Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2013 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku

V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Rosłoń

Protokolant: Irena Prochowicz

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2013 roku w Białymstoku

na rozprawie

sprawy A. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

na skutek odwołania A. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia 20 marca 2013 roku

Nr (...)

Oddala odwołanie.

sygn. akt V U 695/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20.03.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania A. G. prawa do emerytury pomostowej z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa, przewidzianych w treści art. 4 oraz 49 ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656 ze zm.). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 tej ustawy ponieważ nie udowodnił on okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat a jedynie udowodnił okres 7 lat 7 miesięcy i 3 dni pracy i po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Jako podstawę odmowy prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 tej ustawy, organ rentowy wskazał nieprzedłożenie przez wnioskodawcę zaświadczenia wystawionego przez płatnika składek potwierdzającego wykonywanie prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 1.01.2009 r. w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy.

Wnioskodawca A. G. złożył odwołanie od tej decyzji. Wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury pomostowej od dnia złożenia wniosku.
W odwołaniu wskazał, że od 9.11.1992 r. do 31.07.2001 r. był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...), w której wykonywał pracę w szczególnych warunkach wyłącznie na stanowisku kierowcy. Podkreślił, że rozpoczynając pracę w tym zakładzie pracy był jedynym zawodowym kierowcą posiadającym wszystkie uprawnienia, łącznie z przewozem materiałów niebezpiecznych i takie materiały przewoził. Następnie, po powstaniu hurtowni alkoholi otrzymał angaż magazyniera-kierowcy, a następnie kierowcy-zaopatrzeniowca, co jedynie pozwoliło przełożonym nałożyć na niego odpowiedzialność materialną za przewożone towary, w tym również alkohol a faktycznie zakres jego obowiązków nie uległ zmianie– nadal był wyłącznie kierowcą.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. Powołał się
na argumentację taką jak w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo wskazał, że jako pracy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie uznał okresu zatrudnienia
od 9.11.1992 r. do 31.12.1998 r. w Spółdzielni Pracy (...) ponieważ w świadectwie pracy zakład pracy wskazał stanowiska w formie łącznej, kierowcy-zaopatrzeniowca oraz magazyniera-kierowcy, co wyklucza spełnienie wymogu wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze czasu przewidzianym dla danego stanowiska.

Ponadto stwierdził, że wnioskodawca nie przedłożył stosownie do treści art. 51 ustawy o emeryturach pomostowych zaświadczenia wystawionego przez płatnika składek o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, za okres przypadający przed dniem 1.01.2009 r.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje.

Ustawa z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656
ze zm.) w rozdziale 2 określa warunki nabywania i utraty prawa do emerytury pomostowej
i rekompensaty.

Przepis art. 4 tej ustawy stanowi, że pracownikowi przysługuje prawo do emerytury pomostowej z uwzględnieniem art. 5-12, jeśli spełnia łącznie następujące warunki;

1. urodził się po dniu 31.12.1948 r.,

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący
co najmniej 15 lat,

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn,

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat
dla mężczyzn.

5. przed dniem 1.01.1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace
w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS,

6. po dniu 31.12.2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3,

7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Ustawa ta dopuściła odstępstwa od przesłanki wymienionej w art. 4 pkt 6, wskazując
w art. 49, że prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1. po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.3 ust.1 i 3;

2. spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 oraz art. 5-12,

3. w dniu wejścia w życie ustawy a więc w dniu 1.01.2009 r. miała wymagany w przepisach,
o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Powyższe przesłanki muszą być spełnione łącznie, co oznacza, że brak którejkolwiek
z nich nie daje podstaw do skutecznego domagania się przyznania prawa do emerytury pomostowej.

Wnioskodawca A. G. urodzony (...) ma ukończone 60 lat. Pozostawał w zatrudnieniu do 31.08.2011 r., następnie pobierał zasiłek przedemerytalny. Ma okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 41 lat 6 miesięcy i 19 dni (k.8 akt ZUS). Po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a wobec tego należy do tej grupy osób, która prawo do emerytury pomostowej wywodzi z treści wskazanego wyżej przepisu art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych.

Organ rentowy uznał mu okres 7 lat 7 miesięcy i 3 dni pracy w szczególnych warunkach.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle art. 4 i 49 ustawy o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie się określonym stażem pracy
w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze (w rozumieniu tej ustawy lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych, a więc po 1.01.2009 r.

W przypadku gdy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, nie kontynuuje pracy
w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu obowiązujących przepisów tj. art. 3 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Jeżeli zatem dotychczasowy okres pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie może być tak zakwalifikowany, to brak jest podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.03.2012 r. sygn. II UK 164/11).

W związku z powyższym rozstrzygnąć należało czy okres pracy wnioskodawcy
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie uznany przez organ rentowy,
jest okresem pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Definicję prac w szczególnych warunkach zawiera art. 3 ust. 1 zaś prac o szczególnym charakterze art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Wykaz prac w szczególnych warunkach stanowi załącznik Nr 1, natomiast wykaz prac o szczególnym charakterze stanowi załącznik Nr 2 do tej ustawy. Wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 2 jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, co oznacza, że cech pracy "o szczególnym charakterze" lub
"w szczególnych warunkach" nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania
i ich jakość mogła obniżyć się z wiekiem.

