Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2016 r.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy
w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Sylwia Roszak

Protokolant stażysta Paulina Piotrowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 lutego 2016 r. w B.

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 28008 zł (dwadzieścia osiem tysięcy osiem złotych) z odsetkami od:

- kwoty 27270 zł od dnia 12 sierpnia 2012 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku w wysokości ustawowej oraz od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty w wysokości ustawowej za opóźnienie;

- kwoty 738 zł od dnia 5 czerwca 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku w wysokości ustawowej oraz od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty w wysokości ustawowej za opóźnienie;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3467,50 zł (trzy tysiące czterysta sześćdziesiąt siedem złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Sylwia Roszak

UZASADNIENIE

Powód M. K. wniósł w dniu 15 kwietnia 2014 r. pozew, w którym żądał zasądzenia od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 35.136,- zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot: 34.398,- zł od dnia 12 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 738,- zł od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że w październiku 2011 roku zawarł z pozwanym umowę obowiązkowego, dotowanego ubezpieczenia upraw rolnych zlokalizowanych na działkach oznaczonych nr. ew.(...) położonych w miejscowości K. gm. S. – plantacji rzepaku ozimego od szkód, w tym szkód wyrządzonych przymrozkami. Łączna powierzchnia plantacji wynosiła 6,74 ha. W październiku 2011 roku taką samą umowę z pozwanym, dla upraw rzepaku ozimego na działce oznaczonej nr ew.(...) położonej w miejscowości K. gm. S. zawarł M. F.. Łączna powierzchnia jego plantacji wynosiła 6,75 ha. Powód wskazał, że w dniu 9 kwietnia 2014 r. zawarł z T. F. umowę o przeniesieniu prawa do odszkodowania w związku ze szkodą w uprawach rzepaku ozimego, która nastąpiła w 2012 roku. Powód i poszkodowany T. F. w lipcu 2012 roku zgłosili szkodę w postaci wymarznięcia części plantacji rzepaku ozimego. Powód stwierdził, iż pozwany, po dokonaniu oględzin odmówił wypłaty odszkodowania. Powodem odmowy było zbyt późne zgłoszenie szkody przez poszkodowanych, a także niemożność ustalenia przyczyny powstałej szkody. Powód wskazał, iż w niniejszym postępowaniu dochodzi odszkodowania, z tytułu szkody która powstała w plantacjach jego oraz T. F. oraz na podstawie art. 471 k.c. kosztów sporządzenia opinii przez rzeczoznawcę.

Pozwany w odpowiedzi na pozew z dnia 6 czerwca 2014 r. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, a w przypadku częściowego oddalenia powództwa o stosunkowe rozdzielenie kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swojego stanowiska podniósł, że przeprowadził likwidację szkody z umowy ubezpieczenia obowiązkowego, dotowanego upraw rolnych. Pozwany wskazał, że po dokonaniu wizytacji na polach poszkodowanych – po upływie trzech miesięcy brak było możliwości ustalenia przyczyn ewentualnych strat w uprawach rzepaku. W tym stanie rzeczy istniała podstawa odmowy wypłaty odszkodowania. Poszkodowani byli, bowiem zobowiązani do zgłoszenia szkody w terminie 3 dni od daty jej powstania. Nie wskazali również przyczyn tak dużego opóźnienia w zgłoszeniu szkody. Zdaniem pozwanego powództwo nie zostało udowodnione, a w szczególności za taki dowód nie mogła posłużyć dołączona do pozwu opinia prywatna.

Postanowieniem z dnia 1 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy na podstawie art. 178 k.p.c. zawiesił postępowanie.

Postanowieniem z dnia 22 października 2015 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy na wniosek powoda podjął niniejsze postępowanie.

Sąd ustalił, co następuje:

Strony postępowania oraz T. F. i pozwanego łączyły umowy obowiązkowego, dotowanego ubezpieczenia upraw rolnych, potwierdzone polisami serii (...) oraz serii (...). Odpowiedzialność ubezpieczyciela w swoim zakresie obejmowała szkody w rzepaku ozimym wyrządzone przez grad, przymrozki wiosenne, na działkach pozwanego o numerach (...) oraz (...) położonych w miejscowości K., gmina S. oraz na działce T. F. numer (...) położonej w miejscowości K., gmina S.. Strony postanowiły, iż umowa ubezpieczenia upraw rolnych zawierana jest z udziałem własnym ubezpieczającego wynoszącym 10 % wysokości szkody.

