Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 2 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy

Wydział X Cywilny Rodzinny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Staśkiewicz-Bortkiewicz

Sędziowie: SSO Mirela Tocha – Plata

SSO Edyta Dolińska – Kryś

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2013 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa małoletniej A. O. reprezentowanej przez matkę P. K.

przeciwko M. O. (1)

o alimenty

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy VI Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 15 maja 2013 r., wydane w sprawie sygn. akt VI RC 387/13 w przedmiocie zabezpieczenia

postanawia

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zasądzić od pozwanego M. O. (1) na rzecz małoletniej powódki A. O. rentę alimentacyjną w kwocie 300 zł miesięcznie

2.  W pozostałym zakresie zażalenie oddalić

Sygn. akt X Cz 222/13

UZASADNIENIE

Powódka A. O. reprezentowana przez matkę P. K., wniosła o zasądzenie od ojca M. O. (1) renty alimentacyjnej w kwocie 700 złotych miesięcznie, począwszy od stycznia 2013 r., płatnej z góry do dnia 10-go każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w zapłacie którejkolwiek z rat. Ponadto powódka złożyła wniosek o zabezpieczenie powództwa w kwocie 500 złotych miesięcznie.

Postanowieniem z dnia 15 maja 2013 r., sygn. akt VI RC 387/13 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VI Wydział Rodzinny i Nieletnich udzielił zabezpieczenia na czas trwania postępowania w sprawie VI RC 387/13 w ten sposób, że zasądził od pozwanego M. O. (1)na rzecz małoletniej powódki A. O.rentę alimentacyjną w kwocie 500 zł miesięcznie, płatną z góry do 10-tego dnia każdego miesiąca, do rąk matki małoletniej P. K., z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat. Na wstępie swych rozważań Sąd I instancji wskazał, iż stosownie do art. 730 § 1 k.p.c. w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez Sąd można żądać udzielenia zabezpieczenia. W sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo albo okresowo określonej sumy pieniężnej. Sąd Rejonowy ustalił, iż z informacji przedstawionych przez matkę dziecka wynika, iż pozwany prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą G. F. M. O. (1) (...)w miejscowości U.oraz jest wspólnikiem (...) spółka jawnaz siedzibą w W.. Powódce nie jest znana kwota miesięcznych zarobków pozwanego. Powódka wskazała, że pozwany poza drobnymi prezentami nie interesuje się sytuacją małoletniej córki, z kolei koszty jej utrzymania w całości ponosi matka. Przedstawicielka ustawowa powódki podała, że dopiero od maja 2013 r. będzie zatrudniona na umowę o pracę w M.(1)w (...)za wynagrodzeniem w wysokości najniższej krajowej. Ponadto wskazała, że koszty utrzymania małoletniej wynoszą łącznie około 1.800 zł miesięcznie, natomiast koszty jej leczenia, z uwagi na astmę oskrzelową, wynoszą 300 zł miesięcznie. Na utrzymaniu matki powódki znajduje się również drugie dziecko. W ocenie Sądu I instancji, sytuacja małoletniej powódki wymaga zabezpieczenia powództwa w celu zapewnienia jej niezbędnej kwoty na utrzymanie na czas trwania procesu. Kwotą adekwatną do potrzeb małoletniej i możliwości zarobkowych pozwanego jest, zdaniem Sądu Rejonowego, na obecnym etapie postępowania kwota 500 złotych miesięcznie. Kwota ta bowiem pozwoli matce małoletniej powódki na zabezpieczenie podstawowych potrzeb małoletniej.

