Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Bożena Sobczyk

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku P. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania P. A.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 11 lutego 2015 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 233/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił przyznania wnioskodawcy P. A. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że wnioskodawca nie spełnia warunków do przyznania emerytury, ponieważ na dzień 1 stycznia 2009 r. nie udowodnił stażu pracy w szczególnych warunkach w hutnictwie wynoszącego co najmniej 15 lat, przed dniem 1 stycznia 1999 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, lekarz medycyny pracy nie wydał orzeczenia o niezdolności do wykonywania prac w szczególnych warunkach wymienionych w pkt. 4 -12 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, a nadto nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym dnia 19 lutego 2015 roku, P. A. wniósł o przyznanie prawa do emerytury pomostowej wskazując, że w okresie od 1 października 1976 r. do 26 października 1978 r., od 17 listopada 1980 r. do 30 września 1983 r. oraz od 4 października 1983 do 3 grudnia 2002 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Podniósł ponadto, iż w tam tych czasach nie wystawiano takich świadectw, a zakłady w których pracował przestały istnieć.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

P. A., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 18 grudnia 2014 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

(dowód: wniosek o emeryturę pomostową - k. 1-7 w aktach o emeryturę)

Na dzień złożenia wniosku o emeryturę pomostową wnioskodawca osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat i udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Wnioskodawca udowodnił bowiem staż pracy wynoszący 34 lat, 3 miesiące i 6 dni, w tym 31 lat, 8 miesięcy i 27 dni okresów składkowych i 2 lata, 6 miesięcy i 9 dni okresów nieskładkowych.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 11 lutego 2015 r. – k. 41)

Wnioskodawca załączył zaświadczenie lekarskie z dnia 11 grudnia 2014 r. o niezdolności do wykonywania prac w szczególnych warunkach wymienionych w pkt 4-12 załącznika nr 1 do ustawy.

(dowód: zaświadczenie k. 13 w aktach o emeryturę)

W okresie od 1 października 1976 r. do 26 października 1978 r. oraz od 17 listopada 1980 r. do 30 września 1983 r. wnioskodawca był zatrudniony pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w P. na stanowisku formowacza wyrobów szklanych ręcznie.

(dowód: umowa o pracę z dnia 27 września 1976 r. – k. 21, umowa o pracę z dnia 12 listopada 1980 r.- k. 21, świadectwo pracy z dnia 29 września 1983 r. – k. 7 akt rentowych)

Wnioskodawca w okresie od 4 października 1983 r. do 3 grudnia 2002 r. był zatrudniony w (...). w P.. W okresie zatrudnienia ubezpieczony prawował:

- od 4 października 1983 r. do 30 września 1986 r., od 1 września 1990 r. do 31 stycznia 1991 r. oraz od 1 grudnia 1996 r. do 3 grudnia 2002 r. jako maszynista maszyn do formowania szkła płaskiego;

- od 1 października 1986 r. do 31 sierpnia 1990 r. jako maszynista maszyn do formowania szkła płaskiego-konserwator;

- od 1 lutego 1991 r. do 30 listopada 1996 r. jako szlifierz szkła.

(dowód: umowy o pracę – k. 39, 41, 47, 50, 52, 56, 61, 63 i 65 akt osobowych)

Jako maszynista maszyn do formowania szkła w (...) w P. wnioskodawca zajmował się obsługą maszyn do ciągnienia szkła. Pracował na oddziale produkcji hutniczej, gdzie produkowano szkło płaskie. Wnioskodawca początkowo pracował jako obserwator, obserwował jak formuje się tafla, tj. czy w tafli szkła nie ma blachy lub kamieni. Następnie P. A. pracował jako blachowy i maszynista maszyn do formowania szkła płaskiego. Stanowisko obserwatora i blachowego zaliczane było również do pracy maszynistów maszyn do formowania szkła płaskiego. Wnioskodawca nie pracował przy ręcznym formowaniu wyrobów szkolnych w hucie szkła. Czynności wykonywał maszynowo.

(dowód: zeznania świadka T. G. protokół z rozprawy z dnia 20 kwietnia 2016 r. nagranie od min. 3:09 do min. 18:58 – k. 23v, zeznania świadka W. S. protokół z rozprawy z dnia 20 kwietnia 2016 r. nagrane od min. 18:58 do min. 29:09 – k. 23v-24, zeznania świadka M. B. protokół z rozprawy z dnia 20 kwietnia 2016 r. nagranie od min. 29:09 do min. 38:23 – k. 24)

Huta (...) w P. wystawiła wnioskodawcy w dniu 19 grudnia 2002 roku świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w okresach od 4 października 1983 r. do 22 września 1993 r., od 3 grudnia 1993 r. do 7 lutego 1994 r., od 27 marca 1994 r. do 10 marca 1999 r. oraz od 11 maja 1999 r. do 5 maja 2002 r. na stanowisku maszynista maszyn Wykaz A, Dział XIII poz. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. nr 8 poz. 43).

