Pełny tekst orzeczenia

WYROK ŁĄCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 marca 2016 r.

Sąd Rejonowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSR Joanna Urlińska

Protokolant: Joanna Leśniewska

w obecności Prok. Rej. - Katarzyna Szewczyk

po rozpoznaniu w dniu 01 marca 2016 r. sprawy

E. P. , syna T. i M. z domu B., ur. (...) w O.,

skazanego prawomocnymi wyrokami:

1)  Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 15 maja 2013 r. (sygn. akt VII K 1273/12) za czyn z art. 278 § 1 kk popełniony w dniu 19-20 maja 2012r. na karę 7 miesięcy z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres lat 4 tytułem próby, oraz orzeczono obowiązek naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 kk poprzez zapłatę kwoty 1050 zł solidarnie z K. O. na rzecz (...) Zakładu (...) w O., przy czym postanowieniem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 14 października 2015r. zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności,

2)  Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 23 kwietnia 2015 r.(sygn. akt VII K 1397/14) za czyn z art. 191 §1 kk popełniony w dniu 19 września 2014 r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 193 kk popełniony w dniu 19 września 2014 r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 288 § 2 kk i in. popełniony w dniu 19 września 2014r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 157 § 1 kk w zb. z art. 191 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk na karę 1 roku pozbawienia wolności, za czyn z art. 226 § 1 kk popełniony w dniu 10 sierpnia 2014r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności, na podstawie art. 46 § 1 kk orzeczono zadośćuczynienie na rzecz K. B. w wysokości 5000 zł,

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 4 stycznia 2015r. karę jednostkową 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną za czyn z art. 288§2kk w zw z art. 12 kk zamieniono na 30 dni aresztu i wyrok łączny stracił moc.

I. na podstawie art. 85§1 i 2 kk, art. 86 § 1 kk w zw. z art. 569 § 1 kpk przy zastosowaniu art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustaw – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw łączy kary jednostkowe pozbawienia wolności orzeczone wyrokami Sądu Rejonowego w Olsztynie w sprawach VII K 1273/12, i VII K 1397/14 – za wyjątkiem orzeczonej za czyn z art. 288§2kk w zw z art. 12 kk którą zamieniono na 30 dni aresztu (z punktów od 1 do 2 ) i orzeka wobec skazanego E. P. karę łączną 2 (dwóch ) lat 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności;

II na podstawie art. 576 § 1 kpk pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w połączonych wyrokach, a nie objęte wyrokiem łącznym pozostawia do odrębnego wykonania;

IV. na podstawie art. 577 kpk na poczet kary łącznej pozbawienia wolności zalicza okres odbywanej w sprawie VII K 1397/14 kary - od 19 października 2014 r.;

V. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. L. S. kwotę 144 złotych tytułem opłaty za obronę skazanego wykonywaną z urzędu oraz kwotę 33,12 zł tytułem podatku VAT;

VI. na podstawie art.624 § 1 kpk zwalnia skazanego od zapłaty kosztów sądowych.

Sygn. akt VII K 919/15

UZASADNIENIE

Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:

E. P. został skazany następującymi prawomocnymi wyrokami:

1)  Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 15 maja 2013 r. (sygn. akt VII K 1273/12) za czyn z art. 278 § 1 kk popełniony w dniu 19-20 maja 2012r. na karę 7 miesięcy z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres lat 4 tytułem próby, oraz orzeczono obowiązek naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 kk poprzez zapłatę kwoty 1050 zł solidarnie z K. O. na rzecz (...) Zakładu (...) w O., przy czym postanowieniem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 14 października 2015r. zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności,

2)  Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 23 kwietnia 2015 r.(sygn. akt VII K 1397/14) za czyn z art. 191 §1 kk popełniony w dniu 19 września 2014 r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 193 kk popełniony w dniu 19 września 2014 r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 288 § 2 kk i in. popełniony w dniu 19 września 2014r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, za czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 157 § 1 kk w zb. z art. 191 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk na karę 1 roku pozbawienia wolności, za czyn z art. 226 § 1 kk popełniony w dniu 10 sierpnia 2014r. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz na karę łączną 2 lat pozbawienia wolności, na podstawie art. 46 § 1 kk orzeczono zadośćuczynienie na rzecz K. B. w wysokości 5000 zł,

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 4 stycznia 2015r. karę jednostkową 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną za czyn z art. 288§2kk w zw z art. 12 kk zamieniono na 30 dni aresztu i kara łączna uległa rozwiązaniu .