Dowód: polisa Nr (...) – k. 8 -9, wniosek do polisy – k. 10-12 akt oraz polisa Nr (...) – k. 14 akt- 15, wniosek do polisy – k. 16 – 17, ogólne warunki obowiązkowego datowanego ubezpieczenia upraw rolnych – k.80-83 akt .

W kwietniu 2012 roku na skutek ostrej zimy – długotrwałych mrozów bez przykrywy śnieżnej nastąpiło wymarznięcie rzepaku na polach powoda, T. F. oraz na innych pobliskich gruntach i w pobliskich wsiach. Dodatkowe przymrozki w kwietniu – maju spowodowały dalsze szkody w uprawach rzepaku. Uprawa rzepaku na plantacjach powoda była prawidłowa.

Dowód: zeznania świadka A. P. – k. 106v., zeznania świadka P. N. – k. 107 akt, zeznania świadka M. G. – k. 107 -107v. akt, zeznania świadka M. Ż. – k. 107v-108, zeznania świadka J. S. – k. 108 akt, zeznania świadka K. K. – k. 118 akt, opinia biegłego sądowego d/s. rolnictwa T. K. – k. 147 -152 akt.

Powód i T. F. zgłosili pozwanemu w lipcu 2102 roku szkodę w postaci wymarznięcia części plantacji rzepaku wskazując jako datę powstania szkody kwiecień 2012 roku.

Dowód: druk zgłoszenia szkody majątkowej przez powoda – k. 58 akt, druk zgłoszenia szkody majątkowej przez T. F. – k. 77 akt, zeznania świadka K. K. – k. 118 akt.

W lipcu 2012 w wyniku zgłoszenia szkody przez powoda i poszkodowanego T. F. przedstawiciel pozwanego dokonał oględzin pól. Pismem z dnia 9 sierpnia 2012 r. pozwany powołując się na brzmienie § 15 ogólnych warunków ubezpieczenia odmówił wypłaty odszkodowania. Wskazał również, że oględziny plantacji rzepaku wykazały obsadę poniżej normy, jednak po tak długim, czasie od wystąpienia szkody brak jest możliwości ustalenia jej przyczyny.

Dowód: notatnik likwidatora szkód w uprawach – k. 56, 72 akt, pisma pozwanego z dnia 9.08.2012 r. kierowanego do powoda – k. 13 akt, oraz kierowanego do poszkodowanego T. F. - k. 18 akt, zeznania świadka K. K. – k. 118 akt.

W lipcu 2012 r. na zlecenie powoda, Ośrodek (...) wydał opinię zawierającą szacunkową wycenę szkody poczynionej przez mróz i przymrozki wiosenne w rzepaku ozimym, na działkach o nr (...) należących do M. K. oraz na działce o nr (...) należącej do T. F.. Za wykonaną opinię powód zapłacił na rzecz ośrodka kwotę 738 zł.

Dowód dokument w postaci opinii ośrodka rzeczoznawców (...) k. 19 – 21 akt, faktura numer (...) – k. 22 akt, zeznania świadka A. P. – k. 106v.

W dniu 9 kwietnia 2014 r. T. F., na mocy umowy przelewu wierzytelności przeniósł na rzecz powoda wierzytelność wraz z należnymi roszczeniami ubocznymi wobec (...) S.A. z tytułu szkody powstałej w 2012 roku w uprawach rzepaku na nieruchomości o numerze ewidencyjnym (...) położonej w K., gmina S..

Dowód umowa przelewu wierzytelności k. 23-24 akt.

Poszkodowany T. F. pismem z dnia 9 kwietnia 2014 r. zawiadomił pozwanego o przelewie wierzytelności.

Dowód: pismo z dnia 9.04.2014 r., wraz z dowodem nadania korespondencji – k. 25-26 akt.

Szkoda całkowita, bez jakichkolwiek potrąceń, która wystąpiła na działkach o nr (...) należących do M. K. o łącznej powierzchni 2,7 ha, z powodu przezimowania wyniosła kwotę 16.200,- zł. Natomiast szkoda całkowita, bez jakichkolwiek potrąceń, którą wystąpiła na działce o nr (...) należącej do T. F. o łącznej powierzchni 2,23 ha, z powodu przezimowania wyniosła kwotę 14.100,- zł.