Sporny okres dotyczy zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Pracy (...)
w B. od 9.11.1992 r. do 31 lipca 2001 r. Ze świadectwa pracy w warunkach szczególnych wynika, że A. G. w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony – wymienioną w wykazie A, dziale VIII poz. 2 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Uchwały nr 16 (...) Związku Spółdzielni (...) z dnia 27.06.1983 r. w sprawie wykonywania prac w szczególnych warunkach w zakładach spółdzielni mleczarskiej w zw. z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego i wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) - k. 12 akt ZUS dotyczących wniosku o emeryturę.

Analizując powyższe świadectwo pracy w kontekście przepisów art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, należy stwierdzić, że praca kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony nie jest wymieniona w załącznikach do tej ustawy. Jednakże świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 kpc, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo pracy traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 kpc, który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli, zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 maja 2004 r., III UK 31/04).

Wnioskodawca spełniałby zatem wymogi ustawy o emeryturach pomostowych, gdyby udowodnił, że we wskazanym w świadectwie pracy okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy pojazdu przewożącego towary niebezpieczne wymagające oznakowania pojazdu tablicą ostrzegawczą barwy pomarańczowej, zgodnie z przepisami Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w G. dnia 30 września 1957 r. zgodnie z załącznikiem nr 2 do tej ustawy zawierającym wykaz prac o szczególnym charakterze pod poz. 10.

Za przewóz drogowy towarów niebezpiecznych uważa się każde przemieszczenie towarów niebezpiecznych pojazdem po drodze publicznej lub po innych drogach ogólnodostępnych, z uwzględnieniem postojów wymaganych podczas tego przewozu oraz czynności związanych z tym przewozem. Z kolei towarem niebezpiecznym jest materiał lub przedmiot, który zgodnie z (...) (umową europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, sporządzoną w G. dnia 30 września 1957 r.) nie jest dopuszczony do przewozu drogowego albo jest dopuszczony do takiego przewozu na warunkach określonych w tych przepisach. Natomiast za osobę wykonującą czynności związane z przewozem towarów niebezpiecznych rozumie się osobę fizyczną zatrudnioną przez uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych albo wykonującą czynności na jego rzecz. Zasady prowadzenia działalności w zakresie krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego, koleją i żeglugą śródlądową towarów niebezpiecznych oraz organy i jednostki realizujące zadania związane z tym przewozem określa ustawa z dnia 19.08.2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 227, poz. 1367 ze zm.).

Wnioskodawca zarówno w odwołaniu jak i na pierwszej rozprawie wyjaśnił, że przez cały okres zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) w B. pracował jako kierowca (...), (który został przystosowany do przewozu materiałów niebezpiecznych) o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony, przewożąc m.in. argon, tlen, kwasy żrące, tj. materiały niebezpieczne. Podczas transportu w/w substancji samochód był odpowiednio oznakowany pomarańczową tablicą. Wyjaśnił, że Spółdzielnia Pracy (...) była zakładem przemysłu mleczarskiego, który zajmował się produkcją rurociągów z blachy kwasoodpornej, do spawania której używany był argon. Wnioskodawca jako jedyny kierowca jeździł po argon do Huty (...) a po blachy kwasoodporne do G. (k. 10). Wcześniej, pracując w (...) M. również wykonywał pracę kierowcy przewożącego materiały niebezpieczne. Przedstawił wszelkie wymagane uprawnienia do przewozu materiałów niebezpiecznych – zaświadczenie (...) oraz świadectwo kwalifikacji (k. 27-28).

Powyższe okoliczności potwierdzają zeznania świadków – T. D., J. J. oraz E. K., którzy pracowali razem z wnioskodawcą (k.29-30). Świadkowie zgodnie stwierdzili, że odwołujący przez cały okres zatrudnienia pracował wyłącznie jako kierowca, przewożąc materiały niebezpieczne. E. K., która
w A. pracowała jako kierownik działu pracowniczo- organizacyjnego i której podlegały między innymi kadry zeznała, że praca kierowcy była jedyną pracą, którą wykonywał wnioskodawca. Wiedziała o tym również dlatego, że w związku z wyjazdami były mu wystawiane delegacje. Połączenie stanowiska kierowcy z magazynierem wynikało z faktu nałożenia na A. G. odpowiedzialności materialnej za przewożone substancje i materiały. Natomiast nie wykonywał on czynności magazyniera. Magazynierami byli w tym czasie J. J. mi S. R..

T. D., który pracował z wnioskodawcą najpierw w (...) M. a później w A. zeznał, że wnioskodawca był jedynym kierowcą w A., który przewoził materiały niebezpieczne. Mimo nazwy stanowiska magazynier – kierowca, wnioskodawca nie wykonywał innych czynności niż związane ze stanowiskiem kierowcy. Zeznał, że w czasie gdy w A. funkcjonowała hurtownia piwa to wnioskodawca woził również piwo. Niemniej jednak praca kierowcy była jego jedyną pracą.