(dowód: informacja z KRK k. 6-7, odpisy orzeczeń k. 8-16, k. 1 akt zastępczych sprawy Sądu Rejonowego w Olsztynie o sygn. akt VII K 1397/14, odpis postanowienia k. 36)

Skazany odbywa obecnie karę pozbawienia wolności orzeczoną w sprawie VII K 1397/14 Sądu Rejonowego w Olsztynie, zaś w warunkach izolacji penitencjarnej przebywa od dnia 21 września 2014 r. Zachowanie skazanego w okresie odbywania kar jednostka penitencjarna oceniła jako dobre. Nie był karany dyscyplinarnie, czterokrotnie nagrodzono go kodeksowo: za wyróżniające się przestrzeganie obowiązującego porządku wewnętrznego oraz w celach motywacyjnych do dalszego dobrego zachowania. Ostatnio nagrodzony został w dniu 28 września 2015r. zezwoleniem na dłuższe widzenie. W gronie osób współosadzonych funkcjonuje w sposób zgodny, nie odnotowano żadnych konfliktów i zachowań agresywnych z jego udziałem. Skazany deklaruje przynależność do struktur podkultury przestępczej tzw. „grypsujących”, nie mniej jednak nie zauważono negatywnych zachowań na tym tle. Skazany nie jest uzależniony od substancji odurzających, ani alkoholu. E. P. karę odbywa w systemie zwykłym, nie jest zatrudniony na terenie Zakładu Karnego. Wymieniony wypowiada się krytycznie o popełnionych przestępstwach i sposobie życia przed osadzeniem. Nie podejmował on prób samobójczych, ani zachowań autoagresywnych, nie brał także udziału w zdarzeniach mogących godzić w bezpieczeństwo jednostki penitencjarnej. Wobec mężczyzny nie stosowano także środków przymusu bezpośredniego. Nie bierze on udziału w organizowanych na terenie zakładu programach zwiększających kwalifikacje zawodowe.

(dowód: opinia o skazanym z ZK wraz z informacją o pobytach i orzeczeniach w O. k. 24-26)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 568a § 1 kpk który to został dodany do ustawy Kodeks Postępowania Karnego przez ustawę z dnia 20 lutego 2015r. ( Dz. U. z 2015 r., poz. 396) o zmianie ustawy – Kodeks Karny oraz niektórych innych ustaw - Sąd orzeka karę łączną bądź w wyroku skazującym, bądź w wyroku łącznym.

Jak zaś stanowi znowelizowany przez tą samą ustawę § 1 art. 569 kpk jeżeli zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby, która prawomocnie skazano lub wobec której orzeczono karę łączną wyrokami różnych sądów, właściwy do wydania wyroku jest sąd, który wydał ostatni wyrok skazujący lub łączny w pierwszej instancji, orzekający kary podlegające łączeniu.

Przy czym zauważyć należy, że w sprawie niniejszej, w związku z powyżej wskazaną nowelizacją kodeksu karnego dla określenia czy zachodzą przesłanki do orzeczenia kary łącznej wobec skazanego oraz co należy brać pod uwagę określając jej wymiar miało ustalenie stanu prawnego, który ma zastosowanie do sytuacji E. P.. Kwestia ta miała zasadnicze znaczenie z uwagi na diametralne zmiany w tym zakresie między stanem prawnym przed 1 lipca 2015r. a po tym dniu.

W związku z tym w sprawie zachodziła konieczność sięgnięcia do przepisów intertemporalnych. I tak zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy kodeks karny oraz niektórych innych ustaw- przepisów rozdziału IX ustawy, o której mowa w art. 1 (Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych), w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą nie stosuje się do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, chyba, że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Wobec natomiast faktu, że ostatnie skazanie E. P. nastąpiło na mocy wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie, wydanego w dniu 23 kwietnia 2015 r.(sygn. akt VII K 1397/14) który to uprawomocnił się w dniu 06 października 2015 r., zgodnie ze wskazanym przepisem przejściowym w sprawie niniejszej zastosowanie miały przepisy obowiązujące po 1 lipca 2015r.

