Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 12 listopada 2015 r.

Pozwem wniesionym w dniu 9 lipca 2014 r. do Sądu Rejonowego Lublin Zachód w Lublinie S. K. (...)z siedzibą w W., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, domagała się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego K. K.kwoty 34.779,71 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego, liczonymi od daty wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu, obejmujących koszty zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu podniesiono, że dochodzone roszczenie wynika z zawartej pomiędzy stronami w dniu 11 grudnia 2012 r. umowy pożyczki o Nr (...), opiewającej na kwotę 35000 zł. Z uwagi na opóźnienie pozwanego w spłacie rat pożyczki, umowa została wypowiedziana. Na dochodzone świadczenie złożyły się następujące kwoty: 32.407,78 zł z tytułu kapitału, 251, 70 zł z tytułu odsetek karnych naliczonych do dnia wniesienia pozwu, 1718, 46 zł z tytułu odsetek zwykłych umownych naliczonych od dnia następnego po dniu wymagalności do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu, 401, 77 zł z tytułu opłat za czynności windykacyjne. Jako datę wymagalności roszczenia powód wskazał dzień 23 czerwca 2014 r. (pozew k: 1- 4, 20 - 22)

W uwzględnieniu zgłoszonego żądania Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie w dniu 21 lipca 2014 r. wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym. (nakaz płaty k: 6).

W dniu 1 września 2014 r. pozwany, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty, domagając się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. (sprzeciw k: 7).

Postanowieniem z dnia 6 października 2014 r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny stwierdził skuteczne wniesienia sprzeciwu i utratę mocy nakazu zapłaty w całości oraz przekazał sprawę do sądu właściwości ogólnej pozwanego (postanowienie k- 14).

W uzupełnionym sprzeciwie z dnia 17 czerwca 2015 r. pełnomocnik pozwanego zakwestionował podstawy i skuteczność wypowiedzenia umowy pożyczki, wskazując że nieprawdą jest to, iż pozwany zaprzestał spłaty rat pożyczki, pozwany czynił to jedynie z pewnymi opóźnieniami. Pełnomocnik pozwanego zakwestionował powództwo co do wysokości w zakresie dochodzonych świadczeń ubocznych, zarzucając iż powód nie wykazał sposobu wyliczenia odsetek oraz nie wykazał poniesienia przez siebie kosztów windykacyjnych. Pełnomocnik pozwanego podniósł ponadto, iż pozwany nigdy nie otrzymał wypowiedzenia umowy, zaś wypowiedzenie dołączone do pozwu zostało podpisane przez przedstawiciela (...) S.A. z siedzibą we W., który to podmiot nie był umocowany do składania tego rodzaju oświadczeń w imieniu powoda. (pismo procesowe k: 40)

Pismem procesowym z dnia 27 maja 2015 r. pełnomocnik powoda podtrzymał powództwo w całości. Podkreślił, iż wypowiedzenie umowy nastąpiło wobec braku systematycznych spłat poszczególnych rat pożyczki, których wysokość i termin płatności wynikały wprost z harmonogramu pożyczki stanowiącego załącznik nr 2 do umowy. Wskazał, iż pozwany dokonywał wpłat nieterminowo i w wysokościach niezgodnych z harmonogramem. Do pisma procesowego dołączył m. in. harmonogram spłaty pożyczki i wypowiedzenie umowy z dnia 26 maja 2014 r. oraz kserokopię pełnomocnictwa udzielonego przez powoda 7 sierpnia 2013 r. (...) S.A. z siedzibą we W., wskazując jednocześnie, że oświadczenie o wypowiedzeniu wysłane zostało na adres pozwanego podany w umowie pożyczki. Nadto dołączył zestawienie wszystkich wpłat uiszczonych przez pozwanego w wykonaniu umowy ze wskazaniem sposobu ich zaliczenia na poszczególne świadczenia. Podniósł, iż pozwany wpłacił łącznie kwotę 10 306, 83 zł, z czego 2.592,22 zaliczono na poczet kapitału, 6.857, 68 na odsetki umowne, 33, 50 zł na odsetki karne, 823, 43 na opłaty windykacyjne za wysłane sms-y, rozmowy telefoniczne i wezwania do zapłaty. Pełnomocnik powoda dołączył zestawienie naliczonych odsetek w okresie od 10 lutego 2014 r. do 23 czerwca 2014 r. oraz odsetek karnych od 10 marca 2014 r. do dnia 9 lipca 2014 r. (k: 48-64).

