Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2013 roku.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

przy udziale Andrzeja Mazurkiewicza Prokuratora Prokuratury Okręgowej,

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2013 roku

sprawy R. L.

oskarżonego z art. 286 § 1 k.k., art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy

z dnia 26 listopada 2012 roku, sygnatura akt II K 666/11

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w punkcie I dyspozycji w miejsce wymienionych kolejno punktów „I, II , IV części wstępnej wyroku” przyjmuje punkty I, III, IV części wstępnej wyroku a nadto z opisu czynu z punktu IV części wstępnej eliminuje sformułowanie „przy czym zarzuconego czynu dokonał w warunkach powrotu do przestępstwa”;

II. w pozostałym zakresie tenże wyrok utrzymuje w mocy;

III. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. B. S. z Kancelarii Adwokackiej w Ś. 516,60 złotych tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV. zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych związanych z postępowaniem odwoławczym zaliczając wydatki za to postępowanie na rachunek Skarbu Państwa.

Sygnatura akt IV Ka 152/13

UZASADNIENIE

Prokurator Prokuratury Rejonowej w Świdnicy, w sprawie o sygn. akt 1 Ds. 2212/10/S, oskarżył R. L. o to, że:

I.  w dniu 19 października 2008r. w miejscowości J., na terytorium Republiki Czeskiej, działając ze z góry powziętym zamiarem, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadzając w błąd co do zamiaru wywiązania się ze zobowiązania, doprowadził J. R.do niekorzystnego rozporządzania jego własnym mieniem w postaci 17.000 koron czeskich stanowiących równowartość 2.419,10 zł, w ten sposób, że po pobraniu wskazanej kwotę zaliczki, obiecał wymienionemu dokonanie zakupu po okazyjnej cenie 80.000 koron czeskich, pochodzącego z windykacji komorniczej prowadzonej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, samochodu marki R. (...), po czym nie doprowadził do sprzedaży zaliczkowanego, wskazanego wyżej pojazdu, nie dostarczył oraz nie zwrócił pobranej zaliczki, czym działał na szkodę J. R.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.

II.  w okresie od 10 listopada2008r. do 06 grudnia 2008r. na terytorium Republiki Czeskiej oraz Rzeczypospolitej Polskiej, działając ze z góry powziętym zamiarem, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadzając w błąd co do zamiaru wywiązania się ze zobowiązania, doprowadził V. M.do niekorzystnego rozporządzania jego własnym mieniem w postaci 325.200 koron czeskich stanowiących równowartość 48.513,10zł w taki sposób, że w czterech transzach – pobrał zaliczki o łącznej wartości 433.200 koron czeskich, stanowiących równowartość 64.853,50 zł, obiecując wymienionemu dokonanie zakupu, po okazyjnej cenie urządzeń technicznych dla budownictwa w postaci rusztowań budowlanych pochodzących z masy upadłości pochodzącej z podmiotu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, po czym nie wywiązał się ze zobowiązania dostarczając kupującemu w dniu 06 grudnia 2008r. jedynie części towaru o równowartości 16.340,40zł, natomiast pozostałego towaru nigdy nie dostarczył oraz nie zwrócił pozostałej kwoty pobranej zaliczki, czym działał na szkodę V. M.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.

III.  w okresie od 11 grudnia 2008r. do 08 stycznia 2009r. na terytorium Republiki Czeskiej, działając ze z góry powziętym zamiarem, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadzając w błąd co do zamiaru wywiązania się ze zobowiązania, doprowadził P. Š.do niekorzystnego rozporządzania jego własnym mieniem w postaci 142.500 koron czeskich stanowiących równowartość 21.897,50zł w taki sposób,, że pobrał w pięciu transzach wskazaną wyżej kwotę zaliczki, obiecując wymienionemu dokonanie zakupu po okazyjnej cenie: od 80.000 do 90.000 koron czeskich, pochodzącego z windykacji prowadzonej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, samochodu marki R. (...), po czym nie doprowadził do sprzedaży opłaconego pojazdu, nigdy go nie dostarczył oraz nie zwrócił pobranej kwoty zaliczki, czym działał na szkodę P. Š.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