Jak wyraźnie stanowi art. 85 § 1 KK, w sytuacji, w której sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, zachodzi konieczność orzeczenia kary łącznej. Sformułowanie "sąd orzeka karę łączną" w sposób niepozostawiający wątpliwości wskazuje, że zastosowanie omawianej instytucji jest obligatoryjne oraz że jest to nakaz skierowany wyłącznie do sądu. Nadto jak stanowi art. 85 § 2 podstawą orzeczenia kary łącznej są wymierzone i podlegające wykonaniu z zastrzeżeniem art. 89, w całości lub w części kary lub kary łączne, za przestępstwa o których mowa w § 1. Co istotne, poza wyjątkami określonymi w art. 85 § 3 i 4 KK, przy spełnieniu przesłanek wskazanych w art. 85 § 1 i 2 KK nie ma możliwości niezastosowania omawianej regulacji.

W postępowaniu o wydanie wyroku łącznego należało zatem zbadać czy E. P. popełnił dwa lub więcej przestępstw i czy wymierzono za nie kary tego samego rodzaju bądź inne które mogą być połączone i czy kary te podlegają wykonaniu w całości lub w części.

W znowelizowanym stanie prawnym istnieje podstawa do orzeczenia kary łącznej jedynie w przypadku, gdy orzeczone wobec skazanego kary podlegają jeszcze wykonaniu. Zasadnicze znaczenie dla możliwości orzeczenia kary łącznej przez sąd ma znowelizowany art. 85 § 3 kk wedle którego podstawą orzeczenia jednej kary łącznej nie może być kara wymierzona za przestępstwo popełnione po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania innej kary podlegającej łączeniu z karą wykonywaną w chwili popełnienia przestępstwa, lub karą łączną, w skład której wchodzi kara, która była wykonywana w chwili popełnienia czynu.

Z powyższego wynika, że warunki do orzeczenia kary łącznej spełniają kary jednostkowe i kary łączne wymierzone skazanemu wyrokami w sprawach Sądu Rejonowego w Olsztynie w sprawach VII K 1273/12 i VII K 1397/14 – za wyjątkiem orzeczonej za czyn z art. 288 § 2 kk w zw. z art. 12 kk którą to karę na mocy prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 4 stycznia 2015r. zamieniono na 30 dni aresztu. Wszystkie bowiem kary orzeczone wymienionymi wyrokami są karami tego samego rodzaju – t.j. karami pozbawienia wolności – jednostkowymi. Jednocześnie natomiast nie zachodzi sytuacja określona w art. 85 § 3 kk. W tym miejscu podnieść należy, że w części wstępnej wyroku wskazano omyłkowo, że na skutek wydania postanowienia z dnia 4 stycznia 2015r. wyrok łączny stracił moc. Tymczasem oczywistym jest to, że wyrok ten nie był wyrokiem łącznym a jedynie na skutek wydania wyżej wskazano postanowienia uległa rozwiązaniu kara łączna.

Mając na względzie powyższe ustalenia należało natomiast zdecydować o wymiarze tejże nowej kary łącznej. Zasady jej kształtowania zostały określone w art. 86 § 1 kk i dodanym nowelą powołaną w pierwszej części wyroku - przepisem art. 85a kk. Zgodnie z pierwszym z powołanych przepisów Sąd wymierza karę łączną w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 20 lat pozbawienia wolności; karę pozbawienia wolności wymierza się w miesiącach i latach. Granicę kary łącznej zakreślają więc dwie zasady: absorpcji i kumulacji.

