Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Adrianna Mongiałło

Protokolant: sekr. sądowy Ewelina Cyrkot

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2016 r. w Legnicy

sprawy z wniosku J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 17 września 2015 r.

znak (...)

I.  zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia
17 września 2015 r. , znak (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy J. K. prawo do emerytury od dnia 01 sierpnia 2015 roku,

II.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie
w przyznaniu prawa do świadczenia,

III.  zasądza od strony pozwanej na rzecz wnioskodawcy kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 1063/15

UZASADNIENIE

Decyzją z 17 września 2015r. w sprawie (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił wnioskodawcy J. K. prawa do wcześniejszej emerytury w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podał, że wnioskodawca nie spełnia warunków do przyznania przedmiotowego świadczenia. Wprawdzie osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzn 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i do 1 stycznia 1999r. udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, to jednak zdaniem ZUS na dzień 01 stycznia 1999 r. nie wykazał żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach - wobec wymaganych 15 lat. Organ rentowy nie uznał jako pracy w szczególnych warunkach okresu od 22 sierpnia 1976r. do 31 grudnia 1976 r. oraz od 2 stycznia 1979r. do 15 czerwca 1979r. w Rejonowym Związku (...) w L. i od 16 czerwca 1979r. do 30 września 1992r. w Rejonowym Związku(...) w Z., gdyż w świadectwach wykonywania pracy w szczególnych warunkach charakter pracy nie został określony zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 7.02.1983r., a powołane przepisy branżowe utraciły moc prawną, a nadto występuje rozbieżność między stanowiskiem pracy wskazanym w świadectwie pracy a świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył wnioskodawca J. K. domagając się jej zmiany poprzez przyznanie mu prawa do emerytury. Prace w szczególnych warunkach wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kopacza, przy czym organ rentowy błędnie odczytał jeden z okresów zatrudnienia, gdyż jego stosunek pracy trwał od 2 stycznia 1977r., a nie od 2 stycznia 1979r., jak wpisano w decyzji.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, uzasadniając swoje stanowisko jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. K. urodził się (...) Nie był członkiem OFE. Na dzień 1 stycznia 1999r. wnioskodawca wykazał 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

(bezsporne)

W okresie od 22 sierpnia 1976. do 31 grudnia 1976r. ( 4 miesiące i 10 dni) i od 2 stycznia 1977r. do 15 czerwca 1979r. ( 2 lata, 5 miesięcy i 15 dni) J. K. był zatrudniony w Rejonowym Związku (...) w L. na stanowisku pracownika melioracyjnego.

Wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia wykonywał prace polegające na utrzymaniu drożności rowów melioracyjnych i małych cieków wodnych, kanałów odwadniających i drenażowych, kopaniu nowych rowów melioracyjnych, odmulaniu i pogłębianiu rowów melioracyjnych, budowie przepustów, przyczółków i jazów, układaniu rur drenażowych i sączków, umacnianiu skarp przy rowach, umacnianiu brzegów małych rzek. Praca wykonywana była ręcznie przy pomocy łopaty, kilofa, kosy, kafara. Prace melioracyjne wykonywane były całorocznie, w brygadach 2-4 osobowych. Urlopy wypoczynkowe wykorzystywano zimą.

dowód: - p rzesłuchanie wnioskodawcy (k. 40v, e - protokół 00: 28 : 01 - 00: 33 : 59 ),

- zeznania świadka H. K. (k. 39v, e - protokół 00:03:32 - 00: 09 : 03 ),

- zeznania świadka M. K. (k. 39 v, e - protokół 00: 09 : 03 - 00:16: 43 ),

- akta ubezpieczeniowe wnioskodawcy .

W okresie od 16 czerwca 1979. do 30 września 1992r. J. K. był zatrudniony w Rejonowym Związku (...) w Z. na stanowisku kopacza. W okresie od 20 marca 1991r. do 30 marca 1991r. ( 12 dni ) wnioskodawca korzystał z urlopu bezpłatnego.

Wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia wykonywał prace fizyczne polegające na utrzymaniu drożności rowów melioracyjnych, kopaniu nowych rowów, odbudowie rowów, odmulaniu i pogłębianiu rowów, budowie i odbudowie przepustów i jazów, umacnianiu skarp przy rowach, darniowaniu rowów, umacnianiu rowów faszyną, budowie drenaży, umacnianiu brzegów rzek faszyną, wykładaniu kamieniami, skarpowaniu rzek, odtwarzaniu zbiorników wodnych, w tym zbiorników przeciwpożarowych - ich odmulaniu, poszerzaniu, umacnianiu. Praca wykonywana była ręcznie przy pomocy łopaty, kilofa, kosy, kafara. Prace melioracyjne wykonywane były całorocznie, w brygadach 2-4 osobowych. Urlopy wypoczynkowe wykorzystywano zimą.

dowód: - p rzesłuchanie wnioskodawcy (k. 40v, e - protokół 00: 28 : 01 - 00: 33 : 59 ),

- zeznania świadka A. S. (k. 40, e - protokół 00:22:28 - 00: 28 : 01 ),

- zeznania świadka S. K. (k. 40, e – protokół, 00:16: 43 - 00: 22 : 28 ),

- akta ubezpieczeniowe wnioskodawcy;

- akta osobowe wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...) w Z.;

W dniu 18 sierpnia 2015r. J. K. złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Przedłożył wydane przez obu pracodawców świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, które zostały zakwestionowane przez organ rentowy. Organ rentowy nie zaliczył do okresu zatrudnienia okresu pracy w Rejonowym Związku (...) w Z. od 15 listopada1991r. do 30 września 1992r. z uwagi na brak informacji o okresach nieskładkowych.

(bezsporne - akta ubezpieczeniowe wnioskodawcy ) ;

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią przepisu art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 wskazanej ustawy, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 25 lat dla mężczyzn. Emerytura, o której mowa, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie zaś z dyspozycją art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 - 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1.

Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym artykule, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn, ma okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy, o których mowa powyżej, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Zgodnie z § 22 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń istnieje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia w przypadku braku odmiennych regulacji ustawowych w tym przedmiecie.

Przewidziane w § 22 rozporządzenia ograniczenia dowodowe dotyczą wyłącznie postępowania przed organami rentowymi. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych, wnioskodawca może udowadniać okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego (wyrok Sądu Najwyższego z 2 lutego 1996 r., II URN 3/95).

W przedmiotowej sprawie bezspornym pozostawało, że odwołujący się spełnił kryterium wiekowe dla mężczyzn, tj. ukończył 60 lat, nie był członkiem OFE, a Zakład Ubezpieczeń nie kwestionował również ogólnego stażu pracy wnioskodawcy wynoszącego według wskazań organu rentowego 25 lat.

Sporną kwestią wymagającą ustalenia Sądu było natomiast, czy ubezpieczony wykazał staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 15 lat. W ocenie ZUS wnioskodawca nie udowodnił żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach, gdyż wydane mu przez pracodawców świadectwa pracy w warunkach szczególnych były formalnie wadliwe.

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd ustalił, że J. K. wykazał wymagany przepisami prawa ogólny staż pracy w wymiarze 25 lat, w tym wynoszący ponad 15 lat okres pracy w szczególnych warunkach. Do okresu zatrudnienia kwalifikowanego jako warunki szczególne, należy w ocenie Sądu zaliczyć zarówno okres zatrudnienia w Rejonowym Związku (...) w L., jak i Rejonowym Związku (...)w Z..

Wnioskodawca był zatrudniony w Rejonowym Związku (...) w L. od 22 sierpnia 1976r. do 31 grudnia 1976r. ( 4 miesiące i 10 dni) i od 2 stycznia 1977r. do 15 czerwca 1979r. (2 lata, 5 miesięcy i 15 dni, łącznie 2 lata, 9 miesięcy i 25 dni). Rację ma przy tym wnioskodawca, że organ rentowy błędnie wskazał datę jego zatrudnienia w zaskarżonej decyzji jako 2 stycznia 1979r. ( zamiast 1977r.) i ten sam błąd powielił w odpowiedzi na odwołanie. Z przedłożonych organowi dokumentów - tj. świadectwa pracy i świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych jednoznacznie i niespornie wynika taka data zatrudnienia, a organ rentowy ujął prawidłową datę do obliczenia ogólnego stażu pracy wnioskodawcy, co wynika z karty przebiegu zatrudnienia ( k. 37 akt ubezpieczeniowych). Nie ma również w ocenie Sądu wątpliwości, że prace wykonywane przez wnioskodawcę w tych okresach, a opisane szczegółowo przez świadków H. K. i M. K. oraz wnioskodawcę są pracami wymienionymi w Dziale X poz. 1 załącznika A do rozporządzenia z 7.02.1983r., tj. pracami przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. Wnioskodawca wykonywał bowiem jako pracownik melioracyjny takie właśnie prace przy rowach melioracyjnych i małych rzekach.

