Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

przy udziale Władysławy Kunickiej – Żurek Prokuratora Prokuratury Okręgowej,

po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 2015 r.

sprawy M. M.

syna K. i B. z domu K.

urodzonego (...) w G.

oskarżonego z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., art. 207 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., art. 190 a § 1 k.k., art. 35 ustawy o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 r.

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i jego obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Wałbrzychu

z dnia 9 marca 2015 r. sygnatura akt III K 782/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1)  uchyla zawarte w punkcie V jego części dyspozytywnej orzeczenie o karze łącznej;

2)  uniewinnia oskarżonego od popełnienia przypisanego mu w punkcie IV części dyspozytywnej wyroku występku z art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997r. i wydatkami w tej części obciąża Skarb Państwa,

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy

III.  łączy kary pozbawienia wolności wymierzone oskarżonemu w punktach I, II i III części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku i wymierza mu karę łączną 4 (czterech) lat pozbawienia wolności;

IV.  punktowi VI części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku nadaje brzmienie: na podstawie art. 63 § 1 kk zalicza oskarżonemu na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności okres tymczasowego aresztowania od dnia 2 lipca 2014 roku do dnia 5 sierpnia 2015 roku przyjmując że jeden dzień tymczasowego aresztowania odpowiada jednemu dniowi pozbawienia wolności;

V.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. E. J. z Kancelarii Adwokackiej w W. 516, 60 złotych tytułem kosztów nie opłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

VI.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym zaliczając wydatki za to postępowanie na rachunek Skarbu Państwa.

Sygn. akt IV Ka 391/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 marca 2015 roku (sygn. akt III K 782/14)Sąd Rejonowy w Wałbrzychu po rozpoznaniu sprawy M. M. oskarżonego o to, że:

I.  w dniu 01 lipca 2014 r. w W. woj. (...), przy użyciu groźby pozbawienia życia i przemocy w postaci przytrzymania za ręce i rozchylenie silą nóg doprowadził T. S. do obcowania płciowego, przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach w sprawie XVI K 104/05 z dnia 09.06.2006 r, za czyn z art. 156 § 3 k.k. na karę 8 lat pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 25.01.2005 r . do 01.10.2010 r.

tj. o przestępstwo z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

II . w okresie od 2010 r. do sierpnia 2013 r. w W. woj. (...), znęcał się fizycznie i psychicznie nad swoją konkubiną T. S., w ten sposób, że będąc pod wpływem alkoholu wszczynał awantury i groził jej pozbawieniem życia oraz wyzywał słowami wulgarnymi i powszechnie uznanymi za obelżywe a nadto uderzał ją rękoma i pięściami po całym ciele, kopal po nogach, powodując u pokrzywdzonej siniaki na twarzy, ciele i kończynach oraz uraz klatki piersiowej, które to obrażenia naruszyły czynności narządów ciała pokrzywdzonej na czas poniżej dni siedmiu, przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sadu Okręgowego w Katowicach w sprawie X VI K 104/05 z dnia 09.06.2006 r. za czyn z art. 156 § 3 k.k. na, karę 8 lat pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od 25.01.2005 t\ do 01.10.2010 r. a nadto w tym okresie znęcał się psychicznie nad K. i M. B. w ten sposób, że będąc pod wpływem alkoholu wszczynał awantury i groził im pozbawieniem życia, wyganiał z domu oraz wyzywał słowami wulgarnymi i powszechnie uznanymi za obelżywe

tj. o czyn z art. 207 § 1 k.k. i z art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

III.  w okresie od sierpnia 2013 r. do 1 lipca 2014 r. w W. w woj. (...) uporczywie nękał T. S. poprzez przychodzenie do miejsca jej zamieszkania wbrew woli pokrzywdzonej w dzień i nocy, wywoływanie awantur i wyzywanie jej słowami wulgarnymi i powszechnie uznanymi za obelżywe oraz poprzez obserwowanie pokrzywdzonej, czym wzbudził u pokrzywdzonej uzasadnione poczucie zagrożenia i naruszył istotnie jej prywatność

tj. o przestępstwo z art. 190a § 1 k.k.

IV. w latem 2012 r. w W. w woj. (...) zabił psa poprzez powieszenie go na klamce od drzwi

tj. o przestępstwo z art. 35 ustawy o ochronie zwierząt z dnia 21 sierpnia 1997 r.

