Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny – Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca – SSO Joanna Świerczakowska

Sędziowie SO Barbara Kamińska

SO Małgorzata Szeromska (spr.)

Protokolant st. sekr. sądowy Katarzyna Gątarek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 kwietnia 2016 r. w P.

sprawy z powództwa J. M.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Sochaczewie z dnia 27 października 2015 r.

sygn. akt I C 810/13

1.  prostuje zaskarżony wyrok w ten sposób, że określa prawidłowo pozwanego jako (...) S.A. z siedzibą w W.” zamiast „Powszechny Zakład Ubezpieczeń Społecznych S.A. z siedzibą w W.”;

2.  oddala apelację;

3.  zasądza od (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz J. M. kwotę 1.200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego za II instancję.

Sygn. akt IV Ca 70/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Sochaczewie wyrokiem z 27 października 2015 r. zasądził od (...) S.A. w W. na rzecz J. M. kwotę 40.000 zł z ustawowymi odsetkami od 19 lipca 2012 r. oraz koszty procesu.

Apelację od tego orzeczenia złożył pozwany, zaskarżając wyrok w części przewyższającej kwotę 25.000 zł oraz w zakresie daty początkowej odsetek, zarzucając:

1.  naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 448 w zw. z art. 24 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że stosowna kwotą zadośćuczynienia jest 40.000 zł;

2.  naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 363 § 2 k.c. oraz przepisów postępowania – art. 316 k.c. poprzez błędne określenie daty początkowej odsetek na 19.07.2012 r. zamiast na dzień wyrokowania;

3.  naruszenie przepisów postępowania – art. 233 k.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia całego materiału dowodowego i przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, co doprowadziło do przyjęcia kwoty 40.000 zł jako uzasadnionego zadośćuczynienia dla powoda.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa ponad kwotę 25.000 zł oraz ustalenie daty początkowej odsetek na 27 października 2015 r. ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Ponieważ Sąd II instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych Sądu I instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, uzasadnienie orzeczenia zawiera jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej, stosownie do treści art. 387 § 2 ¹ k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja jest niezasadna, a jej zarzuty chybione.

Sąd Rejonowy prawidłowo określił wysokość zadośćuczynienia należnego w rozpoznawanej sprawie. Stanowisko swoje uzasadnił bardzo dokładnie i szczegółowo, ocenę tę Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własną. Wysokość zadośćuczynienia została określona – przed miarkowaniem – na 80.000 zł. Nie jest to nadmiernie wygórowana kwota zważywszy na fakt, że rekompensować ma ona krzywdę po stracie dziecka. Jest to wyjątkowo dotkliwa krzywda, nie może być bowiem żadnych wątpliwości, że rodzice przeżywają śmierć dziecka inaczej, niż śmierć jakiegokolwiek innego członka rodziny. Śmierć osób bliskich – wstępnych, jest naturalną koleją rzeczy, nawet jeżeli następuje przedwcześnie, nie w zaawansowanej starości. Natomiast śmierć dziecka jest dla rodzica wyjątkową traumą, sprzeczną z naturalnym porządkiem rzeczy, bowiem z reguły najpierw odchodzą rodzice, potem dzieci. Dlatego też z tego powodu zadośćuczynienie za krzywdę spowodowaną śmiercią dziecka zazwyczaj jest orzekane w górnych granicach.

W rozpoznawanej sprawie zmarły syn powoda był młodym człowiekiem, mieszkał z rodzicami, nie usamodzielnił się, zatem jego więzi z rodzicami nie były jeszcze rozluźnione. Miał być następcą rodziców i przejąć od nich gospodarstwo rolne. Wpływ tego zdarzenia na psychikę powoda wynika z opinii biegłego, nie ma potrzeby przytaczać jej w tym miejscu, uczynił to Sąd I instancji w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia, zaś opinia nie jest przez pozwanego kwestionowana. Zasądzenie zadośćuczynienia w niższej wysokości czyniłoby rekompensatę symboliczną, nieodczuwalną, nie spełniałaby ona wówczas swego zadania.

Zarzut dotyczący daty początkowej odsetek także jest niezasadny. Sąd Rejonowy zasądził je od dnia następnego po dniu decyzji odmawiającej wypłaty żądanego przez powoda świadczenia. Argument, że pozwany nie dysponował przed procesem zeznaniami powoda, świadków i opinią biegłego nie oznacza, że nie mógł samodzielnie ustalić jakiejkolwiek wysokości zadośćuczynienia. Odmówił on powodowi jakiegokolwiek świadczenia z tego tytułu uznając, że nie ma do tego podstaw.

Przepis art. 476 k.c. stanowi, iż dłużnik dopuszcza się zwłoki, gdy nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Z kolei przepis art. 455 k.c. stanowi, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Przepis ten wyróżnia zobowiązania terminowe i bezterminowe. Niewykonanie zobowiązania w ustalonym terminie naraża dłużnika na zarzuty opóźnienia w wykonaniu zobowiązania lub zarzut popadnięcia w tej sprawie w zwłokę. Zobowiązanie dłużnika do naprawienia szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym jest zobowiązaniem bezterminowym (por. wyrok SN z dnia 22 lutego 2007 r., I CSK 433/06, Lex nr 274209), a zatem powinno być ono spełnione po wezwaniu dłużnika do zapłaty. Termin ten ulega modyfikacji w odniesieniu do dłużnika, którym jest zakład ubezpieczeń, w takiej bowiem sytuacji przepis art. 817 § 1 k.c. przewidział termin 30-dniowy na spełnienie świadczenia od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. W judykaturze przyjmuje się również, że przy odpowiedzialności deliktowej wezwanie do zapłaty związane jest z datą doręczenia odpisu pozwu, chyba że strona wykaże istnienie wcześniejszego wezwania przedsądowego (por. wyrok SN z dnia 20 stycznia 2004 r., II CK 364/02, Lex nr 347285).

