Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący – Sędzia : SSO Włodzimierz Jasiński

Sędziowie: SSO Marek Paczkowski ; SSO Marek Lewandowski

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

w dniu 27 kwietnia 2016 roku

sprawy z wniosku J. S. ,P. S. i A. G.

przy udziale (...) Banku (...) S.A. w G.

o wpis w dziale IV księgi wieczystej Kw (...) hipoteki umownej oraz wpisu numeru hipoteki w rejestrze zabezpieczenia hipotecznych listów zastawnych

na skutek apelacji uczestniczki

od postanowień Sądu Rejonowego w Brodnicy

z dnia 2 marca 2016 roku

sygn. akt Dz.kw TO1B/00000457/16

postanawia :

1/ zmienić częściowo zaskarżone postanowienie w punkcie 1 ( pierwszym) i wpisać w dziale IV księgi wieczystej Kw (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Brodnicy dla nieruchomości położonej w B. przy ul. (...) hipotekę umowną na rzecz (...) Banku (...) S.A. w G. do kwoty 554.080.00 zł ( pięćset pięćdziesiąt cztery tysiące osiemdziesiąt złotych) jako zabezpieczenie należności głównej , odsetek , prowizji i opłat , przyszłych kosztów sądowych lub egzekucyjnych i powstałych świadczeń ubocznych wynikających z umowy kredytowej nr (...) z dnia 19 stycznia 2016 roku.

2/ ustalić ,że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie w postepowaniu odwoławczym.

/ SSO Marek Paczkowski/ / SSO Włodzimierz Jasiński/ / SSO Marek Lewandowski/

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Brodnicy oddalił wniosek o wpis w dziale IV kw (...) hipoteki umownej do kwoty 554.080,00 zł na rzecz (...) Banku (...) S.A. w G. oraz informację o wpisie numeru tej hipoteki w rejestrze zabezpieczenia hipotecznych listów zastawnych.

Sąd Rejonowy w Brodnicy wydając powyższe orzeczenie ustalił , iż w dziale II księgi wieczystej (...) w której miał nastąpić żądany wpis - wpisani są w udziałach jako współwłaściciele wnioskodawcy : A. G. w ½ części , J. S. i P. S. na zasadzie współwłasności ustawowej małżeńskiej w 1/3 części oraz J. S. w 1/6 części. Ponadto Sąd pierwszej instancji ustalił , iż w dziele IV tejże księgi wieczystej wpisane są hipoteki : hipoteka umowna zwykła w kwocie 41.742,42 CHF na rzecz (...) S.A. w W. Oddział Centrum w B. ; hipoteka umowna zwykła w kwocie 15.010,00 CHF na rzecz (...) S.A. w W. Oddział I w B. oraz hipoteka umowna kaucyjna do kwoty 3.900,00 CHF na rzecz (...) S.A. w W. Oddział I w B..

Odwołując się w świetle powyższych ustaleń do przepisu art. 626 ⁸ § 1 i 2 k.p.c. normującego zakres kognicji sądu wieczystoksięgowego Sąd Rejonowy w Brodnicy wskazał na przepis art.20 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o listach zastawnych i bankach hipotecznych - Dz.U. z 2015 r. poz. 1588 podnosząc , iż wierzytelność banku hipotecznego , która ma być wpisana do rejestru zabezpieczenia hipotecznych listów zastawnych może być zabezpieczona wyłącznie hipoteką wpisana na pierwszym miejscu. Kredytobiorca zatem aby uzyskać wpis hipoteki umownej jako zabezpieczenie wierzytelności banku hipotecznego musi doprowadzić do wcześniejszego zwolnienia obciążeń na nieruchomości. Skoro wnioskodawcy nie przedłożyli do wniosku dokumentów zawierających zgodę wierzycieli na wykreślenie wpisanych hipotek przedmiotowy wniosek o wpis hipoteki ze wskazaniem numeru hipoteki w rejestrze zabezpieczenia hipotecznych listów zastawnych nie mógł zostać uwzględniony ( art. 626 ⁹ k.p.c. ).