IV.  w okresie o d 11 grudnia 2008r. do 08 stycznia 2009r. na terytorium Republiki Czeskiej i Rzeczypospolitej Polskiej, działając ze z góry powziętym zamiarem, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadzając w błąd co do zamiaru wywiązania się ze zobowiązania, doprowadził J. K.do niekorzystnego rozporządzania jego własnym mieniem w postaci 125.000 koron czeskich stanowiących równowartość 19.212,50 zł w ten sposób, że pobrał w kilku transzach wskazaną wyżej kwotę zaliczki, obiecał wymienionemu dokonanie zakupu po okazyjnej cenie: od 60.000 do 135.000 koron czeskich, pochodzącego z windykacji prowadzonej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, samochodu marki R. (...), po czym nie doprowadził do sprzedaży opłaconego pojazdu, nigdy go nie dostarczył oraz nie zwrócił pobranej zaliczki, czym działał na szkodę J. K., przy czym zarzuconego czynu dokonał w warunkach powrotu do przestępstwa,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Wyrokiem z dnia 26 listopada 2012r. Sąd Rejonowy w Świdnicy, w sprawie o sygn. akt II K 666/11, uznał R. L. za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów opisanych w pkt I, II, IV części wstępnej wyroku oraz w pkt II części wstępnej wyroku przyjmując, że czyn ten stanowi występek z art. 286§1 kk. w zw. z art. 12 k.k., tj. występków z art. 286§1 k.k., art. 286§1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., art. 286§1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., art. 286§1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., przyjmując, iż czynów tych dopuścił się w warunkach ciągu przestępstw z art. 91§1k.k. i za to na podstawie art. 286§1 k.k. w zw. z art. 91§1 k.k. wymierzył mu karę roku pozbawienia wolności.

Nadto na podstawie art. 46§1 k.k. zobowiązał oskarżonego do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem przez zapłatę na rzecz pokrzywdzonych:

⚫

J. R.kwoty 17.000 koron czeskich, co stanowi równowartość 2.419,00 zł

⚫

V. M. kwoty 325.000,00 koron czeskich, stanowiącej równowartość 48.513,10 zł

⚫

P. S. kwoty 142.500,00 koron czeskich, stanowiącej równowartość 21.897,50 zł

⚫

J. K. kwoty 125.000 koron czeskich stanowiącej równowartość 19.212,00 zł.

Z rozstrzygnięciem tym nie pogodził się oskarżony, który osobiście wniósł apelację, zaskarżając wyrok w całości na swoją korzyść, zarzucając, że wyrok jest dla niego krzywdzący, bo oparty na akcie oskarżenia, który zawiera błędne stwierdzenia (k. 520). R. L. podniósł, że złożył wniosek o wydanie wyroku skazującego na karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, co uzgodnił z Prokuratorem Prokuratury Rejonowej w Raciborzu, uznał także swój dług i wystąpił z ugodami, lecz pozbawiono go tych ulg.

Apelujący podniósł także, że co do czynu z pkt II błędnie uznano za pokrzywdzonego V. M., gdyż w istocie stroną pokrzywdzoną jest tu spółka (...) z P., która widnieje na potwierdzeniach. Także błędne są ustalenia jakoby J. K. był pokrzywdzonym, gdy w rzeczywistości pośredniczył w biznesach oskarżonego na terenie Republiki Czech i z tego tyłu miał otrzymać prowizję.

Oskarżony odwołał się także do postępowania prowadzonego w SR w Cieszynie, z której celowo wyodrębniono niniejszą sprawę, a wydawane wyroki skazujące go na kary pozbawienia wolności oddalają moment, kiedy będzie mógł oddać długi. Zarzucił także rażącą surowość kary roku pozbawienia wolności.

Ostatecznie oskarżony wniósł o „danie mu szansy w postaci zawieszenia kary na najwyższy okres próby lub skierowanie sprawy do ponownego rozpoznania” (k. 545v).

Z kolei Prokurator Prokuratury Rejonowej w Świdnicy zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść R. L. i na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. zarzucił obrazę prawa procesowego mającą wpływ na treść wyroku, a mianowicie art. 413§2 pkt 1 k.p.k. poprzez nieprawidłowe określenie w pkt I części dyspozytywnej wyroku czynu przypisanego oskarżonemu, a zarzucanego w pkt III wstępnej wyroku, poprzez określenie go jako czynu opisanego w pkt II części wstępnej orzeczenia, zamiast prawidłowego wskazania – w pkt III części wstępnej wyroku.

