Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2015 roku

Sąd Rejonowy w Brzezinach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : Sędzia SR Joanna Rezler – Wiśniewska

Protokolant : Bogusława Szubert

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2015 roku w Brzezinach

na rozprawie

sprawy z powództwa K. J. (1)

przeciwko (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...)

o zapłatę

1.  zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) na rzecz (...) kwotę 2.500zł (dwa tysiące pięćset złotych) z ustawowymi odsetkami:

- od kwoty 1.200zł od dnia 1 lutego 2014r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1.200zł od dnia 1 lutego 2015r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 100zł od dnia 1 lutego 2015r. do dnia zapłaty,

oraz kwotę 717zł (siedemset siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 14 kwietnia 2015r. K. J. (2) wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) sp. z o.o. w (...) kwoty 2500zł. wraz z ustawowymi odsetkami od kwot: 1200zł. od dnia 1 lutego 2014r. do dnia zapłaty, 1200zł. od dnia 1 lutego 2015r., 120zł. od dnia 1 lutego 2015r. wraz z kosztami postępowania, kosztami zastępstwa procesowego oraz opłatą od pełnomocnictwa.

Powód zarzucił pozwanemu nie wywiązanie się z obowiązku zapłaty czynszu dzierżawnego za lata 2013 i 2014 i za miesiąc styczeń 2015r. wynikającego z łączącej strony umowy dzierżawy gruntu oznaczonego jako działka nr (...), o pow. 1,08 ha położonego w D., gmina K., zawartej dnia 31 lipca 2009r.

/pozew – k. 2– 3/

Pozwany (...) sp. z o.o. w (...) wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania powołując się na brak legitymacji biernej do występowania w sprawie w charakterze pozwanego. Podniósł, że w związku z dokonaniem cesji i przeniesieniem na rzecz (...) sp. z o.o. praw i obowiązków wynikających z umowy dzierżawy z dnia 31 lipca 2009r. nie jest już stroną tej umowy i nie powinien występować w charakterze pozwanego. Pozwany w uzasadnieniu swego stanowiska powołał się na zawarcie aneksu do umowy dzierżawy z dnia 14 sierpnia 2014r., na mocy którego nastąpić miała zmiana podmiotu będącego dzierżawcą oraz przywołał fakt udzielenia pełnomocnictwa do sporządzenia w/w aneksu do umowy dzierżawy w zakresie dokonania zmiany strony umowy w związku z przeniesieniem praw i obowiązków. Pozwany wskazał, że zgoda na przejęcie długu została wyrażona w zawezwaniu przejemcy długu do próby ugodowej we wniosku wniesionym przez powoda do Sądu Rejonowego w Jarocinie w sprawie (...).

Pozwany stwierdził, że nie uważa się za stronę umowy, a dokonane przez niego wypowiedzenie umowy dzierżawy z dnia 19 stycznia 2015r. nastąpiło jedynie ze wzmożonej ostrożności, z uwagi na istniejący już wcześniej pomiędzy stronami spór, co do podmiotu zobowiązanego z umowy dzierżawy.

/sprzeciw od nakazu zapłaty – k. 66– 69, pismo procesowe - k. 87 - 89/

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 31 lipca 2009r. strony K. J. (1) (wydzierżawiający) i (...) Spółka z o.o. (dzierżawca) zawarły umowę dzierżawy działki nr (...) położonej w miejscowości D. gmina K.. Z tytułu tej umowy (§3) dzierżawca zobowiązał się płacić czynsz dzierżawny w kwocie 1200zł., z dołu, (ryczałtowy czynsz dzierżawny) w terminie do 31 stycznia roku dzierżawnego.

Zgodnie z §13 przedmiotowej umowy dzierżawcy przysługiwało w dowolnym czasie prawo przeniesienia praw i obowiązków wynikających z umowy w całości lub części na rzecz osoby trzeciej, bez konieczności wyrażania odrębnej zgody przez wydzierżawiającego, z tym że winien o przeniesieniu prawa zawiadomić wydzierżawiającego na piśmie.

Na podstawie §13 umowy wydzierżawiający udzielił dzierżawcy pełnomocnictwa do sporządzenia aneksu do umowy w zakresie dokonania zmian stron umowy w związku z dokonanym przeniesieniem praw i obowiązków.

/dowód – umowa k. 6 – 13, k. 35 - 38/

W dniu 4 listopada 2010r. pozwany (...) sp. z o.o. z siedzibą w (...) zawarł z (...) sp. z o.o. w (...), umowę mocą którą przeniósł na nią wszystkie przysługujące mu prawa i obowiązki dotyczące planowanej (...) o mocy 60 MW, w tym wynikające z umowy dzierżawy zawartej dnia 31 lipca 2009r.