Istnieją liczne rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego, dotyczące daty zasądzenia odsetek od roszczeń wynikających z czynów niedozwolonych, zarówno odszkodowania jak i zadośćuczynienia, wskazujące na możliwość przyjęcia daty wezwania dłużnika do zapłaty. W wyroku z dnia 28 czerwca 2005 r. w sprawie sygn. akt I CK 7/05 Sąd Najwyższy stwierdził: Zobowiązanie do zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego, przewidzianego w art. 445 k.c., ma charakter bezterminowy, stąd też o przekształceniu go w zobowiązanie terminowe decyduje wierzyciel przez wezwanie dłużnika do wykonania. Nie ma przy tym znaczenia, że przyznanie zadośćuczynienia jest fakultatywne i zależy od uznania sądu oraz poczynionej przez niego oceny konkretnych okoliczności danej sytuacji, poszkodowany bowiem może skierować roszczenie o zadośćuczynienie bezpośrednio do osoby ponoszącej odpowiedzialność deliktową wynikającą ze skutków wypadku komunikacyjnego. (LEX nr 153254). Z kolei z uchwały z dnia 9 czerwca 1995 r. wydanej w sprawie sygn. akt III CZP 69/95 wynika, że: Zakład ubezpieczeń odpowiadający za sprawcę wypadku komunikacyjnego z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej dopuszcza się zwłoki, jeżeli nie spełnia świadczenia na rzecz poszkodowanego w terminie 30 dni, licząc od dnia otrzymania zawiadomienia o wypadku. Jeżeli poszkodowany wezwał wcześniej sprawcę wypadku do zapłaty odszkodowania, który jednak świadczenia nie spełnił, wówczas zakład ubezpieczeń dopuszcza się zwłoki od daty tego wezwania. (OSNC 1995/10/144). W wyroku z dnia 11 lutego 2010 r. wydanym w sprawie I CSK 262/09 Sąd Najwyższy stwierdził: 1. Zobowiązania, których źródłem zaistnienia są czyny niedozwolone powstają w dacie popełnienia tych czynów, a wobec tego że nie wskazują terminu w jakim dłużnik powinien naprawić szkodę zaliczane są do zobowiązań bezterminowych. Postawienie takiego zobowiązania w stan wymagalności następuje w rezultacie wezwania dłużnika przez wierzyciela do zapłaty, a zatem wezwanie to przekształca zobowiązanie bezterminowe w terminowe. Zgodnie z art. 455 k.c. spełnienie świadczenia przez dłużnika powinno nastąpić niezwłocznie po wezwaniu go przez wierzyciela, a termin "niezwłocznie" należy rozumieć jako "realny", w którym dłużnik przy uwzględnieniu okoliczności miejsca i czasu oraz regulacji art. 354 i art. 355 k.c. będzie w stanie dokonać zapłaty. 2. Od obowiązującej w prawie cywilnym zasady, że dłużnik popada w opóźnienie, jeżeli nie spełnia świadczenia w terminie, w którym stało się ono wymagalne, nawet jeśli kwestionuje jego istnienie lub wysokość i od tej daty należą mu się, stosownie do art. 481 § 1 k.c., odsetki, przyjmowane jest odstępstwo w sytuacji, kiedy pomiędzy datą wymagalności świadczenia a datą ustalenia jego rozmiaru w postępowaniu sądowym dochodzi do istotnej różnicy jego wysokości. (LEX nr 738077). W wyroku z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie I CSK 243/10 Sąd Najwyższy wskazał na potrzebę uzależnienia daty początkowej odsetek od okoliczności danej sprawy: 1. Jeżeli zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 in fine k.c., uprawniony nie ma niewątpliwie możliwości czerpania korzyści z zadośćuczynienia, jakie mu się należy już w tym terminie. W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu już w tym terminie powinny się należeć od tego właśnie terminu. Stanowiska tego nie podważa pozostawienie przez ustawę zasądzenia zadośćuczynienia i określenia jego wysokości w pewnym zakresie uznaniu sądu. Przewidziana w art. 445 § 1 i art. 448 k.c. możliwość przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę nie zakłada bowiem dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Mimo więc pewnej swobody sądu przy orzekaniu o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny. 2. Wymagalność roszczenia o zadośćuczynienie za krzywdę, a tym samym i początkowy termin naliczania odsetek za opóźnienie w zapłacie należnego zadośćuczynienia, może się różnie kształtować w zależności od okoliczności sprawy.

4.  Terminem, od którego należą się odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia za krzywdę, może być więc, w zależności od okoliczności sprawy, zarówno dzień poprzedzający wyrokowanie o zadośćuczynieniu, jak i dzień tego wyrokowania.( LEX nr 848109).

Sąd Okręgowy podziela ocenę Sądu I instancji, że w rozpoznawanej sprawie istniały podstawy do zasądzenia odsetek od dnia następnego po wydaniu decyzji odmawiającej pozwanemu wypłaty zadośćuczynienia.

Sąd Okręgowy z urzędu sprostował wyrok w zakresie oznaczenia strony pozwanej, traktując to jako oczywistą omyłkę, na podstawie art. 350 § 3 k.p.c. i oddalił apelację jako niezasadną na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach procesu za II instancję Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.