Podnosząc ten zarzut Prokurator wniósł o zmianę punktu I części dyspozytywnej wyroku poprzez uznanie oskarżonego za winnego popełnienia także czynu opisanego w pkt III części wstępnej wyroku.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja oskarżonego nie zasługiwała na uwzględnienie, bowiem ustalenia sądu meriti, będące konsekwencją prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego i oceny tak zgromadzonego materiału dowodowego, są jedynie słuszne.

Wynikające z zeznań przesłuchanych świadków okoliczności w jakich przekazywali R. L.pieniądze, za które ten zobowiązywał się dostarczyć im konkretne samochody (w przypadku P. S., J. R., J. K.) oraz rusztowań (V. M.), świadczą jednoznacznie o tym, że mężczyzna składając obietnice dostarczenia konkretnych dóbr, po wpłaceniu określonych kwot, wprowadził ich w błąd i w ten sposób doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, czym zrealizował ustawowe znamiona występków z art. 286§1 k.k. (w 3 przypadkach działając nadto w warunkach przestępstwa ciągłego).

Nie sposób bowiem pominąć tego, że o rzeczywistych zamiarach R. L. świadczy np. to, że:

⚫

w sytuacji, gdy J. R., po przekazaniu 17.000 koron czeskich, zrezygnował z zakupu samochodu R. (...), a na jego miejsce- jako chętny do nabycia -pojawił się P. S., który przekazał oskarżonemu łącznie 142.500 koron czeskich, ten, choć przecież miał ku temu sposobność, nie zwrócił odstępującemu ani korony;

⚫

na dowodach wpłat poszczególnych rat zaliczki od V. M. odciskał nieużywane już pieczątki (...), nadto do budynku tej właśnie uczelni zaprowadził J. S., okłamując go, iż mieści się tam biuro syndyka J. M., który, co ustalił sąd a quo, nie jest znany jak syndyk jakiejkolwiek firmy będącej w upadłości (k.324). Także sama firma, której majątkiem miały być rusztowania nie istniała, tym samym postępowania upadłościowe nie było nadzorowane przez sąd w Tarnowie;

⚫

wyjaśnienia R. L., w których stwierdził, że może podać prawdziwe nazwisko syndyka, lecz ostatecznie ich nie podał (k. 455v) czy odmówił podania danych windykatorów, którzy mieli dostarczyć samochody dla pokrzywdzonych, ponieważ „jak podał w innej sprawie dane takiej osoby, to zrobiono z niego oszusta”, są naiwne i nieprzekonywujące, a ostatecznie obarczenie organów ścigania odpowiedzialnością za niewywiązanie się umów, gdyż zatrzymały go i pozbawiły wolności, są wręcz irracjonalne.

⚫

V. M. wyjaśnił powody, dla których na potwierdzeniach wpłat (podbijanych nota bene fałszywymi pieczątkami przez oskarżonego, z których wynika, że środki wpływały na rachunek (...) w K.) widniała spółka (...), w sytuacji, gdy pieniądze wpłacał on („wszystkie zaliczki ja zapłaciłem, firma (...) nie wyłożyła żadnej kwoty na przeprowadzenie transakcji z L. (...) właścicielem firmy jest mój kolega i ja go poprosiłem żeby ta transakcja była na jego firmę (...) tak życzył sobie pan L., mówiąc, że nabywca ma być firma” - k. 294). Sam oskarżony nigdy nie zakwestionował, że rozmowy prowadził z V. M. a nie przedstawicielem spółki (...) i to ten pokrzywdzony miał odebrać rusztowania;

⚫

przesłuchanie J. K., w powiązaniu z relacjami P. S., J. J. S., jakkolwiek potwierdza, że mężczyzna ten pośredniczył w kontaktach pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzonymi zarówno jak tłumacz oraz wystawiał mu pozytywną opinię, która dodatkowo przekonywała ku niemu potencjalnych kontrahentów, to samo w sobie nie świadczy o tym, że nie został pokrzywdzony przez R. L., zwłaszcza że np. P. S. potwierdził, że pożyczał pieniądze J. K. i wspólnie po samochody jechali do Polski w okolice K. kierowani za pomocą sms-ów, lecz pojazdów i tak nie uzyskali (k. 54).

