Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25.01.2016 r. Sąd Rejonowy w Nowym Targu zasądził od pozwanego R. J. na rzecz powódki H. Ż. kwotę 10 000,00 zł
z odsetkami ustawowymi od dnia 7.04.2014 r. do dnia zapłaty, a także orzekł
o kosztach procesu zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę 500,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany R. J. wspólnie z ówczesną żoną A. - córką powódki dokonali w 2010 r. sprzedaży mieszkania położonego
w S., którego byli współwłaścicielami. W wyniku nieprawidłowego rozliczenia podatku dochodowego z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości przed upływem 5-ciu lat, obydwojgu małżonkom został naliczony przez Urząd Skarbowy w N. podatek w kwocie 33.000 zł. O powyższym zobowiązaniu, pozwany i jego ówczesna żona dowiedzieli się we wrześniu 2011 roku. W listopadzie 2011 r. wspólnie, zwrócili się do powódki o pożyczenie im kwoty 25.000 zł celem uregulowania należności podatkowej. Powódka poinformowała, że może pożyczyć jedynie kwotę 20.000 zł i w dniu 10.11.2011 r. wypłaciła ze swojego konta taką kwotę, którą następnie przekazała pozwanemu i jego żonie. W tym samym dniu małżonkowie wpłacili do kasy Urzędu Skarbowego wymagane należności. Kwota wpłacona w Urzędzie Skarbowym przez pozwanego wynosiła łącznie z odsetkami 10.730 zł, w ten sposób zaległości podatkowe wynikające z PIT-38 za 2010 r. zostały przez nich ostatecznie uregulowane. W okresie powstania obowiązku podatkowego pozwany i córka powódki byli zgodnym małżeństwem, wspólnie mieszkali w budynku brata pozwanego. Razem wybudowali dom mieszkalny w 2012 roku. Środki na budowę domu pochodziły zarówno ze sprzedaży mieszkania w S., jak i z kredytu hipotecznego, który wspólnie zaciągnęli.

Ponadto Sąd ustalił, iż w okresie od dnia 3.10.2011 r. do dnia 10.11.2011 r.
z konta bankowego byłej żony pozwanego, nie została wypłacona ani kwota 20.000 zł, ani nawet 10.000 zł.

Stosunki rodzinne, a zwłaszcza stosunki małżeńskie pozwanego z córką powódki na przestrzeni 2011/2012 roku uległy zmianie. Doszło do rozpadu ich małżeństwa, które w dniu 27.11.2013 r. zostało rozwiązane przez rozwód. Córka powódki zwróciła matce kwotę 10.000 zł latem 2013 r. Powódka wezwała pozwanego do zwrotu pożyczki pismem z dnia 2.01.2014 r., które zostało wysłane na adres pozwanego.

Oceniając ten stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie powódki jest zasadne, w oparciu art. 720 § 1 k.c. stanowiący, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Mając na uwadze wynikającą z § 2 cytowanego przepisu konieczność stwierdzenia pismem umowy, której wartość przenosi 500 zł, Sąd Rejonowy zauważył, że przepis ten zastrzega formę pisemną jedynie dla celów dowodowych, a więc sam fakt udzielenia pożyczki powyżej kwoty 500 zł bez zachowania takiej formy, nie wpływa na ważność dokonanej czynności. Ponadto w kolejnym wniosku Sąd stwierdził, iż umowa pożyczki może być zawarta w sposób dorozumiany.

W związku ze sporem pomiędzy stronami co do faktu, czy w ogóle doszło do zawarcia umowy pożyczki i przekazania pozwanemu pieniędzy, Sąd I instancji uznał, że dopuszczalnym jest w sprawie prowadzenie dowodu z przesłuchania świadków i stron, na fakt dokonania czynności, albowiem przedłożony przez powódkę dokument
w postaci wypłaty gotówkowej dokonanej w dniu 10.11.2011 r. na kwotę 20 000 zł, wystawiony przez Bank (...) S.A w N., stanowi początek dowodu na piśmie, o którym mowa w art. 74 § 2 k.c. i art. 246 k.p.c.

W ocenie Sądu Rejonowego pismo o którym mowa w art. 74 § 2 k.c., nie ma stanowić dowodu dokonania czynności prawnej, lecz jedynie stwarzać podstawy do przypuszczeń, że czynność nastąpiła. Dlatego dla uprawdopodobnienia, wystarczająca będzie każda wzmianka, zapisek, czy informacja zawierająca treść bezpośrednio lub pośrednio wskazująca, że określona czynność prawna doszła do skutku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.10.2009 r. V CSK 109/09 ).