I. oskarżonego M. M. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt I części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 197 § 1. k.k. w zw z art. 64 § 1 kk , i za to na podstawie art. 197 § 1 k.k. wymierzył mu karę 3 (trzech) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II. oskarżonego M. M. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt II części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 207 § 1 kk i z art. 157 § 2 kk w zw z art. 11 § 2 kk w zw z art. 64 § 1 kk , i za to na podstawie art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

III. oskarżonego M. M. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego w pkt III części wstępnej wyroku, tj. występku z art. 190a § 1 k.k., i za to na podstawie art. 190 a § 1 k.k. wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

IV. oskarżonego M. M. uznał za winnego tego, że w nieustalonym dniu przypadającym w okresie od czerwca do sierpnia 2012 roku usiłował zabić psa poprzez powieszenie go na klamce drzwi, ale czynu swego nie osiągnął w następstwie nieudolnego wykonania tej czynności i porzucenia żywego zwierzęcia w pojemniku na śmieci, tj. czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt i za to na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt wymierzył mu karę 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności;

V.  na podstawie art. 85 k.k. i art 86 § 1 k.k. połączył oskarżonemu kary pozbawienia wolności orzeczone w pkt I, II, III i IV części wstępnej wyroku i wymierzył mu karę łączną 4 (czterech lat) i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

VI. na podstawie art. 63 § 1 k.k. okres tymczasowego aresztowania oskarżonego od dnia 2 lipca 2014 roku zaliczył na poczet kary łącznej pozbawienia wolności orzeczonej w pkt V części dyspozytywnej wyroku, przyjmując że jeden dzień tymczasowego aresztowania odpowiada jednemu dniowi kary pozbawienia wolności;

VII. zasądził od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Wałbrzychu na rzecz adw. E. J. z Kancelarii Adwokackiej w W. kwotę 1239,84 zł (jeden tysiąc dwieście trzydzieści dziewięć złotych osiemdziesiąt cztery grosze) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu udzielonej oskarżonemu w postępowaniu przed Sądem;

VIII. zwolnił oskarżonego od uiszczenia opłaty oraz od poniesienia wydatków powstałych od chwili wszczęcia postępowania, zaliczając te wydatki na rachunek Skarbu Państwa.

Powyższy wyrok zaskarżył obrońca oskarżonego i oskarżony osobiście.

Obrońca oskarżonego zaskarżył wyrok na zasadzie art. 444 kpk oraz art. 438 pkt 2 i 3 i 4 kpk w całości, tj. w części uznającej winę oskarżonego za wszystkie zarzucane mu czyny i wymierzającej mu za nie kary.

Wyrokowi temu zarzucił:

1) obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a w szczególności przepis art. 5 § 2 i 7 kpk, wyrażającą się w uznaniu przez Sąd, że dowody zebrane w sprawie, bez wątpliwości wskazują na sprawstwo oskarżonego, przy pominięciu jego odmiennych wyjaśnień oraz zeznań występujących w sprawie świadków, w tym zeznań M. B. w części gdy zeznała, iż nie wierzyła matce, że osk. ją zgwałcił, M. P., R. M., K, M. i B. M., którzy zgodnie zaznali, iż pokrzywdzona stale nadużywała alkoholu, przychodziła do oskarżonego po jego wyprowadzeniu się od niej, zapraszała go do siebie, korzystała z jego pomocy w zapewnieniu opału, przychodziły również do oskarżonego dzieci pokrzywdzonej z prośbą o pomoc materialną, której oskarżony im udzielał, zaś w dniu rzekomego gwałtu, pokrzywdzona nie wzywała pomocy i nie odniosła żadnych obrażeń ciała, wskazujących na użycie wobec niej przez oskarżonego siły w odbyciu stosunku płciowego, który według niego odbył się jak zwykle dobrowolnie,

2) obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a to przepis art. 4 i 410 kpk, wyrażającą się w oparciu orzeczenia o winie oskarżonego wyłącznie na niewiarygodnych fragmentach zeznań świadków oskarżenia, nie popartych dostatecznie innymi dowodami w sprawie, w szczególności wyjaśnieniami oskarżonego,

3) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, wyrażający się w przyjęciu, że oskarżony popełnił zarzucane mu w akcie oskarżenia czyny,

4) rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu bezwzględniej kary pozbawienia wolności w wymiarze 4 lat i 6 miesięcy.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od wszystkich stawianych mu zarzutów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Oskarżony zaskarżył wyrok w całości powołując w apelacji własny, opartą na swych wyjaśnieniach wersję zdarzenia w wniósł o „pozytywne załatwienie apelacji”; z treści tejże apelacji wynika, że oskarżony zarzuca błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i wnosi o uniewinnienie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje są jedynie częściowo zasadne.

Sąd I instancji w przeważającej mierze zgromadził obszerny materiał dowodowy, prawidłowo go ocenił, a wyprowadzone wnioski przekonująco uzasadnił. Ocena materiału dowodowego zgodna jest z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego.

Obszerny wywód, w którym sąd rejonowy poddał zgromadzone dowody ocenie pod kątem ich wiarygodności (k.288 – 291 akt sądowych) czyni zadość wspomnianym zasadom i wskazaniom.

