Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Krzysztof Noskowicz

Sędziowie: SSA Dorota Rostankowska (spr.)

SSA Danuta Matuszewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Monika Żylińska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku Mirosława Kido

po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2015 r.

sprawy

G. M.

oskarżonego z art. 190 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 217 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 21 lipca 2015 r., sygn. akt IV K 253/14

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. K. – Kancelaria Adwokacka w G. kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) złotych brutto tytułem zwrotu kosztów obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia oskarżonego od opłaty za postępowanie odwoławcze, a jego wydatkami obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Gdańsku rozpoznawał sprawę G. M. oskarżonego o to, że:

I. w dniu 10 listopada 2010r. groził K. P. (poprzednio M.) popełnieniem przestępstwa na szkodę w/w przy czym groźby te wzbudziły w zagrożonej uzasadnioną obawę, iż będą spełnione przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat od odbycia co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne w okresie od 2 grudnia 2002r. do 23 czerwca 2006r. części kary 9 lat pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 11.06.2003r. o sygn. akt IVK 112/03, tj. o przestępstwo określone w art.190 § 1kk w zw. z art.64 § 1 kk,

II. w dniu 10 listopada 2010r. naruszył nietykalność cielesną K. P. (poprzednio M.) poprzez duszenie, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat od odbycia co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne w okresie od 2 grudnia 2002r. do 23 czerwca 2006r. części kary 9 lat pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 11.06.2003r. o sygn. akt IVK 112/03, tj. o przestępstwo określone w art.217 § 1 kk w zw. z art.64 § 1 kk.

Wyrokiem z dnia 21 lipca 2015r. w sprawie IV K 253/14:

oskarżonego G. M.uznał za winnego tego, że w dniu 10 listopada 2010r. w G. groził K. P. (poprzednio M.) popełnieniem przestępstwa na jej szkodę tj. zabicia jej, przy czym groźby te wzbudziły w pokrzywdzonej uzasadnioną obawę, iż będą spełnione przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu w okresie od 2 grudnia 2002r. do 23 czerwca 2006r. części kary 9 lat pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 11 czerwca 2003r. o sygn. akt IVK 112/03, obejmującym m. in. skazanie w sprawie Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 13 grudnia 2000r. o sygn. akt IVK 627/97 na karę jednostkową 4 lat pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne, czyn ten kwalifikuje z art.190 § 1 kk w zw. z art.64 § 1 kk i za to na podstawie art.190 § 1 kk skazał oskarżonego na karę 2 lat pozbawienia wolności;

oskarżonego G. M.uznał za winnego tego, że w dniu 10 listopada 2010r. w G. naruszył nietykalność cielesną K. P.(poprzednio M.) poprzez jej duszenie, przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu w okresie od 2 grudnia 2002r. do 23 czerwca 2006r. części kary 9 lat pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 11 czerwca 2003r. o sygn. akt IVK 112/03, obejmującym m. in. skazanie w sprawie Sądu Rejonowego w Gdańsku z dnia 13 grudnia 2000r. o sygn. akt IVK 627/97 na karę jednostkową 4 lat pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne, czyn ten zakwalifikował z art.217 § 1 kk w zw. z art. 64§1kk i za to na podstawie art. 217§1kk skazał oskarżonego na karę roku pozbawienia wolności;

na podstawie art.85 kk, art.86 § 1 kk połączył orzeczone wobec oskarżonego w pkt. I i II wyroku jednostkowe kary pozbawienia wolności i wymierzył oskarżonemu karę łączną 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności;

na podstawie art.29 ust.1 i 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1982r. Prawo o adwokaturze oraz § 14 pkt 1.2, 2.3,4 § 16 i § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu – zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. K. kwotę 2.169,72 zł. w tym 405,72 zł. podatku od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu;