Dowód: opinia biegłego sądowego d/s. rolnictwa T. K. – k. 147 -152 akt.

Są zważył, co następuje:

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie został ustalony na podstawie powyżej wskazanego materiału dowodowego, na który składają się dowody z dokumentów przedstawionych przez strony oraz dokumentów znajdujących się w aktach szkody nr: (...) dotyczącej poszkodowanego M. K. oraz nr (...) dotyczącej poszkodowanego T. F., zeznaniach świadków: A. P., P. N., M. G., M. Ż., J. S., K. K. oraz opinia biegłego sądowego T. K..

Sąd zaaprobował opinię biegłego T. K. jako pełną, logiczną i rzeczową, w której biegły odpowiedział na wszystkie postawione przez sąd pytania. Jedynie strona powodowa złożyła wniosek o przesłuchanie biegłego na rozprawie. Sąd oddalił jednak ten wniosek na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. i art. 227 k.p.c. z uwagi na jego zbędność. Biegły, bowiem w sposób wszechstronny wyjaśnił zagadnienia objęte tezą dowodową. Ponadto zastrzeżenia, które zgłosił powód do opinii były wyłącznie związane z oceną prawną i tym samym dokonania jedynie potrąceń w innej wysokości niż biegły. Sąd zatem przyjął ustalenia biegłego z tym zastrzeżeniem, że wysokość szkody za naprawienie, której jest odpowiedzialny pozwany winna uwzględniać, udział własny poszkodowanego wynoszący najwyżej 10%, o czym będzie jeszcze mowa poniżej.

Sąd dał w całości wiarę przesłuchanym świadkom albowiem ich zeznania znajdują oparcie w treści zgromadzonych w sprawie dokumentów i korelują wzajemnie ze sobą.

Z uwagi na niestawiennictwo powoda na terminie rozprawy w dniu 9 lutego 2016 roku Sąd na podstawie art. 302 § 1 k.p.c. pominął dowód z przesłuchania powoda.

Sąd dokonując całościowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego miał na uwadze treść art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którym Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Bezsporne było, że strony niniejszego postępowania oraz T. F. i pozwanego łączyła umowa obowiązkowego dotowanego ubezpieczenia upraw rolnych.
W myśl art. 805 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

W związku z zawartą umową pozwany, jako ubezpieczyciel, ponosi wobec powoda odpowiedzialność gwarancyjną oraz odpowiedzialność opartą na podstawie art. 471 i nast. k.c. Oba rodzaje odpowiedzialności są odpowiedzialnością kontraktową. Pierwsza z nich ma charakter gwarancyjny i dlatego oparta jest na związku normatywnym. Druga natomiast ma charakter sprawczy i oparta jest na wskazanym w art. 361 k.c. związku przyczynowym.

W pierwszej z nich ubezpieczyciel gwarantuje naprawienie szkody, która wyrządzona została przez zdarzenie od niego niezależne, w drugiej zaś występuje jako sprawca szkody.

Roszczenie powoda wywodzi się z umów obowiązkowego, dotowanego ubezpieczenia upraw rolnych za okres od 18.10.2011 r. do 17.10.2012 r. potwierdzonych polisami nr (...), której przedmiotem była plantacja rzepaku ozimego. Z treści polis wynikał zakres ochrony, jak również areał objęty ubezpieczeniem.

Pozwany, powołując się na złożone niezgodnie z treścią § 15 OWU zawiadomienie o zaistniałym wypadku ubezpieczeniowym zakwestionował wskazane przez powoda przyczyny powstania szkody. W myśl § 15 ust. 1 OWU ubezpieczający ma obowiązek zawiadomić (...) S. A. o zaistniałym wypadku ubezpieczeniowym w terminie 3 dni roboczych od jego zajścia lub uzyskania informacji o jego zajściu, po stwierdzeniu objawów charakterystycznych dla danego ryzyka. Zgodnie zaś z §15 ust. 4 OWU w razie naruszenia z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa obowiązku, o którym mowa w ust. 1 i 2 , (...) S.A. może odpowiednio zmniejszyć świadczenie, jeżeli naruszenie przyczyniło się do zwiększenia szkody lub uniemożliwiło (...) S.A. ustalenie okoliczności i skutków wypadku.

