Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Paweł Iwaniuk

Sędzia SO Wojciech Szcząska

Sędzia SO Małgorzata Truskolaska-Żuczek (spr.)

Protokolant Olga Wyszomierska

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. W., E. M. i B. K.

przeciwko miastu (...) W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie

z dnia 09 kwietnia 2015 r., sygn. akt II C 587/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od K. W., E. M. i B. K. na rzecz miasta (...) W. kwoty po 400 (czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

Małgorzata Truskolaska-Żuczek Paweł Iwaniuk Wojciech Szcząska

Sygn. akt IV Ca 1122/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego miasta (...) W. na rzecz powodów K. W., E. M. i B. K. kwoty po 2.456 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 18 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty (pkt I), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt II), zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwoty po 288 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III) oraz nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w W. od powodów po 226,75 zł oraz od pozwanego kwotę 403,82 zł tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa (pkt IV).

Sąd Rejonowy ustalił, że powodowie są właścicielami nieruchomości przy ul. (...) w W.. Wynajmują lokale za czynsze wolnorynkowe osobom trzecim - z wyjątkiem lokalu nr (...). Przedmiotowy lokal zajmowany był do czerwca 2014 r. przez A. S. (1), A. S. (2) i małoletniego P. S., którzy nie płacili czynszu i innych opłat związanych z lokalem, w tym odszkodowania za bezumowne korzystanie.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie wyrokiem z dnia 30 maja 2011 r. (sygn. akt I C 284/10) w sprawie z powództwa B. K. przeciwko A. S. (1), A. S. (3), A. S. (2) i małoletniemu P. S. nakazał pozwanym opróżnienie w/w lokalu i wydanie go powodowi B. K.. Sąd orzekł, że pozwanym A. S. (1), A. S. (2) i małoletniemu P. S. przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego oraz wstrzymał wykonanie wyroku w zakresie dotyczącym w/w pozwanych do czasu złożenia im przez (...) W. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Miasto (...) W. nie występowało w przedmiotowej sprawie w charakterze interwenienta ubocznego. Postanowieniem z dnia 20 marca 2012 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie w sprawie IV Ca 1555/11 stwierdził prawomocność powyższego wyroku w zakresie pkt I i II w stosunku do A. S. (1) i P. S.. Powód B. K. pismem datowanym na dzień 27 marca 2012 r. poinformował Urząd Miasta (...) W. dla D. P. o prawomocnym wyroku eksmisyjnym przeciwko A. S. (1) i P. S..

Sąd ustalił ponadto, że średni wolnorynkowy miesięczny czynsz najmu lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) możliwy do uzyskania z tytułu najmu lokalu w okresie od dnia 01 lipca 2011 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. wynosi 921 zł. Wartość czynszu możliwa do uzyskania z tytułu najmu lokalu za cały wskazany okres wynosi zaś 16.578 zł.

Sąd Rejonowy przytoczył treść art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (uopl), art. 417 kc, art. 361 § 2 kc i art. 6 kc. Wskazał, że ciągłe i nieodpłatne zajmowanie nieruchomości należącej do powodów przez osoby uprawnione do lokalu socjalnego uniemożliwiało im czerpanie korzyści z lokalu oraz skutkowało koniecznością ponoszenia kosztów jego utrzymania, które w innej sytuacji pokrywane byłyby z opłat regularnie uiszczanych przez najemców.

Sąd stwierdził, że pozwany pozostawał w zwłoce ze spełnieniem ciążącego na nim obowiązku przedstawienia oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego A. S. (1), A. S. (2) i małoletniemu P. S., a trudna sytuacja lokalowa D. P. w W. nie zwalnia gminy od odpowiedzialności za realizowanie nałożonego na nią obowiązku.

Zdaniem Sądu Rejonowego strona powodowa udowodniła istnienie adekwatnego związku pomiędzy zaniechaniem pozwanego i szkodą. Bezsporne jest, że w okresie objętym pozwem lokal należący do powodów był zajmowany bez tytułu prawnego przez osoby uprawnione do lokalu socjalnego, zaś (...) W. nie zaproponowało im w tym okresie zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Pozwany nie przystąpił do sprawy eksmisyjnej wytoczonej przez powodów.

