Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Malinowska

protokolant: sekretarz sądowy Patrycja Żuk

po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2015 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 31 grudnia 2013 roku nr (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Ewa Malinowska

Sygn. akt: XVII AmE 30/14

UZASADNIENIE

W dniu 31 grudnia 2013 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wydał decyzję mocą której orzekł, że powód (...) sp. z o.o. w K. nie wywiązał się w 2012 r. z obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectwa pochodzenia z kogeneracji lub uiszczenia w terminie do dnia 31 marca 2013 r. opłaty zastępczej i za te działania wymierzył powodowi karę pieniężną w kwocie 231 110, 55 zł. W uzasadnieniu decyzji Prezes podniósł, że zgodnie z oświadczeniem powoda dokonał on w roku 2012 sprzedaży energii elektrycznej na rzecz odbiorców końcowych w ilości 36 519, 612 MWh w związku z czym był obowiązany do przedstawienia świadectw pochodzenia z kogeneracji na ilość: 1 278, 186 MWh, 219, 117 MW oraz 8 472, 549 MWh lub uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości odpowiadającej tej ilości energii elektrycznej. Przedsiębiorca przedstawił do umorzenia świadectwa na łączną ilość 8 472, 55 MWh zaś w pozostałym zakresie uiścił opłatę zastępczą w bezspornej wysokości 177 777, 38 zł, jednak uczynił to w dniu 2 kwietnia 2013 r. a więc po terminie wskazanym przez ustawę na dzień 31 marca 2013 r. Tym samym w ocenie Prezesa URE brak podstaw do uznania, że powód wywiązał się z ustawowego obowiązku. W ocenie Prezesa termin wskazany w art. 9a ust. 5 ustawy ma charakter materialno prawny i brak możliwości jego przedłużenia bądź przywrócenia. (k. 3 – 8)

W odwołaniu od powyższej decyzji powód wniósł o jej uchylenie w całości zarzucając naruszenie art. 57 § 4 k.p.a., art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej, art. 115 k.c. a także art. 56 ust. 1 lit. 1a i art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne. Powód zarzucił również naruszenie art. 8 i 11 k.p.a. poprzez błędne przyjęcie, że dniach 30 marca 2013 i 1 kwietnia 2013 istniała obiektywna możliwość wykonania przelewu bankowego. Powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji, ewentualnie – o jej zmianę poprzez orzeczenie o odstąpieniu od wymierzenia kary. Powód nie kwestionował, iż spoczywał na nim obowiązek uiszczenia opłaty zastępczej w kwocie 177 777, 38 zł. Jednak w jego ocenie, błędna jest ocena Prezesa URE, iż opłata zastępcza została uiszczona po terminie wskazanym w ustawie. Zdaniem powoda, skoro ostatni dzień terminu przypadał na dzień ustawowo wolny od pracy (niedziela), to zgodnie z krajowymi regulacjami prawnymi termin upływał dnia następnego; skoro zaś dzień następny (1 kwietnia 2013 r. – Wielkanoc) również był dniem wolnym od pracy, termin na uiszczenie opłaty zastępczej upływał w dniu 2 kwietnia 2013 r. Nadto powód podniósł, iż nawet w przypadku gdyby uznać, że powód uchybił terminowi uiszczenia opłaty, wymierzona powodowi kara nie uwzględnia wszystkich okoliczności sprawy. Opóźnienie w opłacie było znikome i nie spowodowało jakiegokolwiek uszczerbku majątkowego po stronie (...). Stopień szkodliwości czynu był nieznaczny. Prezes URE nie uwzględnił, że spółka nie była do tej pory karana z tytułu niewywiązania się z obowiązków nałożonych przez Prawo energetyczne. (k. 9 – 16)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie podnosząc, że wykładnia proponowana przez powoda nie znajduje oparcia w obowiązującej regulacji ustawy. Nie upoważnia ona Prezesa URE do uznania wpłaty opłaty zastępczej dokonanej po terminie za wypełnienie przedmiotowego obowiązku. Okoliczność wniesienia opłaty zastępczej w późniejszym terminie nie stanowi przesłanki zwalniającej powoda z odpowiedzialności za niewywiązanie się w obowiązku. Nadto termin na wniesienie opłaty zastępczej nie ma charakteru przepisu procesowego a to uniemożliwia zastosowanie wobec niego sposobu kalkulacji odpowiedniego dla terminów procesowych wynikającego z przepisów wskazanych przez powoda. W ocenie Prezesa URE w niniejszej sprawie nie zachodzą przesłanki odstąpienia od wymierzenia karty, w szczególności zachowanie powoda nie wypełniło przesłanki znikomej szkodliwości społecznej czynu oraz brak podstaw do uznania, że uiszczając opłatę po terminie stanowiło wykonanie obowiązku. Uiszczenie opłaty zostało natomiast wzięte pod uwagę jako okoliczność łagodząca. (k. 22 – 25)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód (...) sp. z o.o. w K. jest przedsiębiorcą posiadającym koncesję na obrót energią elektryczną.