/dowód – umowa cesji praw i obowiązków –k. 49 – 62/

Powód skierował zawezwanie do próby ugodowej wobec (...) sp. z o.o. w (...) wzywając do zapłaty kwoty 3600zł. wraz z należnymi odsetkami ustawowymi oraz kosztem obsługi prawnej.

/wniosek o zawezwanie do próby ugodowej z dnia 5 grudnia 2013r. – k. 82-83/

Spółka (...) sp. z o.o. w (...) została zarejestrowana 8 września 2009r.

/odpis z KRS – k. 76 – 83/

Pozwany ani spółka (...) sp. z o.o. nie zapłaciły żądanego czynszu za zakreślone pozwem okresy dzierżawy.

/bezsporne/

Powód nie udzielił zgody ma cesję praw i obowiązków z umowy dzierżawy, nie znał firmy (...) sp. z o.o. w (...), nie podpisywał aneksu a żądany czynsz nie został zapłacony.

/dowód – zeznania powoda – k. 131 – 131 verte/

Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014r. wydanym w sprawie (...) przez tutejszy Sąd została zasądzona na rzecz powoda od pozwanego łącznie kwota 3.600zł należności głównej za czynsz dzierżawny za trzy poprzednie lata z odsetkami ustawowymi. Apelacja od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi w sprawie (...).

/bezsporne – wyroki k.20 i 20-v/

Sąd dał wiarę zeznaniom powoda, złożonym dokumentom, których prawdziwość nie była kwestionowana. Brak jakichkolwiek dowodów mogących wskazywać, że zeznania powoda są niezgodne z prawdą.

(dowód – zeznania powoda, umowa dzierżawy, wypis z KRS, umowa cesji)

Sąd zważył, co następuje:

w niniejszej sprawie koniecznym jest ustalenie, czy doszło do zmiany strony umowy z dnia 31 lipca 2009r. i czy w miejsce strony pozwanej, która powołuje się na brak legitymacji biernej, skutecznie wstąpiła spółka (...) sp. z o.o. w (...).

Zgodnie z art. 519§1 k.c. osoba trzecia może wstąpić w miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony. Zgodnie z art. 519 §2 k.p.c. do zawarcia umowy przejęcia długu potrzebna jest zgoda tej strony zobowiązania, która nie uczestniczy w umowie przejęcia długu.

Istotą sporu jest zatem istnienie legitymacji biernej po stronie pozwanej, gdyż bezspornym jest, że czynsz nie został uiszczony ani przez pozwanego ani spółkę (...) sp. z o.o. w N..

W §13 umowy dzierżawy strony zawarły unormowanie pozwalające pozwanemu na cesję praw wynikających z umowy, na co wydzierżawiający wyrażał zgodę.

Wyrażenie zgody przez wierzyciela nie można jednak uznać za skuteczne, gdyż wierzyciel nie miał żadnych informacji co do strony przejmującej w chwili wyrażenia tej zgody. Zgodnie z § 2 art. 519 k.c. jeżeli wierzyciel nie wiedział, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna oświadczenie jest bezskuteczne.

Nie ulega wątpliwości, że przejęcie długu jest czynnością prawną dwuczłonową. Pierwszym członem jest umowa między przejemcą a dłużnikiem lub wierzycielem, drugim – oświadczenie zawierające zgodę na zmianę dłużnika. Umowa o przejęcie długu staje się skuteczna dopiero po oświadczeniu zgody przez osobę, której zgoda jest potrzebna do skuteczności przejęcia długu.

Artykuł 519 k.c. jest przepisem o charakterze bezwzględnie obowiązującym, co oznacza, że zmiana dłużnika nie może nastąpić w inny sposób niż przewidziany w tym przepisie. Nie ulega wątpliwości, że przejęcie długu następuje na skutek zawarcia umowy między dłużnikiem a osobą trzecią, lecz umowa ta jest bezskuteczna do chwili złożenia przez wierzyciela oświadczenia o wyrażeniu na nią zgody. Dopiero złożenie stosownego oświadczenia przez wierzyciela skutkuje zwolnieniem z długu.

W sprawie brak jakiegokolwiek dowodu na złożenie przez wierzyciela oświadczenia o wyrażeniu zgody na dokonanie zmiany dłużnika.

Pozwany podniósł, że powód wyraził zgodę na przeniesienie praw i obowiązków wynikających z dzierżawy w §13 umowy i dlatego też na pozwanym spoczywał jedynie obowiązek zawiadomienia powoda na piśmie o dokonaniu cesji praw i przeniesieniu zobowiązań wynikających z umowy na rzecz osoby trzeciej i zostało to dokonane pismem z dnia 27 maja 2013r. (pismo – k.87 -89).