W świetle przeprowadzonych dowodów , zdaniem Sądu nie było podstaw do odmowy wypłaty odszkodowania poprzez powoływanie się na zacytowany powyżej § 15 OWU. Jak wynika z przeprowadzonych dowodów brak zgłoszenia szkody w terminie nie spowodował ani zwiększenia szkody, ani też nie uniemożliwiło ustalenie okoliczności i skutków wypadku. Nie zostało też wykazane przez pozwanego, iż brak zawiadomienia o zaistniałym wypadku ubezpieczeniowym był spowodowany z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa powoda.

Ciężar wykazania ubezpieczającemu (ubezpieczonemu) winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spoczywa zgodnie z ogólną regułą dowodową zawartą w art. 6 k.c. na ubezpieczycielu. Jego obciąża również konieczność wykazania związku przyczynowego między naruszeniem tego obowiązku a zwiększeniem szkody lub uniemożliwieniem ustalenia okoliczności i skutków wypadku (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 kwietnia 2015 r. V ACa 234/14, LEX nr 1711400; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2013 r. VI ACa 1117/12, LEX nr 1362942).

Na gruncie niniejszej sprawy Sąd nie znalazł podstaw do przypisania powodowi winy umyślnej czy też rażącego niedbalstwa. Złożenie zawiadomienia o wypadku ubezpieczeniowym po upływie zakreślonego w § 15 ust. 1 OWU nie było również zdarzeniem, uniemożliwiającym ustalenie okoliczności powstania szkody, a w konsekwencji nie zaszły także żadne okoliczności uzasadniające odmowę wypłaty odszkodowania.

Przesłuchani na rozprawie w dniu 7 października 2014 r. rolnicy P. N., M. G. i M. Ż., będący sąsiadami powoda zgodnie zeznali, że z powodu wymarznięcia a także z powodu wiosennych przymrozków znacznemu uszkodzeniu uległy uprawy rzepaku. Ich zeznania pozostają również w zgodzie z zeznaniami K. K., sporządzającego protokół z oględzin, który dodatkowo stwierdził, że w 2012 r. „szkody w plantacji rzepaku były masowe, bowiem większość wymarzło”.

Warto przy tym zaznaczyć, iż Sąd uznał, iż postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia nie można interpretować w oderwaniu od bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, w tym art. 827 k.c. Ogólne warunki nie mogą stanowić wystarczającej podstawy do odmowy wypłaty odszkodowania, jeżeli niewykonanie przez ubezpieczającego któregoś z wymienionych w nich obowiązków nie stanowi równocześnie rażącego niedbalstwa (por. wyrok SN z dnia 8 kwietnia 2003 r., IV CKN 53/01).

Możliwość zawierania przez ogólne warunki ubezpieczenia dodatkowych postanowień, precyzujących obowiązki stron, wynika z art. 807 k.c. Jedynym ograniczeniem wskazanym w tym przepisie jest to, że postanowienia te nie mogą być sprzeczne z postanowieniami tytułu XXVII, księgi trzeciej Kodeksu cywilnego (art. 805-834), które mają charakter iuris cogentis. O ile zatem bezwzględnie obowiązujące przepisy nie regulują określonych praw i obowiązków, strony mają, w granicach wynikających z art. 353 ¹ k.c., swobodę ułożenia stosunku prawnego. Strony umowy ubezpieczenia mogą zatem wprowadzić do treści stosunku umownego środki prawne służące ochronie uprawnionego interesu ubezpieczyciela, mogą nałożyć na stronę obowiązki, których uchybienie spowoduje zwolnienie ubezpieczyciela od odpowiedzialności. Jednakże, zdaniem Sądu, ubezpieczyciel nie możne wprowadzać w błąd ubezpieczonego w trakcie likwidacji szkody, postępować niezgodnie z zasadami uczciwości i lojalności, a następnie wyprowadzać z tego tytułu negatywne skutki dla strony ubezpieczonej.

