Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 3 marca 2016 r.

Sąd Rejonowy w Gorlicach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Magdalena Penar

Protokolant: st. prot. sądowy Maria Wałęga

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2016 r. w Gorlicach na rozprawie

sprawy z wniosku Ł. B., P. B., J. P., D. B., M. B., D. P.

z udziałem J. M. (1)

o zasiedzenie służebności

postanawia:

I.  stwierdzić, nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej przejazdu i przechodu z dniem 31.12.2006r. na rzecz nieruchomości położonej w W. oznaczonej jako działka ew. (...) obj. KW (...) stanowiąca własność Ł. B. i D. B. - po działce ew. (...). KW (...) stanowiącej własność J. M. (1) pasem gruntu oznaczonym na planie sytuacyjnym sporządzonym przez geodetę uprawnionego J. S. z dnia 15.07.2015 r. jako linia przerywana łącząca pkt. 11A-11-16-21-24-45-45A-29A-29-54-46-25-20-15-8-8A na pow. 0,0092 ha,

II.  stwierdzić, nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej przejazdu i przechodu z dniem 31.12.2006r. na rzecz nieruchomości położonej w W. oznaczonej jako działka ew. (...) obj. KW (...) oraz jako działka ew. (...). KW (...) stanowiące własność P. B. i M. B. - po działce ew. (...). KW (...) stanowiącej własność J. M. (1) pasem gruntu oznaczonym na planie sytuacyjnym sporządzonym przez geodetę uprawnionego J. S. z dnia 15.07.2015 r. jako linia przerywana łącząca pkt. 11A-11-16-21-24-45-45A-29A-29-54-46-25-20-15-8-8A na pow. 0,0092 ha,

III.  stwierdzić, nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej przejazdu i przechodu z dniem 31.12.2006r. na rzecz nieruchomości położonej w W. oznaczonej jako działka ew. (...). KW (...) oraz jako działka ew. (...). KW (...) stanowiące własność J. P. i D. P. - po działce ew. (...). KW (...) stanowiącej własność J. M. (1) pasem gruntu oznaczonym na planie sytuacyjnym sporządzonym przez geodetę uprawnionego J. S. z dnia 15.07.2015 r. jako linia przerywana łącząca pkt. 11A-11-16-21-24-45-45A-29A-29-54-46-25-20-15-8-8A na pow. 0,0092 ha,

IV.  nakazać ściągnąć do Skarbu Państwa (kasa Sądu Rejonowego w Gorlicach)

1.  od wnioskodawców Ł. B. i D. B. solidarnie kwotę 300 zł.,

2.  od wnioskodawców J. P. i D. P. solidarnie kwotę 300 zł.,

3.  od wnioskodawców P. B. i M. B. solidarnie kwotę 1 300 zł.

tytułem zwrotu wydatków wyłożonych tymczasowo ze środków Skarbu Państwa,

V.  orzec, że wnioskodawcy i uczestnik we własnym zakresie ponoszą koszty związane ze swym udziałem w sprawie.

SSR Magdalena Penar

1.  (...)

2.  (...)

Sygn. akt. I Ns 146/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy domagali się stwierdzenia z dniem 31.12.2009 r. zasiedzenia służebności przejazdu i przechodu:

1.  Ł. B. i D. B. - na rzecz nieruchomości położonej w W. oznaczonej jako działka ew. (...) obj. KW (...) – szlakiem biegnącym po wschodniej stronie działki ew. (...). KW (...),

2.  P. B. i M. B. (1) - na rzecz nieruchomości położonej w W. oznaczonej jako działka ew. (...) obj. KW (...) oraz jako działka ew. (...). KW (...) - szlakiem biegnącym po wschodniej stronie działki ew. (...). KW (...),

3.  J. P. i D. P. - na rzecz nieruchomości położonej w W. oznaczonej jako działka ew. (...) obj. KW (...) oraz jako działka ew. (...). KW (...) - szlakiem biegnącym po wschodniej stronie działki ew. (...). KW (...).

