Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Małgorzata Truskolaska-Żuczek (spr.)

Sędzia SO Anna Wrembel-Woźniak

Sędzia SO Mariusz Jabłoński

Protokolant protokolant sądowy – stażysta Katarzyna Kowal

po rozpoznaniu w dniu 8 kwietnia 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w O. w likwidacji

przeciwko B. B.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Otwocku

z dnia 21 maja 2015 r., sygn. akt I C 144/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w O. w likwidacji na rzecz B. B. kwotę 90 (dziewięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Anna Wrembel-Woźniak Małgorzata Truskolaska-Żuczek Mariusz Jabłoński

Sygn. akt IV Ca 1660/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w O. w likwidacji skierowane przeciwko B. B. o zapłatę kwoty 1.395,27 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty (pkt I) oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 197 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II).

Sąd Rejonowy ustalił, że zarządcą ustawowym nieruchomości położonej w O. przy ul. (...) była powodowa Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w O. (znajdująca się obecnie w likwidacji), która powierzyła wykonywanie uprawnień administratora firmie (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W.. Pozwana jest od 2004 r. właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...), mieszczącego się w budynku położonym w O. przy ul. (...).

Na zebraniu, które odbyło się w dniu 28 czerwca 2012 r., właściciele lokali (wyodrębnionych w drodze umów o ustanowienie odrębnej własności lokali położonych na w/w nieruchomości) podjęli uchwałę nr 1/2012 w sprawie zmiany sposobu zarządu, zgodnie z którą zrezygnowali ze sprawowania zarządu przez powódkę, powierzając zarząd nieruchomością wspólną firmie (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W.. Protokół z w/w zebrania właścicieli został sporządzony przed notariuszem P. K. dopiero w dniu 18 czerwca 2013 r.

Administratorem związanym umową z powodową Spółdzielnią i zarządcą powołanym przez Wspólnotę Mieszkaniową nieruchomości położonej przy ul. (...), był jeden podmiot – (...) Sp. z o. o. w W.. Wspólnota Mieszkaniowa zaczęła samodzielnie funkcjonować w lipcu 2013 r.

Z ustaleń Sąd Rejonowego wynika, że mimo zmiany zarządcy nieruchomości pozwana aż do czerwca 2013 r. uiszczała opłaty na numer konta bankowego należącego do powódki. Podmiotem, który zawierał wszelkie umowy dotyczące nieruchomości przy ul. (...), tj. dostawy energii, mediów, wywóz nieczystości, nadal była powódka .

Kolejną uchwałę co do zmiany sposobu zarządu nieruchomością Wspólnota Mieszkaniowa podjęła w dniu 29 lipca 2013 r., zmieniając sposób zarządu na właścicielski, zaś kolejną uchwałą z tego samego dnia powołany został trzyosobowy zarząd Wspólnoty Mieszkaniowej. Uchwały zostały zaprotokołowane przez notariusza pod nr Rep. A (...) w dniu 30 lipca 2013 r.

Powodowa Spółdzielnia w swoich rozliczeniach wykazała zadłużenie pozwanej za lokal na dzień 31 maja 2013 r. na kwotę 1.395,27 zł. Spółdzielnia nie informowała wcześniej pozwanej o istnieniu zaległości i nie wzywała jej do ich uiszczenia .

Sąd wskazał, że powódka oparła swoje roszczenie względem pozwanej na podstawie art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z dnia 15 grudnia 2000 r. Jako ewentualną podstawę wskazywała art. 405 kc. Na dowód zasadności roszczeń przedstawiła rozliczenia konta dotyczące lokalu nr (...) przy ul. (...) za okresy od dnia 01 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r., od dnia 01 stycznia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. oraz od dnia 01 stycznia 2013 r. do dnia 31 maja 2013 r. Pozwana kwestionowała zaś zasadność roszczenia wskazując na brak podstawy prawnej powódki do naliczania opłat za korzystanie z nieruchomości i podważała sposób rozliczenia konta dokonywany przez powódkę.

Sąd Rejonowy przytoczył treść art. 24 ¹ ust. 1 w/w ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i wskazał, że kwestią podstawową było rozstrzygnięcie co do legitymacji procesowej powódki. Pozwana w uzasadnieniu swego stanowiska wskazywała, że w okresie objętym żądaniem pozwu powódka nie pełniła roli zarządcy, bowiem właściciele lokali posiadający większość udziałów stosownie do treści art. 24 ¹ ust. 1 w/w ustawy zmienili zarządcę uchwałą z dnia 28 czerwca 2012 r. w trybie art. 18 ust. 2a ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. Uchwała została jednak zaprotokołowana przez notariusza dopiero w dniu 18 czerwca 2013 r. W ocenie Sądu przed tą datą nie wywierała ona zatem skutków prawnych, w szczególności względem powodowej Spółdzielni, która nadal wykonywała uprawnienia zarządcze dotyczące nieruchomości. Sąd przyjął zatem, że powódka miała w niniejszej sprawie legitymację procesową - uznał jednak, iż nie udowodniła swojego roszczenia ani co do zasady, ani co do wysokości.