W ocenie Sądu, treść §13 umowy nie może być jednak uznana za skuteczne wyrażenie zgody przez powoda na dokonanie zmiany dłużnika, jak również nieważne jest jakiekolwiek zrzeczenie się na przyszłość prawa do wyrażania zgody na jego przeniesienie. Zrzeczenie takie jest bowiem sprzeczne z dyspozycją art. 519 k.c. Złożenie oświadczenia o wyrażeniu zgody na zmianę dłużnika musi być bowiem skonkretyzowane, czyli dotyczyć konkretnego dłużnika i konkretnego podmiotu przejmującego dług, znanego wierzycielowi, przy czym może to być jak słusznie podnosił pozwany (k.88) złożone zarówno przed zawarciem umowy jak i po jej zawarciu. Stosowne oświadczenie wierzyciela winno w ocenie Sądu wskazywać w sposób wyraźny przejemcę i tylko takie może skutkować zwolnieniem dłużnika z długu. W sytuacji, gdy nie zostanie wykazane złożenie oświadczenia, to pozwany nie będzie mógł uchylić się od odpowiedzialności względem powoda za należności z umowy dzierżawy.

Przyznać należy, że może nastąpić zarówno przelew wierzytelności przyszłych jak i przejęcie długu przyszłego. Ale w tym wypadku także jest wymagane indywidualne oznaczenie długu, co oznacza, że nie tylko należy określić tytuł powstania długu, ale należy skonkretyzować osobę dłużnika i wierzyciela. Pewnym jest, że zgoda na przejęcie długu w przyszłości wyrażona przez powoda w umowie dzierżawy nie indywidualizowała osoby przejemcy.

W ocenie Sądu, nie jest możliwe skuteczne wyrażenie przez wierzyciela zgody na zwalniające przejęcie wynikających z umowy obowiązków ciążących na dłużniku na dowolną osobę trzecią w przyszłości bez jej skonkretyzowania. Wierzycielowi w chwili składania oświadczenia musi być znana osoba przejmująca dług, gdyż zgodnie z art. 519 §2 k.c., jeśli wierzyciel wiedział, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna udzielona zgoda była bezskuteczna.

Spółka (...) sp. z o.o. została zarejestrowana 8 września 2009r. po zawarciu umowy dzierżawy i - jak słusznie podkreślił powód w piśmie procesowym z dnia 27 maja 2014r. (k.75) - w chwili zawarcia umowy dzierżawy i udzielenia zgody blankietowej nie miał on możliwości oceny wypłacalności tej Spółki i dlatego też uznać należy, że nie doszło do złożenia skutecznego oświadczenia o zwolnieniu z długu pozwanego.

Dla oceny skuteczności wyrażenia zgody przez wierzyciela konieczne jest ustalenie, czy niewypłacalność istniała już w chwili jej wyrażania. W dacie zawierana umowy dzierżawy przejemca (...) Sp. z o.o. jeszcze nie istniał, więc powód nie miał możliwości dokonania oceny kondycji finansowej podmiotu, który miałby wstąpić w miejsce strony pozwanego. Powód wyraźnie wskazał, że nie znał przejemcy, nie mógł więc wyrazić zgody na przelew na ten właśnie podmiot a także zaprzeczył, aby był stroną aneksu z dnia 14 sierpnia 2014r., mocą którego miały być dokonane zmiany stron umowy dzierżawy.

W ocenie Sądu błędnie przyjmuje pozwany (pismo - k.88), że zgoda blankietowa jest bezskuteczna tylko w sytuacji, gdy wybrany przez dłużnika przejemca długu okaże się niewypłacalny w chwili zawarcia umowy o przejęcie długu tj. 4.11.2010r.

Dla oceny wypłacalności dłużnika przyjmuje się bowiem za właściwy moment udzielenia zgody na zmianę dłużnika a w niniejszej sprawie jak słusznie podniósł powód w ogóle nie miał możliwości oceny stanu wypłacalności rzekomego przejemy po spółka w dacie zawarcia umowy dzierżawy nie istniała, o czym zaświadcza wyciąg z KRS (k.76 – 83).

W umowie o przejęcie długu konieczne jest zaistnienie zgodnej woli stron, co do przejęcia długu przez osobę trzecią ze skutkiem w postaci zwolnienia dotychczasowego dłużnika z długu. Wszelkie wątpliwości co do woli osoby trzeciej i wierzyciela w przedmiocie wstąpienia osoby trzeciej w miejsce dłużnika ze skutkiem w postaci zwolnienia go z długu wykluczają kwalifikację umowy jako przejęcie długu. O przejęciu długu ze skutkiem wobec wierzyciela można mówić tylko wówczas, gdy w czynności prawnej dotyczącej zmiany dłużnika uprawniony wierzyciel albo bezpośrednio uczestniczy lub też wyrazi na tę czynność zgodę. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1978r., III PR 110/78, LEX nr 8140)

Zgodnie z dyspozycją art. 522 k.c. umowa o przejęciu długu powinna być zawarta pod rygorem nieważności na piśmie. Niezachowanie tej formy dotknięte jest nieważnością bezwzględną i nie wywołuje żadnych skutków prawnych a Sąd winien uwzględnić ją z urzędu To samo dotyczy oświadczenia wierzyciela na przejęcie długu.