Powyższe postanowienie w całości zaskarżył pozwany wnosząc o jego uchylenie w całości i wstrzymanie wykonywania zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia; ewentualnie o zmianę zaskarżonego postanowienia w ten sposób, że oddalić wniosek o zabezpieczenie roszczenia w wysokości przekraczającej miesięczne kwotę 200 zł. Zdaniem skarżącego orzeczenie zostało oparte na podanych przez przedstawicielkę ustawową w pozwie twierdzeniach dotyczących prowadzenia przez powoda działalności gospodarczej oraz zestawieniu kosztów utrzymania małoletniej. Twierdzenia matki dziecka nie zostały poparte żadnymi dowodami potwierdzającymi prowadzenie przez pozwanego wskazanych w pozwie firm oraz świadczącymi o wysokości ponoszonych, uzasadnionych wydatkach na dziecko. Wykazane w pozwie koszty utrzymania córki A.zostały znacznie zawyżone. Kwota 1827,37 zł to dochód, za który niejednokrotnie w Polsce utrzymuje się cała 3-4 osobowa rodzina. Pozwany nie jest w stanie płacić alimentów w wysokości wskazanej w postanowieniu o zabezpieczeniu z dnia 15 maja 2013 r. Obecnie znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. Nie jest zatrudniony, ani nie prowadzi żadnej działalności gospodarczej. Pozostaje na utrzymaniu narzeczonej oraz korzysta ze wsparcia teściów. Działalność gospodarcza Z. P. G. F. M. O.siedzibą w U.został wykreślony z rejestru działalności gospodarczej 7.03.2013 r. w związku z prawomocnym orzeczeniem Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 9.10.2012 r. sygn. akt V Gzd 16/12 zakazującym prowadzenia działalności gospodarczej. Jednakże w/w firma zaprzestała działalność z dniem 31.10.2012 r. w dacie uprawomocnienia się wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu. Natomiast (...) (...) Spółka Jawnaz siedzibą w W.została zlikwidowana dnia 23.06.2012 r. Trudno zdaniem skarżącego dać wiarę, iż matka powódki P. K.składając powództwo nie miała wiedzy o likwidacji wskazanych w pozwie firm. Pozwany obecnie mieszka z narzeczoną i urodzonym dnia (...)r.synkiem M. O. (2). Narzeczona przebywa na urlopie macierzyńskim i otrzymuje zasiłek macierzyński w wysokości 500 zł oraz zasiłek rodzinny na dziecko. Są to jedyne dochody rodziny pozwanego. Ponadto pozwany jest ojcem dziesięcioletniego syna M. O. (3) ur. (...), na którego utrzymanie zostały zasądzone od pozwanego wyrokiem sądu alimenty w miesięcznej wysokości 500 zł. W dacie orzeczenia tych alimentów pozwany był w znacznie lepszej sytuacji materialnej. Od 2010 r. prowadzona działalność gospodarcza nie przynosiła zysków i z powodu trudnej sytuacji finansowej powód zaprzestał płacenia alimentów na syna. Była żona skierowała wniosek do komornika. Alimenty na syna M. O. (3)od około dwóch lat są wypłacane z funduszu alimentacyjnego przez Urząd Miasta T.. Pozwany dąży do zmiany swojej sytuacji materialnej - szuka pracy. Jest świadomy faktu, iż na obojgu rodzicach ciąży obowiązek utrzymania dziecka, jednakże jest w bardzo trudnej sytuacji finansowej. Proponowana kwota miesięcznych alimentów na córkę A.w ramach ewentualnego zabezpieczenia, przewyższa możliwości finansowe pozwanego. Pozwany pozostaje na utrzymaniu narzeczonej, a jego zobowiązania co do utrzymania dzieci, nie dotyczą wyłącznie jednego dziecka. Ma on obowiązki wobec syna M., córki A.i syna M.. Zgodnie z art. 135 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Przepis ten ma również zastosowanie w przypadku orzekania o zabezpieczeniu świadczeń alimentacyjnych. Tymczasem skarżący wskazał, iż załączone do pozwu zestawienie kosztów utrzymania córki A.zawiera znacznie zawyżone koszty wydatkowane na dziecko. Przykładowo zostało wykazane, iż córka potrzebuje rocznie ośmiu par butów i cztery pary obuwia domowego za łączną kwotę 580 zł. Ilość, wykazanych koszulek, bluz (w różnych pozycjach wykazu) również budzi wątpliwości skarżącego. Zużycie niektórych artykułów jest wykazane w ilości przeznaczonej nie na jedno dziecko lecz prawie całą rodzinę matki dziecka. Ponadto z pozwu wynika, iż dziecko mieszka z rodzeństwem, matką, narzeczonym matki i babcią. Przyjęcie, iż przypadające na córkę opłaty za mieszkanie wynoszą 200 zł miesięcznie w domku jednorodzinnym jest również zawyżone. Oznacza to , iż miesięczny koszt mieszkania wynosi 800 zł (4 osób x 200 zł), tj. rocznie 9600 zł. Pozwany podkreślił, iż trudno dać wiarę, że usprawiedliwione potrzeby niespełna pięcioletniej córki wynoszą miesięcznie 1827,37 zł. Pozwany wraz z synem M.i narzeczoną utrzymuje się ze znacznie niższej kwoty, która nawet nie jest w stanie pokryć ich podstawowych potrzeb. Zdaniem skarżącego zaskarżone postanowienie zostało wydane w oparciu o nieprawdziwy stan faktyczny - pozwany jest obecnie osobą bezrobotną prawie nie posiadającą dochodów. Matka powódki nie wykazała faktycznych dochodów rodziny, ani pobieranych na córkę A.zasiłków. Sąd I instancji ponadto nie uwzględnił faktu, iż pozwany ma na utrzymaniu dwójkę innych dzieci. Co prawda z powodów finansowych nie jest w stanie płacić alimentów na najstarszego syna, a koszty utrzymania najmłodszego również obciążają jego matkę. Ponadto skarżący zarzucił zaskarżonemu postanowieniu, iż zostało wydane z naruszeniem przepisu art. 730 ¹ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Zgodnie z 730 ¹ § 2 k.p.c. interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Skarżący na tej podstawie wskazał, iż powódka nawet jednym zdaniem, nie uprawdopodobniła interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Ponadto w dniu 26.07.2013 roku otrzymał postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy VI Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 19 lipca 2013 r. sygn. akt VI RC 387/13 k. 44 o wstrzymaniu wykonania postanowienia z dnia 15.05.2013 roku o udzieleniu zabezpieczenia alimentacyjnego do czasu rozpoznania zażalenia pozwanego na powyższe postanowienie.