Wnioski, do których doszedł tenże sąd mieszczą się w granicach swobodnej oceny dowodów, w żadnym wypadku nie można im zarzucić dowolności.

Powyższy wywód dotyczy ustaleń faktycznych odnośnie czynów z pkt. I, II i III zarzutu nie dotyczy natomiast czynu z punktu IV zarzutu o czym niżej.

Zasadnie przyjął w szczególności sąd I instancji, że „… właściwie żaden dowód przemawiający za wyjaśnieniami oskarżonego nie był na tyle wiarygodny, by podważyć konkurencyjną wersje przedstawioną przez T. S. i jej córki…”

W pełni zasadny jest w tej mierze (k.288 akt sądowych) wywód dotyczący zeznań przesłuchanych w charakterze świadków rodziców oskarżonego: B. M. i K. M. (k.247, k.246-247 akt sądowych) ocenianych w kontekście opinii sądowo – psychologicznych: „…zeznania świadka (B. M.) należy traktować z daleko posunięta ostrożnością…”, „...z powodu procesu otępiennego i zależności emocjonalnej (ojciec – syn) świadek K. M. nie jest w stanie złożyć wiarygodnych psychologicznie zeznań w przedmiotowej sprawie…” (k. 249 akt sądowych – koperta).

Podobnie odnieść się należy do dokonanej przez sąd rejonowy oceny wiarygodności zeznań świadków R. M. – brata oskarżonego i M. P. – córki tegoż oskarżonego; wieloaspektowa ocena relacji wymienionych świadków (k.290 – 291 akt sądowych) i wyprowadzone z niej wnioski zasługują w ocenie sądu odwoławczego na pełną aprobatę.

Brak jest również w ocenie sądu odwoławczego podstaw do przyznania waloru wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego, który mimo negowania zdarzeń objętych zarzutami aktu oskarżenia przyznał, że nadużywał alkoholu oraz że stosował wobec pokrzywdzonej przemoc fizyczną do czego odnosi się sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (k. 288, 289 akt sądowych).

Wiarygodność wersji oskarżonego podważają dodatkowo oświadczenia oskarżonego złożone w toku rozprawy odwoławczej dotyczącej zdarzenia z dnia 1 lipca 2014 roku (zarzut I) „…pokrzywdzona jak przyszedłem do niej, to nie myła garbków, była skacowana i piła piwo. W mieszkaniu było w bród butelek, na stole, na podłodze…”.

Relacji tej przeczy protokół oględzin mieszkania pokrzywdzonej z dnia 1 lipca 2014 roku (k. 18-20 akt sądowych), z którego nie wynika by w mieszkaniu tym ujawniono jakiekolwiek butelki w szczególności po napojach alkoholowych.

Również analiza dokumentacji fotograficznej sporządzonej równolegle ze wspomnianym protokołem (k.180 – 181 akt sądowych) nie potwierdza wersji oskarżonego – na zdjęciach widoczne są jedynie dwie plastikowe butelki typu PET po napojach gazowanych. Dodać należy, że z zeznań świadka A. K. z rozprawy odwoławczej wynika, że świadek będąc w kuchni pokrzywdzonej bezpośrednio po zajściu nie widziała żadnych butelek, a od pokrzywdzonej która przyszła do jej mieszkania nie czuła zapachu alkoholu, w szczególności piwa (k. 373 akt sądowych).

Trafnie podnosi sąd I instancji, że zeznania pokrzywdzonej T. S., jej córek M. B., K. B. i Ż. H. oraz świadka A. K. zasługują na wiarę – w pełni przekonujące są wywody sądu rejonowego w tej mierze zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (k. 288 – 290 akt sądowych).

Bezpośrednie przesłuchanie pokrzywdzonej T. S. w toku rozprawy odwoławczej utwierdziło sąd II instancji w przekonaniu, że pokrzywdzona odczuwa wyraźny lęk przez oskarżonym, czego przejawem był płacz, roztrzęsienie, zeznawanie z twarzą odwróconą od oskarżonego, by na niego nie patrzeć.

Wspomniany lęk znajduje wyraźne uzasadnienie w brutalnym pobiciu pokrzywdzonej przez oskarżonego opisanym w omawianych zeznaniach (k.372 akt sądowych) oraz okoliczności, że oskarżony był uprzednio skazany za wyjątkowo brutalne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu (odpisy wyroków – k. 102, 103 akt sądowych).

