Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział VI Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Jerzy P. Naworski (spr.)

Sędziowie: SO Zbigniew Krepski, SO Joanna Rusińska

Protokolant

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2016 r. w Toruniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...)spółka(...)w O.

przeciwko (...) sp. z o.o. w T.

o wydanie rzeczy

na skutek zażalenia powoda na postanowienia Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 25 lutego 2016 r., sygn. akt V GC 285/15

postanawia

odrzucić zażalenie

Jerzy P. Naworski

Zbigniew Krepski Joanna Rusińska

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w sprawie o wydanie rzeczy w związku z wystąpieniem przez powoda z nowym roszczeniem zamiast roszczenia pierwotnego. Sąd ten wskazał, że powód domagał się nakazania pozwanemu wydania wskazanych w pozwie rzeczy. Na rozprawie w dniu 25 stycznia 2016 r., w obecności pozwanego, powód złożył w trybie art. 193 § 1 k.p.c. pismo procesowe, w którym dokonał zmiany powództwa. W miejsce dotychczasowego roszczenia o wydanie przedmiotowych rzeczy zgłosił roszczenie o zapłatę kwoty o 42.455,90 zł na podstawie art. 415 k.c.

Według Sądu pierwszej instancji, w sprawie wystąpiła przedmiotowa zmiana powództwa dotycząca żądania. Przekształceniem przedmiotowym jest czynność procesowa powoda prowadząca do zmiany ilościowe lub jakościowej żądania bądź podstawy faktycznej albo też obu tych elementów łącznie, z tym zastrzeżeniem że konieczne jest zachowanie związku między procesem sprzed przekształcenia i po nim, polegającego na tym, że czynności procesowe stron dokonane w postępowaniu przed zmianą powództwa nie tracą swej w mocy i pozostają choćby częściowo aktualne w procesie toczącym się po przekształceniu. Powód skutecznie dokonał takiej czynności procesowej, gdyż w miejsce dotychczasowego roszczenia o wydanie rzeczy wskazanych w pozwie rzeczy zgłosił roszczenie odszkodowawcze o zapłatę. Występuje jednocześnie związek między procesem sprzed przekształcenia i po nim. W istocie nie uległa zmianie podstawa faktyczna powództwa. Przedmiotowe rzeczy, znajdujące się poprzednio w lokalu pozwanego zostały zatrzymane na podstawie art. 672 k.c. w związku z zaległościami czynszowymi osoby trzeciej (M. A.), która najmowała lokal. Powód twierdzi, że nie były one własnością tej osoby, lecz (...) S.A., z którą łączyła go umowa agencyjna. Powód zawarł z M. A. umowę agencyjno - przedstawicielską. Obecnie rzeczy zostały zajęte w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko M. A.. Powód zapłacił odszkodowanie (...) S.A. i z tego względu dochodzi obecnie od pozwanego zapłaty w miejsce wydania rzeczy. Zdaniem Sądu Rejonowego, w przypadku zmiany jakościowej powództwa polegającej na zgłoszenie nowego żądania dochodzi w istocie do zgłoszenia nowego powództwa z dorozumianym cofnięciem poprzedniego. Powód w piśmie z dnia 23 lutego 2016 r. wyraźnie oświadczył, że w miejsce poprzedniego roszczenia zgłasza nowe Mając to na uwadze Sąd ten na podstawie art. 193 § 1 w zw. z art. 355§ 1 k.p.c. umorzył postępowanie sprawie o wydanie rzeczy, a w uzasadnieniu zaznaczył, że zmiana ta nastąpiła już na rozprawie, a więc brak podstaw do zwrotu uprzednio uiszczonej opłaty lub jej zaliczenie na poczet nowego żądani (k. 276-277, s. 2).

Powód zaskarżył zażaleniem postanowienie „w zakresie wadliwego uzasadnienia w tej jego części, w której Sąd I instancji odniósł się do rozstrzygnięcia o zwrocie pierwotnie uiszczonej opłaty od pozwu lub zaliczeniu jej na poczet nowego żądania”. Skarżący zarzucił mu:

1) naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. przez sporządzenie wadliwego uzasadnienia, tj. zawarcie w nim rozstrzygnięcia o zwrocie/zaliczeniu opłaty od pozwu o wydanie rzeczy, podczas gdy przedmiotem postanowienia nie było rozstrzygniecie o zwrocie/zaliczeniu opłaty od rozstrzygnięcia dotychczasowego,

2) art. 79 ust. 1 pkt 1 lit b ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r. poz. 1025 ze zm.) w zw. z art. 193 § 1 i 3 k.p.c. przez nieprawidłową ich wykładnie i niezaliczenie przez Sąd pierwszej instancji opłaty od pozwu na poczet nowego żądania.

W związku z tym żalący się wniósł o zmianę uzasadnienia zaskarżonego postanowienia poprzez usunięcie z jego treści rozważań dotyczących orzeczenia o zwrocie/zaliczeniu opłaty od pozwu na poczet opłaty od zmodyfikowanego powództwa ewentualnie o zmianę uzasadnienia zaskarżonego postanowienia przez zliczenie uiszczonej opłaty na poczet zmodyfikowanego powództwa i o zasądzenie od pozwanego kosztów potęgowania zażaleniowego (k. 285-286, s. 2).