dowód: okoliczność bezsporna

W roku 2012 powód dokonał sprzedaży energii elektrycznej na rzecz odbiorców końcowych w ilości 36 519, 612 MWh.

Powód przedstawił Prezesowi URE do umorzenia jedynie świadectwa pochodzenia z kogeneracji o których mowa w art. 9lust. 1 pkt 2 ustawy Prawo energetyczne na łączną ilość 8 472, 55 MWh.

dowód: pismo powoda z dnia 14 maja 2013 r. wraz z załącznikami (k. 9, 10, 11 akt adm.)

W dniu 2 kwietnia 2013 r. powód uiścił na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej kwotę 177 777, 47 zł tytułem opłaty zastępczej odpowiadającej energii elektrycznej w ilościach 1 278, 186 MWh i 219, 117 MWh tj. w ilościach, co do których powód nie przedstawił do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia z kogeneracji.

dowód: potwierdzenie przelewu (k. 13 akt adm.)

W roku 2012 wysokość przychodu powodowej Spółki z działalności koncesjonowanej wyniosła (...)zł.

dowód : pismo powoda z dnia 18 października 2013 r. (k. 21 akt adm.)

Sąd przyznał moc dowodową wszystkim zgromadzonym w sprawie dokumentom; ustalenia Sądu znajdują uzasadnienie we wszystkich przeprowadzonych dowodach, które zostały powołane przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.

Sąd oddalił wnioski powoda o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadków albowiem dotyczyły one okoliczności nieistotnych dla sprawy (art. 227 k.p.c. a contrario) bądź udowodnionych za pomocą innych środków dowodowych, w szczególności dokumentów wchodzących w skład akta postępowania administracyjnego.

Wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka Prezesa (...) na okoliczność uiszczenia opłaty zastępczej w terminie podlega oddaleniu albowiem dotyczy okoliczności bezspornej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest bezzasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 9a ust. 8 ustawy Prawo energetyczne odbiorca przemysłowy, przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca końcowy oraz towarowy dom maklerski lub dom maklerski, o których mowa w ust. 1a, są obowiązani 1) uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwo pochodzenia z kogeneracji, o którym mowa w art. 9l ust. 1, wydane dla energii elektrycznej wytworzonej w jednostkach kogeneracji znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub 2) uiścić opłatę zastępczą, w terminie określonym w ust. 5, obliczoną w sposób określony w ust. 8a.

W myśl art. 9a ust. 5 pkt 1 opłaty zastępcze, o których mowa w art. 9a ust. 8 pkt 2, stanowią przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Opłaty te uiszcza się na rachunek bankowy tego funduszu do dnia 31 marca każdego roku, za poprzedni rok kalendarzowy - w przypadku opłaty, o której mowa w ust. 1 pkt 2.

W analizowanym przypadku jest faktem bezspornym, że w powód w roku 2012 dokonał sprzedaży na rzecz odbiorców końcowych sprzedaży energii elektrycznej w ilości 36 519, 612 MWh. W konsekwencji, na mocy powołanego wyżej art. 9a ust 8 ustawy był obowiązany do:

a)  uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectwa pochodzenia z kogeneracji o którym mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo energetyczne na łączną ilość 1 278, 186 MWh bądź uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości odpowiadającej tej ilości energii elektrycznej,

b)  uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectwa pochodzenia z kogeneracji o którym mowa w art. 9l ust. 1 pkt 1a ustawy Prawo energetyczne na łączną ilość 219, 117 MWh bądź uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości odpowiadającej tej ilości energii elektrycznej,

c)  uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectwa pochodzenia z kogeneracji o którym mowa w art. 9l ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo energetyczne na łączną ilość 8 472, 549 MWh lub uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości odpowiadającej tej ilości energii elektrycznej.