na podstawie art.624 § 1 kpk, art.626 § 1 kpk zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów postępowania w całości, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od wyroku wywiodła obrońca oskarżonego w zakresie kary wymierzonej oskarżonemu, czyli punktów I, II — i w konsekwencji punktu III zarzucając mu rażącą niewspółmierność orzeczonych względem oskarżonego kar jednostkowych dwóch lat oraz roku pozbawienia wolności, następnie połączonych w karę łączną dwóch lat i czterech miesięcy pozbawienia wolności - wymierzonych z pominięciem stopnia społecznej szkodliwości i stopnia winy, sposobu zachowania się oskarżonego w chwili popełnienia przestępstw oraz po ich popełnieniu, właściwości i warunków osobistych sprawcy, przyznania się przez oskarżonego do winy, pobudki oraz nagłości zamiaru.

Wniosła o:

a) zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez wymierzenie oskarżonemu niższych kar jednostkowych i kary łącznej, uwzględniającej wszystkie okoliczności mające znaczenie dla wymiaru kary w przedmiotowej sprawie i zastosowanie instytucji warunkowego jej zawieszenia;

b) ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Wniosła również o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, wraz z należnym podatkiem VAT, za postępowanie przed Sądem Apelacyjnym w Gdańsku jako II instancją, gdyż koszty te nie zostały opłacone ani w całości, ani w części.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja wywiedziona w powyższej sprawie jest bezzasadna i jako taka nie zasługuje na uwzględnienie.

I.

Na wstępie należy zauważyć, że Sąd I instancji w sposób wnikliwy i wszechstronny rozważył wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku rozprawy, na ich podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne oraz należycie wykazał winę oskarżonego G. M.. Ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd Okręgowy nie wykazuje błędów logicznych i nie wykracza poza ramy swobodnej oceny dowodów chronionej przepisem art.7 kpk. Ustaleń faktycznych wnosząca apelację nie kwestionuje. Do czynów przypisanych oskarżonemu Sąd I instancji zastosował właściwą kwalifikację prawną.

Odnosząc się do podniesionego w apelacji obrońcy zarzutu rażącej niewspółmierności kar, zarówno jednostkowych jak i kary łącznej orzeczonych wobec oskarżonego G. M.wskazać należy, że bezsprzecznie Sąd I instancji ma ustawowo zagwarantowaną swobodę w ferowaniu wyroku, w tym kształtowania wymiaru kary. Rolą zaś sądu odwoławczego w tym zakresie jest kontrola, czy granice swobodnego uznania sędziowskiego, stanowiącego zasadę sądowego wymiaru kary nie zostały przekroczone w rozmiarach nie dających się zaakceptować.

Ustawa traktuje jako podstawę odwoławczą tylko taką niewspółmierność kary, która ma charakter rażący (art.438 pkt 4 kpk), a która zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można byłoby przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez Sąd I instancji, a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art.53 kk. Na gruncie art.438 pkt 4 kpk nie chodzi bowiem o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczasową nazwać można byłoby – również w potocznym znaczeniu tego słowa – „rażąco niewspółmierną”, to jest niewspółmierną w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować. Innymi słowy zarzut rażącej niewspółmierności kary, jako zarzut z kategorii ocen można zasadnie podnieść tylko wówczas, gdy orzeczona kara, jakkolwiek mieści się w granicach ustawowego zagrożenia, to jednak nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy – a więc, gdy jest w społecznym odczuciu karą niesprawiedliwą.

Należy również odwołać się do od dawna utrwalonego w judykaturze i doktrynie poglądu, że zarzut rażącej niewspółmierności kary nie wymaga wskazania nowych, nieznanych sądowi okoliczności, polegać bowiem może na wykazaniu, że okoliczności prawidłowo ustalone mają takie znaczenie i ciężar gatunkowy, których bądź orzeczona kara nie uwzględnia w ogóle, bądź uwzględnia je w stopniu niedostatecznym (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23.10.1974r. w sprawie V KRN 78/74, OSNKW 1974, poz.34).