Należy zaznaczyć, że postanowienia o wyłączeniu odpowiedzialności należy interpretować łącznie z postanowieniami art. 827 § 1 k.c. W myśl tego przepisu ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności, jeżeli ubezpieczający wyrządził szkodę umyślnie; w razie rażącego niedbalstwa odszkodowanie nie należy się, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej lub zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach względom słuszności. Sąd wydając orzeczenie miał również na względzie uregulowanie zawarte w art. 818 § 3 k.c., zgodnie z którym konsekwencją niedopełnienia obowiązku zawiadomienia ubezpieczyciela o wypadku z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa może być odpowiednie zmniejszenie świadczenia przez ubezpieczyciela, jeżeli naruszenie przyczyniło się do zwiększenia szkody lub uniemożliwiło mu ustalenie okoliczności powstania wypadku ubezpieczeniowego i jego skutków.

Ocena, czy zachodzi wypadek rażącego niedbalstwa w rozumieniu art. 818 § 3 k.c.
i 827 § 1 k.c., a także w rozumieniu postanowień OWU wiążących strony stosunku ubezpieczenia, wymaga uwzględnienia obiektywnego stanu zagrożenia oraz kwalifikowanej postaci braku zwykłej staranności w przewidywaniu skutków, a więc uwzględnienia staranności wymaganej od działającej osoby, przedmiotu, którego działanie dotyczy oraz okoliczności, w których doszło do zaniechania pożądanych zachowań z jej strony. Rażące niedbalstwo, o którym stanowi art. 827 § 1 k.c., można więc przypisać w wypadku nieprzewidywania szkody jako skutku m.in. zaniechania ubezpieczającego, o ile doszło do przekroczenia podstawowych elementarnych zasad staranności. Stopień naganności zachowania, kwalifikowanego jako rażące niedbalstwo, wyznaczają okoliczności konkretnego stanu faktycznego. Obowiązek uruchomienia w takich okolicznościach wyższych aktów staranności musi więc być oceniany jako mieszczący się w regułach przewidywalności (tak wyrok SN z 7 marca 2008 r., III CSK 270/07, LEX nr 487542). "Rażące niedbalstwo" to coś więcej niż brak zachowania zwykłej staranności w działaniu. Wykładnia tego pojęcia powinna zatem uwzględniać kwalifikowaną postać braku zwykłej lub podwyższonej staranności w przewidywaniu skutków działania. Chodzi tu o takie zachowanie, które graniczy z umyślnością (zob. wyrok SN z 29 stycznia 2009 r. , V CSK 291/08 , LEX nr 484739).

Wracając na grunt niniejszej sprawy, zdaniem Sądu w żaden sposób nie można przypisać zachowaniu powoda znamion rażącego niedbalstwa. Jak wynika z zeznań J. S. powód w okresie, kiedy powstała szkoda miał problemy zdrowotne i dlatego nie zgłosił od razu szkody. Niezależnie od tego zawiadomienie przez powoda dokonane w lipcu o szkodzie powstałej w uprawach nie spowodowało przede wszystkim braku możliwości ustalenia okoliczności i skutków wypadku, o czym świadczą m.in. zeznania świadka K. K. – przedstawiciela pozwanego, który dokonywał oględzin upraw powoda, Jednoznacznie stwierdził, iż plantacja została uszkodzona przez przezimowanie. Także biegły sądowy z dziedziny rolnictwa T. K. jednoznacznie wskazał, iż uszkodzenie w plantacjach powoda powstały w wyniku złego przezimowania tj. wysmolenia roślin. Należy podkreślić, że pozwany Zakład (...), pomimo tego, że zdawał sobie sprawę z powszechności wystąpienia szkód w plantacjach rzepaku, spowodowanych działaniem niskich temperatur czynił wszystko, aby uchylić się od odpowiedzialności za naprawienie powstałej szkody.

Jeszcze raz należy zaznaczyć, iż zasadą jest wypłacanie odszkodowania w sytuacji gdy ma miejsce przewidziany w umowie wypadek. Brak wypłaty może mieć miejsce w wyjątkowych okolicznościach i tylko wówczas, gdy zostaną naruszone przepisy postanowień umownych, w tym OWU, a zachowaniu ubezpieczonego można przypisać rażące niedbalstwo. Taka okoliczność nie miała miejsca w niniejszej sprawie.

Wobec powyższego, uznając, iż powód udowodnił, iż zaszło zdarzenie, które spowodowało szkodę w mieniu powoda i było to objęte umową ubezpieczenia łączącą strony, pozwany był zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda odszkodowania.