Jest również okolicznością niekwestionowaną, że powód przedstawił do umorzenia świadectwa pochodzenia z kogeneracji na łączną ilość 8 472, 55 MWh a więc co do pozostałych ilości wyprodukowanej energii elektrycznej obowiązany był uiścić odpowiadającej tym ilościom opłatę. Bezspornie opłatę tę w prawidłowej wysokości (177 777, 38 zł) uiścił w dniu 2 kwietnia 2013 r. a więc po upływie terminu wynikającego z ustawy.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do kwestii, czy dopuszczalne jest – a tak zarzucał powód w odwołaniu - zastosowanie przepisów pozwalających uznać, że w przypadku, gdy koniec terminu przypada na dzień wolny od pracy, ostatnim dniem terminu jest dzień następny po dniu wolnym od pracy, a więc przepisów art. 57 § 4 k.p.a. i 115 k.c. Gdyby uznać, że przepisy te znajdują zastosowanie w postępowaniu prowadzonym przed Prezesem URE, to wobec faktu, że termin 31 marca 2013 r. i następujący po nim 1 kwietnia 2013 r. przypadały na dni ustawowo wolne od pracy, konieczne byłoby stwierdzenie, iż uiszczając opłatę w dniu 2 kwietnia 2013 r. powód wywiązał się w obowiązku w zakreślonym przez ustawę terminie.

W ocenie Sądu stanowisko powoda nie zasługuje na uwzględnienie. Jak wielokrotnie wskazywano w orzecznictwie sądów polskich, wskazany w art. 9a ust. 5 termin do uiszczenia opłaty zastępczej (31 marca danego roku) jest terminem prawa materialnego, który nie podlega przedłużeniu ani przywróceniu. Czynność dokonana po upływie tego terminu jest bezskuteczna i dlatego podmiot zobowiązany nie może skutecznie zrealizować nałożonego na niego obowiązku ustawowego po upływie terminu (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 30 kwietnia 2014 r., sygn. akt: VI ACa 927/13).

Uchybienie terminowi bez względu na przyczynę wyczerpuje znamiona czynu określonego w art. 56 ust. 1 pkt 1a ustawy Prawo energetyczne. Spóźniona wpłata kwoty odpowiadającej opłacie zastępczej nie niweczy więc bezprawności wcześniejszego zaniechania (braku realizacji) ustawowego obowiązku i może być traktowana jedynie jako okoliczność wpływająca na ocenę stopnia szkodliwości czynu (por. Z. Muras, „Prawo energetyczne. Komentarz.”, Lex Omega 2010).

Skoro termin na wniesienie opłaty zastępczej nie ma charakteru przepisu procesowego, to brak możliwości zastosowania w niniejszej sprawie wskazanego przez powoda sposobu kalkulacji odpowiedniego dla terminów procesowych.

Stąd zarzut naruszenia art. 57 § 4 k.p.a., art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej oraz art. 115 k.c. a w konsekwencji – art. 56 ust. ust. 1 lit. 1a - uznać należało za chybiony.

Powód zarzucał również naruszenie art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne poprzez błędne przyjęcie, ze w niniejszej sprawie stopień szkodliwości czynu popełnionego przez powoda był znaczny co uniemożliwiło odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej.

Zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu brak jest możliwości zastosowania w analizowanym przypadku instytucji odstąpienia od wymierzenia kary. Byłoby to rażąco niesprawiedliwe wobec przedsiębiorców, którzy terminowo wykonują obowiązki administracyjne. Z tej przyczyny brak podstaw do twierdzenia, że działanie powoda polegające na nieuiszczeniu opłaty w terminie charakteryzowało się znikomym stopniem społecznej szkodliwości. Ponadto, skoro termin do uiszczenia opłaty ma charakter materialno prawny, jego upływ sprawia, że nie jest już możliwa realizacja obowiązku zapłaty (uchybienie terminowi skutkuje wygaśnięciem obowiązku). Nie można więc twierdzić, że uiszczając opłatę zastępczą po terminie powód spełnił obowiązek a więc nie zaistniała jedna z przesłanek o których mowa w przepisie art. 56 ust. 6a ustawy..