Pomimo tego, iż pozwany sprzeciwiał się postępowaniu dowodowemu, Sąd przeprowadził dowód z zeznań świadków i stron, zaś na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego uznał, że w dniu 10.11.2011 r. doszło do zawarcia umowy pożyczki pomiędzy pozwanym, a powódką na kwotę 10.000 zł. Pozwany kwotę tę otrzymał, ale nie zwrócił. W tej sytuacji powództwo podlegało uwzględnieniu.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł pozwany. Zaskarżając orzeczenie w całości zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, a to:

- art. 324 § 1 k.p.c. przez oparcie rozstrzygnięcia na sprzecznych i nielogicznych zeznaniach powódki oraz zawnioskowanych przez nią świadków;

- art. 3 k.p.c., 6 k.p.c. i 227 k.p.c. poprzez uznanie zawarcia umowy pożyczki za udowodnione, pomimo zaprzeczenia tym okolicznościom przez pozwanego;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie wiarygodności zeznań powódki i jej świadków oraz przyjęcie, że powódka wpłacając pieniądze udzieliła pożyczki pozwanemu, przez co została zawarta umowa pożyczki.

Dalej zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 720 k.c.
i art. 65 § 1 i 2 k.c., art. 74 § 2 k.c. przez uznanie zawarcia umowy pożyczki oraz uznanie uprawdopodobnienia zawarcia umowy wyciągiem bankowym.

Powołując się na te zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości lub ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Wnosił również o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Okręgowego nie mają miejsca naruszenia prawa wskazywane
w apelacji pozwanego. W pierwszej kolejności odnieść należy się do kwestii możliwości prowadzenia dowodów osobowych w niniejszej sprawie. Dokonując wykładni przepisu art. 74 § 2 k.c. nie można podzielić stanowisk skarżącego, iż przedstawiony w sprawie przez powódkę wyciąg bankowy nie spełnia wymogów początku dowodu na piśmie.
W praktyce obrotu kwestia zapoczątkowania dowodów na piśmie ma najpoważniejsze znaczenie z okoliczności wymienionych w art. 74 § 2 k.c., jak jest powszechnie przyjmowane pismo uprawdopodobniające fakt dokonania czynności może mieć charakter urzędowy - potwierdzenie uiszczenia należności publicznoprawnej związanej z zawarciem umowy lub prywatny, co dotyczy np. korespondencji między stronami. Okolicznością uprawdopodabniającą fakt dokonania czynności może być również faktura, która jako dokument księgowy „sam w sobie" nie stanowi umowy, gdyż nie zawiera oświadczeń woli, natomiast z jego treści wynikają elementy treści umowy (wyrok SN z 14.02.2006 r., II CK 403/2005, Lexis.pl nr 1839967). Wyciąg
z rachunku bankowego, w ocenie Sądu Okręgowego, wystarczająco spełnia wymogi potwierdzenia oświadczenia wiedzy zwłaszcza, że jest on opatrzony pieczęcią banku. Oświadczenie to pochodzi więc z obszaru kontrolowanego przez bank, co jest wystarczające do spełnienia wymogów początku dowodu na piśmie. Przepis art. 74 k.c. koresponduje z art. 246 i 247 k.p.c. Pierwszy z przywołanych przepisów odnosząc się do regulacji wynikającej z kodeksu cywilnego, nawiązuje do art. 74 k.c., jako określającego przypadki dopuszczalności dowodu na fakt dokonania czynności prawnej, dla której zastrzeżono formę pisemną. Z tych przyczyn brak jest uzasadnienia dla uwzględnienia zarzutu naruszenia przepisu art. 74 k.c.

Dalej stwierdzić należy, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, nie daje podstaw do przyjęcia trafności zarzutów dotyczących błędnych ustaleń faktycznych i niewłaściwej oceny materiału dowodowego. Sąd Rejonowy przeprowadził wszystkie zawnioskowane dowody. Na tej podstawie poczynił ustalenia zgodne z tymi dowodami i wysnuł z nich trafne wnioski, a w konsekwencji tego w sposób właściwy zastosował prawo. Dokonując ustaleń Sąd I instancji wskazał na jakich dowodach się oparł i dlaczego. Zdaniem Sądu Okręgowego, nie ma podstaw do zarzucenia Sądowi Rejonowemu przekroczenia zasad swobodnej oceny dowodów. Oceniając je przeprowadził bowiem logiczną argumentację, zaś apelujący w żadnym zakresie nie wykazał luk lub nieścisłości w tym rozumowaniu.