Wysokość odszkodowania Sąd ustalił na podstawie sporządzonej opinii biegłego sądowego z dziedziny rolnictwa T. K. przy uwzględnieniu przepisów prawa oraz ważnych ogólnych postanowień umownych. Należy podkreślić, iż Sąd nie oprał się jedynie na opinii biegłego w zakresie, w jakiem dokonał potrąceń 25% od ustalonej szkody całkowitej stosując w tym zakresie „Normy do ustalania wysokości szkody w uprawach rolnych” Tablica 829.

W § 20 ust. 5 OWU widnieje zapis zgodnie, z którym w przypadku powstania szkody całkowitej, stopień zmniejszenia wartości plonu uzależniony jest od okresu, w którym powstała szkoda, a wysokość takiej szkody ustala się zgodnie z „Normami do ustalania wysokości szkód w uprawach rolnych”, które na żądanie ubezpieczającego lub ubezpieczonego (...) S.A. udostępni do wglądu.

Należy wskazać, że „Normy do ustalania wysokości szkód w uprawach rolnych”, jako niedoręczone powodowi przed zawarciem umowy nie mogły jego wiązać, gdyż wzorzec umowy w zakresie obejmującym powołane w nim (...) nie spełniał w pełnym zakresie warunków przewidzianych w art. 384 § 1 k.c., zgodnie z którym ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.

Istotną kwestią jest, więc to, aby był to zbiór postanowień umownych powstały przed zawarciem umowy, który jest w określony sposób wykorzystywany przez proponenta przy zawieraniu umowy. Na gruncie niniejszej sprawy należy przyjąć, że powodowi doręczono niekompletny zbiór postanowień, który odsyłał do innego zbioru klauzul. Treść § 20 OWU odsyła do (...), które mogą być udostępnione do wglądu dopiero na żądanie. Nierespektowanie w obrocie wymogu dołączania do wzorca umowy tej części warunków, do której wzorzec odsyła wywiera w obrocie cywilno - prawnym skutek niezwiązania tymi warunkami umowy. Niemożność zapoznania się powoda z „Normami do ustalania wysokości szkód” przed zawarciem umowy powoduje niezwiązanie powoda z ich treścią. Zawarte w OWU odesłanie powoda do kolejnego dokumentu w postaci (...), które w swej treści zawierają postanowienia dotyczące essentialia negoti, a umieszczone są poza treścią wzorca skutkuje brakiem możliwości związania powoda z ich unormowaniami.

Takie stanowisko w zakresie wymagań i skutków doręczenia umowy konsumentowi zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 stycznia 2004 roku (IV CK 366/02, Lex 568324) oraz Sąd Apelacyjny w Białymstoku w postanowieniu z dnia 7 grudnia 2009 roku w sprawie I ACz 968/09 i powtórzył je Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w sprawie II Ca 1005/14.

W konsekwencji pozwany, na mocy zawartych umów z dnia 17 października 2011 roku ponosi odpowiedzialność wobec powoda (w tym przed przelewem wierzytelności wobec T. F.) za szkody w ich plonach rzepaku ozimego, spowodowane wymarznięciem, bez uwzględnienia warunków przewidzianych dla obliczenia wysokości odszkodowania wskazanych w „Normach ustalania wysokości szkód”.

Trzeba także zaznaczyć, iż ogólne warunku umów nie mogą być sprzeczne z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 2005 roku o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich granicę maksymalnego obniżenia odszkodowania ustawodawca określił do 10 % wartości szkody.

Wobec powyższego nieprawidłowe było dokonanie ustalenie przez biegłego szkody w wysokości 25% szkody całkowitej i następnie potrącenie jeszcze udziały w wysokości 10%. Była to jedynie czynność matematyczna, a więc Sąd samodzielnie mógł dokonać tych obliczeń. Biegły bowiem fachowo dokonał obliczeń dotyczących wysokości szkody całkowitej, co nie było kwestionowane przez powoda i pozwanego.

Jak wynika z ustaleń dokonanych na podstawie opinii biegłego T. K. wysokość szkody na działkach (...) wyniosła 16.200,- zł, natomiast na działce (...) wyniosła 14.100,- zł.

