Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2016r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce II Wydział Karny

w składzie

Przewodniczący: SSO Magdalena Dąbrowska

Sędziowie: SSO Michał Pieńkowski

SSO Marek Konrad (spr.)

Protokolant: Katarzyna Bojnicka

przy udziale Prokuratora: Andrzeja Ołdakowskiego

z udziałem oskarżyciela posiłkowego: R. Ś.

po rozpoznaniu w dniu 30.03.2016r.

sprawy: Z. P.

oskarżonego o popełnienie czynu z art. 193kk

z powodu apelacji: Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Ostrołęce i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Rejonowego w Ostrołęce z dnia 10.12.2015r. w sprawie IIK 418/15

orzeka:

I.  Zaskarżony wyrok uchyla i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ostrołęce.

Sygn. akt II Ka 45/16

UZASADNIENIE

Z. P. został oskarżony o to, że:

w dniu 24 września 2014 roku w miejscowości K. gm. B. naruszył mir domowy R. Ś. w ten sposób, że wtargnął na jego posesję i na wielokrotne żądania nie chciał jej opuścić

to jest o czyn z art. 193 k.k.

Sąd Rejonowy w Ostrołęce wyrokiem z dnia 10 grudnia 2015 r. w sprawie II K 418/15 uniewinnił oskarżonego Z. P. od popełnienia zarzucanego mu w pkt. II a/o czynu. Sąd na podstawie art. 632 pkt. 2 k.p.k. koszty procesu przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od przedmiotowego wyroku wniósł oskarżyciel publiczny zaskarżając powyższe orzeczenie w całości na niekorzyść oskarżonego, zarzucając mającą wpływ na treść obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 193 k.k., poprzez dokonanie błędnej wykładni tego przepisu i bezzasadne przyjęcie, iż działka pokrzywdzonego R. Ś., na którą w dniu 24 września 2014 r. wtargnął oskarżony Z. P. i pomimo żądań pokrzywdzonego nie chciał jej opuścić nie była terenem ogrodzonym w rozumieniu art. 193 k.k., co w konsekwencji skutkowało uniewinnieniem oskarżonego, pomimo iż swym zachowaniem zrealizował znamiona przestępstwa określonego w tym przepisie.

W związku z powyższymi zarzutami skarżący wniósł o:

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu, Wydział Kamy w Ostrołęce, do ponownego rozpoznania. Apelację od przedmiotowego wyroku wniósł również pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zaskarżając powyższe orzeczenie w całości na niekorzyść oskarżonego, powołując się na treść przepisu art. 438 pkt 1,2,3 k,p.k. wyrokowi zarzucił:

1.  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawą orzeczenia, który miał wpływ na treść tego orzeczenia , a polegający na błędnym przyjęciu, że posesja, której nie chciał opuścić oskarżony Z. P. była nieogrodzona od strony rzeki co skutkowało uniewinnieniem oskarżonego od popełnienia czynu opisanego w art. 193 kodeksu karnego (dalej k.k.);

2.  Obrazę przepisów prawa materialnego - art. 193 k.k. poprzez uznanie, że w pojęciu ogrodzony teren nie mieści się teren ogrodzony z trzech stron, a z czwartej strony zabezpieczony przeszkodą naturalną rzeką i w konsekwencji nieskazanie oskarżonego na podstawie tego artykułu;

3.  Obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia tj. art. 442 § 3 k.p.k. poprzez niewzięcie pod uwagę iż zapatrywania prawne i wskazania sądu odwoławczego co do dalszego postępowania są wiążące dla sądu, któremu sprawę przekazano do ponownego rozpoznania, co skutkowało przyjęciem, iż teren na którym oskarżony popełnił zarzucany mu czyn jest terenem nieogrodzonym mimo odrębnego zapatrywania w tej kwestii sądu II instancji, a także niedokładnym wyjaśnieniem stanu faktycznego i uniewinnieniem oskarżonego;

4.  Obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia tj. art. 167 § 1 k.p.k. poprzez nieprzeprowadzenie dowodów z przesłuchania świadków: H. Ś. (dowód wnioskowany przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego) i S. S. (dowód wnioskowany przez oskarżyciela publicznego), co skutkowało błędem w ustaleniach faktycznych, bezpodstawnym przyjęciem, że posesja od strony rzeki była nieogrodzona;