Jak niejednokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy w uzasadnieniach swych orzeczeń - ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych

środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego, przy możliwej do skontrolowania poprawności rozumowania. Zdaniem Sądu Okręgowego ocena dowodów oraz ich rozważenie dokonane przez Sąd I instancji spełnia wskazane wyżej wymogi, dlatego też nie można przypisać temu działaniu cech dowolności.

Naruszenie reguł swobodnej oceny dowodów nie zawsze pokrywa się z błędnymi ustaleniami faktycznymi. Jak podkreślano wielokrotnie w orzecznictwie, błędne ustalenia faktyczne mogą być skutkiem nieprawidłowej oceny materiału dowodowego, jednak nie zawsze musi tak być. W konsekwencji dla skuteczności zarzutu błędnych ustaleń faktycznych nie można poprzestać na stwierdzeniu, że dokonane ustalenia są wadliwe, odnosząc się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Niezbędne jest wskazanie przyczyn, które dyskwalifikują postępowanie sądu w zakresie poczynionych ustaleń. Apelacja powinna wskazać, jakie kryteria oceny zostały naruszone przez sąd przy analizie przeprowadzonych dowodów, co doprowadziło do stwierdzenia braku ich wiarygodności i mocy dowodowej.

Tymczasem apelujący wskazując na błędne ustalenia faktyczne ogranicza się
w zasadzie do wskazania, jakie ustalenia faktyczne powinny zostać przez sąd poczynione, bez odniesienia się do sfery, dotyczącej prowadzonej przez Sąd Rejonowy oceny. W wyniku takiego zakwestionowania, wyłącznie przez podanie, jakie powinny być ustalenia i jakie dowody winny stanowić podstawę stwierdzenia stanu faktycznego, brak jest podstaw do podważenia oceny dowodów dokonanej przez Sąd Rejonowy. Tymczasem to właśnie sąd jest uprawniony do dokonania ustaleń na podstawie oceny materiału dowodowego, w oparciu o zasadę swobodnej oceny polegającej na możliwości analizy wszystkich zgromadzonych dowodów.

Trafnie zauważył Sąd Rejonowy, iż wersja prezentowana przez pozwanego wsparta jedynie jego zeznaniami, nie wytrzymuje konfrontacji z konsekwentnymi i logicznymi zeznaniami powódki potwierdzonymi innymi dowodami, a to wyciągiem bankowym potwierdzającym zarówno datę, jak i kwotę wypłaconą przez powódkę, korespondującym z datą i kwotą uiszczoną w Urzędzie Skarbowym tytułem podatku przez pozwanego i jego ówczesną żonę, jak również z zeznaniami świadków E. K., D. G., A. M.. Z tej przyczyny sam fakt zaprzeczania przez skarżącego zawarciu umowy pożyczki, nie może stanowić
o błędnych ustaleniach poczynionych przez Sąd Rejonowy.

Pozwany nie zaprzeczył, że wspólnie z żoną, byli zobowiązani do zapłaty podatku w Urzędzie Skarbowym w N.. Podniósł jedynie, że kwotę 10.000 zł otrzymał od swojej żony A. J., dlatego uważał, że pochodziła ona z konta żony, na którym zostały złożone pieniądze pochodzące ze sprzedaży mieszkania w S.. Analiza wypłat z konta byłej żony nie potwierdziła jedna wypłat wskazanych kwot w okresie uregulowania zaległości podatkowej. W tych okolicznościach brak jest podstaw do przypisania Sądowi uchybień w zakresie stosowania przepisów art. 233 k.p.c., art. 324 § 1 k.p.c. oraz art. 3 k.p.c., art. 6 k.p.c. i art. 227 k.p.c.

W oparciu o trafne ustalenia Sąd Rejonowy wysnuł właściwe wnioski w zakresie stosowania przepisów prawa materialnego, to jest zarówno art. art. 720 k.c. i art. 65 § 1 i 2 k.c. Skoro bowiem pozwany wraz z żoną zwracał się o udzielenie pożyczki to nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego, że działania powódki w sposób jednoznaczny wskazywały na chęć pożyczenia pieniędzy córce i jej mężowi. Sam pozwany bowiem w tym zakresie nie wskazuje na innego rodzaju możliwości.

Mając na uwadze, że w ocenie Sądu Okręgowego, nie zachodzą naruszenia przepisów prawa materialnego oraz procesowego wskazywane w apelacji, a nadto nie stwierdzając również uchybień branych pod uwagę przy rozpoznaniu apelacji z urzędu, podlegała ona oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Mieczysław H. Kamiński Agnieszka Skrzekut Ewa Adamczyk