Składając pozew strona powodowa wniosła o zasądzenie za okres od dnia 01 lipca 2011 r. do dnia 31 marca 2012 r. kwoty 8.272,53 zł tytułem utraconej korzyści, tj. czynszu, który mogliby uzyskać wynajmując przedmiotowy lokal na rynku w tym okresie, w tym kwoty 1.723,68 zł tytułem opłat eksploatacyjnych związanych z korzystaniem z lokalu przez lokatorów w tym samym okresie, które to opłaty nigdy nie zostały właścicielom zwrócone. Pismem procesowym z dnia 12 grudnia 2012 r. powodowie rozszerzyli powództwo, wnosząc o zasądzenie za okres od dnia 01 kwietnia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. kwoty 8.352 zł odszkodowania, którego wysokość odpowiada kwocie możliwego do uzyskania czynszu najmu za ten okres oraz kwoty 2.313 zł stanowiącej uzupełnienie kwoty możliwego do uzyskania czynszu najmu za okres 01 lipca 2011 r. – 31 marca 2012 r.

W ocenie Sądu Rejonowego strona powodowa udowodniła w części wysokość utraconej korzyści z powodu nieuzyskania czynszu. Na wniosek powodów zostały przeprowadzone dowody z opinii biegłego ds. wyceny nieruchomości. W sprawie sporządzono dwie opinie. W ocenie Sądu przy wyrokowaniu zasługiwała na uwzględnienie opinia biegłej T. S.. Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała treści tej opinii, nie budziła ona również zastrzeżeń Sądu. Wynika z niej jednoznacznie, że czynsz rynkowy lokalu możliwy do uzyskania za przedmiotowy lokal w okresie 01 lipca 2011 r. - 31 grudnia 2012 r. wyniósł 16.578 zł, co miesięcznie stanowiło 921 zł.

Sąd uznał, że powodom należne jest odszkodowanie za okres od dnia 01 maja 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. w wysokości 921 zł miesięcznie, co w sumie stanowi 7.368 zł. Sąd wziął pod uwagę fakt, że powód B. K. dopiero w dniu 27 marca 2012 r. przesłał do Urzędu D. P. (...). W. kserokopię wyroku eksmisyjnego i postanowienia Sądu Okręgowego o uprawomocnieniu pkt I i II tego wyroku. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego wynikał wprawdzie z orzeczenia sądowego, jednak w ocenie Sądu termin do wykonania tego obowiązku uzależniony jest od inicjatywy właściciela lokalu. Termin spełnienia obowiązku gminy wobec osoby uprawnionej do lokalu socjalnego nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania w rozumieniu art. 455 kc. Nie przypada na dzień uprawomocnienia się wyroku eksmisyjnego, lecz dopiero w terminie późniejszym, po wezwaniu właściwej gminy do wykonania tego obowiązku przez wierzyciela lub dłużnika z tytułu egzekucyjnego przy uwzględnieniu odpowiedniego czasu na znalezienie i przygotowanie przez gminę dla osób uprawnionych odpowiedniego lokalu socjalnego.

Sąd stanął na stanowisku, że obowiązek pozwanego złożenia uprawnionym oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego powstał po zawiadomieniu przez powoda o prawomocnym wyroku eksmisyjnym, tj. po 27 marca 2012 r. Biorąc pod uwagę możliwości lokalowe pozwanego Sąd uznał, że pozwany w ciągu miesiąca od tego zawiadomienia powinien znaleźć i przygotować lokal socjalny dla uprawnionych. Dlatego też odszkodowanie za niewykonanie obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego uprawnionym winno być naliczane od dnia 01 maja 2012 r., a więc miesiąc od zawiadomienia. Miesięczny termin Sąd uznał za racjonalny i usprawiedliwiony okres do wywiązania się ze swojego obowiązku przez pozwanego bez zbędnej zwłoki.