W tych okolicznościach uznanie sprawstwa i winy oskarżonego co do czynów przypisanych, w tym z punktu II i IV części wstępnej w postaci przyjętej w wyroku, stanowi wynik prawidłowej oceny dowodów, respektującej zasady logiki, wiedzy i doświadczenia. O błędzie w ustaleniach faktycznych nie można skutecznie mówić. Relacje świadków oraz dokumenty, podważające wersję oskarżonego, są jednoznaczne.

Odnosząc się zatem do zarzutów, które sformułował oskarżony w apelacji a odnoszących się do naruszenia prawa procesowego oraz rażącej surowości kary, to:

Rzeczywiście w aktach sprawy znajduje się oświadczenie R. L., że „o ile w tej sprawie kierowany byłby przeciwko niemu akt oskarżenia to chciałby poddać się karze ale z warunkowym zawieszeniem jej wykonania i zaakceptowałby karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary na okres próby 5 lat i grzywnę w wysokości 100 stawek dziennych po 10 zł” (k 138),a następnie zmodyfikował go co do wymiaru kary (2 lata pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat, grzywna 100 stawek dziennych po 10 złotych każda i obowiązek naprawienia szkody – k. 141), lecz Prokurator wniosku tego nie zaakceptował. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 335§1 k.p.k. to prokurator decyduje czy wniosek taki aprobuje i dopiero wtedy może zamieścić jego treść w akcie oskarżenia. Zgłoszenie propozycji kary nie wiąże oskarżyciela, który może, ale nie musi, zgodzić się na nie. I o tym oskarżony także został poinformowany, co wynika z treści protokołu (k.141v).

W tym przypadku do Sądu Rejonowego w Świdnicy przesłany został akt oskarżenia, który wniosku o wydanie wyroku skazującego zawierającego „propozycje” oskarżonego nie zawierał. Zatem sprawa podległa rozpoznaniu na zasadach ogólnych.

Odwoływanie się w apelacji do wymiaru kary, który oskarżony zaakceptowałby, jako argumentu przeciwko trafności zaskarżonego rozstrzygnięcia, jest nieskuteczne i jako takie nie może skutkować czy to zmianą wyroku, czy jego uchyleniem i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania.

Ponieważ R. L. zasygnalizował, że czyny, będące przedmiotem niniejszego postępowania zostały wyłączone z innej, „większej” sprawy, tut. sąd odwoławczy przeprowadził dowód z akt sprawy Sądu Okręgowego w Gliwicach VK 14/10 oraz odpisu wyroku Sądu Rejonowego w Cieszynie z dnia 12.10.2011r. (sygn. akt II K 2128/10) i Sądu Okręgowego w Bielsku – Białej z dnia 08.03.2012r. (sygn. akt VIII Ka 899/11).

Analiza tych orzeczeń prowadzi do wniosku, że istotnie R. L. w okresie od 2007r. do czasu zatrzymania w 2010r. dopuścił się szeregu przestępstw kwalifikowanych z art. 286§1 k.k. (a także z art. 12 kk. i art. 65 k.k.), których dopuścił się w ramach ciągu przestępstw (art. 91§1 k.k.), za które wymierzono mu kary pozbawienia wolności, co jednakże nie wyklucza możliwości przeprowadzenia postępowania karnego i pociągnięcia do odpowiedzialności karnej za czyny, które są przedmiotem niniejszego postępowania.

Tylko skazanie za przestępstwo ciągłe (art. 12 k.k.) stałoby na przeszkodzie, ze względu na treść art. 17§1 pkt 7 k.p.k., ponownemu postępowaniu o później ujawnione zachowania, będące elementami tego czynu, które nie były przedmiotem wcześniejszego osądzenia (np. wyrok SN z 19.02.2013r. sygn. akt II KK 23/13, LEX nr 1277707).

Tym samym ani decyzja o wyłączeniu sprawy do odrębnego rozpoznania i przekazanie jej najpierw Prokuraturze Rejonowej w Świdnicy, a potem Sądowi Rejonowemu w Świdnicy, ani tym bardziej wydanie wyroku, nie stanowiło naruszenia jakichkolwiek przepisów Kodeksu postępowania karnego.