5.  Obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia tj. art. 337 § 1 k.p.k. poprzez niezwrócenie oskarżycielowi aktu oskarżenia celem usunięcia braków w sytuacji gdy akt nie zawierał zarzutu naruszenia miru domowego H. Ś. i W. Ś. współwłaścicieli posesji na której oskarżony popełnił zarzucany mu czyn) przez Z. P.; co uniemożliwiło pokrzywdzonym H. Ś. i W. Ś. wzięcie aktywnego udziału w procesie poprzez złożenie oświadczenia o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego

6.  Obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia - art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k., art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. polegającą na wydaniu orzeczenia w oparciu o część zgromadzonych dowodów, a także na dokonaniu oceny dowodów w sposób dowolny bez wzięcia pod uwagę wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zasad prawidłowego rozumowania, co skutkowało błędnymi ustaleniami faktycznymi sprzecznymi ze zgromadzonym materiałem dowodowym;

7.  Obrazę przepisów prawa materialnego - art. 46 § 1 i 2 k.k. poprzez nie orzeczenie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę od oskarżonego Z. P. na rzecz R. Ś. w kwocie 9000 złotych ani nawiązki mimo stosownego wniosku złożonego w tej sprawie

8.  Obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia oraz praw materialnego tj. art. 632 pkt 2 k.p.k. poprzez błędne jego zastosowanie oraz art. 627 k.p.k., § 2 ust. 1 i 2, § 12a ust. 2 i 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez rade prawnego ustanowionego z urzędu z dnia 28 września 2002r. {tj. Dz. U. z 2013r. poz. 490 z późniejszymi zmianami) poprzez ich niezastosowanie co skutkowało przejęciem kosztów procesu na rzecz Skarbu Państwa nie zasądzeniem zwrotu kosztów udzielonej pomocy prawnej na rzecz oskarżyciela posiłkowej R. Ś..

W związku z powyższymi zarzutami skarżący wniósł o:

1.  uchylenie punktu 1 i 2 w/w wyroku (uchylenie wyroku w całości) i przekazanie sprawy d ponownego rozpoznania sądowi rejonowemu w zmienionym składzie na podstawie art. 437 1 i 2 k.p.k.

2.  zasądzenie od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego R. Ś. zwrotu kosztów udzielonej mu pomocy prawnej w postępowaniu apelacyjnym zgodnie załączoną umową - na podstawie art. 627 k.p.k.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje są o tyle skuteczne, że skutkowały uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem spawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji dokonał błędnej wykładni przepisu prawa materialnego – art. 193kk i bezzasadne przyjął, iż działka pokrzywdzonego R. Ś., na którą w dniu 24 września 2014 r. wtargnął oskarżony Z. P. i pomimo żądań pokrzywdzonego nie chciał jej opuścić nie była terenem ogrodzonym w rozumieniu tegoż przepisu. Prokurator słusznie bowiem wskazał, iż w niniejszej sprawie cała posesja była ogrodzona za wyjątkiem odcinka, na którym graniczyła z rzeką. Przez miejscowość K. przepływa rzeka O., która jest rzeką nieuregulowaną, należy do grupy powierzchniowych wód publicznych i jej brzeg musi być ogólnie dostępny. Zgodnie z treścią art. 27 ust. 1 ustawy Prawo wodne „zabrania się grodzenia nieruchomości przyległych do powierzchniowych wód publicznych w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, a także zakazywania lub uniemożliwiania przechodzenia przez ten obszar.” Fakt, iż jest to rzeka nieuregulowana powoduje, że pokrzywdzony nie mógł postawić ogrodzenia od strony rzeki „w odległości (...) 1,5 m od linii brzegu, ponieważ w zależności od opadów atmosferycznych, topnienia śniegu itp. zjawisk pogodowych, linia brzegowa tej rzeki może ulegać istotnym przesunięciom, co narazić mogło właściciela sąsiadującego gruntu na odpowiedzialność z art. 193 pkt 2 ustawy Prawo wodne. W orzeczeniu, do którego odwołał się Sąd Rejonowy, a mianowicie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2013 r. III KK 73/13) nie ma mowy o sytuacji, gdy działka z jednej strony ma naturalną granicę w postaci rzeki (której nie sposób przyrównać do rowu melioracyjnego).