Uzasadniając wniosek podali, że przez działkę ew. (...) wschodnią stroną prowadzi droga, stanowiąca jedyny dojazd do ich nieruchomości. Wskazali, że szlak istnieje od kilkudziesięciu lat i został urządzony przez ich poprzedników prawnych kilkadziesiąt lat temu, a co najmniej od 31.12.1979 r. istnieje tam wykonane przez nich trwałe i widoczne urządzenie w postaci utwardzenia z kamieniu oraz żwiru.

Uczestnik J. M. (2) wniósł o oddalenie powództwa. Wskazał, że wnioskodawcy w żaden sposób nie wykazali, by droga biegnąca po działce ew. (...) została urządzona przez nich lub ich poprzedników prawnych, jak też, by korzystano z niej w zakresie odpowiadającym treści służebności. Podał, że szlak został urządzony dopiero przez niego i jego poprzednika prawnego J. Ś. i wcześniej nie posiadał cech drogi utwardzonej, lecz stanowił zwykłe koleiny, których nie można utożsamiać z widocznym i trwałym urządzeniem. Twierdził ponadto, że w ostatnim czasie droga, po ogrodzeniu działki przez właściciela sąsiedniej działki, zbliżyła się do jego budynku, stanowiąc dla niego zagrożenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Uczestnik J. M. (1) jest właścicielem ew. (...) położonej w W. obj. KW (...). Własność tę nabył na podstawie umowy sprzedaży z dnia 5.08.2014 r. nr (...) od J. Ś., który z kolei stał się właścicielem na podstawie umowy sprzedaży z dnia 8.01.2014 r. nr (...) zawartej z M. B. (2). Na rzecz M. B. (3) został wydany AWZ RGON (...) z 23.06.1973 r.

/dowód: kserokopia AWZ RGON (...) k.186,187,kserokopia umowy sprzedaży z 8.01.2014 r. k.188-192, kserokopia umowy z 5.08.2014 r. k.193-196, wydruk z KW (...) k.208-210/

Przez działkę ew. (...) prowadzi droga gruntowa (jej początkowy fragment od drogi powiatowej znajduje się na działce ew. (...), zaś dalszy – między innymi na działce ew. (...)).

Szlak drożny w obrębie działki ew. (...) na początkowym odcinku, w pobliżu budynku mieszkalnego uczestnika, stanowi dwa utwardzone pasy jezdne z przedzielającym je pasem trawnika. Szerokość szlaku na tym odcinku wynosi 2,50 m: części jezdne mają po 1m szerokości, a pas trawy pomiędzy nimi 0,5 m. Prowadzi pomiędzy dwoma ogrodzeniami oddalonymi od siebie o około 3,2 m: od zachodniej strony wykonanego ze sztachet drewnianych na podmurówce betonowej wokół siedliska na działce ew. (...), od wschodniej strony wykonanego z siatki metalowej rozciągniętej na słupkach z kątownika metalowego na podmurówce betonowej.

Następnie na wysokości podwórza uczestnika między budynkiem mieszkalnym i gospodarczym droga jest w całości utwardzona i nie ma już pasa trawy rozdzielającego dwa pasy jezdne. Szerokość szlaku na tym odcinku wynosi około 2,7 m.

Około 3 m przed północno-wschodnim narożnikiem budynku gospodarczego na działce ew. (...) ponownie szlak stanowi dwa utwardzone pasy jezdne z przedzielającym je pasem trawnika szerokość około 0,4 m.

Następnie przy północno – wschodnim narożniku budynku gospodarczego uczestnika droga skręca w kierunku zachodnim i prowadzi w odległości 0,2 m od tego narożnika, natomiast okap dachu budynku zwisa nad szlakiem na wysokości 2,6 m. Na wysokości narożnika tego budynku gospodarczego szlak wkracza na działkę ew. (...), a po jego wschodniej stronie znajduje się ogrodzenie nietrwałe z plastikowej siatki rozciągniętej na wbitych w ziemię metalowych kształtownikach.

Opisany wyżej szlak w obrębie działki ew. (...) za wyjątkiem pasów porośniętych trawą, utwardzony jest żwirem, kamieniami, fragmentami cegieł.

Sporna droga w opinii biegłego J. S. z dnia 15.07.2015 r. na działce ew. (...) oznaczona jest jako linia przerywana łącząca pkt. 11A-11-16-21-24-45-45A-29A-29-54-46-25-20-15-8-8A i ma pow. 0,0092 ha.

