Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19.11. 2015 r. Sąd Rejonowy w Zakopanem nakazał pozwanej spółce (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. aby w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku usunęła z nieruchomości położonej w B., oznaczonej jako działki ewidencyjne nr (...) - objętej Kw (...), a stanowiącej własność powoda podziemny kabel energetyczny średniego napięcia 15000 V i zakazał pozwanej naruszania powoda w wykonywaniu prawa własności tych wyżej działek. W pozostałej części postępowanie umorzył z uwagi na cofnięcie pozwu i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.141,70 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd ustalił, że decyzją administracyjną nr (...) z dnia 28.11.2008 r. Starosta (...) zatwierdził projekt budowlany i udzielił pozwolenia na budowę dla (...) Sp. z o.o. w B. ujęcia wody na rzece (...) wraz
z pompownią i rurociągiem przesyłającym wodę do naśnieżania oraz infrastrukturą towarzyszącą, obejmującą sieci i instalacje wewnętrzne, a także inne niezbędne urządzenia budowlane. Decyzja ta dotyczyła m.in. działki powoda nr ewid. (...). Zgodnie z projektem budowlanym sieć wodociągowa po działce powoda przebiegać miała skrajem działki ewid. nr (...). Starając się o zezwolenie budowlane inwestor dysponował zgodą właściciela przedmiotowych działek S. B. w zakresie położenia rur wodociągu służącego do naśnieżania dotyczącą wyłącznie działki ewid. nr (...). Tymczasem strona pozwana przeprowadziła wodociąg w innym miejscu, obejmując również należące do powoda działki ewid. nr (...) i (...) , a wraz z siecią wodociągową przeprowadziła po działkach powoda nr ewid. (...), (...) i (...) podziemny kabel energetyczny średniego napięcia o mocy 15.000 V.

Prace budowlane wykonywane były w okresie od 12.01.2009 r. do 28.09. 2010 r., kiedy właścicielem przedmiotowych działek był już powód M. B.. Pozwana Spółka nie wystąpiła do powoda o wyrażenie zgody na wykonanie sieci energetycznej. Przy pracach dotyczących projektowania i wykonania w/w sieci nie był obecny powód ani jego ojciec S. B.. W 2010 r. powód rozpoczął staranie o uzyskanie pozwolenia na budowę domu jednorodzinnego na przedmiotowych działkach. Wówczas okazało się, że wodociąg biegnie w innym miejscu, jak również, że po działkach powoda przebiega podziemny kabel energetyczny średniego napięcia o mocy 15.000 V w miejscu planowanego wjazdu na posesję, wobec czego został on zobowiązany do założenia na kabel rury osłonowej. Powód podjął próbę porozumienia się z pozwaną Spółką, jednak nie przyniosła ona rezultatu, wówczas wezwał ją do usunięcia podziemnego kabla energetycznego. Ponadto wszczął postępowanie administracyjne zmierzające do zbadania zgodności wykonanych prac z uzyskanym zezwoleniem budowlanym. W przedmiocie pozostałych mediów strony pozwanej przebiegających po działkach objętych pozwem powód ograniczył swoje żądanie w trakcie postępowania przed sądem.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła pozwana spółka. Zaskarżając wyrok w pkt. I i III zarzuciła naruszenie przepisów art. 207§ 6 k.p.c. poprzez bezzasadne przeprowadzenie dowodów, których zgłoszenie nastąpiło po terminie ustalonym przez Sąd. Ponadto naruszenie przepisów art. 233 § 1 i 328 § 2 k.p.c. z uwagi na dokonanie ustaleń w oparciu o sprekludowane dowody, a także z uwagi na dowodowym sprzeczność poczynionych ustaleń z zebranym w sprawie materiałem i pominięcie dowodu z przesłuchania strony pozwanej. Dalej wskazano na naruszenie przepisu art. 5 w związku z art. 222 k.c. poprzez bezzasadne uwzględnienie powództwa pomimo braku należytego wykazania faktu zakresu i skutków naruszenia prawa własności powoda oraz braku zbadania skutków uwzględnienia roszczenia. Na koniec zarzucono naruszenie przepisów art. 98 i 102 k.p.c. poprzez ich zastosowanie, a pominięcie przepisu art. 203 § 2 k.p.c., chociaż przy ograniczeniu żądania pozwana złożyła stosowny wniosek o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania w zakresie cofnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona.