Podobnie J. J., który był magazynierem w A. od 1990 r. do 2003 lub 2004 r. zeznał, że pracował jako magazynier najpierw z drugim magazynierem M. Ż. a później ze S. R.. Wnioskodawca nigdy w magazynie nie pracował. Przywoził materiały do magazynu ale jako kierowca przewożący argon, stal i inne materiały do produkcji zbiorników i armatury mleczarskiej, bowiem tym zajmowała się Spółdzielnia Pracy (...).

W oparciu o zasadę bezpośredniości Sąd nie miał wątpliwości, że zeznania tych świadków były prawdziwe, a w związku z tym świadczona przez wnioskodawcę praca była wykonywana jedynie na stanowisku kierowcy. Zatem wpis w świadectwie pracy nie jest zgodny z rzeczywistymi obowiązkami, które wykonywał wnioskodawca.

Niemniej jednak, istotne było ustalenie czy wnioskodawca w trakcie zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...) wykonywał swoje obowiązki stale i w pełnym wymiarze czasu przewidzianym dla danego stanowiska, tj. kierowcy pojazdu przewożącego towary niebezpieczne. Zarówno świadkowie jak i sam wnioskodawca wskazywali bowiem, że w okresie kiedy w A. funkcjonowała hurtownia piwa, wnioskodawca woził również piwo
i inne alkohole, które to towary nie mieszczą się w definicji towarów niebezpiecznych.

Z pisma (...) sp. z o.o. wynika, że hurtownia i magazyn piwa funkcjonowały
w okresie od 1.08.1992 do 1.05.1995 r. (k. 34).

Świadek Z. Z., który był zatrudniony w Spółdzielni Pracy (...) na stanowisku kierownika działu handlowego i któremu podlegał również transport zeznał,
że z tej racji miał bezpośrednią styczność z wnioskodawcą. Wnioskodawca woził głównie gazy techniczne potrzebne w zakładzie do spawania, blachę kwasoodporną i stal. Natomiast
w okresie kiedy na terenie zakładu istniała hurtowni piwa, woził również napoje alkoholowe, przez cały okres funkcjonowania tej hurtowni – w zależności od sprzedaży (k.39).

Okoliczności te potwierdził świadek B. B. – kierownik hurtowni piwa funkcjonującej w okresie 1992-1995 r., wskazując, że w trakcie działalności hurtowni wnioskodawca w ramach swoich obowiązków oprócz przewożenia towarów niebezpiecznych przewoził również piwo i wino. Świadek ten zeznał, że w sezonie od czerwca do września, wnioskodawca jeździł po alkohol bardzo często, nawet po parę razy w tygodniu. Uczestniczył również w załadunku i rozładunku alkoholu (k. 40).

Również wnioskodawca przesłuchany w charakterze strony zeznał, że w czasie gdy
w A. funkcjonowała hurtownia piwa to przez cały ten czas w ramach potrzeb jeździł po piwo. Jeździł po nie do Ż., L., O., czasami łącząc dostawy (np. z przodu wiózł piwo, a z tyłu samochodu butle z argonem). Jeżeli w hurtowni była wystarczająca ilość piwa, jeździł po materiały niebezpieczne. Zeznał, że nigdy nie wykonywał czynności magazyniera bądź zaopatrzeniowca (k. 40).

Zeznania te nie pozwalają na uznanie, że wykonywana przez wnioskodawcę praca kierowcy pojazdu przewożącego towary niebezpieczne w okresie istnienia hurtowni piwa, była pracą wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu przewidzianym dla danego stanowiska, w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

Wobec powyższego brak było podstaw prawnych do uznania okresu od 9.11.1992 r. do 1.05.1995 r., kiedy na terenie A. istniała hurtownia piwa, jako okresu pracy
o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że w ocenie Sądu w okresie od 2.05.1995 r. do końca zatrudnienia w A., tj. do 31.07.2001 r. wnioskodawca wykonywał pracę kierowcy pojazdu przewożącego towary niebezpieczne wymagające oznakowania pojazdu tablicą ostrzegawczą barwy pomarańczowej, zgodnie z przepisami Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), wyszczególnioną w załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych w wykazie prac
o szczególnym charakterze pod poz. 10 stale i w pełnym wymiarze czasu.

Podsumowując, wskazać należy, że wnioskodawca nie spełnił warunku z przepisu art. 49 pkt 2 i 3 w zw. z art. 4 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych, a mianowicie nie posiada co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Uznanie przez Sąd okresu od 2.05.1995 r. do 31.07.2001 r. – a więc 6 lat 2 miesiący i 29 dni -za okres pracy o szczególnym charakterze, łącznie z wcześniejszym bezspornym okresem pracy o szczególnym charakterze w Spółdzielni Pracy (...)-M. z siedzibą w B. (zgodnie z niekwestionowanym przez organ rentowy świadectwem pracy w szczególnych warunkach) wynoszącym 7 lat 7 miesięcy i 3 dni daje łączny okres wynoszący 13 lat 10 miesięcy i 2 dni.

Z tego względu Sąd uznał, że nie ma podstaw do uwzględnienia odwołania i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc orzekł jak w wyroku.