Pozwany nie udzielił odpowiedzi na zażalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji oparł rozstrzygniecie o spotykany w jurysprudencji pogląd, zgodnie z którym w przypadku skutecznej zmiany jakościowej powództwa i wprowadzenia do procesu nowego roszczenia zamiast poprzedniego sąd powinien umorzyć postępowanie wywołane poprzednim powództwem, tak jakby doszło do cofnięcia poprzedniego pozwu (uchwała SN z dnia 13 kwietnia 1988 r., III CZP 24/88, OSNCP 1989, nr 9, poz. 138 z powołanym tam orzecznictwem). W doktrynie nie jest on jednak powszechnie aprobowany. Podkreśla się, że ustawodawca unormował czynność procesową w postaci cofnięcia pozwu osobno i poddał ją ograniczeniom przewidzianym w art. 204 k.p.c. (w tym również uzależnił od zgody pozwanego, chyba że jednocześnie powód zrzeka się roszczenia). Zmiana powództwa jest inną czynnością procesową, której dokonanie wymaga spełnienia warunków wskazanych w art. 193 k.p.c. Skoro przepis ten dopuszcza możliwość zmiany jakościowej polegającej na wprowadzeniu do procesu nowego żądania zamiast poprzedniego, to do takiej zamiany nie jest potrzebna zgoda pozwanego ani też nie jest konieczne umorzenie poprzedniego postępowania, które przecież (aby w ogóle mówić o zmianie) powinno wykazywać związki z postępowaniem, jaki będzie się toczyło po zmianie. Należy się więc zgodzić z Sądem Najwyższym, że skuteczna jakościowa zmiana żądania wywołuje w sferze materialnej skutki podobne jak cofnięcie pozwu (zniweczenie przerwy biegu przedawnienia, wezwania do zapłaty itp.), jednak pod względem procesowym toczy się wciąż to samo postępowanie, w toku którego powód dokonał dozwolonej przez ustawodawcę w art. 193 k.p.c. czynności procesowej (np. M. Manowska, Komentarz do art. 193 k.p.c., Lex/el).

Kwestia ta nie ma jednak wpływu na rozstrzygniecie o zażaleniu powoda.

Zażalenie na postanowienia sądu pierwszej instancji, w myśl art. 394 § 1 k.p.c., przysługuje przede wszystkim na postanowienia kończące postępowanie w sprawie jako pewną całość. Są to postanowienia, które zamykają stronie drogę do wydania rozstrzygnięcia merytorycznego, gdy jednocześnie po ich wydaniu sąd jest zwolniony z dalszego podejmowania czynności procesowych, czyli takie, które przez uprawomocnienie się trwale zamykają drogę do rozstrzygnięcia sprawy co do istoty w danej instancji. Niewątpliwie takim postanowieniem jest także zaskarżone postanowienie umarzające postępowanie w sprawie o wydanie rzeczy w związku z wystąpieniem z nowym roszczeniem o zapłatę w zamian poprzedniego.

Żalącemu się umknęło jednak to, że zaskarżeniu podlega orzeczenie, nie jest natomiast dopuszczalne wniesienie zażalenia jedynie co do uzasadnienia tego orzeczenia. Obligatoryjnym elementem zażalenia jako pisma procesowego jest wniosek o zmianę lub uchylenie zaskarżonego postanowienia (art. 394 § 3 k.p.c.). Przyjęcie konstrukcji możliwości zaskarżenia postanowienia, tak jak wyroku, tylko w zakresie jego uzasadnienia spowodowałoby konieczność zgłoszenia przez stronę wniosku o zmianę treści uzasadnienia orzeczenia, jak to uczył skarżący, albo też o jego uchylenie i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Zażalenia, jak również apelacja, powinno być skierowana przeciwko orzeczeniu sądu. Skierowanie jej przeciwko uzasadnieniu orzeczenia czyni środek zaskarżenia niedopuszczalnym.

W konsekwencji zażalenie powoda domagającego się zmiany uzasadnienia zaskarżonego postanowienia należało odrzucić (art. 370 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c.), co czyni zbędnym odnoszenie się do podniesionych przez skarżącego zarzutów.

Inną sprawą, ale niepodlegającą rozpoznaniu, jest rzeczywiście niefortunny, zamieszczony w końcowej części uzasadnienia postanowienia, fragment dotyczący opłaty od pozwu. Jasne jest bowiem, że skoro doszło do przedmiotowej zmiany powództwa opłata nie podlega zwrotowi, lecz zaliczeniu na poczet nowego roszczenia Dalej toczy się przecież to samo postępowanie z tym, że dotyczy nowego, zamiast poprzedniego, roszczenia.

Jerzy P. Naworski

Zbigniew Krepski Joanna Rusińska

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

-(...)

(...)

(...)