Z tym rozstrzygnięciem nie zgodził się uczestnik postępowania (...) Banku (...) S.A. w G.. Apelacja uczestnika zarzuciła naruszenie przepisu art. 20 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o listach zastawnych i bankach hipotecznych podnosząc , iż czynność prawna ustanawiająca hipotekę umowną jest ważna i jako taka hipoteka umowna mogła zostać wpisana do księgi wieczystej , gdyż przeszkodą do jej wpisania na rzecz wierzyciela nie był brak możliwości jednoczesnego wpisu informacji o numerze jaki będzie posiadała tak ustanowiona hipoteka z rejestrze zabezpieczeń hipotecznych listów zastawnych prowadzonych przez uczestnika. Hipoteka taka może być bowiem wpisana na kolejnym miejscu a dopiero w sytuacji kiedy w wyniku posuwania się hipotek na przód przedmiotowa hipoteka uzyskałaby status pierwszeństwa wówczas wykorzystując ten fakt bank hipoteczny mógłby tak zabezpieczoną wierzytelność uwzględnić na potrzeby własnej emisji hipotecznych listów zastawnych będąc w zgodzie ze wskazaną wcześniej ustawą.

Wniosek apelacji wskazywał na potrzebę zmiany zaskarżonego orzeczenia i uwzględnienia wpisu - jedynie hipoteki umownej w kwocie żądanej we wniosku o wpis.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja jest zasadna.

Przedmiotowy wniosek o dokonanie wpisu w istocie zawierał w sobie żądanie dokonania w dziale IV księgi wieczystej wpisu hipoteki umownej oraz jednocześnie wpisu informacji dotyczącej numeru tej hipoteki jaką będzie posiadała w prowadzonym przez uczestnika rejestrze zabezpieczenia hipotecznych listów zastawnych. Żądania wpisu w takim zakresie przedmiotowym zawarte w jednym wniosku Sąd Rejonowy ocenił jednak jako nierozerwalne ze sobą i dostrzegając przeszkodę do dokonania wpisu hipoteki umownej na pierwszym miejscu ocenił ten fakt również jako przeszkodę do ujawnienia wpisu informacji o numerze hipoteki umownej jaką będzie miała hipoteka po wpisaniu jej do rejestru zabezpieczenia hipotecznych listów zastawnych i w konsekwencji wniosek oddalił zasadniczy wniosek o wpis hipoteki umownej .

Sąd Okręgowy zwraca jednak w świetle powyższego stanowiska uwagę na fakt , iż wprawdzie sąd wieczystoksięgowy związany jest treścią żądania zawartego we wniosku o wpis , to jednak w jego granicach możliwe jest uwzględnienie jedynie części żądania wniosku i dokonania części wpisu oraz co należy podkreślić rozstrzygnięcie to nie narusza przepisu art. 321 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. który znajduje swoje zastosowanie także do tego postępowania. Przyjmuje się bowiem ,że sądy w postępowaniu wieczystoksięgowym związane są jedynie przedmiotowo do oznaczonej nieruchomości , której rozstrzygnięcie dotyczy , i które z nieruchomością powiązane są najczęściej węzłem prawno – rzeczowym. Sądy w tym postępowaniu nie są natomiast związane zakresem wysokości żądania wpisu czy innego jak w omawianym przypadku rozstrzygnięcia zawartego we wniosku ( ujawnienia informacji ) , gdyż stojąc na straży prawa odnoszącego się do kwestii określenia podmiotowej własności nieruchomości mają obowiązek wydać takie rozstrzygnięcie , które wynika z przedłożonych dokumentów do wniosku i treści księgi wieczystej ( por. postanowienie SN z 27 marca 2013 roku V CSK 202/13 – lex 1347908 ; postanowienie SN z 4 marca 2013 roku II CSK 167/13 – lex 143563 czy też postanowienie SO w Toruniu wydane w sprawie VIII Ca 561/14 oraz postanowienie SO w Toruniu wydane w sprawie VIII Ca 381/14).