W piśmie z dnia 30 lipca 2013 r. k. 47 przedstawicielka ustawowa małoletniej powódki wskazała, iż pozwany na chwilę obecną nie ponosi żadnych kosztów utrzymania małoletniej A. O.. Zarzuca matce dziecka, iż posiadała wiedzę o likwidacji firm, które prowadził. Natomiast przedstawicielka ustawowa dziecka wskazała, iż opierała się na faktach i dokumentach jakie pozwany przedstawił w Sądzie Rejonowym w Toruniu III Wydział Rodzinny i Nieletnich (sygn. akt III Nsm 56/11) w sprawie opieki nad małoletnią A. O.. Twierdził wtedy, że jego sytuacja materialna jest tak dobra, że jest w stanie utrzymywać córkę bez problemu. Pozwany twierdzi też, że od 2010 roku ma trudną sytuację materialną co nie zgadza się z dokumentacją przedstawianą przez niego przed Sądem w Toruniu w 2013 roku (zaświadczenia o dochodach). Twierdzi, że pozostaje na utrzymaniu narzeczonej, a jego zobowiązania co do utrzymania dzieci nie dotyczą wyłącznie jednego dziecka. Jednakże matka powódki podniosła, iż syn pozwanego M. O. (3)otrzymuje alimenty z Funduszu Alimentacyjnego, a drugi jego syn M.jest utrzymywany przez pozwanego i matkę. Natomiast powódka A.na chwilę obecną nie otrzymuje żadnych alimentów od pozwanego i jest na wyłącznym utrzymaniu matki. Ponadto choruje na astmę oskrzelową, ma przyznany stopień niepełnosprawności i z tego tytułu otrzymuje zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 zł miesięcznie. Kwota ta nie pokrywa nawet kosztów związanych z lekami, które przyjmuje. Poza telefonami do córki pozwany w żaden sposób nie uczestniczy w życiu córki A.a od pół roku nie chciał nawet się z nią zobaczyć. Matka dziecka wskazała, iż pracuje w (...)w (...)z minimalnym wynagrodzeniem. Wraz z narzeczonym i dziećmi A. O.i E. K.przedstawicielka ustawowa powódki mieszka w domku jednorodzinnym narzeczonego. Opłaty jakie ponoszą to prąd, woda, gaz, wywóz śmieci oraz ogrzewanie. Z uwagi na chorobę córka A.musi posiadać osobny pokój wyposażony w nebulizator i nawilżacz powietrza, które pomagają w jej codziennym funkcjonowaniu. Poza tym matka A.utrzymuje również drugą córkę 9- letnią E.. Tymczasem pozwany podczas trwania postępowania przed Sądem Rodzinnym w Toruniu od 2010 roku do 2013 roku sygn. akt III Nsm 56/11 o przyznanie bezpośredniej opieki nad małoletnią córką A. O.podkreślał fakt, iż jest w o wiele lepszej sytuacji materialnej od matki dziecka, na co przedstawiał zaświadczenia o dochodach, a podczas przesłuchań w Rodzinnym Ośrodku Diagnostyczno- Konsultacyjnym w T.zeznawał, iż miesięczny jego dochód wynosi około 4 -5 tysięcy złotych miesięcznie. Przedstawicielka ustawowa dziecka uważa, iż pozwany M. O. (1)ukrywa dochody. Dziwny jest fakt, że tak nagle zmieniła się jego sytuacja materialna. Wraz z partnerką A. P.zapewniał Sąd Rodzinny w Toruniu o swojej dobrej i stabilnej sytuacji materialnej. Natomiast od momentu przyznania opieki nad córką A.w marcu 2013 roku i ograniczeniu pozwanemu władzy rodzicielskiej M. O. (1)przestał interesować się losem dziecka. Matka małoletniej A.sądzi, iż pozwany działa złośliwie wprowadzając Sąd w błąd, aby uniknąć odpowiedzialności. Manipuluje faktami przedstawiając je odpowiednio do korzyści jakie chce osiągnąć. Dowodem na potwierdzenie powyższych hipotez jest m.in. fakt, że pozwany ma sądowy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Zażalenie zasługiwało częściowo na uwzględnienie.