/dowód: protokół oględzin k.147, opinia biegłego geodety J. S. k.154-156/

Ze szlaku tego korzystali przechodząc i przejeżdżając do swoich nieruchomości wnioskodawcy, a wcześniej ich poprzednicy prawni –

1.  Ł. B. i D. B. – do nieruchomości położonej w W. oznaczonej jako działka ew. (...) obj. KW (...). Prawo własności uzyskali oni na podstawie umowy darowizny z dnia 27.10.1999 r. nr A (...) poczynionej na ich rzecz przez matkę Ł. M. B., która z kolei własności działki (...) (działka ta uległa podziałowi na działki (...)) uzyskała na podstawie AWZ RGON (...)z dnia 16.06.1973 r.,

2.  P. B. i M. B. (1) - do nieruchomości położonej w W. oznaczonej jako działka ew. (...) obj. KW (...) oraz jako działka ew. (...). KW (...). Prawo własności działki ew. (...) uzyskali na podstawie umowy darowizny z dnia 20.12.1993 r. nr A (...) poczynionej na ich rzecz przez matkę P. M. B., która z kolei własności działki (...) (działka ta uległa podziałowi na działki (...)) uzyskała na podstawie AWZ RGON (...) (...) z dnia 16.06.1973 r. Z kolei prawo własności działki ew. (...), sąsiadującej z działką ew. (...), uzyskali na podstawie umowy sprzedaży z dnia 19.05.1998 r. nr A (...) od W. K., która uzyskała własność na podstawie AWZ RGON (...) z dnia 29.06.1975 r.,

3.  J. P. i D. P. - do nieruchomości położonej w W. oznaczonej jako działka ew. (...) obj. KW (...) oraz jako działka ew. (...). KW (...). Prawo własności działki ew. (...) uzyskali na podstawie umowy sprzedaży z dnia 3.10.1989 r. nr A (...) od M. L., która własność uzyskała na podstawie AWZ RGON (...) z dnia 18.07.1973 r. Z kolei prawo własności działki ew. (...) uzyskali na podstawie umowy sprzedaży z dnia 19.05.1998 r. nr A (...) od W. K., która uzyskała własność na podstawie AWZ RGON (...) z dnia 29.06.1975 r.

/dowód: odpis z KW (...) k.9-12, odpis KW (...) k.13-17, odpis KW (...) k.18,19, odpis z KW (...) k.20-23, odpis z KW (...) k.24,25, kserokopia AWZ RGON (...) k.180, kserokopia umowy z 3.10.1989 r. k.181,182, kserokopia AWZ RGON (...)3 k.183,184, kserokopia umowy z 19.05.1998 r. k.185, kserokopia umowy z 19.05.1998 r. k.199,200, kserokopia AWZ RGON (...)3 k.201, kserokopia umowy z 27.10.1999 r. k.202, kserokopia umowy z 20.12.1993 r. k.203-205, wyrys z mapy ewidencji gruntów k.211, zeznania św. M. B. (3) protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:17:30-1:39:40, zeznania św. S. B. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:39:40-1:48:06, zeznania św. W. K. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:48:06-1:59:45,zeznania św. S. C. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:59:45-2:07:50, zeznania św. M. B. (4) protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 2:07:50-2:20:42, zeznania wnioskodawcy Ł. B. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 0:08:25-0:41:55, protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:06:29-0:20:38,zeznania wnioskodawcy J. P. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 0:41:55-0:44:48, protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:31:18-0:34:23, zeznania wnioskodawczyni D. B. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 0:46:07-0:50:59, protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:20:38-0:22:54, zeznania wnioskodawczyni D. P. protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:22:54-0:31:18/

