Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem zaocznym z dnia 9 października 2015 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt XVIII C 4300/15 z powództwa (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W. przeciwko B. K. o zapłatę w punkcie 1. zasądził od pozwanej B. K. na rzecz powoda (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W. kwotę 2.256,31 zł z ustawowymi odsetkami od 14 marca 2015 r. do dnia zapłaty, w punkcie 2. oddalił powództwo w pozostałej części, w punkcie 3. nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności z wyłączeniem punktu 2., a w punkcie 4. zasądził od pozwanej B. K. na rzecz powoda (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W. 620 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł powód, będąc reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając je w części, a mianowicie: w zakresie punktu 2. w całości oraz w zakresie punktu 3. w całości.

Zakwestionowanemu orzeczeniu apelant zarzucił naruszenie:

1.  przepisów postępowania mające wpływ na treść rozstrzygnięciu, a mianowicie:

a/ art. 339 § 2 k.p.c., przez nieprzyjęcie przez Sąd I instancji za prawdziwe przytoczonych w pozwie twierdzeń powoda dotyczących istnienia oraz wysokości roszczenia powoda z tytułu dochodzonych kosztów, mimo iż podane przez powoda twierdzenia nie budzą wątpliwość o kwalifikowanym charakterze, czyli wątpliwości uzasadnionych, podczas, gdy przedmiotowe twierdzenia znajdują logiczne i prawdopodobne poparcie w przytoczonych dowodach w postaci umowy o przyznanie limitu kredytowego o nr. (...) oraz umowy przelewu wierzytelności z 27.06.2014r. wraz z załącznikiem dotyczącym listy wierzytelności stanowiących przedmiot umowy przelewu;

b/ art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., polegającą na dowolnej, sprzedanej z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, ocenie materiału dowodowego przejawiającej się w uznaniu, że powód nie udowodnił, by przysługiwała mu względem pozwanego wierzytelność w zakresie kosztów nabytych od poprzednika prawnego powoda, podczas gdy z przedstawionej przez powoda dokumentacji, tj. umowy o przyznanie limitu kredytowego o nr. (...) oraz umowy przelewu wierzytelności z 27.06.2014r. wraz z załącznikiem dotyczącym listy wierzytelności objętych sprzedażą, wynika istnienie oraz wysokość roszczenia z tytułu kosztów;

2. przepisów prawa materialnego, tj. art. 58 § 1 k.c. zw. z art. 483 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie wskutek błędnego uznania, że naliczone na podstawie umowy o numerze (...) koszty mają charakter kary umownej za nieterminowe spełnienie świadczenia pieniężnego, a zatem są sprzeczne z ustawą i jako takie są nieważne, podczas gdy omawiane opłaty stanowią poniesione przez bank koszty, których naliczenie znajduje oparcie w ustawie o kredycie konsumenckim, a obciążenie dłużnika obowiązkiem ich zapłaty jest związane z rzeczywistymi czynnościami wykonywanymi przez kredytodawcę w związku z zawarciem umowy oraz dochodzeniem wynikających z niej należności wobec braku realizacji umowy przez kredytobiorcę wobec czego przepisy dotyczące kary umownej nie znajdują zastosowania względem dochodzonej przez powoda kwoty kosztów.

W konkluzji do tak sformułowanych zarzutów apelacyjnych skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 2. poprzez zasadzenie od pozwanej na rzecz powoda dalszej kwoty 296,07 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 14.03.2015 r. do dnia zapłaty, o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych za postępowanie przed Sądem I instancji, a nadto o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu wraz kosztami zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych za postępowanie apelacyjne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlega oddaleniu.

Stosownie do treści art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Wbrew postawionemu w apelacji zarzutowi Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy, a ustalenia te Sąd odwoławczy w całości podziela i uznając je za własne.

Kwestią podlegającą ocenie w ramach kontroli instancyjnej jest prawidłowość orzeczenia co do tej części roszczeń objętych pozwem, które w postępowaniu pierwszoinstancyjnym zostały oddalone.

