Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2016 roku

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w W. VI Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Małgorzata Męczkowska

Protokolant Sławomir Mzyk

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. S.

przeciwko małoletniej O. J.

reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową N. J.

o ustalenie

1.  powództwo oddala,

2.  koszty sądowe przejmuje na rachunek Skarbu Państwa.

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W.

z 9 maja 2016 roku

Pozwem z dnia 11 stycznia 2016 roku P. S. wniósł o ustalenie, że nie jest ojcem urodzonej (...) O. J.. Uzasadniając zgłoszone żądanie, powód wskazał, że jego ojcostwo zostało ustalone wyrokiem Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 21 października 2004 roku w postępowaniu, w którym za powoda działał ustanowiony kurator. Powód nie złożył w toku postępowania żadnych wyjaśnień, a rozstrzygnięcie wydano z pominięciem dowodu z badania krwi. Dowód ten został powołany przez P. S. we wniesionym pozwie wraz z wnioskiem o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków celem ustalenia, że w okresie od 1999 roku do 2014 roku powód przebywał poza granicami kraju i w tym czasie nie utrzymywał żadnych kontaktów z matką dziecka.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

O. J. urodziła się (...) w B., jako córka N. J.. (okoliczność bezsporna) .

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 21 października 2004 roku, wydanym w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt III RC 1236/02, ustalono, że ojcem dziecka jest P. S. , urodzony (...) w N., zamieszkały w J. , w gminie N.. (dowód: przesłuchanie powoda P. S., k. 22)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie art. 230 k.p.c. w oparciu o uznaną za bezsporną okoliczność urodzenia dziecka oraz wyjaśnienia przesłuchanego w charakterze strony P. S.. Ponieważ dowód ten został obdarzony walorem wiarygodności, na zasadzie art. 328 § 2 k.p.c. odstąpiono od jego szczegółowego uzasadnienia.
Sąd pominął wniosek dowodowy w postaci badania genetycznego krwi małoletniej i jej rodziców z uwagi na to, iż stosownie do treści przepisu art. 227 k.p.c. fakt ten nie miał znaczenia do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Na tej samej zasadzie pominięto dowód z zeznań świadków H. S., A. Z., W. S.. Pominięto również wniosek o przeprowadzenie dowodu z akt sprawy Sądu Rejonowego w Ełku - III Wydziału Rodzinnego i Nieletnich o sygn. akt III RC 1236/02 z uwagi na to, iż okoliczności , dla których wykazania dowód ten został powołany , ustalono w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy. W szczegółowy sposób przyczyny pominięcia wniosków dowodowych złożonych przez powoda opisano w uzasadnieniu prawnym wyroku. Pominięto również dowód z przesłuchania pozwanej N. J. wobec jej niestawiennictwa .

Sąd zważył, co następuje

Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Stosownie zaś do normy art. 85 § 1 k.r.o. domniemywa się, że ojcem dziecka jest ten kto obcował z jego matką nie dawniej niż w trzechsetnym i nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka. Ciężar dowodu przeciwnego spoczywa na mężczyźnie, który wskazuje, że w okresie koncepcyjnym nie współżył z matką dziecka lub dowodzi, iż pomimo obcowania nie jest jego ojcem. Przepis art. 72 § 1-2 k.r.o. stanowi natomiast, iż jeżeli nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki, albo gdy domniemanie takie zostało obalone, ustalenie ojcostwa może nastąpić albo przez uznanie ojcostwa albo na mocy orzeczenia sądu. Uznanie ojcostwa nie może nastąpić, jeżeli toczy się sprawa o ustalenie ojcostwa.

Na kanwie niniejszego postępowania P. S. wniósł o ustalenie, że nie jest ojcem O. J., córki N. J. urodzonej (...) w B.. Ojcostwo powoda zostało ustalone prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 21 października 2004 roku. Powód, za którego przed sądem działał kurator, w toku postępowaniu nie zajął stanowiska, jak również nie składał żadnych wyjaśnień i wniosków dowodowych. Zostały one zawarte w treści pozwu wniesionego do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W. z dnia 11 stycznia 2016 roku celem wykazania, że powód nie obcował fizycznie z matką O. J. i tym samym nie może być ojcem dziecka.