Sąd podkreślił, że powódka wskazała, iż dochodzi należności za okres od dnia 01 stycznia 2013 r. do dnia 31 maja 2013 r. Z załączonych do pozwu rozliczeń wynikało zaś, że na dochodzoną kwotę składały się zaległości także za okresy dużo wcześniejsze. Strona powodowa nie przedstawiła ponadto Uchwał Rady Nadzorczej Spółdzielni w zakresie ustalenia wysokości zaliczek obciążających właścicieli lokali za części wspólne nieruchomości za cały okres, na który składała się należność dochodzona przez powódkę.

Ciężar udowodnienia, że należności na koncie lokatorskim pozwanej wskazane w rozliczeniach zostały naliczone prawidłowo i są należne, spoczywał na stronie powodowej (art. 6 kc). Powódka nie zgłosiła skutecznie żadnych wniosków dowodowych, które mogłyby wykazać, że wyliczenia przez nią dokonane były prawidłowe. W ocenie Sądu ustalenie powyższego wymagało wiadomości specjalnych z zakresu rachunkowości bądź księgowości, Sąd nie był jednak zobligowany do powoływania w/w dowodu z urzędu - tym bardziej, że obie strony postępowania reprezentowane były przez profesjonalnych pełnomocników.

Sąd wskazując na treść art. 207 § 6 kpc oraz art. 217 § 2 i 3 kpc oddalił wnioski dowodowe zgłoszone przez powódkę na rozprawie w dniu 15 grudnia 2014 r. oraz w piśmie złożonym dnia 20 stycznia 2015 r. - jako spóźnione. Wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego zgłoszony rok po złożeniu pozwu istotnie opóźniłby rozpoznanie niniejszej sprawy.

W ocenie Sądu przedstawione przez powódkę rozliczenia budziły wątpliwości tym bardziej, że saldo konta lokatorskiego na 31 grudnia 2011 r. nie pokrywało się z bilansem otwarcia kolejnego roku obrotowego 2012 r., w bilansie z 2011 r. nie zostały uwidocznione koszty za miesiące I – III. Z przedstawionych przez stronę powodową potwierdzeń wpłat wynikało, że pozwana dokonywała systematycznych wpłat na konto Spółdzielni. Dodatkowo z zeznań pozwanej, którym Sąd dał wiarę wynikało, że nie była ona informowana o istnieniu jakiegokolwiek zadłużenia względem Spółdzielni.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc.

W złożonej apelacji powódka zaskarżyła wyrok w całości, wnosząc o jego zmianę i zasądzenie od pozwanej na jej rzecz należności zgodnie z żądaniem pozwu, obciążenie pozwanej kosztami postępowania apelacyjnego, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Zarzuciła obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 405 kc poprzez jego niezastosowanie w stanie faktycznym sprawy i w konsekwencji nieprzyjęcie, że w przypadku, gdy w niniejszej sprawie powódka nie mogła dochodzić roszczeń z ustawy o własności lokali od 18 czerwca 2013 r., to roszczenie może być dochodzone na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, gdyż powódka dostarczyła pozwanej świadczeń związanych z zarządem nieruchomością, za które pozwana nie płaciła, natomiast Sąd nie jest związany podstawą prawną roszczenia wskazaną przez stronę powodową; obrazę przepisów postępowania, tj. art. 232 kpc mającą wpływ na wynik sprawy poprzez uznanie, że powódka nie wywiązała się z obowiązku przedstawiania dowodów potwierdzających dochodzone roszczenie, w sytuacji gdy do pozwu zostało dołączone rozliczenie konta pozwanej sporządzone przez księgową zajmującą się rozliczeniem powodowej Spółdzielni, w którym zostały wskazane należności comiesięczne pozwanej z określeniem, jaki jest tytuł należności oraz wpłaty dokonywane przez pozwaną, a także zostały przedstawione zawiadomienia o opłatach, które były odbierane przez pozwaną, w których była wskazana podstawa naliczenia tych opłat, które to dokumenty stanowią udokumentowanie dochodzonego roszczenia; obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 232 kpc mającą wpływ na wynik sprawy poprzez niedopuszczenie przez Sąd z urzędu dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości na okoliczność wysokości zadłużenia pozwanej na rzecz powódki, w sytuacji gdy Sąd uznaje roszczenie za zasadne, a jedynie ma wątpliwości co do kwoty, natomiast procedura cywilna daje Sądowi możliwość dopuszczenia dowodu niewskazanego przez stronę.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu, jako pozbawiona uzasadnionych podstaw prawnych.