Argumenty, które przedstawił oskarżony, a tyczące już zapadłych wyroków i kar nimi wymierzonych, które ma do odbycia, nie należą do tych, które mogą skutecznie podważyć stanowisko sądu I instancji, wymierzającego karę z uwzględnieniem kryteriów określonych w art. 53 k.k. oraz art. 115§2 k.k. Podnoszone okoliczności nie stanowią ani o wadliwości uplasowania stopnia społecznej szkodliwości czynów, których się dopuścił, ani o stopniu jego winy.

Kara roku pozbawienia wolności za ciąg 4 przestępstw stanowi wyważoną i adekwatną odpłatę.

Także w ocenie sądu odwoławczego okoliczności popełnienia przypisanych oskarżonemu czynów, uprzednia karalność oskarżonego, jego postawa po ich popełnieniu świadczy o tym, że brak jest podstaw do przyjęcia pozytywnej prognozy na przyszłości co do możliwości osiągnięcia celów kary, bez konieczności jej wykonania. Oskarżony nie daje gwarancji przestrzegania zasad porządku prawnego, co uprawniałoby do zastosowania środka probacji w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary.

Zapewnienia R. L.co do chęci naprawienia szkody są nader nieprzekonywujące. Wystarczy np. wskazać, że mimo otrzymania pieniędzy od P. S., nie zwrócił mu zaliczki, którą pobrał od J. R., choć transakcja miała tyczyć tego samego samochodu. Tu przecież nie było żadnych obiektywnych przeszkód, by choć ten pokrzywdzony odzyskał swoje pieniądze. W tym czasie przecież oskarżony nie był pozbawiony wolności, swobodnie kontaktował się z „kontrahentami”, a przede wszystkim dysponował pieniędzmi, które ci mu wpłacali, czego nie kwestionuje.

Również argumenty odwołujące się do sytuacji rodzinnej oskarżonego, niemożności wywiązania się z ciążącego na nimi obowiązku alimentacyjnego oraz podejmowania pracy zarobkowej, nie wpływają na ocenę zasadności wymierzonej kary i braku podstaw do zastosowania dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia tej kary.

Z tego też powodu wymierzona oskarżonemu kara bez warunkowego zawieszenie jej wykonania jest oczywiście trafna, bo uwzględnia wymogi prewencji indywidualnej i generalnej oraz braku przesłanek z art. 69 k.k., a tylko ich stwierdzenie dopuszcza możliwość stosowania warunkowego zawieszenia wykonania kary.

Odnosząc się zaś do apelacji Prokuratora, która sprowadza się do wręcz kosmetycznej zmiany błędnie określonej numeracji czynu przypisanego, tj. zamiast wskazania numeru III czynu, sąd orzekający wpisał pomiędzy czyn nr I a IV cyfrę „II”, to istotnie korekty takiej wyrok wymagał.

Nie dostrzegł natomiast skarżący, że sam formułując zarzut jak w pkt IV aktu oskarżenia, nie wyeliminował fragmentu opisu związanego z powrotem do przestępstwa, którego w istocie oskarżonemu nie zarzucił, co również stanowi naruszenia art. 332§1 pkt 2 i 3 k.p.k., co w konsekwencji skutkowało także naruszeniem art. 413§ 1 pkt4 k.p.k. i §2 pkt 1 k.p.k. przez sąd orzekający. Opis czynu przypisanego był bowiem niezrozumiały (sprawiał wrażenie niekompletnego) co czyniło go nieczytelnym.

W tym też zakresie konieczna była zmiana wyroku, która objęła także błędne określeni czynów, które ostatecznie przypisano R. L..

Ponieważ oskarżony R. L., który jest pozbawiony wolności, korzystał z pomocy obrońcy z urzędu, Sąd odwoławczy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy kwotę należną z uwagi na brzmienia §14 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej dzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.).

Z uwagi na wynik postępowania odwoławczego oraz brzmienie art. 636§1 k.p.k. orzeczono o kosztach tego postępowania, tj. mając na względzie sytuację materialną i majątkowa oskarżonego, sąd odwoławczy zwolnił go od obowiązku poniesienia kosztów tego postępowania, a wydatkami obciążył Skarb Państwa.