Sąd przy tym podzielił wyrażany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że zasadę absorpcji czy kumulacji, jako rozwiązania skrajne, powinny być rozstrzygnięciami raczej o charakterze wyjątkowym. (wyrok Sądy Najwyższego z dnia 02. 12.1975 r. sygn. akt Rw. 628/75, OSNKW 1976, z. 2, poz. 33) Identyczne stanowisko jak Sądu Najwyższego prezentowane jest w doktrynie. (tak też Komentarz do Kodeksu Karnego część ogólna K. Buchały, A. Zolla i innych - Kantor Wydawniczy s. c., Zakamycze 1998 r, str. 563 ) Priorytetową zasadą kary łącznej powinna być, zatem zasada asperacji, zgodnie z którą najwyższa kara podlega zaostrzeniu i na tej też zasadzie Sąd oparł wymiary kary łącznej pozbawienia wolności w przedmiotowej sprawie.

Sytuacja skazanego w wyniku zastosowania wskazanej zasady ulega zauważalnemu polepszeniu, Sąd wymierzył mu bowiem karę łączną w wymiarze 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności, w sytuacji, w której najwyższa kara jednostkowa wynosiła 1 rok pozbawienia wolności, suma kar wynosiła zaś 3 lata i 7 miesięcy pozbawienia wolności.

Podkreślić należy, że wydając wyrok łączny Sąd nie analizuje okoliczności, które legły u podstaw wymiaru kar w poprzednio osądzonych sprawach, lecz bierze pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa(art. 85a kk).

W doktrynie podnosi się, że kara łączna powinna być postrzegana jako swoiste podsumowanie działalności przestępczej sprawcy (tak P. Kardas, [w:] A. Zoll (red.), Kodeks karny, s. 926), tym samym jej surowość powinna wzrastać wraz z liczbą popełnionych przez sprawcę przestępstw. Stanowi to wyraz potępienia w stosunku do postępowania sprawcy, jak również nieopłacalności przestępczej działalności (zob. M. Szewczyk, Glosa do uchw. SN z 20.1.2005 r., I KZP 30/04, OSP 2005, Nr 9, poz. 102; zob. także wyr. SA w Warszawie z 12.7.2000 r., II AKA 171/00, OSA 2001, Nr 2, poz. 5; wyr. SA w Łodzi z 20.9.2001 r., II AKA 154/01, KZS 2002, Nr 12, poz. 70).

Sąd wymierzając karę łączną, jest zobowiązany wziąć pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a więc takiego oddziaływania na sprawcę, aby ten nie naruszał w przyszłości porządku prawnego. Jednocześnie reakcja karna skupiając się na sprawcy, musi być efektywna, tj. niedopuszczalne jest orzekanie kar, które będą przez sprawcę trywializowane czy wręcz wkalkulowane w "koszty" przestępstwa. Dyrektywa prewencji indywidualnej ma zatem dwa podstawowe cele, tj. zapobiegać popełnianiu przestępstw oraz wychować sprawcę.

Pierwszy z nich może być osiągnięty przez indywidualne odstraszenie oraz uniemożliwienie popełniania przestępstw, drugi przez resocjalizację. W przypadku orzekania kary łącznej, pozytywny aspekt dyrektywy prewencji generalnej będzie natomiast realizowany w pierwszej kolejności przez utwierdzenie w świadomości społecznej przekonania o egzekwowaniu prawa oraz akceptacji orzeczonej kary jako sprawiedliwej, stanowiącej podsumowanie przestępczej działalności skazanego (por. J. Wojciechowska, [w:] G. Rejman (red.), Kodeks karny, s. 921).

Przenosząc powyższe rozważania teoretyczne na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że Sąd dostrzega pozytywną zmianę jaka zachodzi w zachowaniu skazanego, która to odbywa się w warunkach izolacji penitencjarnej, a która została opisana w opinii zakładu karnego.

Nie mniej jednak powyższa pozytywna zmiana jaka nastąpiła w skazanym nie może świadczyć o tym, aby zasadne było orzeczenie wobec skazanego kary z zastosowaniem zasady absorpcji. Podkreślić bowiem należy, że skazany przebywa w warunkach izolacji penitencjarnej dopiero od 1 roku i 6 miesięcy, dopiero od tego czasu jego zachowanie uległo poprawie. W okresie natomiast wcześniejszym E. P. był sprawcą niepoprawnym o czym świadczy, to że w okresie od 19-20 maja 2012r. do 19 września 2014r. popełnił on pięć przestępstw, przy czym przestępstwa popełnione przez skazanego były przestępstwami różnymi rodzajowo i tak były to przestępstwa przeciwko mieniu, życiu i zdrowiu, wolności, działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego. Mężczyzna zatem nie przestrzegał porządku prawnego jako całości.