Sąd Okręgowy podziela w całości ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz dokonaną przez ten Sąd ich prawną ocenę – i przyjmuje je za własne.

Wbrew zarzutom skarżącej Sąd Rejonowy nie naruszył prawa procesowego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i wszechstronnie rozważył zebrany w sprawie materiał dowodowy.

Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie doszło do naruszenia art. 232 kpc. Wbrew twierdzeniom skarżącej załączone do pozwu rozliczenie konta pozwanej, sporządzone przez księgową zajmującą się rozliczeniem powodowej Spółdzielni, nie stanowią udokumentowania dochodzonego roszczenia.

W pozwie (złożonym w dniu 04 grudnia 2013 r.) wskazano, że na zadłużenie pozwanej składają opłaty m. in. za eksploatację i media, remont mieszkania i piwnicy, remont kotłowni, fundusz remontowy. Są to zatem wydatki związane z lokalem należącym do pozwanej, jak i koszty utrzymania nieruchomości wspólnej przypadające na lokal.

Jak zaś wskazała sama powódka w piśmie z dnia 15 grudnia 2014 r. podstawę naliczania należności od właścicieli lokali mieszkalnych stanowią uchwały Rady Nadzorczej Spółdzielni, w których ustalano m. in. stawki na fundusz remontowy oraz zaliczki na koszty eksploatacji i media.

Powódka przedłożyła jednak Uchwały Rady Nadzorczej Spółdzielni dopiero podczas rozprawy, która odbyła się w dniu 15 grudnia 2014 r. W złożonym wówczas piśmie zastrzegła także możliwość złożenia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości na okoliczność ustalenia, czy istnieje należność pozwanej wobec powódki dochodzona w niniejszej sprawie (k. 89). Wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości powódka złożyła jednak faktycznie dopiero w piśmie z dnia 19 stycznia 2015 r.

Sąd Rejonowy trafnie zatem oddalił w/w wnioski dowodowe jako spóźnione. Nie ulega wątpliwości, że wnioski te mogły (i powinny) być złożone wcześniej, a dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na zaawansowanym już etapie postępowania spowodowałoby zwłokę w rozpoznaniu sprawy.

Jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy to na powódce, będącej stroną inicjującą postępowanie w sprawie, zgodnie z treścią art. 6 kc ciążył obowiązek udowodnienia faktów, z których wywodziła skutki prawne, a więc udowodnienia roszczenia co do zasady i wysokości.

Zawarte w treści art. 232 kpc sformułowanie o możliwości dopuszczenia dowodu niewskazanego przez stronę nie może być interpretowane jako złagodzenie wynikającego z art. 6 kc w zw. z art. 232 kpc obowiązku dowodzenia przez stronę faktów, z których wywodzi skutki prawne.

Konsekwencją regulacji ujętych w art. 6 kc i art. 232 kpc jest zatem nie tylko obowiązek popierania wysuwanych twierdzeń stosownymi dowodami, ale przede wszystkim ryzyko niekorzystnego rozstrzygnięcia dla strony, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń. Sąd nie ma zaś obowiązku zarządzania dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie. Nie miał tym samym również obowiązku dopuszczać z urzędu dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości - tym bardziej, że powódka – reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika – miała świadomość potrzeby złożenia takiego wniosku, o czym świadczy chociażby „zastrzeżenie” zgłoszone w piśmie z dnia 15 grudnia 2014 r.

Na uwzględnienie nie zasługuje także zarzut naruszenia art. 405 kc. Wprawdzie Sąd Rejonowy nie odniósł się w uzasadnieniu do alternatywnego żądania zasądzenia roszczenia na podstawie tego przepisu, pozostaje to jednak bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie.

Dla powstania roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia muszą być spełnione przesłanki, tj.: wzbogacenie o charakterze majątkowym kosztem zubożonego, związek między zubożeniem a wzbogaceniem, a także bezpodstawność wzbogacenia. Na uwzględnienie nie zasługuje twierdzenie skarżącej, że wobec niezapłacenia dochodzonych należności pozwana pozostaje bezpodstawnie wzbogacona. Nie przedstawiono bowiem dowodów wskazujących na zasadność ich dochodzenia, tym samym brak było możliwości wykazania wzbogacenia pozwanej kosztem jednoczesnego pogorszenia sytuacji majątkowej skarżącej. Powódka nie sprostała ciężarowi dowodu także w tym zakresie, dlatego też zarzut ten należało uznać za niezasadny.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy na mocy art. 385 kpc postanowił jak w pkt 1 sentencji. Orzeczenie o kosztach postępowania zapadło zaś na mocy art. 98 § 1 i § 3 kpc i § 6 pkt 2 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 490) – pkt 2 sentencji.

Anna Wrembel-Woźniak Małgorzata Truskolaska-Żuczek Mariusz Jabłoński