konstatację tę umacnia także art. 368 kc, zgodnie z którym zobowiązanie może być solidarne, chociażby każdy z dłużników był zobowiązany w sposób odmienny.

Skoro więc ubezpieczony nie uzyskał we własnym imieniu rozłożenia niepodlegających umorzeniu należności na raty, nie mógł więc także oczekiwać, że takie rozłożenie na raty zobowiązań spółki cywilnej (...), uzyskane przez B. Ł. i M. W., wpłynie na bieg dotyczącego skarżącego terminu dwunastomiesięcznego na spłatę należności niepodlegających umorzeniu. Dodać przy tym należy, że przepisy ustawy abolicyjnej nie przewidują przedłużenia tego terminu z przyczyn wynikających z sytuacji osobistej płatnika, w rozpatrywanej sprawie będących skutkiem – jak twierdził skarżący – wypadku komunikacyjnego, a wyłącznie z powodu rozłożenia należności na raty lub odroczenia terminu płatności (art. 1 ust. 12 ustawy abolicyjnej).

W opisanej sytuacji zaskarżona decyzja odpowiada prawu, tj. art. 1 ust. 13 pkt 2 ustawy abolicyjnej, wobec niespełnienia warunków umorzenia. Skutkowało to oddaleniem odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴§1 kpc.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 102 kpc, tj. z uwzględnieniem tego, że przedstawiona wyżej sytuacja majątkowa skarżącego uniemożliwia pokrycie relatywnie wysokich, bo wynoszących 2.400 zł, kosztów zastępstwa procesowego pozwanego.