Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Iwona Wróblewska-Pokora

Sędziowie SO Beata Janiszewska (sprawozdawca)

SR del. Artur Redzimski

Protokolant stażysta protokolant sądowy Katarzyna Kowal

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 marca 2016 r. w W. sprawy

z powództwa B. K.

przeciwko Skarbu Państwa - Prezydentowi miasta (...) W.

o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie

z dnia 1 lipca 2014 r., sygn. akt II C 2401/13

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od B. K. na rzecz Skarbu Państwa - Prezydenta miasta (...) W. kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Beata Janiszewska Iwona Wróblewska-Pokora Artur Redzimski

Sygn. akt IV Ca 1123/15

UZASADNIENIE

Apelacja okazała się niezasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji oraz dokonaną przez ten Sąd ocenę dowodów, w związku z czym nie zachodzi potrzeba powtórzenia poczynionych już ustaleń (postanowienie SN z 26.04.2007 r., II CSK 18/07, Lex 966804).

Po pierwsze, trafnie Sąd I instancji uznał, że powództwo nie mogło być uwzględnione, ponieważ przedmiotem żądania uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym było dokonanie wpisu do księgi wieczystej Kw nr (...) powoda i M. W. (1) jako właścicieli bliżej określonej działki ewidencyjnej, stanowiącej część większej nieruchomości, dla której założona została ta księga. Skoro kilka działek ewidencyjnych zostało objętych jedną księgą wieczystą, to zgodnie z zasadą wieczystoksięgowego wyodrębnienia nieruchomości (art. 24 u.k.w.ih. w zw. z art. 46 § 1 k.c.) stanowią one jedną nieruchomość. Wskazywana zatem przez powoda działka gruntu jest częścią składową całej nieruchomości, a to oznacza, że nie może mieć innych właścicieli niż reszta gruntu. Zgodnie bowiem z art. 47 § 1 k.c. część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Już z tej przyczyny żądany wpis nie mógł być dokonany.

Po drugie, podstawą wpisu Skarbu Państwa do w/w księgi wieczystej, jako właściciela znacjonalizowanej nieruchomości, było zaświadczenie Prezydium Rady Narodowej w (...) W. znak: RL.III-10/92/59 z 17.01.1959 r. Powód natomiast zasadności swego żądania upatrywał w powołaniu się m.in. na treść decyzji Wojewody (...) nr (...) z 9 września 2002 r. (k. 33 i nast.), z której wywodził, że nieruchomość nabyta przez A. D., poprzedniczkę prawną powoda, nie podlegała przepisom art. 2 ust. 1 lit. E dekretu (...) Komitetu (...) z 6.9.1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r., Nr 3, poz. 13). Nie można jednak pominąć, że decyzja ta nie jest ostateczna, na co wskazywano w toku postępowania przed Sądem I instancji (k. 54) oraz w trakcie rozprawy apelacyjnej (k. 142).

Tymczasem z treści w/w decyzji miało wynikać, że nieruchomość pierwotnego właściciela (T. R.) w istotnej dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy części nie była objęta nacjonalizacją. Bez wykazania tej okoliczności powołanie się przez powoda na zawarcie przez T. R. i A. D. umowy sprzedaży z 13.12.1949 roku jest niewystarczające. Nie zostało bowiem udowodnione, że sporny grunt, wbrew treści wskazanego uprzednio zaświadczenia Prezydenta Rady Narodowej w (...) W., nie stał się przedmiotem nacjonalizacji, a w konsekwencji, że jego nabycie przez A. D. było prawnie skuteczne. Jednocześnie podkreślenia wymaga, że z uwagi na przedmiot niniejszego postępowania oraz wagę jego następstw (w tym także, z uwagi na prawnorzeczowe aspekty sprawy: skutków dla osób trzecich) wykluczone byłoby oparcie się w dokonaniu tego ustalenia na stanowiskach stron, nawet gdyby (co w sprawie nie miało miejsca) były to stanowiska niesporne.

Po trzecie, jako niezasadny należało również ocenić podstawowy zarzut apelacji kwestionujący podstawy stanowiska Sądu I instancji w przedmiocie współuczestnictwa koniecznego po stronie powodowej. Powód powołał się w tym punkcie na zapatrywanie Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 7.4.2006 r., III CSK 114/05 (OSP 2007, nr 4, poz. 46c), w którym stwierdzono, że „W sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym wszczętej przez jednego ze współwłaścicieli nie zachodzi między nim a pozostałymi współwłaścicielami współuczestnictwo konieczne”. Osnową tego poglądu było uznanie wystąpienia z powództwem opartym na stosowaniu art. 10 u.k.w.ih. za czynność zachowawczą (art. 209 k.c.).

W glosie do w/w wyroku (S. Rudnicki, OSP 2007, nr 4, poz. 46c) zasadnie wskazano, że powyższe stanowisko nie oznacza zakwestionowania istnienia takiego współuczestnictwa w sprawach o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, lecz dopuszczenie możliwości wystąpienia z powództwem przez jednego z uprawnionych, jeśli wystąpienie takie może być uznane za podjęcie czynności zachowawczej w rozumieniu art. 209 k.c. Temu stwierdzeniu towarzyszyła trafna konstatacja, że nie powinno być uznane za czynność zachowawczą wystąpienie o dokonanie wpisu udziałów pozostałych współwłaścicieli nieruchomości, ponieważ przysługujące tym współwłaścicielom udziały nie stanowią „wspólnego prawa” powoda, inicjującego postępowanie. Okoliczność zatem, że pozostali współwłaściciele nie zostali wpisani do księgi wieczystej, nie prowadzi do naruszenia prawa powoda, a samo powództwo w tej części nie zmierza do zachowania wspólnego prawa. Tymczasem jedynie w takim przypadku zasadne byłoby uznanie, że dana czynność ma charakter czynności zachowawczej, czyli podejmowanej w interesie wszystkich współwłaścicieli i znajdującej, gdy chodzi o legitymację czynną, podstawy w stosowaniu art. 209 k.c. Przytoczone stanowisko znalazło odzwierciedlenie w nowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego (postanowienie SN z 20.12.2012 r., IV CSK 210/12).

Powód w niniejszej sprawie nie mógł zatem w art. 209 k.c. upatrywać legitymacji do wystąpienia z powództwem dotyczącym wpisu obojga współwłaścicieli. Zachodziły więc podstawy do uznania, że, wobec treści pozwu, w postępowaniu powinna brać udział także druga współwłaścicielka gruntu, M. W. (o istnieniu w takiej sytuacji współuczestnictwa koniecznego mowa w powołanym wyżej postanowieniu SN z 20.12.2012 r., IV CSK 210/12, zapadłym na tle zbieżnego w istotnych punktach stanu faktycznego sprawy). Mimo jednak zawiadomienia jej o wytoczeniu powództwa oraz doręczenia odpisu pozwu (k. 52), nie przystąpiła ona do sprawy. Powód nie powołał się natomiast na naruszenie przepisów postępowania, których zastosowanie miałoby ewentualnie usunąć skutki zachowania M. W..

Z przedstawionych wyżej przyczyn za trafne należało uznać rozstrzygnięcie Sądu I instancji w przedmiocie oddalenia powództwa. Apelacja natomiast, jako pozbawiona uzasadnionych podstaw, podlegała oddaleniu zgodnie z art. 385 k.p.c.

Rozstrzygnięcie co do meritum sprawy determinowało z kolei rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego, którymi zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy (art. 98 k.p.c.) został obarczony powód. Na koszty te składało się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, określone zgodnie z § 6 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U.2013.490 ze zm.).

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji wyroku.