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych- k. 1 w aktach osobowych)

Huta (...) w P. obecnie już nie istnieje.

(okoliczność niesporna)

Z dniem 30 listopada 2015 r. wnioskodawca rozwiązał umowę o pracę za porozumieniem stron z dotychczasowym pracodawcą (...) S. R..

(dowód: świadectwo pracy – k. 15)

W okresie od 4 grudnia 2002 r. do 31 lipca 2015 r. wnioskodawca pobierał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

(dowód: decyzja ZUS – k. 31, 49, 59, 73, 109, 137 akt rentowych)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Z kolei w myśl art. 7 przedmiotowej ustawy pracownik wykonujący w hutnictwie prace w szczególnych warunkach wymienione w pkt 4-12 załącznika nr 1 do ustawy, który spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1, 4-7, nabywa prawo do emerytury pomostowej jeżeli:

1) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach w hutnictwie wymienionej w pkt 4-12 załącznika nr 1 do ustawy, wynoszący co najmniej 15 lat;

3) lekarz medycyny pracy wydał orzeczenie o niezdolności do wykonywania prac w szczególnych warunkach wymienionych w pkt 4-12 załącznika nr 1 do ustawy.

Zgodnie natomiast z art. 49 ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy (czyli na dzień 1 stycznia 2009 r.) miała wymagany w przepisach, a których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Z kolei w świetle art. 15 ust. 1 ustawy prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Przepis ten jest odpowiednikiem przepisu art. 100 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst. jedn. Dz. U. z 2015 r. poz. 748 ze zm.), zgodnie z którym prawo do świadczeń emerytalno-rentowych określonych w tej ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa. Regulacja art. 15 ust. 1 ustawy oznacza, że prawo do emerytury pomostowej powstaje ex lege w tym dniu, w którym ubezpieczony spełni wszystkie warunki wymagane do jego nabycia. W praktyce będzie to oznaczać, że prawo do emerytury pomostowej powstanie w dniu, w którym zostanie spełniony ostatni z kumulatywnych warunków przewidzianych w tej ustawie.

Bezspornym jest, iż wnioskodawca osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat, udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat, w dniu 30 listopada 2015 r. rozwiązał stosunek pracy i przedstawił zaświadczenie lekarskie z dnia 11 grudnia 2014 r. o niezdolności do wykonywania prac w szczególnych warunkach w hutnictwie szkła.

W niniejszej sprawie istotą sporu było ustalenie, czy ubezpieczony spełnia warunki do nabycia prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych. Bezspornym był natomiast fakt, iż skarżącemu nie przysługuje uprawnienie do świadczenia emerytalnego, o którym mowa w ustawie o emeryturach pomostowych na podstawie art. 4 tej ustawy, bowiem wnioskodawca nie legitymował się po dniu 31 grudnia 2008 r. jakimkolwiek okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Analiza treści art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych prowadzi do wniosku, iż regulacja ta znajduje zastosowanie w stosunku do osób, które nie wykonywały pracy po dniu 31 grudnia 2008 r. oraz legitymują się wymaganym 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 r.

W tym miejscu przytoczyć należy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., w którym to wskazał, że: „warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle art. 4 i 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. Nr 237, poz. 1656 ze zm.), jest legitymowanie się wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze (w rozumieniu tej ustawy lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych, a więc po 1 stycznia 2009 r. Osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową, która nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych)”.

