Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 marca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Świdnicy I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący SSR Wojciech Zatorski

Protokolant Natalia Całka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 marca 2016 roku w Ś.

sprawy z powództwa A. G.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej (...) S.A. w W. na rzecz powódki A. G. kwotę 10 tysięcy zł (dziesięć tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 27.11.2013 roku do dnia zapłaty z tym, że za okres od 27.11.2013 roku do 31.12.2015 roku z odsetkami ustawowymi w wysokości 8% w stosunku rocznym, natomiast od dnia 01.01.2016 roku do dnia zapłaty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w wysokości 7% w stosunku rocznym, a powództwo dalej idące oddala;

II.  koszty procesu znosi wzajemnie.

Sygn. akt I C 2512/15

UZASADNIENIE

A. G. wniosła o zasądzenie od (...) S.A. w W. tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku śmierci brata kwoty 20.000 zł, z odsetkami ustawowymi od dnia 28.11.2013r. do dnia zapłaty (k.2).

W uzasadnieniu wskazała, że 06.04.2008r. brat zginął w wypadku komunikacyjnym, którego sprawca posiadał ubezpieczenie OC u pozwanej; za wypadek ten jego sprawca R. G. został skazany za czyn z art. 177 § 2 k.k.; zmarły pozostawił powódkę w smutku, gdyż rodzeństwo było ze sobą bardzo mocno związane, łączyły ich bardzo bliskie relacje, brat pomagał powódce w lekcjach, zawsze stawał w jej obronie, był dla niej autorytetem, wspólnie spędzali czas, razem obchodzili święta i uczestniczyli w uroczystościach rodzinnych, wspomina brata jako zawsze uśmiechniętego, pomocnego, opiekuńczego i czułego; powódka od czasu w/w tragedii stała się osobą zamkniętą i mimo upływu czasu nadal cierpi po śmierci brata; pozwana odmówiła wypłaty świadczenia (k. 3-5).

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości (k.32). Zarzuciła, że w przypadku roszczeń z art. 24 k.c. nie powinien działać automatyzm w przyznawaniu świadczenia w postaci zadośćuczynienia, a ponadto, że objęcie w w/w sytuacji ochroną ubezpieczeniową rodzeństwa prowadzi do nieuzasadnionego rozszerzenia ochrony prawnej, zwłaszcza wobec wyjątkowego charakteru art. 448 k.c.; z ostrożności procesowej podniosła, że przyznawane zadośćuczynienie ma odpowiadać krzywdzie i być umiarkowane, zatem świadczenie w dochodzonej kwocie jest zawyżone, a ponadto należy uwzględnić przyczynienie uprawnionej, bowiem powódka nie korzystała z pomocy psychologicznej lub psychiatrycznej (k. 33).

Sąd ustalił :

Dnia 06.04.2008r. brat powódki zginął w wypadku komunikacyjnym, którego sprawca, R. G., skazany następnie za czyn z art. 177 § 2 k.k., posiadał ubezpieczenie OC u pozwanej.

Bezsporne

Relacje powódki z bratem były bardzo dobre, a przy tym wyjątkowe. Powódka była ulubienicą brata spośród rodzeństwa i wzajemnie. Brat był dla nie autorytetem, zawsze stawał w jej obronie. Jeżeli powódka miała jakiś problem lub „nabroiła” najpierw szła z tym do brata, nie zaś do rodziców. Byli wzajemnie powiernikami swoich sekretów. Spędzali ze sobą wiele czasu, niemal wszędzie chodzili razem. Brat nauczył ją pływać i jeździć rowerem, a ponadto stale pomagał powódce w nauce.

Dowód :

- dokumentacja fotograficzna : k. 174o.-176,

- zeznania powódki : k. 240,

- zeznania I. S.: k. 239 i A. K.: k. 238o.

Powódka w dacie wypadku sprzed 8 lat miała 12 lat, a jej brat 19. Po śmierci brata, którą bardzo przeżyła, krzycząc i płacząc, wręcz zanosząc się od płaczu, stała się osobą zamkniętą, stroniącą od kontaktów towarzyskich, opuściła się w nauce, zaczęła palić papierosy, przestała chodzić do kościoła. Po ok. roku zniszczyła pamiątki po bracie chcąc wszystko zapomnieć, jednak bezskutecznie. Okres najintensywniejszego wycofania powódki trwał ok. 1,5 roku. Mimo upływu lat powódka nie do końca pogodziła się ze śmiercią brata. Obecnie ma córkę i spodziewa się drugiego dziecka. Ma także rodzeństwo, z którym utrzymuje kontakt, w tym najmłodszego brata, który przypomina jej zmarłego. głównie w czasie świąt.

Dowód :

- zeznania powódki : k. 240,

- zeznania I. S.: k. 239 i A. K.: k. 238o.

Po śmierci brata powódka nie korzystała z terapii psychologicznej lub z pomocy psychiatry,

Dowód :

- zeznania powódki : k. 239o.