Początkowo co najmniej od lat 60 – tych XX wieku do przejazdów i przechodu do swoich gruntów poprzednicy prawni wnioskodawców oraz inni właściciele gruntów korzystali ze spornego szlaku stanowiącego wówczas drogę gruntową. Niepodzielona wówczas działka ew. (...) stanowiła siedlisko rodziców P. B. i Ł. M. B. i J. B., którzy wybudowali tam w latach 1963-1969 budynek mieszkalny, a następnie w latach 1976-1979 budynek gospodarczy. Pozostała cześć działki ew. (...) była wykorzystywana rolniczo. Wszystkie przejazdy np. z materiałem budowlanym, z opałem odbywały się spornym szlakiem. Nim także dowoził materiał budowlany P. B. który na początku lat 90 – tych ubiegłego wieku prowadził budowę na działce ew. (...). Działka ew. (...) była użytkowana rolniczo, najpierw przez W. K., a następnie przez P. B. i M. B., którzy także korzystali z dojazdu do niej szlakiem biegnącym po działce ew. (...). Działki ew. (...) i (...) były zabudowane budynkiem mieszkalnym, a pozostała ich część była użytkowana rolniczo. W części budynku znajdującym się na działce ew. (...) mieszkała M. L., zaś w części budynku znajdującym się na działce ew. (...) – W. K. z matką. Również one, a po zakupie nieruchomości przez D. P. i J. P. – także oni, korzystali z przejazdu spornym szlakiem.

Użytkownicy dbali o utrzymanie przejezdności szlaku. W latach 70 – tych XX wieku, przed rokiem 1976 staraniem użytkowników drogi: S. C. (położna bezpośrednio przy drodze publicznej wówczas niepodzielona działka ew. (...) należała do rodziny C.), M. B. (4) i J. B., W. K., M. L. została ona utwardzona żwirem i kamieniami. Prace przy utwardzeniu objęły cały sporny odcinek. Od tego czasu przebieg drogi w ternie nie zmienił się w porównaniu do stanu obecnego. Aby zapobiec rozjeżdżaniu drogi ówczesna właścicielka działki ew. (...) M. B. (3) wbiła przy krawędzi drogi drewniane kołki.

Przez cały czas sporny szlak był sukcesywnie poprawiany poprzez jego użytkowników, którzy nawozili kamienie, żwir, potłuczoną cegłę, w miejscach, gdzie powstawały wyboje, jak też po rozkopaniu drogi przy okazji wykonywania gazociągu (miało to miejsce w II połowie lat 80 – tych ubiegłego wieku), czy kanalizacji (miało to miejsce w II połowie lat 90 – tych ubiegłego wieku).

/dowód: wyrys z mapy ewidencji gruntów k.211, fotografie k.212, kopia mapy ewidencji gruntów z 1969 r. k.213, zeznania św. M. B. (3) protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:17:30-1:39:40, zeznania św. S. B. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:39:40-1:48:06, zeznania św. W. K. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:48:06-1:59:45,zeznania św. S. C. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:59:45-2:07:50, zeznania św. M. B. (4) protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 2:07:50-2:20:42, zeznania św. A. W. protokół rozprawy z 24.11.2015 r. 0:01:32-0:11:02, zeznania wnioskodawcy Ł. B. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 0:08:25-0:41:55, protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:06:29-0:20:38,zeznania wnioskodawcy J. P. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 0:41:55-0:44:48, protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:31:18-0:34:23, zeznania wnioskodawczyni D. B. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 0:46:07-0:50:59, protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:20:38-0:22:54, zeznania wnioskodawczyni D. P. protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:22:54-0:31:18/

Korzystając z przejazdu i przechodu spornym szlakiem wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni nikogo nie pytali o zgodę. Nikt też przed 2014 r., kiedy właścicielem działki ew. (...) został J. Ś. nie zaprzeczał im prawa do korzystania z niej w tym zakresie, tym bardziej, że do poprzednia właścicielka tej działki M. B. (3) była kuzynką M. B. (4) – matki Ł. B. i P. B..

/dowód: zeznania św. M. B. (3) protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:17:30-1:39:40, zeznania św. S. B. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:39:40-1:48:06, zeznania św. W. K. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:48:06-1:59:45,zeznania św. S. C. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 1:59:45-2:07:50, zeznania św. M. B. (4) protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 2:07:50-2:20:42, zeznania wnioskodawcy Ł. B. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 0:08:25-0:41:55, protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:06:29-0:20:38,zeznania wnioskodawcy J. P. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 0:41:55-0:44:48, protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:31:18-0:34:23, zeznania wnioskodawczyni D. B. protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 0:46:07-0:50:59, protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:20:38-0:22:54, zeznania wnioskodawczyni D. P. protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:22:54-0:31:18 /

W styczniu 2014 r. J. Ś. na szlak drożny wysypał pryzmę żwiru i pospółki, blokując przejazd. W związku z tym Ł. B., D. B., P. B., M. B. (1), J. P. i D. P. wystąpili z powództwem o ochronę posiadania. W sprawie toczącej się do sygn. I C 43/14 wyrokiem z dnia 25.09.2014 r. ich powództwo zostało uwzględnione.