Powyższe oznacza, że kryterium weryfikacji szczególnego charakteru prac wykonywanych do dnia 31 grudnia 2008 r. stanowią przepisy nowej ustawy, tj. ustawy o emeryturach pomostowych, a nie dotychczas obowiązujące przepisy mające zastosowanie do dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych. Bezpośrednia konsekwencją tego jest obowiązywanie wykazu prac w szczególnych warunkach z ustawy o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 r. W przedmiotowym wykazie prac brak jednak stanowiska maszynisty maszyn do formowania szkła, co czyni żądanie ubezpieczonego w przedmiocie uwzględnienia stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w myśl ustawy o emeryturach pomostowych bezzasadnym. Wykaz ten przewiduje jedynie zaliczenie prac wykonywanych przy bezpośrednim ręcznym zestawieniu surowców lub ręcznym formowaniu wyrobów szklanych w hutnictwie szkła, brak jest natomiast, tak jak to było unormowane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, stanowiska pracy polegającego na maszynowym formowaniu szkła, tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie. Wnioskodawca bowiem w okresie od 4 października 1983 r. do 3 grudnia 2002 r. wykonywał prace w (...) w Piotrkowie Tryb. w charakterze maszynisty maszyn do formowania szkła, które w załączniku do nowej ustawy nie zostało wymienione. Potwierdziły to zarówno dokumenty zgromadzone w aktach osobowych ubezpieczonego, jak i zeznania świadków, którzy w spornym okresie pracowali razem z P. A., a zatem posiadali szczegółową wiedzę na temat jego codziennej pracy i obowiązków. W ocenie Sądu, zeznania te zasługują na wiarę, gdyż są spójne i wzajemnie się uzupełniają. W związku z powyższym Sąd nie mógł zaliczyć powyższego okresu do wymaganego 15-letniego stażu pracy, tym samym wnioskodawca nie spełnił niezbędnych warunków do przyznania mu emerytury pomostowej.

Na marginesie zaznaczyć należy, iż Sąd zaliczył do pracy w szczególnych warunkach niekwestionowany przez organ rentowy okres pracy P. A. od 1 października 1976 r. do 26 października 1978 r. oraz od 17 listopada 1980 r. do 30 września 1983 r., w którym to wnioskodawca pracował w (...) na stanowisku formowacza wyrobów szklanych ręcznie. ZUS kwestionował jedynie brak z tego okresu świadectw pracy wystawionych przez pracodawcę, nie mniej jednak, w ocenie Sądu, charakter wykonywanych przez wnioskodawcę czynności nie był wątpliwy. Podkreślić należy, iż brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Wnioskodawca wykonywał prace, o jakich mowa w obecnie obowiązującym pkt 8 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, tj. prace przy ręcznym formowaniu wyrobów szklanych w hutnictwie szkła. Jednak zdaniem Sądu okres ten był zbyt krótki i nawet zaliczenie go nie dawało wymaganych 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Finalnie nadmienić należy, iż jedną z przesłanek niezbędnych do ustalenia prawa do emerytury pomostowej jest warunek legitymowania się przez ubezpieczonego orzeczeniem o niezdolności do wykonywania pracy w szczególnych warunkach wymienionych w pkt 4-12 załącznika nr 1 do ustawy, wydanym przez lekarza medycyny pracy. W niniejszym postępowaniu organ rentowy kwestionował załączone do akt sprawy zaświadczenie lekarskie, zarzucając mu, iż zostało ono wydane obecnie, tj. 11 grudnia 2014 r., natomiast nie w dniu wystąpienia niezdolności do pracy. W ocenie Sądu wbrew twierdzeniom organu rentowego, literalne brzmienie art. 7 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych nie uprawnia do wniosku, że orzeczenie lekarza medycyny pracy stwierdzające niezdolność do wykonywania pracy w warunkach szczególnych ma być wydane w okresie, w którym postawała rzeczona niezdolność. W przepisie tym mowa jest tylko i wyłączenie o orzeczeniu lekarza medycyny pracy o niezdolności do wykonywania prac w warunkach szczególnych wymienionych w pkt 4-12 załącznika nr 1 do ww. ustawy. Tak więc powołany przepis nie wskazuje, w jakiej dacie ma zostać wydane przedmiotowe orzeczenie lekarskie. Z akt sprawy wynika, że wnioskodawca załączył do wniosku o emeryturę pomostową orzeczenie lekarza medycyny pracy z dnia 11 grudnia 2014 r. stwierdzające niezdolność do wykonywania pracy w hutnictwie. ZUS nie wskazał, jakim kryteriom powinno odpowiadać orzeczenie lekarza medycyny pracy. Jednocześnie z ustawy nie wynika, w jakiej formie to orzeczenie powinno być. Zatem Sąd uznał, że zaświadczenie z dnia 11 grudnia 2014 roku jest orzeczeniem, o jakim mowa w pkt 3 art. 7 ustawy o emeryturach pomostowych.

Reasumując, wnioskodawca nie spełni przesłanki posiadania stażu pracy w warunkach szczególnych wynoszącego co najmniej 15 lat w rozumieniu obowiązujących przepisów, tj. art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, w związku z powyższym Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.