Decyzją z 27.11.2013r. pozwana odmówiła powódce świadczenia.

Bezsporne

Sąd zważył :

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostało naruszone może na zasadach przewidzianych w kodeksie żądać m.in. zadośćuczynienia pieniężnego. Z kolei zgodnie z art. 448 k.c. w razie naruszenie dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro zostało naruszone m.in. odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za krzywdę. Dobra osobiste wskazane są przykładowo w art. 23 k.c., jednak dodać należy, iż katalog dóbr osobistych tam wskazanych nie jest wyczerpujący, na co wskazuje użyty w tym przepisie zwrot „w szczególności”.

W pierwszym rzędzie, wobec podstaw żądań pozwu, wskazania wymaga, że więzi rodzinne, w szczególności w prawidłowo funkcjonującej rodzinie, o silnych związkach emocjonalnych, posiadają status dobra osobistego (art. 23 k.c.) podlegającego ochronie prawnej (art. 24 k.c.). Spowodowanie śmierci osoby bliskiej, zrywające te więzi, uprawnia zatem do wniosku o naruszeniu w/w dobra osobistego, a w konsekwencji o prawie żądania do zadośćuczynienia za krzywdę na podstawie art. 448 k.c. Wymóg krzywdy wprost przy tym wynika z tego ostatniego przepisu, co oznacza także wymóg wykazania przez uprawnionego nie tylko więzi rodzinnych i emocjonalnych, lecz również cierpień i bólu po stracie bliskiego rodzących poczucie krzywdy.

W realiach sprawy wskazania wymaga, że zmarły brat powódki był niewątpliwie osobą, z którą łączyły ją więzi naprawdę wyjątkowe i szczególne. Był jednocześnie starszym bratem, ulubieńcem spośród rodzeństwa, przyjacielem, jak i mentorem oraz powiernikiem, na pomoc, radę i wsparcie którego powódka zawsze mogła liczyć . Relacje powódki i zmarłego ocenić zatem należy jako więź szczególną w niewątpliwie prawidłowo funkcjonującej rodzinie, na co wskazują wzajemne stosunki w/w osób (opieka, pomoc, zaufanie, wsparcie, przyjaźń) , a co statuuje istnienie dobra osobistego w tym zakresie. Ponadto wątpliwości nie budzi także drugi z koniecznych elementów zadośćuczynienia w postaci krzywdy. Powódka twierdzeniami własnymi, popartymi zeznaniami świadków, wykazała okoliczności uzasadniające ból i cierpienie po stracie brata – przeżywanie jego śmierci, z którą wciąż nie może się pogodzić, towarzyszący temu żal, zamknięcie w sobie i wycofanie, problemy w nauce, zaniechanie praktyk religijnych. Pozwana nie wykazała tezy przeciwnej, ograniczając się do wnioskowania o opinię psychiatryczną (o czym poniżej), co skutkuje przyjęciem za udowodnione w/w twierdzeń powódki

Oddalając wniosek pozwanej (k. 32 pkt 4) o opinię psychiatryczną powódki (k. 240o.) sąd miał na względzie następujące okoliczności. Zadośćuczynienie, którego domaga się powódka nie jest warunkowane wystąpieniem skutku w postaci rozstroju zdrowia lub uszczerbku na zdrowiu osoby wskazującej na krzywdę (zarówno przepisy art. 23-24 k.c. jak i art. 448 k.c. wymogu takiego nie przewidują), lecz wyłącznie zaistnieniem tej krzywdy. Medycznie stwierdzony skutek pod postacią choroby, np. zespołu nerwicowego bądź depresji, nie jest więc przesłanką konieczną dla wystąpienia z roszczeniem, jakkolwiek okoliczność ta może uzasadniać tezę, że taka krzywda jest poważniejsza a w efekcie może uzasadniać przyznanie wyższego zadośćuczynienia. Powódka sama przyznała, że nie korzystała, gdyż nie chciała korzystać z pomocy psychologa lub psychiatry (k. 239o.). Nie ma zatem potrzeby ewentualnej weryfikacji leczenia lub terapii powódki z okresu postępowania likwidacyjnego, a nie ma też konieczności dowodzenia następstw psychologicznych lub medycznych (psychiatrycznych) w celu stwierdzenia krzywdy. Z tych przyczyn wniosek pozwanej jest chybiony. Z tych samych przyczyn tym bardziej nie można powódce stawiać zarzutu przyczynienia się do doprowadzenia się do zaistniałego stanu psychicznego (k. 33o.).