W ocenie Sądu Okręgowego wskazane w apelacji uchybienia dotyczące przeprowadzenia dowodów zgłoszonych po zakreślonym terminie, jak i nieprawidłowych ustaleń dotyczących stanu faktycznego nie zachodzą. W pierwszej kolejności zauważyć należy, że wzywając strony do zgłoszenia wszystkich dowodów w sprawie w terminie zakreślonym zgodnie z zarządzeniem z dnia 21.01.2014r. Sąd Rejonowy zastrzegł pewne wyjątki dające możliwość przeprowadzenia dowodów zgłoszonych po terminie. Wynikają one najpierw z pkt. II zarządzenia, a dotyczą wykazania braku winy w opóźnieniu zgłoszenia dowodów lub brak wpływu tak zgłoszonych dowodów na zwłokę w rozpoznaniu sprawy, a także wystąpienie innych wyjątkowych okoliczności. Przyjmując możliwość zaistnienia takich wyjątków, Sąd dodatkowo w pkt. VI zarządzenia pouczył o możliwości przytaczania okoliczności i powoływania dowodów do zamknięcia rozprawy z tym, że zastrzegł dodatkowo możliwość pominięcia dowodów zgłaszanych dla zwłoki lub dotyczących już wyjaśnionych okoliczności. Przeprowadzenie dowodów zgłoszonych przez powoda w zakresie kwestionowanym w apelacji, co w szczególności odnosi się do dowodu z opinii biegłego geodety, zdaniem Sądu II instancji mieści się w zakresie wyjątków objętych zarządzeniem z dnia 21.01.2014 r. Jest tak dlatego, że okoliczności dotyczące kwestii zgodności przebiegu sieci energetycznej w stosunku do uzyskanego zezwolenia wymagała uściślenia i uporządkowania, a więc zachodziły wyjątkowe okoliczności objęte zastrzeżeniem Sądu.

Oceniając ustalenia wynikające z zebranego w sprawie materiału dowodowego zauważyć należy, iż dla rozstrzygnięcia sprawy w zakresie pozostawionym sądowi do rozpoznania znaczenie mają dwie okoliczności. Pierwsza dotyczy tego czy strona pozwana dysponowała zgodą właściciela na wykonanie położenia kabla energetycznego, a druga czy jego położenie nastąpiło zgodnie z decyzją budowlaną.

Co do pierwszej kwestii wskazać należy, że oświadczenie poprzedniego właściciela nieruchomości S. B. z daty 09.03.2007 r. nie obejmuje zgody na położenie kabla energetycznego, a jedynie na wykonanie położenia rur instalacji wodnej. Niewątpliwie oświadczenie zostało przygotowane przez stronę pozwaną, co potwierdza jego forma, dlatego można było uzyskać zgodę na wszystkie konieczne prace, jakie były związane z nieruchomością powoda. Strona pozwana nie kwestionowała okoliczności wskazywanych przez powoda w tym zakresie, ani nie przedstawiła innej dodatkowej zgody właściciela.

Druga okoliczność istotna dla sprawy dotyczy zgodności wykonania prac z uzyskanym zezwoleniem budowlanym. W tym zakresie Sąd istotnie odwoływał się do opinii biegłego geodety, dla stwierdzenia planowanego miejsca położenia kabla i jego rzeczywistego przebiegu, jednak nie jest to jedyny dowód na rozbieżność pomiędzy projektem, a wykonaniem położenia kabla. Z przedłożonej przez samą pozwaną spółkę kopii decyzji (...) Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 11.10.2013 r. (k 55-59) wynika, iż rozbieżność taka została stwierdzona przez kontrolujących sprawę inspektorów nadzoru budowlanego z Z.. W treści uzasadnienia na stronie nr 3 wskazano bowiem, że po porównaniu inwentaryzacji geodezyjnej z zatwierdzonym projektem zauważono zmianę lokalizacji przebiegu kabla energetycznego.

W tym stanie rzeczy jako całkowicie chybiony należy uznać zarzut dotyczący zarówno spóźnienia zgłoszenia dowodu, jak i nieprawidłowości ustaleń w tym zakresie.

Uchybieniem Sądu było nie przeprowadzenie dowodu z zeznań przedstawiciela strony pozwanej, niemniej jednak apelujący w żaden sposób nie wykazał, że miało ono wpływ na wydane rozstrzygnięcie. Zdaniem Sądu Okręgowego brak jest podstaw do przyjęcia istnienia takiego wpływu, albowiem ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy odpowiadają przeprowadzonym dowodom i są z nimi zgodne. Tak więc przyjąć należy, iż Sąd Rejonowy poczynił trafne ustalenia, które Sąd Okręgowy przyjmuje za własne.