Dopuszczalność powództwa o ustalenie w świetle art. 189 k.p.c. zależy od istnienia interesu prawnego, odzwierciedlającego potrzebę ochrony wybranej sfery prawnej powoda. Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą, przedmiotowy interes powinien być rozumiany elastycznie, z uwzględnieniem celowościowej wykładni tego pojęcia lecz równocześnie w oparciu o konkretne okoliczności danej sprawy i tego, czy strona może uzyskać pełną ochronę swych praw w drodze innego powództwa lub za pomocą dalej idącego środka prawnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 2 października 2015 roku, II CSK 610.14, Legalis 1378808, wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 19 listopada 2015 roku, I ACa 576/15, Legalis 1378304). Zarówno argumenty przytoczone przez powoda, jak również dowody zgłoszone na ich poparcie wskazują, że P. S. zmierza do merytorycznego zakwestionowania wyroku Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 21 października 2004 roku przez ponowne odtworzenie postępowania, w którym bezpośrednio nie uczestniczył. W ocenie Sądu nie można uznać, iż powód ma interes prawny w domaganiu się ustalenia, że nie jest ojcem małoletniej , jeżeli ochronę swych praw może uzyskać w drodze innego przysługującego mu środka ochrony prawnej. Zwrócić bowiem należy uwagę na to, iż powództwo ustalające jest możliwe wówczas, gdy oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie skutki między stronami, w następstwie których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie i tym samym wyeliminowane zostanie, wynikające z błędnego przekonania co do przysługiwania powodowi określonych uprawnień, ryzyko naruszenia w przyszłości jego praw. Niemniej rozstrzygnięcie powództwa o ustalenie nie może prowadzić do obejścia zasady mocy wiążącej prawomocnych orzeczeń (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 października 2015 roku, sygn. akt I ACa 465/15, (...) Lex nr 1927564). Jednocześnie zwrócić należy uwagę, iż właściwym środkiem ochrony prawnej, z którym powód winien wystąpić w celu uzyskania korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia jest skarga o wznowienie postępowania opisana w przepisach art. 399 – 416 ¹ k.p.c. Jak stanowi bowiem art. 399 § 1 k.p.c. w wypadkach opisanych w powyższych przepisach można żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym wyrokiem. Zgodnie zaś z przepisem art. 401 pkt 2 k.p.c. można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe. Zwrócić należy uwagę, iż powód argumentuje swoje stanowisko przede wszystkim właśnie tym, iż nie był on należycie reprezentowany w postępowaniu prowadzonym przez Sądem Rejonowym w Ełku- III Wydział Rodzinny i Nieletnich , w sprawie o sygn. akt III RC 1236/02. W tych okolicznościach uznać należy, iż skoro powodowi przysługuje uprawnienie do wniesienia skargi o wznowienie postępowania w sprawie ustalenia ojcostwa to nie posiada on interesu prawnego w powództwie o ustalenie. Skarga o wznowienie postępowania jest bowiem od strony formalnej postacią powództwa, zmodyfikowaną na potrzeby wznowienia postępowania, która pełni równocześnie rolę środka zaskarżenia o charakterze nadzwyczajnym (K. Weitz, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2012, s.443). Faktyczna możliwość jej wniesienia wyklucza pozytywne rozpoznanie wniesionego w niniejszej sprawie powództwa z uwagi na brak interesu prawnego powoda w rozstrzygnięciu. Odnotować należy, że powód nie żąda oceny nowych okoliczności, powstałych po wydaniu orzeczenia ustalającego jego ojcostwo, lecz wyłącznie wskazuje na fakty istniejące w chwili wyrokowania przez Sąd Rejonowy w Ełku. Pomimo, że w kwestii ustalenia pochodzenia dziecka prymat ma zasada tzw. prawdy genetycznej, to reguła ta nie może kolidować z formalnie określoną drogą wzruszania orzeczeń prawomocnie zapadłych, dla której ustawodawca przewidział system dalej idących środków ochrony prawnej od powództwa wytaczanego na podstawie art. 189 k.p.c. Wskazać należy, iż naruszenie tej reguły stało by w jawnej sprzeczności z przepisem art. 5 k.c., na który powołuje się powód. Z uwagi na to, iż przedmiotowe powództwo w oczywisty sposób zmierzało do wzruszenia prawomocnego wyroku zapadłego w innej sprawie żądanie powoda należało oddalić. W tych okolicznościach Sąd pominął większość wniosków dowodowych powoda z uwagi na to, iż nie mogły one zmierzać do wykazania okoliczności istotnych w sprawie.

Zwrócić również należy uwagę, iż powód nietrafnie w uzasadnieniu pozwu przytacza na poparcie swoich argumentów tezę z uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2013 r., sygn. II CSK 411/12. Orzeczenie to zostało bowiem wydane w sprawie dotyczącej zaprzeczenia ojcostwa, która podstawę prawną znajduje w przepisie art. 62 § 3 k.r.o. i w przepisach następnych. Zwrócić należy uwagę, iż legitymacja do wystąpienia z powództwem o zaprzeczenie ojcostwa przysługuje mężowi matki (art. 63 k.r.o.) ewentualnie jego przedstawicielowi ustawowemu (art. 64 § 1 k.r.o.), matce dziecka (art. 69 k.r.o.), dziecku (art. 70 k.r.o.) oraz prokuratorowi (art. 86 k.r.o.). Powód, jako że nie był mężem matki dziecka nie mógł w ogóle wystąpić z takim powództwem zaś przedmiotowe postępowanie dotyczy ustalenia, iż powód nie jest ojcem małoletniej O. J.. Z tych przyczyn uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2013 r., sygn. II CSK 411/12 nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie.

Mając na względzie powyższe, orzeczono jak w punkcie I sentencji wyroku. Na podstawie art. 102 k.p.c., z uwagi na szczególny charakter wytoczonego powództwa, odstąpiono od obciążenia powoda kosztami sądowymi.