Okoliczności te tłumaczą, że pokrzywdzona ze strachu przed oskarżonym , by nie prowokować brutalnych zdarzeń z jego strony nie wzywała pomocy i nie stawiała oporu, gdy była bita przez oskarżonego, nadto w szczególności podczas zgwałcenia w dniu 1 lipca 2014 roku w związku z czym nie doznała podczas tegoż zgwałcenia obrażeń ciała, co wynika ze sprawozdania z badania pokrzywdzonej (k. 15-16 akt sądowych).

Zarówno apelacja obrońcy oskarżonego jak i osobista apelacja tegoż oskarżonego sprowadzają się do polemiki z ustaleniami sądu I instancji, bazując na wersji zdarzeń wynikających z wyjaśnień oskarżonego, konfrontując ją z wersją wynikającą z zeznań pokrzywdzonej i świadków potwierdzających jej relacje.

Apelacje te nie zawierają przekonujących argumentów mogących podważyć trafność toku rozumowania przedstawionego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Odnośnie apelacji obrońcy oskarżonego podnieść należy, że w jej uzasadnieniu skarżący imputuje świadkowi treści, których bynajmniej nie wypowiadał:

„… nawet córka pokrzywdzonej świadek M. B. zeznała, że nie wierzyła, że oskarżony zgwałcił jej matkę…” (k.316 akt sądowych), podczas gdy wymieniona świadek zeznała: „… zanim przeczytałam w gazecie o tym gwałcie, to nie wiedziałam o tym…” (k. 71v. akt sądowych).

Jedyne wątpliwości dotyczące prawidłowości ustaleń faktycznych dotyczą jak wspomniano na wstępie czynu z punktu IV zarzutu.

Niepoparte żadnymi konkretami wypowiedzi świadka M. B. „… Dwa lata temu on (oskarżony) powiesił naszego szczeniaczka na klamce i wyrzucił do śmietnika…” (k.71v akt sądowych), wykazują istotne rozbieżności z relacją świadka K. B. na ten temat: „…wtedy też powiesił psa na klamce. Na początku wyrzucił go w worku do śmietnika ale sąsiedzi usłyszeli, że pies piszczy, wyciągnęli go ze śmietnika a on wówczas powiesił go na klamce…” (k. 70v akt sądowych).

Również zeznania świadka A. K. o psie wyciągniętym ze śmietnika z przywiązanym na szyi sznurkiem, którego to psa zabrał oskarżony (k.115 v akt sądowych) podtrzymane w toku rozprawy przed sądem I instancji (k.212 akt sądowych) w zestawieniu z zeznaniami z rozprawy odwoławczej (k. 373 v. akt sądowych) na podstawie których nie sposób ocenić, czy sznurek na szyi psa został zawiązany w charakterze zastępczej obroży ze smyczą czy w celu powieszenia go nie stwarzają podstaw do dokonania niebudzących wątpliwości ustaleń faktycznych. Sytuacja ulega jeszcze dalszemu zagmatwaniu w świetle zeznań świadka T. S. z rozprawy odwoławczej (sznurek na klamce w pokoju – k. 373 akt sądowych).

Powierzchowność i liczne rozbieżności omawianych relacji powodują w ocenie sądu odwoławczego, że w przedmiotowej kwestii zachodzą w sprawie wątpliwości, których na obecnym etapie postępowania wobec upływu czasy od zdarzenia i problemów świadków z pamięcią o tym zdarzeniu nie da się usunąć, co zgodnie z treścią przepisu art. 5 § 2 kpk winno skutkować rozstrzygnięciem w tej mierze na korzyść oskarżonego, czyli w efekcie uniewinnieniem go od przypisanego mu przez sąd I instancji czynu (pkt. IV części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku).

Kwalifikacja prawna przypisanych oskarżonemu czynów z pkt. I- Iii części dyspozytywnej tegoż wyroku Ne budzi zastrzeżeń.

W świetle okoliczności sprawy i dyrektyw art. 53 kk brak jest w ocenie sądu odwoławczego podstaw do uznania kar wymierzonych oskarżonemu na poszczególne czyny za rażąco niewspółmiernie surowe w rozumieniu przepisu art. 438 pkt 4) kpk – sąd odwoławczy w pełni przychyla się do wywodów sądu rejonowego dotyczącego przesłanek, którymi się ten kierował przy wymiarze kary (k.294 akt sądowych), z wyłączeniem fragmentów dotyczących czynu od którego popełnienia oskarżony został uniewinniony.

W efekcie wspomnianego uniewinnienia była konieczność rozwiązania orzeczonej kary łącznej i ponownego jej wymierzenia.

Przy jej wymiarze sąd okręgowy miał na względzie uprzednią karalność oskarżonego, z drugiej strony zaś zbieżność czasowo – przestrzenną i wyraźne powiązanie wszystkich trzech czynów.

Orzeczenie o kosztach oparte jest na przepisie art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych ( z uwagi na orzeczoną karę izolacyjną).