Mając na względzie, by rozmiar represji karnej był w pełni adekwatny do stopnia społecznej szkodliwości czynów oskarżonego i winy oraz spełniał swoje cele wychowawcze i zapobiegawcze, a także by uwzględniał wpływ, jaki orzeczona kara powinna wywrzeć w kierunku ugruntowania w społeczeństwie prawidłowych ocen prawnych i stosownego do tych ocen postępowania, jak i potwierdzenie przekonania, że w walce z przestępczością zwycięża praworządność, a sprawca jest sprawiedliwie karany, Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do obniżenia oskarżonemu G. M. kar za przypisane mu czyny. Tym samym nie podzielił poglądu skarżącej, że kary zostały wymierzone z pominięciem stopnia społecznej szkodliwości i stopnia winy.

Sąd Apelacyjny nie podziela również poglądu apelującej, że Sąd Okręgowy wymierzając kary w powyższej sprawie przecenił okoliczności obciążające jednocześnie nie przyznając należytej rangi okolicznościom łagodzącym. I tak podkreślenia wymaga, że Sąd I instancji jako okoliczność łagodzącą przy wymiarze kary poczytał wskazaną w apelacji szczerą skruchę oskarżonego, podobnie jak podjęcie próby kontrolowania swojej agresji i nałogu alkoholowego przejawiające się w ukończeniu stosownych kursów w zakładzie karnym.

Aprobaty Sądu Apelacyjnego nie zyskało przekonanie skarżącej o braku głębokiego zdemoralizowania oskarżonego. Przeciwko temu przemawia bowiem nie tylko uprzednia wielokrotna karalność oskarżonego ale również prawidłowo ustalone przez Sąd Okręgowy okoliczności popełnia przypisanych mu przestępstw. Skutku oczekiwanego przez skarżącą nie może przynieść odwoływanie się do tego, że oskarżony w żaden sposób nie utrudniał biegu procesu. Jest to określenie bardzo ogólne, nie wypełnione konkretną treścią. Nie sposób zatem rzeczowo odnieść się do tego argumentu ponieważ skarżąca nie wskazała na czym miało polegać to nieutrudnianie biegu procesu przez oskarżonego G. M..

Nie sposób również podzielić poglądu skarżącej, że Sąd Okręgowy przecenił okoliczność obciążającą w postaci uprzedniej karalności oskarżonego. Trafnie również uznał za taką okoliczność kolejny przejaw agresji przeciwko pokrzywdzonej K. P.. Żadną miarą nie sposób również uznać za „powtórne karanie za to samo przestępstwo” faktu, że oskarżony wyrokiem w innej sprawie został w sprawie X K 428/12 Sądu Rejonowego Gdańsk – Południe w Gdańsku uznany winnym popełnienia przestępstwa znęcania się nad pokrzywdzoną. Wyrok ten bowiem nie obejmował zdarzeń będących przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie a nadto dotyczył zachowań oskarżonego wobec pokrzywdzonej podejmowanych w okresie od dnia 14.02.2009r. do dnia 5.06.2010r.

Uwadze Sądu Okręgowego nie umknęły podnoszone w apelacji (str.5-6 ) okoliczności w jakich nastąpiło popełnienie obu przestępstw, na co zwraca uwagę sama skarżąca. Nie sposób zatem skutecznie zarzucać temu sądowi, że orzeczone wobec oskarżonego kary są rażąco surowe również i z tego względu, że oskarżony w inkryminowanym czasie nie posługiwał się niebezpiecznymi przedmiotami, skoro tego typu ustalenie nie znalazło się w stanie faktycznym przedmiotowej sprawy.

Nieporozumieniem wydaje się podnoszenie argumentów dotyczących braku konieczności obligatoryjnego podniesienia górnej granicy zagrożenia mające swoje podstawy w treści art.64 § 1 kk, skoro Sąd I instancji orzekając wobec oskarżonego kary jednostkowe nie skorzystał z tej możliwości.