/dowód: akta I C 43/14/

Obecnie J. M. (1) sprzeciwia się, aby Ł. B., D. B., P. B., M. B. (1), J. P. i D. P. korzystali ze szlaku biegnącego przez działkę ew. (...), gdyż prowadzi zbyt blisko narożnika jego budynku gospodarczego, który w przeszłości uległ zniszczeniu. Uważa ponadto, że wnioskodawcy mogą dojechać do swych nieruchomości inną drogą.

/dowód: zeznania uczestnika J. M. (1) protokół rozprawy z 6.02.2015 r. 0:59:29-1:05:17, protokół rozprawy z 3.03.2016 r. 0:34:23-0:40:09/

Powyższe Sąd ustalił wykorzystując własne spostrzeżenia poczynione podczas oględzin przedmiotu sporu, na podstawie akt I C 43/14, dokumentów powołanych w opisie stanu faktycznego, a nadto zeznań wnioskodawców Ł. B., D. B., J. P. i D. P., uczestnika J. M. (1) oraz świadków M. B. (3), S. B., S. C., W. K., M. B. (4) i A. W., które są wiarygodne i nie budzą zastrzeżeń, tworząc jednolity materiał dowodowy.

Wskazać przy tym należy, że uczestnik J. M. (1) nie posiadał w sprawie istotnych wiadomości, gdyż nabył działkę ew. (...) w sierpniu 2014 r. i wcześniej tam nie bywał. Stąd jego zeznania posłużyły jedynie do ustaleń, w czym dopatruje się niedogodności dla siebie w związku z korzystaniem przez wnioskodawców z jego nieruchomości w zakresie przejazdu i przechodu.

Z kolei przeprowadzone w sprawie dowody nie potwierdziły twierdzeń uczestnika podnoszonych w odpowiedzi na wniosek tj. że szlak został urządzony dopiero przez niego i jego poprzednika prawnego J. Ś., a wcześniej nie posiadał cech drogi utwardzonej, lecz stanowił zwykłe koleiny, jak też, że wnioskodawcy nie wykazali, by droga biegnąca po działce ew. (...) została urządzona przez nich lub ich poprzedników prawnych.

Świadkowie M. B. (3), S. B., S. C., W. K., M. B. (4) oraz wnioskodawcy Ł. B. i J. P., jak też wnioskodawczynie D. B. i D. P., z tym, że posiadały oni wiadomości odnośnie okresu późniejszego (z uwagi na zawarcie związku małżeńskiego przez D. B. i kupno nieruchomości przez D. P.) zgodnie zeznali, że wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni bez przeszkód korzystali ze szlaku drożnego w obrębie działki ew. (...) nikogo nie pytając o zgodę, jak też, że był on utwardzany, a jego przebieg na przestrzeni lat nie zmienił się.

Odnośnie czasu pierwszego poważniejszego utwardzenia spornej drogi najbardziej precyzyjne były zeznania świadka M. B. (3), która podała, że zanim przeprowadziła się z W. do N. tj. przed 1976 r. droga została utwardzona na całej długości w obrębie należącej wówczas do niej działki ew. (...). Twierdzenia te korespondują z zeznaniami świadków S. B., S. C., W. K., M. B. (4), którzy jakkolwiek nie potrafili z taką dokładnością wskazać, kiedy miało miejsce utwardzenie szlaku, tym niemniej potwierdził, że było to w latach 70 – tych ubiegłego wieku, czy co najmniej 30 lat temu. Te drobne rozbieżności nie dyskredytują zeznań tych świadków, lecz wskazują na ich spontaniczność i szczerość, jak też autentyczne relacjonowanie swoich spostrzeżeń, a nie przedstawianie wersji mającej zapewnić wnioskodawcom korzystne rozstrzygnięcie.