Podkreślić przy tym należy, że wymienionemu dano szansę na zmianę postawy, orzekając w sprawie o sygn. akt VII K 1273/12 karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. E. P. nie potrafił z tej szansy skorzystać i w ocenie Sądu właśnie z powyższego powodu skazany nie daje jeszcze gwarancji, że po opuszczeniu zakładu karnego nie popełni ponownie przestępstwa. Zdaniem Sądu mężczyzna wymaga dalszego oddziaływania resocjalizacyjnego, które trwać powinno zdecydowanie dłużej niż 1 rok. Dopiero ono ukształtuje w sposób trwały jego społecznie pożądaną postawę. Niezależnie od powyższego orzeczenie kary z zastosowaniem zasady pełnej absorbcji wywołałoby u wymienionego poczucie bezkarności, wyrażającej się w tym, że za niektóre z czynów przez siebie popełnionych w ogóle nie poniósłby odpowiedzialności.

Abstrahując od powyższego orzeczenie wobec E. P. kary z zastosowaniem zasady absorpcji kłóciłoby się także ze społecznym poczuciem sprawiedliwości i potrzebą kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. De facto bowiem w oczach społeczeństwa stanowiłoby to nieuprawnione promowanie skazanego, w stosunku do na przykład osób, które dopuściły się jedynie jednego przestępstwa. Bez wątpienia orzeczenie takie wpływałoby zatem na społeczeństwo w sposób demoralizujący.

Na korzyść skazanego należało natomiast uwzględnić bliski związek czasowy przestępstw za które został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie w sprawie o sygn. akt VII K 1397/14 nieco ponad jednego miesiąca.

Ważąc zatem powyższe okoliczności Sąd uznał, że kara w wymiarze 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności będzie karą odpowiednią z punktu zasad wyrażonych w nowym przepisie art. 85a kodeksu karnego, która spełni cele zarówno prewencji indywidualnej, jak i generalnej. Taka kara nie stanowi przy tym nieuprawnionego promowania E. P., jednocześnie zaś uwzględniając jego obecną postawę w jednostce wpłynie na niego pozytywnie ukazując mu korzyści jakie odniósł zmieniając swoje dotychczasowe życie.

W pozostałym zakresie nie objętym wyrokiem łącznym, Sąd na podstawie art. 576 § 1 k.p.k. rozstrzygnięcia zawarte w łączonych wyrokach pozostawił do odrębnego wykonania. Wyrokami tymi nie orzeczono bowiem wobec skazanego innych kar, ani środków karnych podlegających łączeniu.

Na podstawie art. 577 kpk na poczet kary łącznej pozbawienia wolności Sąd zaliczył okres kary odbywanej aktualnie przez skazanego w sprawie VII K 1397/14 kary – od dnia 19 października 2014 r.

W oparciu o art. 29 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze w zw. z § 14 ust. 5 i § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. (tj. z dnia 25 lutego 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 461) w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adw. L. S. kwotę 144 zł za nieopłaconą obronę skazanego z urzędu, oraz kwotę 33,12 zł tytułem podatku VAT od należnego wynagrodzenia. Wskazać bowiem należy, że wprawdzie od dnia 1 stycznia 2016r. obowiązuje nowe rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu, to jednak zgodnie z § 22 tego aktu prawnego do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Postępowanie w sprawie niniejszej zostało zaś wszczęte w dniu 14 października 2015r. a więc przed wejściem w życie nowego rozporządzenia określającego zasady ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Sąd na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił skazanego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych uwzględniając fakt przebywania przez wymienionego w Zakładzie Karnym i brak zatrudnienia w warunkach izolacji penitencjarnej.

SSR Joanna Urlińska