Mając powyższe na względzie stwierdzić należy, że pozwany nie wykazał, że doszło do wyrażenia woli w kwestii przejęcia długu na piśmie. Brak jest dowodu wskazującego na udzielenie pisemnie przez powoda zgody na przejęcie długu ze wskazaniem przejemcy. Powód wyraźnie wskazał, co Sąd uznał za zgodne z prawdą (k.131- protokół rozprawy), że nie godził się na cesję praw i obowiązków z umowy dzierżawy, nie podpisywał aneksu i nie znał podmiotu przejmującego. P. jeszcze wówczas nie istniał, więc powód nie miał możliwości dokonania chociażby oceny kondycji finansowej podmiotu przejmującego. Zgodnie zaś z treścią art. 519 §2 pkt 2 k.c., zgoda wierzyciela jest bezskuteczna, jeśli nie wiedział on, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna (w chwili wyrażenia zgody na przejęcie).

Zrzeczenie się przez powoda prawa do złożenia oświadczenia w umowie dzierżawy uznać należy za bezwzględnie nieważne.

W §13 umowy dzierżawy powód udzielił pozwanemu pełnomocnictwa do sporządzenia aneksu do umowy dzierżawy w zakresie dokonania zmiany stron umowy w związku z przeniesieniem praw i obowiązków. Strony zastrzegły, że pełnomocnik może być drugą stroną czynności prawnej, co dało pozwanemu asumpt do podpisania się pod aneksem także za stronę powodową. Pozwany chcąc skorzystać z dowodu z tego kwestionowanego dokumentu prywatnego, który nie pochodzi od powoda, winien wykazać jego prawdziwość (art. 253 zd. 2 k.p.c.), czego nie uczynił nie załączając go w oryginale (k.45), a notarialne poświadczenie podpisów dotyczy innego aneksu (k.63).

Sąd nie podziela poglądu przedstawionego przez stronę pozwaną, iż zgodę na przyjęcie długu można wywieść z faktu złożenia wniosku o zawezwania do próby ugodowej (...) Sp. z o.o. w (...). Poza tym z wyjaśnień powoda wynika, że wniosek ten przeciwko rzekomemu przejemcy został złożony z ostrożności procesowej w czasie, gdy toczył się poprzedni proces pomiędzy tymi stronami procesu co niniejszy za zaległość z tego samego tytuły tylko za wcześniejszy okres czasu. Poza tym nie można pominąć faktu, że nie był skuteczny, bo do ugody nie doszło, powód nie stawił się na posiedzeniu wyznaczonym w celu zawarcia ugody. Nie można podzielić poglądu strony pozwanej, że takie samo znaczenie można nadać w przypadku zgody na przejęcie długu wyrażonej przez wierzyciela w postaci pisemnego wezwania do zapłaty należności lub powództwa o jej zapłatę skierowanych do przejemcy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2005r. , IV CK 305/05, LEX nr 394005, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1958r. , III CR 1168/57, OSN 1960, nr II, poz. 40), jak wnioskowi powoda o zawezwanie przejemcy do próby ugodowej.

Pozwany w dalszym ciągu jest zobowiązany do płacenia powodowi umówionego czynszu, gdyż zawarta umowa o przejęcie długu jest wobec powoda nieskuteczna z powodu braku oświadczenia wierzyciela o wyrażeniu zgody na przejęcie długu i nieważności bezwzględnej zrzeczenia się przez powoda prawa do złożenia takiego oświadczenia w umowie dzierżawy.

Sąd oddalił powództwo powoda, w części co do żądania zapłaty odsetek ustawowych powyżej kwoty 100zł. od dnia 1 lutego 2015r. do dnia zapłaty, gdyż za 1 miesiąc czynszu powód miał prawo do żądania jedynie kwoty 100zł. a nie 120zł.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Powodowi jako stronie wygranej (w zasadzie w całości), reprezentowanej w postępowaniu przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata należy się zwrot poniesionych kosztów, na które złożyły się kwota 100zł. tytułem opłaty od pozwu oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 600zł. ustalone zgodnie z § 6 rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.. Powodowi należy się zwrot opłaty od pełnomocnictwa w wysokości 17zł.