Zeznania św. A. W. posłużyły jedynie do ustalenia, że przez działkę ew. (...) prowadziła droga. Świadek ten nie miała natomiast wiadomości odnośnie urządzenia szlaku, gdyż korzystała z niego w latach 60 – tych XX wieku, kiedy nie był jeszcze utwardzony.

W całości podzielić należało opinię biegłego J. S. jako fachową, rzeczową, logiczną, opartą na wszechstronnej analizie wszystkich dostępnych dokumentów, dowodów własności i materiałów geodezyjnych. Opinia ta nie była kwestionowana przez wnioskodawców i uczestnika.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek o zasiedzenie służebności gruntowej przejazdu i przechodu na rzecz działek ew. (...), (...), (...), (...) i (...) po działce ew. (...) pasem gruntu oznaczonym na planie sytuacyjnym z dnia 15.07.2015 r. sporządzonym przez biegłego J. S. jako linia przerywana łącząca pkt. 11A-11-16-21-24-45-45A-29A-29-54-46-25-20-15-8-8A jest uzasadniony.

Art. 292 k.c. dopuszczający możliwość nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej określa warunki, w których może to nastąpić, odsyłając poza tym do odpowiedniego stosowania przepisów o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie (tzn. art. 172, 173, 175, 176 k.c.).

Z uwagi na odpowiednie stosowanie tych przepisów uwzględnić należy zasadnicze różnice konstrukcyjne pomiędzy zasiedzeniem nieruchomości, a zasiedzeniem służebności gruntowych. O ile bowiem zasiedzenie nieruchomości jest sposobem nabycia prawa własności nieruchomości przez nieuprawnionego posiadacza na skutek długotrwałego posiadania samoistnego nieruchomości, to zasiedzenie służebności jest sposobem nabycia prawa rzeczowego ograniczonego (tj. służebności gruntowej) na cudzej nieruchomości przez nieuprawnionego posiadacza służebności na skutek długotrwałego posiadania cudzej nieruchomości w sposób odpowiadający treści służebności.

Z powołanych przepisów wynika w szczególności, że służebność gruntową można nabyć przez zasiedzenie tylko wtedy, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, przy czym bieg zasiedzenia rozpoczyna się od dnia przystąpienia przez samoistnego posiadacza służebności gruntowej do jej wykonywania, to znaczy do korzystania z urządzenia o jakim mowa w zdaniu pierwszym art. 292 k.c. i musi upłynąć odpowiedni okres trwania korzystania z tego urządzenia.

Posiadaczem służebności jest ten, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności (art. 352 k.c.). Przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi zatem o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność.

„Trwałe i widoczne urządzenie” w rozumieniu art. 292 k.c. to wynik określonego i celowego działania ludzkiego uzewnętrzniony w trwałej postaci, czyli w postaci widocznych dla otoczenia przedmiotów czy urządzeń, wymagających do ich powstania pracy ludzkiej. Nie jest zatem trwałym i widocznym urządzeniem, o jakim mówi powołany przepis np. zwykła polna droga powstała na skutek stałego przejeżdżania pewnym szklakiem i zaznaczona na gruncie jedynie koleinami, czy śladami przepędzania bydła (tak SN w orzeczeniach z 26.11.1959 r., I CR 516/59, OSNC 1962/1/8, z 10.01.1969 r. II CR 516/68, OSNC 1969/12/220, z 20.10.1999 r., III CKN 379/98, LEX 1125074, z 11.05.2000 r., I CKN 273/00, LEX 51335).