Jednocześnie podkreślić należy, iż jak to słusznie podniósł Prokurator, oskarżony Z. P. nie wtargnął na teren posesji pokrzywdzonego Ś. od strony owej nieogrodzonej rzeki, lecz od strony drogi publicznej, gdzie znajdowało się drewniane, stałe ogrodzenie z bramą. Prokurator słusznie wskazał, iż przyjęcie takiej wykładni tego przepisu, jaką zaprezentował Sąd Rejonowy w Ostrołęce prowadziłoby do sytuacji, że działki graniczące z jednej strony z naturalnymi przeszkodami wodnymi (rzeka, jezioro itp.) byłyby w praktyce pozbawione ochrony prawnej wynikającej z treści art. 193 kk. Stwarzałoby to realną nierówność w traktowaniu i ochronie prawnej właścicieli działek graniczących z publicznymi wodami powierzchniowymi i tych, których nieruchomości nie mają takiej granicy. Taka interpretacja zaś pozostawałaby w sprzeczności z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa wyrażoną w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Prokurator zasadnie zauważył, iż nie sposób przyjąć, iż fakt braku ogrodzenia od strony naturalnej granicy w postaci średniej wielkości rzeki czyni tę posesję „nieogrodzoną”. Tego rodzaju interpretacja tego przepisu byłaby nadmiernie rozszerzająca i pozostawałaby w sprzeczności z istotą ochronną normy art. 193 k.k. Prokurator zasadnie stwierdził, iż Sąd wyrokując w tej sprawie nie miał na uwadze treści art. 27 i 28 Ustawy Prawo wodne, w konsekwencji czego dokonał błędnej wykładni art. 193 k.k., posiłkując się niewłaściwie postanowieniem Sądu Najwyższego i z obrazą prawa materialnego - art. 193 kk - wydał w tej i sprawie wyrok uniewinniający. Również pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego słusznie zarzucił obrazę przepisu prawa materialnego - art. 193 k.k. poprzez uznanie, że w pojęciu ogrodzony teren nie mieści się teren ogrodzony z trzech stron, a z czwartej strony zabezpieczony przeszkodą naturalną rzeką, co skutkowało nieskazaniem oskarżonego za naruszenie miru domowego.

Powyższe wskazania czynią zdaniem Sądu Okręgowego bezprzedmiotowe rozważnie pozostałych zarzutów zawartych w środkach odwoławczych.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy dokona prawidłowej wykładni art. 193kk w kontekście sprawy niniejszej i zarzutu stawianego oskarżonemu.

Punktem wyjścia przy ocenie tego zarzutu jest poprawne zdekodowanie przedmiotu ochrony przewidzianego przy przestępstwie naruszenia miru domowego. Dobrem chronionym w tym przypadku jest wolność człowieka rozumiana jako prawo do decydowania o tym, kto może przebywać w miejscu, do którego jest uprawniony. W orzecznictwie wyrażono pogląd, że dobrem chronionym w art. 193 k.k. jest wolność od bezprawnych ingerencji zakłócających spokój zamieszkiwania, czyli przepis ten obejmuje zakaz wszelkiej formy przedostania się (wejścia) do cudzego zamkniętego mieszkania czy innego miejsca chronionego mirem domowym wbrew wyraźnej woli jego dysponenta (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 26 kwietnia 2007 r., sygn. akt II AKA 47/07).

Sąd Rejonowy będzie miał na uwadze także zapatrywania przedstawione przez Sąd Okręgowy w niniejszym postępowaniu a odnoszące się do ujęcia ogrodzenia czy szerzej - granicy nie wyłącznie w znaczeniu sztucznego, utworzonego przez człowieka tworu – np. płotu, ale także w ujęciu szerszym, kiedy granicą „ogrodzeniem” jest także twór naturalny – rzeka, góry czy jezioro.

Pozwoli to na wydanie prawidłowego – wobec zasadniczo braku wątpliwości co do stanu faktycznego w sprawie, wyroku w sprawie.

Z tych wszystkich względów orzeczono, jak w sentencji wyroku.