Przypomnieć zatem należy, że powód w złożonym pozwie twierdził, że w związku z zawartą umową cesji nabył wierzytelność obejmującą zadłużenie pozwanej wynikające z umowy limitu kredytowego z 14 lipca 2006 r. zawartej z poprzednikiem prawnym powoda, tj. (...) Bank (...) spółką akcyjną we W., w zakresie kwoty głównej to 855,23 zł, do której doliczono dalsze 333,07 zł odsetek umownych, 784,54 zł odsetek karnych, 511,28 zł kosztów, nadto 16,77 odsetek naliczonych przez powoda. Powód w ramach żądanych kosztów wnosił m.in. o zasądzenie kwoty 163,50 zł tytułem opłaty windykacyjnej oraz 132,57 zł tytułem pozostałych, niesprecyzowanych opłat i w tym właśnie zakresie Sąd Rejonowy uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Lektura materiału aktowego wykazała, że zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. okazał się w całości chybiony. Według ugruntowanego w orzecznictwie stanowiska, zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystniejszych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej oceny materiału dowodowego (tak SN w postanowieniu z 10.01.2002 r., II CKN 572/99). Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena taka nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej, albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to tylko wtedy przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (tak SN w wyroku z 27.09.2002 r., II CKN 817/00). W realiach niniejszej sprawy Sąd Rejonowy, dokonując oceny zebranego materiału dowodowego, nie naruszył reguł swobodnej oceny dowodów wyznaczonych treścią przepisu art. 233 §1 k.p.c., a w szczególności zasad logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego. O oddaleniu powództwa w części dotyczącej opłaty windykacyjnej w kwocie 167,50 zł i pozostałych niesprecyzowanych opłat w kwocie 132,57 zł zadecydowało bowiem nieudowodnienie przez powoda zarówno powstania tych roszczeń, jak i ich wysokości.

Sąd Okręgowy uznał też, że chybionym okazał się zarzut naruszenia art. 339 § 2 k.p.c. Trafnie bowiem Sąd Rejonowy przyjął, że część z wyżej wskazanych opłat budzi poważne wątpliwości. Odnosząc się do argumentacji apelanta wskazać należy, że zawsze niezależnie od ustalenia podstawy faktycznej sąd zobowiązany jest rozważyć, czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego. Negatywny wynik takiej analizy powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo. Przewidziane w art. 339 §2 k.p.c. domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda zastępuje jedynie postępowanie dowodowe i to tylko wówczas, gdy twierdzenia powoda nie budzą uzasadnionych wątpliwości ( zob. wyrok SN z 10.09.2013 r., I ACa 494/13, LEX nr 1378705). Jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy, domniemanie to dotyczy wyłącznie strony faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego.

Stanowisku Sądu Rejonowego, co do braku możliwości uwzględnienia w/w opłat należy przyznać słuszność. Trafnie bowiem uznano, że przedstawiona umowa nie stanowi dowodu tego, iż na jej gruncie rzeczywiście powstało roszczenie o zapłatę opłaty windykacyjnej we wskazanej w pozwie wysokości, tj. w kwocie 167,50 zł. Wskazać należy, że poprzednik prawny powoda był przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych i kredytów a przy zawieraniu umów posługuje się wzorcami umownymi. Zgodnie zaś z art. 22(1) k.c. pod pojęciem konsumenta należy rozumieć osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Zawarta przez poprzednika prawnego powoda umowa limitu kredytowego nie była związana z działalnością zawodową ani gospodarczą pozwanej. Dlatego też należało ustalić, czy postanowienia umowy limitu kredytowego z 14 lipca 2006 r. były dla jej stron wiążące. Sąd Rejonowy nie tylko zatem mógł, ale wręcz powinien dokonać oceny postanowień w/w umowy, a także postanowień wzorca umowy, co do ich zgodności z prawem, albowiem tylko w ten sposób mógł ustalić, czy żądane roszczenie dotyczące opłaty windykacyjnej w ogóle powstało. W razie bowiem ustalenia, że roszczenie takie nie powstało oczywistym jest wniosek, że jako nieistniejące, nie mogło być też przeniesione drogą umowy przelewu wierzytelności wynikających z umowy limitu kredytowego z 14 lipca 2006 r. na powoda, zgodnie z zasadą, że nikt nie może przenieść na inny podmiot więcej praw niż sam posiada. Ocena ta mogła przy tym zostać dokonana in concreto w toczącym się miedzy przedsiębiorcą, a konsumentem sporze, którego przedmiotem są skutki prawne określonego postanowienia umowy. Umowy konsumenckie podlegają ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ¹ § 1 k.c. z wyłączeniem jedynie jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez proferenta.