Niemniej odnosząc się w pierwszej kolejności do twierdzeń pozwanego o braku podstaw do udzielenia zabezpieczenia z uwagi na niewykazanie przez przedstawicielkę ustawową małoletniej powódki interesu prawnego w jego udzieleniu, wskazać należy, iż w sprawach o alimenty zabezpieczenie roszczenia nie jest uzależnione od istnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Wystarczy zatem, aby uprawniony uprawdopodobnił istnienia roszczenia alimentacyjnego a rzeczywiste wywiązywanie się z tego obowiązku przez obowiązanego pozostaje bez znaczenia dla oceny zasadności wniosku o zabezpieczenie (art. 753 § 1 k.p.c.). Poza tym z okoliczności sprawy, w szczególności twierdzeń obowiązanego do alimentacji nie wynika, aby łożył on jakiekolwiek kwoty na utrzymanie małoletniej.

Dla udzielenia zabezpieczenia koniecznym jest uprawdopodobnienie zarówno zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego jak i majątkowych oraz zarobkowych możliwości obowiązanego. Uprawdopodobnienie roszczenia polega na przytoczeniu przez uprawnionego takich okoliczności, z których będzie wynikać, że roszczenie mu przysługuje, a okoliczności te będą przez niego uprawdopodobnione.

W ocenie Sądu Okręgowego, wskazane przez przedstawicielkę ustawową koszty utrzymania dziecka zostały w znacznym stopniu zawyżone. Brak jest bowiem jakichkolwiek szczególnych okoliczności które uzasadniałyby przyjęcie, iż utrzymanie niespełna pięcioletniego dziecka, które uczęszcza do przedszkola, pociąga za sobą wydatek w wysokości aż 1800 zł miesięcznie. W szczególności brak jest podstaw do zaliczania do usprawiedliwionych potrzeb tak małego dziecka wyżywienia za kwotę aż 550 zł. Trudno uwierzyć, aby dziecko zjadało wszystkie te rzeczy co miesiąc. Przykładem niech będzie, że w skali tygodnia małoletnia miałaby spożyć pół kg ryżu, pół kg makaronu, pół kg cukru, 1/3 kg mąki, dwie puszki warzywne, kg warzyw, 2 kg owoców, 5 litrów soków, czternaście opakowań mleka i jogurtów, kg ziemniaków, 8 sztuk jaj, jedną kostkę masła, dwa bochenki chleba, czternaście bułek, itd. Sama objętość wszystkich tych produktów stanowiłaby problem i to dla dorosłego człowieka. W ocenie Sądu II instancji koszty wyżywienia małoletniej nie przekraczają 300 zł. Poza tym matka nie wskazała, czy dziecko otrzymuje wyżywienie w przedszkolu, które sądząc po wysokiej opłacie (300 zł, o czym niżej) faktycznie ma zapewnione. Podobnie jak przy wyżywieniu przesadzone są koszty środków czystości, 106 zł. Dziecko miałoby więc w ciągu tygodnia zużywać pół kostki mydła, połowę butelki żelu do mycia, cztery rolki papieru toaletowego, czy pół proszku do prania. W ocenie Sądu koszty te nie przekraczają 60 zł. Zastanawiające są też znaczne wydatki na uprawianie sportu przez małoletnią (ubiory sportowe 88 zł, sprzęt sportowy 21,20 zł), która uznana została za osobę niepełnosprawną ze względu na astmę, co raczej wyklucza aż tak dużą aktywność fizyczną, koszty te są zapewne czterokrotnie niższe. Małoletnia nie potrzebuje ubrań i obuwia aż za 184 zł, zapewne wydatki w tym zakresie mieściłyby się w kwocie dwa razy niższej. Matka dziecka nie uprawdopodobniła, że opłaty za mieszkanie na małoletnią wynoszą 200 zł (czteroosobowa rodzina, łącznie koszt utrzymania domu byłby równy 800 zł). Jak się okazało przedstawicielka ustawowa małoletniej wskazała, iż ostatecznie te koszty wynoszą łączenie 440 zł (k. 72), z czego 110 zł przypada na małoletnią. Biorąc pod uwagę wydatki na przedszkole 300 zł, na opiekę medyczną 150 zł (wskazane w nowym wyliczeniu wydatków na k. 72), łącznie koszty utrzymania małoletniej wynoszą więc około 1050 zł miesięcznie.