Rozstrzygając o kwestii zasądzenia odsetek ustawowych Sąd uznał, że powodowie skutecznie wezwali pozwanego do zapłaty, doręczając mu w dniu 17 grudnia 2012 r. pismo z dnia 10 grudnia 2012 r. „rozszerzenie powództwa”. W tej dacie pozwany został skutecznie wezwany do zapłaty, zatem odsetki ustawowe w tym zakresie można liczyć od dnia następnego, tj. od 18 grudnia 2012 r. -stosownie do treści art. 481 kc.

Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie. Powództwo dotyczące okresu 01 lipca 2011 r. - 30 kwietnia 2012 r. zostało oddalone z uwagi na fakt, iż w tym okresie pozwany nie był zobowiązany do odszkodowania, bowiem powodowie wezwali gminę do zaoferowania lokalu socjalnego dopiero w dniu 27 marca 2012 r. W zakresie, w jakim pełnomocnik powodów wniósł w piśmie procesowym z dnia 31 stycznia 2013 r. o zaległe odsetki powództwo należało również oddalić. Powodowie domagali się skapitalizowanych odsetek w kwocie 839 zł za okres od 01 lipca 2011 r. do 31 grudnia 2012 r., nie udowodnili jednak, że wzywali pozwanego do zapłaty przed dniem 01 lipca 2011 r. Gmina nie ma obowiązku wypłacania comiesięcznego odszkodowania, więc żądanie to podlegało oddaleniu.

O kosztach Sąd orzekł na mocy art. 100 kpc.

W złożonej apelacji powodowie zaskarżyli wyrok w części oddalającej powództwo (pkt II wyroku) w zakresie kwoty 10.933,68 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 20 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty.

Zarzucili naruszenie przepisu art. 18 ust. 5 uopl w zw. z art. 417 kc poprzez nieuprawnione przyjęcie, że zobowiązanie gminy do zapłaty odszkodowania za niedostarczenie lokalu socjalnego orzeczonego sentencją prawomocnego wyroku eksmisyjnego „powstaje” dopiero z momentem wezwania właściwej gminy do wykonania obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego.

Wnieśli o zmianę orzeczenia w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwot po 3.644,56 zł (tj. łącznie kwoty 10.933,68 zł – 10 miesięcy x 921 zł + 1.723,68 zł) w ustawowymi odsetkami od dnia 20 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów zwrotu kosztów postępowania za I instancję, a także zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu, jako nieuzasadniona.

Sąd Okręgowy podziela w całości ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz dokonaną przez ten Sąd ich prawną ocenę – i przyjmuje je za własne.

Sąd Rejonowy słusznie uznał, że pozwany ponosi wobec powodów odpowiedzialność za niezapewnienie lokalu socjalnego osobom uprawnionym do jego otrzymania na mocy wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z dnia 30 maja 2011 r. wydanego w sprawie I C 284/10, w wyniku czego powodowie ponieśli szkodę, a roszczenie odszkodowawcze należało uwzględnić za okres od dnia 01 maja 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. Zarzuty podniesione w apelacji nie są zasadne i nie mogły doprowadzić do zmiany trafnego orzeczenia Sądu I instancji.

Kwestią sporną było ustalenie daty powstania odpowiedzialności pozwanego związanej z niedostarczeniem lokalu socjalnego. Powodowie podnosili w apelacji, że zobowiązanie gminy w tym zakresie powstaje już w momencie uprawomocnienia się wyroku eksmisyjnego, w treści którego zastrzeżone zostało uprawnienie osoby eksmitowanej do otrzymania lokalu socjalnego.

Wskazać należy, że obowiązek gminy dostarczenia lokalu socjalnego ma charakter publicznoprawny, a uprawnionemu nie przysługuje roszczenie o zawarcie umowy najmu takiego lokalu; prawomocny wyrok nie kreuje i nie wiąże z konkretną gminą obowiązku dostarczenia osobie uprawnionej oznaczonego lokalu socjalnego i nie stwierdza obowiązku nadającego się do przymusowego wykonania.