Również orzeczonej wobec oskarżonego kary łącznej pozbawienia wolności nie sposób uznać za rażąco surową. Sąd Okręgowy wymierzając tę karę zastosował zasadę asperacji, do czego miał pełne podstawy. Z uwagi na fakt, że skarżąca nie podniosła żadnych w zasadzie zarzutów dotyczącej zasady wymierzenia kary łącznej w powyższej sprawie odnosząc się jedynie do zarzutów dotyczących kar jednostkowych, Sąd Apelacyjny nie dostrzega podstaw do szerszego odnoszenia się do tej kwestii.

Finalnie wskazać również godzi się, że orzeczona wobec oskarżonego kara ma również za zadanie spełnienie dyrektyw prewencji ogólnej, wzbudzenie w społeczeństwie przekonania o nieuchronności kary za naruszenie dóbr chronionych prawem i nieopłacalności zamachów na te dobra. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 9.05.2002r. w sprawie II Aka 526/01 stwierdził: „Istota prewencyjnego oddziaływania kary polega na wpływaniu - także poprzez jej niezbędną, to jest konieczną surowość - na kształtowanie postaw moralnych, organizujących społeczeństwa, wiarę w nie i ufność w celowość przestrzegania norm systemy te tworzących (zob.KZS 3/91 poz.8). Orzeczona kara winna zatem mieć także wpływ na każdego, kto w jakikolwiek sposób dowiedział się o przestępstwie i zapadłym orzeczeniu. (...) Kara jest również jednym z ważnych środków zwalczania przestępczości, tak w sensie funkcji odstraszającej, jak i w zakresie kształtowania społecznie porządanych postaw. Chodzi bowiem o to, aby nawet osoby skazane wdrażać do poszanowania zasad współżycia społecznego oraz do przestrzegania porządku prawnego i tym samym przeciwdziałać powrotowi do przestępstwa” (KZS 2002/10/69). Pogląd taki znajduje potwierdzenie w ugruntowanym i zachowującym swą aktualność orzecznictwie Sądu Najwyższego (patrz: wyrok składu 7 sędziów z dnia 25.02.1981r. w sprawie V KRN 343/80, OSPiKA 1981/11/199; wyrok z dnia 30.12.1977r. w sprawie V KR 190/77, OSNKW 1978/4/44; wyrok z dnia 22.03.1974r. w sprawie IV KRN 6/74, OSNKW 1974/7-8/134; wyrok z dnia 15.10.1982r. w sprawie IV KR 249/82, OSNKW 1983/6/41) i w pełni aprobuje go sąd odwoławczy orzekający w powyższej sprawie. Sąd II instancji nie podziela zatem poglądu skarżącego, że orzeczone wobec oskarżonego G. M. kary są niewspółmiernie wysokie a mając na uwadze powyższe wywody, ogólne i szczególne zasady wymiaru kary wskazane w art.53 § 1 i 2 kk podzielił pogląd Sądu I instancji, że karami współmiernymi, uwzględniającymi te wszystkie elementy w odniesieniu do oskarżonego G. M. będą kary jednostkowe: 2 lata i rok pozbawienia wolności oraz kara łączna 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności. Kary te bowiem są w pełni współmierne do stopnia winy i stopnia społecznej szkodliwości czynów przypisanych oskarżonemu, powinny spełnić zarówno cele zapobiegawcze w stosunku do oskarżonego, jak i potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

II.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny zaskarżony wyrok jako trafny utrzymał w mocy nie stwierdzając zaistnienia zarówno przesłanek z art.440 kpk, jak i bezwzględnych przesłanek odwoławczych, o których mowa w przepisie art.439 kpk.

Na mocy przepisów § 2 ust.1, 2 i 3, § 14 ust.2 pkt.5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd II instancji orzekł o kosztach obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu G. M. w postępowaniu odwoławczym.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł na mocy art.626 § 1 kpk w zw. z art.624 § 1 kpk w zw. z art.634 kpk zwalniając oskarżonego G. M. od obowiązku ich ponoszenia i obciążając nimi Skarb Państwa uznając, że z uwagi na jego aktualną sytuację finansową istnieją podstawy do zwolnienia go od obowiązku ich ponoszenia.