Wobec faktu, iż podane przez przedstawicielkę kwota miesięcznego utrzymania małoletniej córki okazała się znacznie zawyżona, Sąd Okręgowy ocenił zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionej mając na uwadze zeznania ich rodziców a także, w zakresie aktualnych kosztów utrzymania oraz podstawowych potrzeb dziecka w wieku przedszkolnym, fakty powszechnie znane, jakimi są obecne ceny artykułów potrzebnych do bieżącej egzystencji oraz zasady doświadczenia życiowego.

Oceniając, w jakim zakresie każde z rodziców winno przyczyniać się do pokrycia potrzeb dziecka Sąd odwoławczy miał na uwadze fakt, iż zgodnie z art. 129 § 2 k. r. i o. krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.

Na obecnym etapie postępowania nie zostały także uprawdopodobnione przez powódkę zarobkowe i majątkowe możliwości pozwanego. Skutkować to musiało w konsekwencji uznaniem, iż także wysokość dochodzonych świadczeń nie została przez powódkę uprawdopodobniona. Jak się okazało ojciec dziecka na skutek wyroku Sądu został pozbawiony prawa prowadzenia działalności gospodarczej. Jednak wobec faktu istnienia roszczenia, Sąd Okręgowy, kierując się zasadami doświadczenia życiowego oraz powszechną wiedzą na temat aktualnego poziomu cen artykułów żywnościowych, odzieży i innych, potrzebnych do życia oraz rozwoju rzeczy przyjął, iż zasadnym będzie obciążenie pozwanego obowiązkiem alimentacyjnym w mniejszym zakresie niż tego domagała się matka powódki. Określając wysokość obciążającego pozwanego świadczenia Sąd Okręgowy miał na względzie fakt, iż jest on człowiekiem młodym, a na obecnym etapie postępowania brak jest jakichkolwiek informacji, że pozwany jest niezdolny do podjęcia pracy innej niż dotąd prowadzona – może bowiem wykorzystać doświadczenie z prowadzonej działalności gospodarczej np. w pracy biurowej. Bynajmniej nie oznacza to, że musi przebywać na utrzymaniu konkubiny. Ostatecznie praca fizyczna także jest w jego zasięgu. Będzie zatem z pewnością w stanie wypełniać swój rodzicielski obowiązek w zakresie ustalonym przez Sąd odwoławczy (w sierpniu 2013 r. zarobił nawet 1250 zł k. 75). W ocenie Sądu Okręgowego zasądzona od pozwanego kwota, uzupełniona przez również zobowiązaną mimo bardzo małych możliwości zarobkowych do ponoszenia kosztów utrzymania dziecka, jego matkę (otrzymuje wynagrodzenie w kwocie od 1125do 1181 złmiesięcznie k. 74 oraz świadczenie pielęgnacyjne na dziecko w kwocie 153 zł), powinna zaspokoić potrzeby małoletniej A.w podstawowym zakresie. Środki od pozwanego pozwolą chociaż na pokrycie leczenia. W tym miejscu podkreślić należy, iż niniejsze rozstrzygnięcie ma tymczasowy charakter i każda zmiana stosunków skutkować może zmianą zakresu świadczeń alimentacyjnych.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 13 § 2 k. r. i o. w zw. z art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy uwzględnił zażalenie i zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zasądził na czas trwania postępowania od pozwanego na rzecz małoletniej powódki rentę alimentacyjną w kwocie 300 zł miesięcznie.