Łączna kwota szkody wyniosła 30.300,- zł. Zgodnie natomiast z uregulowaniem zawartym w § 4 ust. 2 OWU umowa ubezpieczenia upraw rolnych zawierana jest z udziałem własnym ubezpieczającego wynoszącym 10% szkody. Ten zapis umowny jest zgodny z postanowieniami ustawy powyżej zacytowanej. Mając to na uwadze odpowiedzialność ubezpieczyciela wynosi 90% wartości szkody, co daje zasądzoną kwotę 27.270,- zł

Sąd mając na uwadze powyżej wskazana argumentację zasądził na podstawie art. 822 § 1 k.c. w zw. z § 4 ust. 2 OWU i art. 509 k.c. w zakresie szkody dotyczącej upraw T. F. kwotę 27270,- zł.

Zasądzona kwota 738 zł stanowi zwrot kosztów opinii sporządzonej przez Ośrodek (...). Sąd uznał, bowiem, że powód zlecając sporządzenie powyższej opinii realizował żądania zmierzającego do uzyskania ochrony prawnej jego żądania. Należność powyższą Sąd zasądził na podstawie art. 471 k.c. uznając, iż powód poniósł dodatkową szkodę w skutek nie wykonania należycie umów ubezpieczenia przez pozwanego, gdyż pozwany pomimo obowiązku wynikającego z umowy ubezpieczenia nie dokonał oszacowania szkody. Niewątpliwie może dojść do odpowiedzialności gwaranta na podstawie art. 471 k.c. , a to w takiej sytuacji, gdy z gwarancji wynika obowiązek naprawy, a ta została wykonana wadliwie lub w ogóle nie została dokonana, a więc wówczas, gdy zobowiązanie z gwarancji nie zostało wykonane lub zostało wykonane nienależycie. Nie zmienia to faktu, że ewentualne przesłanki odpowiedzialności pozwanego na podstawie art. 471 k.c. , w tym szkody, niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, na skutek okoliczności, za które dłużnik z mocy umowy lub ustawy ponosi odpowiedzialność oraz związku przyczynowego między faktem nienależytego wykonania zobowiązania lub niewykonania zobowiązania a szkodą, powinien wykazać wierzyciel. Ciężar dowodu wystąpienia przesłanek odpowiedzialności pozwanego oraz rozmiaru szkody zgodnie z art. 6 k.c. obciążał powoda, czemu powód w okolicznościach sprawy sprostał. Wykazał bowiem, że z uwagi na brak zapłaty przez pozwanego, ustalenia zakresu szkody konieczne było sporządzenie i zleceniu opinii rzeczoznawcom, co też uczynił. Poniósł z tego tytułu koszty w wysokości 738 zł.

Sąd oddalił powództwo strony powodowej ponad zasądzoną kwotę, gdyż w świetle przyjętej opinii biegłego nie znajduje ono uzasadnienia.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. z uwzględnieniem zmienionego przepisu art. 481k.c. od dnia 1 stycznia 2016 roku i § 21 ust. 1 i 2 OWU zasądzając je od dnia następnego po upływie 30 dnia od dnia zgłoszenia szkody tj. od dnia 12 sierpnia 2012 r. Trzeba zaznaczyć, iż powód w uzasadnieniu pozwu jednoznacznie sformułował żądanie wskazując, iż domaga się odsetek za opóźnienie. Skoro od 1 stycznia 2016 roku ustawodawca wprowadził odrębną kategorie odsetek – obecnie zarówno istnieją odsetki ustawowe i jak i odsetki ustawowe za opóźnienie, a bez wątpienia powód żądał odsetek za opóźnienie, to należało je zasądzić zgodnie z żądaniem sformułowanym w pozwie.

O kosztach procesu są orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., przyjmując, że powód wygrał proces w 80%. W niniejszej sprawie koszty powoda wyniosły łącznie 4.938,62 zł. Na powyższą należność złożyły się: kwota 17,00 zł stanowiąca opłatę skarbową od pełnomocnictwa, kwota 1757,- zł stanowiąca opłatę od pozwu, 2.400 zł stanowiąca wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz kwotę 764,62 zł stanowiące koszty opinii biegłego. Uzasadnione wynikiem procesu koszty postępowania strony powodowej wyniosły 3950,90 zł (80 % z 4.938,62 zł), a koszty pozwanego 483,40 zł (20 % z 2.417 zł), a więc w ostatecznym rozrachunku powodowi należy się zwrot kosztów procesu w kwocie 3.467,50 zł (3950,90 zł. – 483,40 zł = 3.467,50 zł).

SSR Sylwia Roszak