Odnosząc się do kwestii możliwości zastosowania przepisu art. 5 k.c. w niniejszym przypadku, zdaniem Sądu Okręgowego brak jest podstaw do uwzględnienia tego zarzutu. Przede wszystkim zauważenia wymaga, iż zgodnie z utrwalonymi poglądami doktryny i orzecznictwa, na zasady współżycia społecznego może się powoływać wyłącznie ten, kto zasad tych sam nie narusza. Postawa strony pozwanej względem powoda nie daje podstaw do przyjęcia, iż spółka zachowywała zasady współżycia względem właścicieli nieruchomości. Najpierw, pomimo tego, że linia energetyczna była objęta planem realizacji inwestycji, przy uzyskiwaniu wymaganych zgód pominięto istotne dla właściciela informacje, które następnie miały wpływ na możliwość i zakres dysponowania przez niego nieruchomością. Pozwana bowiem starała się o uzyskanie zezwolenia organów administracji budowlanej w tym zakresie właściciela, ale nie zwróciła się w tym przedmiocie w sposób jasny do właściciela o zgodę. Dalej w sposób celowy właściciel nieruchomości był zwodzony możliwością ugodowego załatwienia sprawy, na czym mu zależało, a jak widać po prezentowanym w trakcie sprawy stanowisku pozwanej spółki brak było po jej stronie woli wykonania prac związanych z zabezpieczeniem położonego kabla energetycznego trak, aby nie stanowił on problemu dla właściciela i to mimo tego, że prace związane z wykonaniem linii średniego napięcia zostały wykonane bez zgody właściciela i w sposób niezgodny z zezwoleniem budowlanym.

Na koniec wskazać trzeba, iż w takiej sytuacji to spółka w pierwszej kolejności powinna ocenić ryzyko i koszty związane z uzyskaniem przez powoda ochrony przysługującego mu prawa, czego jak widać nie uczyniła. Z tych względów stawiany Sądowi Rejonowemu zarzut braku oszacowania wszelkich konsekwencji związanych z uwzględnieniem żądania powoda, jest w ocenie Sądu Okręgowego całkowicie chybiony. Powód domagał się ochrony najważniejszego i najmocniejszego prawa rzeczowego, jakim jest podlegające ochronie konstytucyjnej prawo własności. Wszystko to sprawia, iż oddalenie powództwa z uwagi na zastosowanie przepisu art. 5 k.c. należy uznać za niedopuszczalne.

Odnosząc się do kosztów postępowania w pierwszej kolejności zauważyć należy, iż strona pozwana została obciążona jedynie kosztem opinii geodezyjnej w sprawie. Wydatki na opinię wynosiły właśnie 3141,70 zł i zostały w toku postępowania poniesione przez powoda. W zakresie tych wydatków niewątpliwie koszt postępowania winna ponieść pozwana, albowiem ten dowód przyczynił się do uzyskania przez powoda korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, chociaż jak wskazano nie był dowodem jedynym , który pozwalał na uwzględnienie żądania pozwu. Pozwana żadnymi innymi kosztami obciążona nie została, a zmiana w tym zakresie przez Sąd Okręgowy byłaby niezgodna z kierunkiem zaskarżenia, dlatego też nie została orzeczona.

W ocenie Sądu Okręgowego również obciążenie powoda kosztami na rzecz pozwanego nie było uzasadnione. Wbrew temu co podnosi apelujący przepis art. 203 § 2 k.p.c. nie rodzi po stronie Sądu obowiązku automatycznego ich zasądzenia. Wszelkie koszty postępowania są zwracane wyłącznie na żądanie strony uprawnionej do uzyskania zwrotu. Podobna regulacja jest także w treści przepisu art. 98 § 1 k.p.c. Z tej przyczyny w orzecznictwie przyjmowana jest możliwość stosowania przepisu art. 102 k.p.c. również w przypadku cofnięcia żądania pozwu lub jego ograniczenia. W razie oddalenia powództwa również bowiem istnieje możliwość odstąpienia od podstawowej reguły rządzącej rozdziałem kosztów w procesie. Skoro nawet w wypadku ostatecznej przegranej sprawy strona przegrywająca może zostać uwolniona od konieczności ponoszenia kosztów postępowania, to również możliwość taka istnieć musi w sytuacji kiedy w trakcie postępowania ograniczy lub cofnie swoje żądanie. Sytuacja procesowa strony przegrywającej jest bowiem taka sama jak i strony cofającej żądanie. Podobne stanowisko zostało wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Łodzi w postanowieniu z dnia 22.08.1997 r. I Acz 323/97 (Lex). Przepis art. 102 k.p.c. nie konkretyzuje pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację sądowi, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, w zakresie oceny, czy taki wypadek rzeczywiście zachodzi. Pozostawienie tejże oceny sądowi orzekającemu odwołuje się do jego bezstronności, doświadczenia i poczucia sprawiedliwości. Jest to uprawnienie dyskrecjonalne, a rozstrzygnięcie o kosztach zgodnie z art. 102 k.p.c. nie wymaga wniosku strony przegrywającej. Mając na względzie wskazane okoliczności na gruncie niniejszej sprawy wymaga zauważenie, że Sąd Rejonowy w treści uzasadnienia wskazał okoliczności, które jego zdaniem uzasadniały zastosowanie tego przepisu. Sąd Okręgowy podziela stanowisko co do tego, że stanowią one wystarczające uzasadnienie dla nieobciążania powoda kosztami postępowania na rzecz strony pozwanej, co do cofniętej w toku postępowania części żądania.

Z uwagi na wszystkie podniesione okoliczności apelacja pozwanej spółki podlegała oddaleniu o czym orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c.

(...)