Na rozprawie w dniu 29 października 2015 r. strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska. (rozprawa k: 71).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

K. K.w dniu 11 grudnia 2012 r. zawarł ze S. K. (...)z siedzibą w W.umowę pożyczki –konsolidacyjnej o nr (...), w wysokości 35000,00 zł, na okres 8 lat. Pożyczka była oprocentowana według zmiennej stopy procentowej ustalonej przez Zarząd Kasy wynoszącej w dniu zawarcia umowy 18% w skali roku. Zmiana rocznej stopy oprocentowania następowała raz na kwartał kalendarzowy w przypadku podwyższenia lub obniżenia stopy procentowej kredytu lombardowego NBP i w zakresie w jakim wysokość tej stopy uległa zmianie. Zarząd Kasy zobowiązany był podjąć stosowną uchwałę o ustaleniu stopy procentowej w pierwszym miesiącu następującym po kwartale kalendarzowym, w którym nastąpiła zmiana wysokości stopy procentowej kredytu lombardowego. Zmienna stopa oprocentowania obowiązywała od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym Zarząd Kasy podjął uchwałę o zmianie stopy procentowej. W umowie postanowiono, że maksymalna stopa procentowa nie mogła w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Jednocześnie stopa procentowa została pomniejszona o 2,00 punktu % w związku z zobowiązaniem się przez Pożyczkobiorcę do przekazania przelewem kwoty nie mniejszej niż 3501,22 zł miesięcznie celem zasilenia rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego prowadzonego w Kasie. Stopa procentowa mogła ulec podwyższeniu o wysokość odpowiadającą uprzednio dokonanemu pomniejszeniu. Zamiana stopy procentowej obowiązywałby począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym pożyczkobiorca nie wywiązał się z zobowiązań dotyczących przekazania przelewem kwoty mniejszej niż 3501,22 zł oraz dotyczących formy płatności. Ponadto stopa procentowa ulegała podwyższeniu o 1 pkt % w przypadku wygaśnięcia z jakiegokolwiek powodu ochrony ubezpieczeniowej. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania (...)wynosiła 32,49 %, a całkowita kwota do zapłaty w dniu zawarcia umowy wynosiła 75205,63 zł. Pożyczkobiorca zobowiązał się do spłaty pożyczki wraz z należnymi odsetkami do dnia 10 grudnia 2020 r. Spłata pożyczki miała następować w ratach miesięcznych, płatnych bez wezwania, w terminach i kwotach wskazanych w harmonogramie spłaty pożyczki. Roczna stopa oprocentowania zadłużenia przeterminowanego wynosiła w dniu zawarcia umowy 23 %. Zmiana wysokości w/w stopy następowała w przypadku zmiany stopy kredytu lombardowego przez NBP z zastrzeżeniem, że maksymalna stopa procentowa nie mogła w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. O wysokości stopy procentowej kredytu lombardowego Kasa informowała poprzez wywieszenie informacji w miejscach prowadzenia działalności. W przypadku zaległości w spłacie pożyczki, pozwany zobowiązał się do uiszczania na rzecz Kasy opłat za czynności windykacyjne określone w Tabeli, w tym opłaty za upomnienia oraz wezwania do zapłaty.

W przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należności z tego tytułu stawały się w następnym dniu należnością przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub w części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia, pobierane miały być odsetki w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP. Kasie przysługiwało ponadto prawo wypowiedzenia umowy pożyczki za trzydziestodniowym terminem wypowiedzenia w przypadku zalegania przez pożyczkobiorcę w zapłacie części bądź całości rat o wartości równej co najmniej dwóm pełnym ratom. Po upływie terminu wypowiedzenia umowa ulega rozwiązaniu co powodowało, iż pożyczka stawała się natychmiast wymagalna, co rodziło konieczność spłaty całości zadłużenia w terminie określonym przez Kasę. Dokonywane przez pożyczkobiorcę wpłaty były zaliczane na pokrycie kosztów ubezpieczenia, kosztów windykacji, pozostałych prowizji, odsetek od kapitału przeterminowanego, wymagalnych odsetek za okresy obrachunkowe, kapitału przeterminowanego, odsetek naliczonych do dnia wpłaty i w ostatniej kolejności kapitału. Zabezpieczeniem umowy było przystąpienie pożyczkobiorcy do umowy ubezpieczenia. Opłata za ubezpieczenie została pobrana jednorazowo w dacie wypłaty pożyczki. (umowa pożyczki).