Uwzględnieniu do stażu pracy w warunkach szczególnych podlega także okres zatrudnienia w Rejonowym Związku (...) w Z.. Z tego okresu Sąd wyłączył okres urlopu bezpłatnego od 20 marca 1991r. do 30 marca 1991r. ( tj. 12 dni) oraz okres nieuwzględniony przez organ rentowy do okresu zatrudnienia z uwagi na brak informacji o okresach składkowych i nieskładkowych tj. od 15 listopada 1991r. – zgodnie z kartą przebiegu zatrudnienia. Okres pracy wnioskodawcy w tym zakładzie obejmuje zatem okres od 16 czerwca 1979r. do 19 marca 1991r. ( 11 lat, 9 miesięcy i 4 dni ) oraz od 1 kwietnia 1991r. do 14 listopada 1991r. ( 7 miesięcy i 14 dni, łącznie 12 lat 4 miesiące i 18 dni). Także w tym okresie zatrudnienia J. K. będąc zatrudniony na stanowisku kopacza wykonywał prace określone w wykazie A prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego, w dziale X poz. 1 - prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. Jak wskazali zgodnie świadkowie S. K. i A. S. oraz wnioskodawca, a co potwierdzają dokumenty zawarte w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w Rejonowych Związku (...) w Z., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał on prace przy kopaniu nowych rowów melioracyjnych, odbudowie rowów, odmulaniu i pogłębianiu rowów, budowie i odbudowie przepustów i jazów, umacnianiu skarp przy rowach, darniowaniu rowów, umacnianiu rowów faszyną, budowie drenaży, umacnianiu brzegów rzek faszyną, wykładaniu kamieniami, skarpowaniu rzek, odtwarzaniu zbiorników wodnych, w tym zbiorników przeciwpożarowych - ich odmulaniu, poszerzaniu, umacnianiu. Niewątpliwie należą one do prac określonych w wymienionym wyżej wykazie.

Mając zatem na uwadze powyższe uznać należy, że wnioskodawca legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze ponad 15 lat. Okres pracy w Rejonowym Związku (...) w L. ( 2 lata, 9 miesięcy i 25 dni) oraz w Rejonowym Związku (...) w Z. ( 12 lat, 4 miesiące i 18 dni) wynosi bowiem łącznie 15 lat, 2 miesiące i 13 dni. Ogólny staż pracy wnioskodawcy wynosi 25 lat, ukończył 60 lat, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Tym samym spełnia wszystkie przesłanki do przyznania mu świadczenia emerytalnego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w punkcie I wyroku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od
1 sierpnia 2015r.

Sąd stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu prawa do świadczenia. Zgodnie z treścią art. 118 pkt. 1a ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS - w przypadku ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego - organ rentowy wydaje decyzję w terminie 30 dni, przy czym za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się dzień wpływu do Zakładu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Przepis art. 85 ust. 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W rozpoznawanej sprawie okoliczności niezbędne do przyznania wnioskodawcy prawa do żądanego świadczenia zostały wyjaśnione na etapie postępowania sądowego. Dopiero bowiem w wyniku przesłuchania świadków i wnioskodawcy oraz analizy dokumentacji zawartej w aktach osobowych i aktach ZUS możliwe było dokonanie oceny charakteru prac wykonywanych przez skarżącego w spornych okresach zatrudnienia i zakwalifikowania tych prac według obowiązującego wykazu A rozporządzenia RM z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Sad uznał zatem, że wydając decyzję z 17 września 2015r. organ rentowy nie popełnił błędu, skutkującego odpowiedzialnością za opóźnienie w przyznaniu świadczenia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu, w brzmieniu obowiązującym od 1 sierpnia 2015r., zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 31 lipca 2015r. ( Dz.U. z 2015r. poz. 1078 ).

Mając na uwadze powyższe ustalenia i rozważania Sąd orzekł, jak w sentencji.