Wobec tego Sąd II instancji zważył, że trafnie Sąd Rejonowy oceniając zasadność roszczenia odnośnie do żądanej kwoty tytułem opłaty windykacyjnej powołał się na art. 385 ¹ § 1 k.c., zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Postanowienie umowy może zatem zostać uznane za niedozwolone po łącznym spełnieniu wskazanych wyżej przesłanek.

Sąd Okręgowy podzielił ocenę Sądu I instancji, że postanowienia umowy w zakresie, w jakim przewidują obowiązek uiszczenia przez pozwaną opłaty windykacyjnej w określonej z góry w umowie wysokości, w istocie stanowi próbę dochodzenia kar pieniężnych za nieterminowe spełnienie świadczenia. Rzeczony zapis umowny, zastrzegając konieczność uiszczania świadczenia ubocznego w postaci opłaty windykacyjnej na poziomie określonym we wzorcu, ewidentnie naruszał interesy pozwanej, jako konsumenta oraz kształtował jej prawa w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a tym samym stanowi klauzulę niedozwoloną w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. i należy uznać go za godzący w równowagę kontraktową tego stosunku. Powyższe rozważania skutkują uznaniem, że Sąd Rejonowy prawidłowo przyjął bezskuteczność postanowień umownych w zakresie wysokości przedmiotowych opłat windykacyjnych.

Prawidłowo też Sąd Rejonowy ocenił dochodzone pozwem roszczenie co do kwoty 132,57 zł tytułem pozostałych niesprecyzowanych opłat. Powód nie sprecyzował tego roszczenia ani w pozwie, gdyż nie wskazał o jakie w istocie opłaty chodzi, z jakiego tytułu zostały naliczone, ani też nie uczynił tego w piśmie procesowym z dnia 2.09.2015 r., w którym nazwał je „pozostałymi opłatami” /k. 70/, wobec czego nie można było ustalić, w jakim umownym zapisie miały i czy w ogóle miały taką podstawę, ani też nie można było ustalić, czy zostały w sposób prawidłowy naliczone. W apelacji powód wskazał, że chodzi o opłaty, o których mowa w § 3.1 lit. b umowy limitu kredytowego. Przywołany zapis umowny odsyła do załącznika do tej umowy w postaci tabeli opłat i prowizji, której nie ma w aktach sprawy. Sąd odwoławczy uważa, że to obowiązkiem powoda, zwłaszcza będącego przedsiębiorcą i reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika, jest, stosownie do art. 187 § 1 pkt. 1 k.p.c., zredagowanie składanego do Sądu pozwu w sposób klarowny – tak, aby nie prowadziło to do nieporozumień, co do przedmiotu żądania – i że z tego obowiązku powód się nie wywiązał. Poza tym nadal nawet na etapie postępowania odwoławczego nie jest Sądowi Okręgowemu wiadome, jakie w istocie opłaty ma na myśli skarżący piszą o „pozostałych opłatach”, z jakiego tytułu zostały naliczone, ani też nie ma możliwości ustalenia, czy zostały naliczone w prawidłowej w wysokości na kwotę 132,57 zł. Sam tytuł tabeli stanowiącej załącznik do umowy o limit kredytowy wskazuje wszak, że w grę wchodziły różne opłaty. Roszczenie to pozostało nieudowodnione, tak co do zasady, jak i wysokości.

Zupełnie niezrozumiałym jest podnoszony w apelacji zarzut niewezwania powoda przez Sąd Rejonowy do przedłożenia dokumentów uzasadniających jego roszczenie. W obecnie obowiązującym stanie prawnym, to strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Rzeczą Sądu nie jest zarządzenie dochodzenia w celu uzupełnienia bądź wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy (zob. wyrok SN z 17.12.1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997/6–7/76).

Chybiony jest też zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. W orzecznictwie podkreśla się, że zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. ma sens tylko wówczas, gdy wykazane zostanie, że sąd przeprowadził dowód na okoliczności niemające istotnego znaczenia w sprawie, co mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a jego pośrednie naruszenie może polegać na odmowie przeprowadzenia przez sąd dowodu z uwagi na powołanie go do udowodnienia okoliczności niemających istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia w sytuacji, kiedy ocena ta była błędna. Skarżący nie wykazał, aby Sąd Rejonowy dopuścił się tego rodzaju naruszeń, w szczególności biorąc pod uwagę brak właściwej inicjatywy dowodowej powoda w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację zgodnie z art. 385 k.p.c.