Pozwany zobowiązał się spłacać pożyczkę w 96 ratach, w wysokości 690,07 zł, płatnych do 10 dnia każdego miesiąca, począwszy od dnia 10 stycznia 2013 r. (harmonogram k 32 - 33).

W dniu 26 maja 2014 r. (...) S.A z siedzibą we W., powołując się na udzielone przez powoda pełnomocnictwo skierował do pozwanego n adres wskazany w umowie oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki, jednocześnie wzywając pozwanego do spłaty przeterminowanych należności w terminie 30 dni, z zastrzeżeniem, że wywiązanie się z powyższego obowiązku spowoduje powrót do pierwotnego planu spłaty. (wypowiedzenie umowy k: 64). Oświadczenie powyższe zostało zwrócone do nadawcy, jako nie podjęte w terminie. (awizo k 62).

Pozwany w wykonaniu umowy dokonał wpłat w łącznej wysokości 10. 306,83 zł, w następujących datach i wysokościach :

1. 10.01.2013 r. - 20 zł;

2. 01.02.2013 r.710,07 zł;

3. 14.03.2013 r. - 701,00 zł;

4. 25.03.2013 r. - 100 zł;

5. 18.04.2013. r. - 245,50 zł;

6. 19.04.2013 r. - 500 zł;

7. 24.04.2013 r. - 500 zł;

8. 7.05.2013 r. - 295,50 zł;

9. 10.06.2013 r. - 495,50 zł;

10. 14.06.2013 r. – 300 zł;

11. 26.06.2013 r. – 600;

12. 15.07.2013 r. – 695,50 zł;

13. 05.08.2013 r. – 117,79 zł;

14.10.08.2013 r. – 651,85 zł;

15. 10.09.2013 r. – 651,85 zł;

16. 10.10.2013 r. – 651,85 zł;

17. 10.11.2013 r. – 651,85 zł;

18. 10.12.2013 r. – 253,94 zł;

19. 30.12.2013 r. – 500,00 zł;

20. 10.01.2014 r. – 0,04 zł ;

21. 04.02.2014 r. – 675,00 zł;

22. 11.02.2014 r. – 842,99 zł;

23. 10.03.2014 t. – 146,57;

24. 01.04.2014 r. – 0,03 zł;

(niezaprzeczone twierdzenie strony powodowej, uznane za przyznane)

Dokonane wpłaty zostały zaliczone przez powoda w następujący sposób: 2592,22 zł – kapitał, 6857,68 zł odsetki umowne, 33,50 zł – odsetki karne, 823,43 zł opłaty windykacyjne.

(oświadczenie zawarte w piśmie procesowym z dnia 6 lipca 2015 r. k: 49 – 50)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dokumentów przedstawionych przez stronę powodową oraz o przytoczone przez nią i niezaprzeczone przez pozwanego twierdzenia, które na podstawie art. 230 k.p.c. uznano za przyznane. Pozwany nie kwestionował faktu zawarcia umowy pożyczki, nie zaprzeczył ponadto autentyczności dokumentu umowy pożyczki dołączonej do pozwu oraz jej załączników. Dokumenty te zatem uznano za dowody o wiarygodnym charakterze. Nie przeczył również twierdzeniom powoda przedstawionym w piśmie procesowym z dnia 27 maja 2015 r. co do wysokości i dat dokonanych wpłat w wykonaniu umowy, które to twierdzenia na podstawie art. 230 k.p.c. uznano w związku z powyższym za przyznane.