Art. 292 k.c. nie zawiera żadnej treści odnoszącej się do osoby, która wykonała trwałe i widoczne urządzenie. W orzeczeniach z dnia 24.05.1974 r., III CRN 94/74, OSNCP 1975/6/94, z 29.05.2000 r., III CKN 742/98, LEX 51360 Sąd Najwyższy stwierdził, iż służebność gruntową można nabyć przez zasiedzenie tylko wówczas, gdy trwałe i widoczne urządzenie zostało wykonane przez posiadacza służebności. W innym orzeczeniu (z 24.04.2002 r., V CKN 972/00, OSP 2003/7-8/100) Sąd Najwyższy stwierdził natomiast, że nie może to być urządzenie wykonane przez właściciela nieruchomości, z której posiadacz korzysta w zakresie służebności, gdyż ma to stanowić dla właściciela widoczną przestrogę, że zaistniały stan może doprowadzić do zawężenia jego praw. Wprawdzie w uchwale z dnia 9.08.2011 r., III CZP 10/11, OSNC 2011/12/129 Sąd Najwyższy stwierdził, że wykonanie trwałego i widocznego urządzenia przez posiadacza nieruchomości w zakresie służebności gruntowej drogi dojazdowej jest przesłanką zasiedzenia tej służebności, tym niemniej pogląd ten spotkał się jednak z krytyką (Komentarz do art. 292 k.c. - K. A. Dadańska – LEX). Art. 292 k.c. nie wskazuje bowiem na osobę, która miałaby takie urządzenie wykonać, stąd ograniczenie się tylko do wymogu korzystania z urządzenia o charakterze widocznym i trwałym uznać należy za rozwiązanie celowe. Tę argumentację w ocenie sądu jako odwołującą się do literalnego brzmienia przepisu uznać należy za przekonującą.

Do zasiedzenia służebności gruntowej wymagany jest także upływ określonego w art. 172 k.c. czasu posiadania służebności, uzależniony od dobrej lub złej wiary posiadacza. Posiadacz służebności gruntowej nabywa służebność, jeżeli ją posiadał nieprzerwanie od 10 lat (wg brzmienia przepisu obowiązującego przed 1.10.1990 r.) lub od 20 lat (wg brzmienia po tej dacie), chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Natomiast po upływie lat 20 (wg brzmienia przed 1.10.1990 r.) lub 30 lat (wg brzmienia po tej dacie) posiadacz służebności gruntowej nabywa służebność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. W dobrej wierze jest ten, kto pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że przysługuje mu faktycznie wykonywane prawo.

Analiza zebranych w sprawie dowodów prowadzi do wniosku, iż utwardzona droga, którą można traktować jako trwałe i widoczne urządzenie wykonana została na przedmiocie sporu nie później niż w 1976 r. przy udziale poprzedników prawnych wnioskodawców: M. B. (4) i J. B., M. L. i W. K.. Wtedy bowiem szlak drożny w obrębie działki ew. (...) na całej długości został utwardzony kamieniami, żwirem, a zatem zostało wykonane na nim trwałe i widoczne urządzenie.

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń grunt stanowiący część działki ew. (...) był przedmiotem posiadania wnioskodawców i ich poprzedników prawnych odpowiadającego treści służebności przejazdu i przechodu. Ponieważ nie opierało się to na umowie z właścicielem nieruchomości, uzasadnia to przyjęcie złej wiary.

Posiadanie to było niezakłócone, tj. nikt na przestrzeni lat aż do 2014 r. nie sprzeciwiał się przejeżdżaniu i przechodzeniu przez nieruchomość należącą obecnie do uczestnika. Licząc zatem okres posiadania najpóźniej od 31.12.1976 r. należy stwierdzić, iż do nabycia w wyniku zasiedzenia służebnością przejazdu i przechodu obciążającej działkę ew. (...) na rzecz nieruchomości wnioskodawców doszło po 30 latach – tj. z dniem 31.12.2006 r.

Nie ma przy tym znaczenia, czy szlak biegnący po działce ew. (...)jest jedynym połączeniem nieruchomości wnioskodawców z drogą publiczną, bowiem art. 292 k.c. nie odsyła do art. 145 k.c., zgodnie z którym dla przesłanką ustanowienia służebności gruntowej jest brak odpowiedniego dostępu do drogi publicznej.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w pkt. I –III postanowienia na podstawie powołanych przepisów.

O kosztach postępowania orzeczono jak w pkt. IV na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c., uznając iż z uwagi na gotowość uczestnika polubownego zakończenia postępowania przy odsunięciu szlaku drożnego od narożnika ogrodzenia budynku gospodarczego, mimo spornych stanowisk prezentowanych przez wnioskodawców i uczestnika odnośnie żądania wniosku, brak było podstaw do obciążania go kosztami postępowania poniesionymi przez wnioskodawców.

O kosztach procesu wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa orzeczono na podstawie art.113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

SSR Magdalena Penar

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

(...)