Zauważyć ponadto należy, iż skutkiem zastosowania wobec powoda instytucji odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej byłoby zwolnienie go z obowiązku zapłaty także tego składnika kary pieniężnej, który odpowiada opłacie zastępczej. Wynika to z faktu, że kara pieniężna – zgodnie z wzorem zamieszczonym w art. 56 ust. 2a pkt 3 ustawy - nie może być niższa od 1,3 - krotnosci nieuiszczonej opłaty, a zatem kara pieniężna obejmuje także samą nieuiszczoną opłatę zastępczą. W tej sytuacji zastosowanie odstąpienia od wymierzenia kary wobec powoda, który nie uiścił opłaty w terminie, prowadziłoby do zwolnienia go z obowiązku uiszczenia jakiejkolwiek opłaty w ogóle.

Opłatę powoda należało zakwalifikować jako świadczenie nienależne. Z tego tytułu powód uprawniony jest do żądania jej zwrotu od (...), bądź zaliczenia jej na poczet przyszłych należności.

Trafnie przy tym Prezes URE wskazuje, że wpłacenie przez powoda środków na rachunek bankowy po terminie nie stanowi przesłanki zwalniającej go z odpowiedzialności. Przyjęcie odmiennej tezy podważałoby zasadę praworządności i byłoby sprzeczne z interesem społecznym.

W ocenie powoda oceniając szkodliwość jego działań należało wziąć pod uwagę fakt, że nie jest możliwe dokonanie przelewu w dzień wolny od pracy, albowiem placówki bankowe są wówczas zamknięte. Nadto wszystkie zlecenia przelewu dokonane w taki dzień zostają automatycznie przesunięte na pierwszy dzień roboczy. W ocenie Sądu, skoro ww. termin ma charakter materialno prawny i nie podlega przywrócenia, to twierdzenia powoda co do przyczyn usprawiedliwiających jego opóźnienie w uiszczeniu należnej opłaty należało ocenić jako prawnie irrelewantne. Jedynie na marginesie podnieść należy, iż istniejące możliwości techniczne pozwalają zlecić przelew za pośrednictwem Internetu, 24 godziny na dobę przez siedem dni w tygodniu a z ugruntowanej linii orzeczniczej sądów polskich wynika, że przy ocenie terminowości dokonania opłaty liczy się data zlecenia przelewu a nie data jego faktycznej realizacji, pod warunkiem jednak, że w dacie zlecenia na rachunku bankowym zleceniodawcy znajdowały się środki pieniężne w wysokości odpowiadającej opłacie. Zatem wzmiankowana w odwołaniu „obiektywna niemożliwość” dokonania przelewu w dzień wolny od pracy nie istniała w analizowanym przypadku.

Zresztą nawet w hipotetycznej sytuacji braku technicznych możliwości zlecenia przelewu drogą internetową powód jako profesjonalny uczestnik rynku obrotu energią powinien przewidzieć ewentualne trudności wynikające z faktu, że w danym roku kalendarzowym termin uiszczenia opłaty przypada na dzień wolny od pracy.

Nie zasługiwały również na uwzględnienie zarzuty naruszenia 56 ust. 6 ustawy. W ocenie Sądu Prezes URE prawidłowo uwzględnił dyrektywy wymiaru kary. Okoliczność uiszczenia opłaty po terminie, choć nie może zostać uznana za spełnienie obowiązku, jest okolicznością łagodzącą wysokość kary. W roku 2012 powód uzyskał przychody z działalności koncesjonowanej w wysokości (...) zł. Wysokość nałożonej kary pozostaje we właściwej proporcji do uzyskanego przychodu ((...)) i nie wpłynie negatywnie na działalność powoda.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 479 indeks 53 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z §14 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z dnia 3 października 2002 r.) zasądzając od powoda, który przegrał proces, na rzecz pozwanego kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Ewa Malinowska