Sąd zważył co następuje:

W myśl art. 720 § 1 k.p.c. pozwany był zobowiązany do zwrotu kwoty udzielonej mu pożyczki w terminach i kwotach określonych w umowie oraz stanowiącym jej załącznik harmonogramie spłat. Jak ustalono opóźnienie w zapłacie dwóch pełnych rat pożyczki uprawniało pożyczkodawcę do wypowiedzenia umowy. Z chwilą wypowiedzenia umowy cała kwota pożyczki stawała się wymagalna. Wobec zakwestionowania skuteczności wypowiedzenia ciężar udowodnienia tego faktu w myśl art. 6 k.c. spoczywał na powodzie. Z przedstawionych przez powoda dokumentów w postaci wypowiedzenia umowy pożyczki z dnia 26 maja 2014 r. (k: 62, 54) wynika, że tego rodzaju zostało pozwanemu złożone w dniu 30 maja 2014 r. Pisemne oświadczenie zostało wysłane na adres zamieszkania pozwanego i zwrócone, jako nie podjęte. W tej sytuacji należało przyjąć na podstawie art. 61 § 1 k.c., że oświadczenie powyższe dotarło do niego z chwilą pierwszej awizacji, która miała miejsce w dniu 30 maja 2014 r., w tej dacie bowiem pozwany miał możliwość zapoznania się z jego treścią. Oświadczenie powyższe nie wywarło jednak skutków prawnych, z uwagi na to, że złożone zostało przez podmiot nie umocowany do działania w imieniu powoda. Wniosek pełnomocnika powoda złożony na rozprawie w dniu 29 października 2015 r. o zobowiązanie powoda do przedstawienia dokumentu pełnomocnictwa w oryginale podlegał oddalenia z dwóch powodów: po pierwsze tego rodzaju wniosek był z punktu widzenia powoda spóźniony – strona powodowa winna była przedstawić dokument w oryginale w momencie, w którym złożyła odpowiedź na sprzeciw, do której dołączyła jedynie kserokopię dokumentu (k: 60), po drugie zaś dowód z tego rodzaju dokumentu nie byłby przydatny do ustalenia – zgodnie z intencją strony powodowej - faktu udzielenia pełnomocnictwa (...) S.A. z siedzibą we W. i tym samym dokonania skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki, ponieważ już z samej treści kserokopii wynika jednoznacznie, że pełnomocnictwo udzielone w/w spółce nie obejmowało umocowania do składania oświadczeń woli w imieniu powoda, a jedynie uprawniało do podejmowania czynności związanych z windykacją należności, zdefiniowanych jako wszelkie czynności podejmowane celem wyegzekwowania dobrowolnej spłaty zadłużenia przez dłużników, nadto ograniczone do dłużników których wierzytelności zostały przekazane (...) S.A. do obsługi na mocy powołanej w treści pełnomocnictwa umowy z dnia 7 sierpnia 2013 r. Jako przykłady tego rodzajów czynności dokument wymieniał: wykonywanie monitów telefonicznych i pisemnych oraz przeprowadzanie wizyt bezpośrednich u dłużników, jak również odbierania oświadczeń woli od dłużników oraz inkasowania wpłat od dłużników, kwitowania wpłat i jego przekazywania na rzecz mocodawcy. Z treści kserokopii pełnomocnictwa wynika zatem niezbicie, że pełnomocnictwo nie obejmowało umocowania do składania oświadczeń woli w imieniu mocodawcy w zakresie wypowiadania zawartych umów. Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy stanowi jednostronną czynność prawną, zgodnie zaś z treścią 104 k.c. jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna.