Oceniając merytorycznie wysokość żądania sąd zwraca uwagę, że w orzecznictwie akcentuje się, iż aktualny stan wiedzy nie pozwala na udowodnienie rozmiaru uczuć i przywiązania, czy też ich braku - mierzenie skali cierpienia pozostaje poza możliwościami dowodowymi sądu; trudno też zakładać, aby ustawodawca "premiował" osoby o słabszej konstrukcji psychicznej, reagujące intensywniej na sytuację traumatyczną, a gorzej traktował roszczenia osób o osobowości zamkniętej, kumulującej w sobie wewnętrzne emocje. Zadośćuczynienie ma kompensować nie tyle doznany ból spowodowany śmiercią osoby bliskiej, lecz krzywdę stanowiącą przedwczesną utratę członka rodziny ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 14 kwietnia 2010 r. I ACa 178/10 LEX nr 715515). Żądanie omawianego zadośćuczynienia nie jest też zależne od skutku w postaci choroby, rozstroju zdrowia, itp. a jego podstawą jest wyłącznie doznanie krzywdy. Celem takiego świadczenia jest kompensacja doznanej krzywdy, a więc złagodzenie cierpienia psychicznego, wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym jego sytuacji ( wyrok SA w Łodzi z 30.10.2013, sygn. I ACa 591/13, LEX nr 1394247). W przypadku ustalania wysokości zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej zwraca się uwagę na konieczność uwzględniania dynamicznego charakteru krzywdy spowodowanej śmiercią takiej osoby, stopnia cierpień psychicznych, ich intensywności oraz długotrwałości. Oceniając zakres szkody niemajątkowej należy korzystać z kryteriów zobiektywizowanych, ale jednak przystających do konkretnego poszkodowanego. ( por. wyrok SA Łódź z dnia 10-09-2015 I ACa 327/15). Trudno jest określić pieniężny wymiar krzywdy, zawodzą bowiem kryteria stosowane w przypadku szkód majątkowych. Nie można ustalić jednolitego miernika cierpienia, każdy przypadek musi być więc rozpatrywany indywidualnie i odrębnie przy uwzględnieniu wszystkich istotnych elementów dla danej sprawy, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na samych tylko - z natury rzeczy subiektywnych - odczuciach pokrzywdzonego. Przepis nie wskazuje kryteriów, jakie sąd powinien wziąć pod uwagę przy kształtowaniu odpowiedniej kwoty, podobnie jak nie czyni tego art. 445 § 1 KC. Wskazuje się jednak, że na rozmiar krzywdy mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, wiek pokrzywdzonego i jego zdolność do zaakceptowania nowej rzeczywistości oraz umiejętność odnalezienia się w niej ( por. wyrok SA Kraków z dnia 13-05-2015 I ACa 279/15).

Przenosząc powyższe w realia sprawy i uznając, że powódka doznała krzywdy w wyniku naruszenia jej dobra osobistego w postaci więzi rodzinnych, na skutek zerwania szczególnej więzi rodzinno-emocjonalnej po śmierci brata wskutek wypadku samochodowego, za skutki którego odpowiedzialność ponosi pozwana, stosownie do w/w okoliczności, na podstawie przepisów art. 448 i art. 24 § k.c., zasądzono na jej rzecz kwotę 10.000 zł. Taka kwota będzie w ocenie sądu realną kompensatą za krzywdę, której powódka doznała w związku ze śmiercią ukochanego brata, a jednocześnie uwzględnia wypracowany w judykaturze wymóg indywidualizacji i obiektywizacji danego przypadku. Z jednej bowiem strony upłynął już długi okres czasu od wypadku, kiedy powódka była podlotkiem, zaś obecnie założyła własną rodzinę i spodziewa się kolejnego dziecka, z drugiej natomiast strony wspomnienie tragicznych wydarzeń jest w powódce mimo upływu czasu nadal żywe, a pierwsze lata po śmierci brata były dla niej nader trudne, o czym zdaje się przekonywać nie tylko pogorszenie wyników w nauce, lecz także unikanie kontaktów towarzyskich, zaprzestanie chodzenia do kościoła, itp. Dodać należy, iż poza nową własną rodziną powódka nadal ma rodzinę dotychczasową, w tym najmłodszego brata, który najbardziej z rodzeństwa jest podobny do zmarłego. Powódka nie została zatem pozbawiona całkowitego wsparcia osób najbliższych, a okres najintensywniejszej reakcji na śmierć brata wynosił ok. 1,5 roku, a zatem niewiele ponad zwyczajowo przyjęty roczny okres żałoby w przypadku najbliższych.

Z powyższych względów na podstawie art. 24 i 448 k.c. orzeczono jak w pkt I.

W zakresie odsetek sąd miał na uwadze datę decyzji pozwanej o odmowie wypłacie powódce świadczenia, tj. 27.11.2013r. To w tej dacie pozwana zakończyła postepowanie likwidacyjne, zatem od tego dnia, wobec przyjęcia zasadności żądań pozwu, pozostaje w opóźnieniu (art. 481 k.c.), co żądanie odsetkowe czyni również zasadnym.

Wobec wprowadzenia do porządku prawnego kategorii odsetek za opóźnienie, zróżnicowano zasądzone odsetki do i od 01.01.2016r.

O kosztach procesu (pkt II wyroku) orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. mając na względzie wynik sporu, tj. połowiczną wygraną powódki .