Przesłankę odpowiedzialności odszkodowawczej gminy za szkodę poniesioną przez właściciela za niedostarczenie lokalu socjalnego stanowi zatem bezprawne zaniechanie wykonania obowiązku publicznoprawnego wynikającego z ustawy, a nie obowiązku wynikającego z orzeczenia sądowego. Ustalenie faktu zaniechania wiąże się zaś z wiedzą gminy o wyroku, którym zostało przyznane uprawnienie do lokalu socjalnego. Gmina nie jest stroną stosunku pomiędzy właścicielem a lokatorem. Musi mieć zatem świadomość istnienia obowiązku nałożonego w wyroku eksmisyjnym, a więc świadomość nakazanego zachowania, i po drugie - zachować się niezgodnie z prawem, tj. nie wykonać nałożonego zobowiązania.

Zawiadomienie gminy o treści wyroku eksmisyjnego z prawem do lokalu socjalnego jest więc tym momentem, który uruchamia tę odpowiedzialność, gdyż informuje zobowiązaną, że ma dostarczyć osobie eksmitowanej lokal socjalny (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2015 r., V CA 1/15; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 maja 2014 r., V ACa 606/13).

Pozwany został zawiadomiony o toczącym się postępowaniu o eksmisję, nie wstąpił jednak do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego. Wstąpienie do sprawy nie jest bowiem obowiązkiem gminy, a jedynie jej uprawnieniem. Dlatego, pomimo powstania obowiązku dostarczenia eksmitowanym osobom lokalu socjalnego z mocy wyroku orzekającego eksmisję, o jego wymagalności można mówić dopiero od chwili, gdy pozwany powziął wiadomość o jego istnieniu. Podkreślić należy bowiem, że nie zawsze w wyroku eksmisyjnym sąd orzeka o tym obowiązku. Nawet gdyby w każdym wypadku orzekania eksmisji nakładano na gminę ów obowiązek, gmina musi mieć wiedzę o jego powstaniu, a ta nie jest tożsama z zapadnięciem wyroku i jego prawomocnością. Rzeczą osoby zainteresowanej jest bowiem – o ile gmina nie uczestniczy w procesie eksmisyjnym – poinformowanie jej o jego powstaniu, co następuje najczęściej przez złożenie wniosku o przydzielenie osobie eksmitowanej lokalu socjalnego, czy przez poinformowanie o treści zapadłego w sprawie o eksmisję wyroku – co miało miejsce w niniejszej sprawie.

W sytuacji, gdy gmina nie jest uczestnikiem procesu eksmisyjnego, dopiero wówczas możliwe jest postawienie jej zarzutu zaniechania sprzecznego z prawem, czyli niedostarczenia osobie eksmitowanej lokalu socjalnego.

We wniosku z dnia 08 marca 2012 r. złożonym w sprawie I C 284/11 o wydanie odpisu wyroku ze stwierdzeniem prawomocności pełnomocnik powodów wskazał, że „uzyskanie w/w odpisu jest konieczne, aby skutecznie zainicjować postępowanie w wydziale zasobów lokalowych Urzędu D. P. o dostarczenie lokalu socjalnego pozwanym S.”.

Powód B. K. poinformował pozwanego o prawomocnym wyroku eksmisyjnym w dniu 27 marca 2012 r. Od tej daty pozwany miał zatem świadomość, że poprzez swoje zaniechanie naraża się na konieczność zapłaty odszkodowania. Sąd Rejonowy zasadnie zatem przyjął, że obowiązek odszkodowawczy wynikający z art. 18 ust. 5 uopl w zw. z art. 417 § 1 kc nie zaktualizował się w niniejszej sprawie w chwili uprawomocnienia się wyroku eksmisyjnego, a odszkodowanie za niewykonanie obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego uprawnionym winno być naliczane dopiero od dnia 01 maja 2012 r., a więc po upływie 1 miesiąca od zawiadomienia o wyroku eksmisyjnym.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy na mocy art. 385 kpc postanowił jak w pkt 1 sentencji. O kosztach orzekł zaś w pkt 2 na mocy art. 98 § 1 i § 3 kpc oraz § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490).

Małgorzata Truskolaska-Żuczek Paweł Iwaniuk Wojciech Szcząska