Konsekwencją nieważnego charakteru dokonanego wypowiedzenia jest to, iż umowa w dalszym ciągu obowiązuje i tym samym powód uprawniony jest wyłącznie do dochodzenia zwrotu rat pożyczki wymagalnych w dacie zamknięcia rozprawy. Harmonogram spłaty dołączony do umowy pożyczki wskazywał, że na dzień 29 października 2015 r. /data zamknięcia rozprawy/ wymagalne były 34 raty pożyczki w łącznej kwocie 14.012, 48 zł z czego kapitał w wysokości 7285,55 zł i odsetki w wysokości 16.173, 43 zł. Pozwany we wspomnianym okresie dokonał wpłat w łącznej kwocie 10.306,83 zł. Gdyby sposób zaliczenia poszczególnych wpłat pozwanego przedstawiony przez stronę powodową w piśmie procesowym z dnia 6 lipca 2015 r. był prawidłowy /k: 50 – 51/, wówczas należałoby przyjąć, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda wymagalnych w chwili zamknięcia rozprawy świadczeń w wysokości 4693,73 zł z tytułu niespłaconego kapitału oraz 9318,75 zł z tytułu odsetek umownych. Jednakże na skutek zakwestionowania przez pozwanego prawidłowości naliczenia przez powoda należnych odsetek oraz podstaw do obciążenia pozwanego kosztami windykacji jest również to, że elementem objętym sporem staje się prawidłowość zaliczenia poszczególnych wpłat dokonanych przez pozwanego na poczet tego rodzaju wynikających z umowy świadczeń ubocznych. Samodzielne ustalenie przez Sąd tego, czy zaliczenie to odbyło się zgodnie z postanowieniami umowy i w konsekwencji określenie kwoty należności wymagalnych w dniu zamknięcia rozprawy możliwe byłoby na podstawie harmonogramu spłat, uwzględniającego zmiany stóp procentowych w trakcie obowiązywania umowy. Jak ustalono strony umowy zastrzegły zmianę stóp procentowych pożyczki w sytuacji zmiany stóp procentowych stopy lombardowej NBP. W trakcie okresu umowy takie zmiany miały miejsce ośmiokrotnie. Jak wynika z pkt 7 umowy zmiany te obligowały powoda do dokonania zmiany stóp procentowych raz na kwartał, w pierwszym miesiącu następującym po kwartale, w którym do zmiany stóp doszło. Z powyższego wynika, że powód zobligowany był do obniżenia stopy procentowej pożyczki w kwietniu 2013 r., w lipcu 2013 r. w październiku 2013 r., w styczniu 2014 r. i kwietniu 2015 r. w związku z dokonanym w kwartałach poprzedzających te daty obniżki stóp lombardowych NBP. Obniżenie stóp procentowych pociągało za sobą zmiany pierwotnego harmonogramu spłat. Dołączony do umowy harmonogram nie odzwierciedla tych zmian, w związku z czym określenie prawidłowości naliczenia odsetek umownych, prawidłowości zaliczenia poszczególnych wpłacanych przez pozwanego rat oraz - co się z tym wiąże - poprawności określenia odsetek karnych za opóźnienie w spełnieniu poszczególnych świadczeń okresowych wymyka się kontroli Sądu. Przedstawione przez powoda zestawienie sposobu naliczenia i wysokości poszczególnych świadczeń okresowych jest w sposób oczywisty niepoprawne, co wynika chociażby z sposobu określenia odsetek umownych za okres od 10 lutego 2014 r. do 23 czerwca 2014 r., /k: 51/ gdzie za dni otwierające i zamykające poszczególne okresy miesięczne naliczono podwójne odsetki. Nadto w zestawieniu określającym sposób zaliczenia wpłat pozwanego uwzględniono opłaty związane z wezwaniami telefonicznymi i pisemnymi do zapłaty. Wobec nie wykazania podejmowania tego rodzaju działań wobec pozwanego i zakwestionowania przez niego tejże okoliczności należności z tego tytułu uznać należało za nie udowodnione. W związku z tym przyjąć należało, że powód nie był uprawniony do pomniejszania dokonywanych wpłat o te należności.

Reasumując stwierdzić wypada, że jedynym wykazanym składnikiem świadczeń pieniężnych obejmujących 34 wymagalnych w chwili zamknięcia rozprawy rat pożyczki był kapitał wynoszący łącznie 7285, 55 zł. Wysokość należności ubocznych za wspomniany okres nie została wykazana. Wobec tego, iż pozwany spłacił łącznie kwotę przekraczającą wskazaną sumę kapitału powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na zasądzone na rzecz pozwanego koszty procesu złożyła się kwota 2400 zł z tytułu wynagrodzenia reprezentującego go pełnomocnika określona na podstawie § 6 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz. u. z 2013 poz. 461 t.j./ oraz kwota 17 zł. z tytułu opłaty od pełnomocnictwa.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda wraz z pouczeniem o sposobie wniesienia apelacji.