W świetle powyższego prawidłowa wykładnia nie tylko przepisu art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. ale przede wszystkim przepisu art.20 ust.1 w zw. z art. 24 ust 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o listach zastawnych i bankach hipotecznych pozwala na wyprowadzenie wniosku , iż istnienie przeszkody do dokonania wpisu polegającego na ujawnieniu informacji o numerze hipoteki umownej jaka będzie wpisana do rejestru zabezpieczenia listów zastawnych prowadzonego przez uczestnika - bank hipoteczny wobec wcześniejszej niemożliwości wpisania hipoteki umownej na pierwszym miejscu nie eliminuje sama przez się możliwości i powinności wpisania przez sąd tylko samej hipoteki umownej jako „ zwykłego” ustawowego zabezpieczenia hipotecznego wierzytelności pieniężnych ( art. 65 u.ok.h ) , co też w ocenie Sądu Okręgowego trafnie podnosi apelujący uczestnik z równie trafnym wskazaniem , iż tak ustanowiona hipoteka umowna zachowuje swoją ważność i skuteczność prawną. Pamiętać bowiem należy , iż uczestnik postępowania jako bank hipoteczny umocowany jest na gruncie prowadzonej przez siebie działalności bankowej także min. do udzielenia ‘ zwykłych” pożyczek pieniężnych bez potrzeby ujawnienia tego faktu w prowadzonych przez siebie rejestrach listów zastawnych. Powstanie wówczas bowiem sytuacja faktyczna i prawna w której uczestnik jako wierzyciel hipoteczny dysponować będzie zabezpieczeniem udzielonej pożyczki poprzez wpis hipoteki umownej gwarantującej mu zwrot spełnionego świadczenia jednak nie będzie on mógł jako instytucja bankowa użyć tego zabezpieczenia hipotecznego tak aby uruchomić finansowy instrument pozyskujący kapitał pieniężny na rynkach kapitałowych. Innymi słowy uczestnik nie będzie mógł emitować tego rodzaju papierów wartościowych ( listów zastawnych) , których celem jest pozyskanie kapitału wobec nie spełnienia się przesłanki ustawowej tj. wpisania zabezpieczającej je hipoteki umownej na pierwszym miejscu.

Należy przy tym mieć na uwadze fakt , iż kolejność dokonywanych wpisów do księgi wieczystej w zakresie hipoteki umownej , oraz rejestru wpisu w księgach banku jest następująca : naprzód dokonywany jest wpis hipoteki umownej do działu IV księgi wieczystej i jak się przyjmuje w doktrynie - wbrew ustawie z jednoczesnym wpisem informacji o tym w dziale 4.1.1.13 księgi wieczystej , a dopiero w dalszej kolejności po jej wpisaniu na pierwszym miejscu w dziale IV księgi wieczystej dokonuje się wpisu do rejestru zabezpieczenia hipotecznych listów zastawnych prowadzonych przez bank hipoteczny , który to bank z kolei następnie po dokonaniu takiego rejestru hipoteki powinien wystąpić z odpowiednim wnioskiem do sądu o ujawnienie tego rejestru w postaci wpisu ale już do działu III księgi wieczystej. Dopiero bowiem po dokonaniu takiego wpisu do rejestru zabezpieczenia hipotecznych listów zastawnych na podstawie art. 24 ust 2 wskazanej ustawy należy uczynić o tym fakcie wpis w księdze wieczystej w dziale III księgi wieczystej zgodnie art. 16 ust pkt 5 u.k.w.h. i art. 25 ust 1 pkt 3 u.k.w.h. Ujawnienie jednak takich informacji jako samodzielnego wpisu budzi w doktrynie także wątpliwości z tą argumentacją , iż wpis taki ma wyłącznie charakter informacyjny i ustawa nie łączy z nim jakichkolwiek skutków prawnych. Przyjmuje się natomiast , iż wpis taki będzie miał charakter akcesoryjny względem hipoteki umownej wpisanej ale na pierwszym miejscu.

Skoro zatem w przedmiotowej sprawie do wniosku o wpis hipoteki umownej dołączone zostały przez wnioskodawców wszystkie dokumenty a mianowicie oświadczenia właścicieli nieruchomości wyrażające zgodę na obciążenie ich nieruchomości hipoteką umowną jak i oświadczenie wierzyciela ( banku hipotecznego) o zabezpieczeniu hipoteką umowną określonego świadczenia pieniężnego na rzecz dłużników ( z tytułu udzielonego im kredytu – pożyczki pieniężnej ) to w ocenie Sądu Okręgowego z przyczyn powyżej wskazanych nie było najmniejszym przeszkód zarówno formalnych jak i prawnych do uwzględnienia wniosku w zakresie w jakim wnioskujący domagali się wpisu jedynie hipoteki umownej.

Stąd też na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił jak w punkcie 1 ( pierwszym) postanowienia.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy postanowił w oparciu o przepis art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c. i art. 13 §2 k.p.c.

/SSO Marek Paczkowski/ / SSO Włodzimierz Jasiński/ / SSO Marek Lewandowski/