Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący	SSO Grzegorz Ślęzak (spr.)
Sędziowie	SSO Dariusz Mizera SSR del. Lucyna Szafrańska
Protokolant	Paulina Neyman

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa G. B.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w L. Oddział (...) Spółce Akcyjnej w R. Oddział II w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 15 marca 2013 roku, sygn. akt I C 112/11

1.  zmienia zaskarżony wyrok: w punkcie pierwszym sentencji w ten sposób, że zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej
w R. Oddział II w Ł. na rzecz powódki G. B. kwotę 414,68 (czterysta czternaście 68/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 21 marca 2011 roku oraz w punkcie drugim sentencji w ten sposób, że znosi wzajemnie koszty procesu między stronami;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  znosi wzajemnie koszty procesu między stronami za instancję odwoławczą.

Sygn. akt: II Ca 411/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 15 marca 2013 r. Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu sprawy z powództwa G. B. przeciwko (...) S.A. w (...) SA. w R. Oddział II w Ł. o zapłatę 4 575,00 zł:

1. oddalił powództwo;

2. zasądził od powódki na rzecz pozwanego (...) S.A. w L. Oddział Ł. Teren kwotę 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a na rzecz pozwanego (...) S.A. w R. Oddział II w Ł. kwotę 817,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

3. nakazał pobrać od powódki G. B. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku kwotę 376,06 zł tytułem zwrotu wydatków na koszty opinii biegłego.

Podstawę powyższego wyroku stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 8.05.2008 r. powódka G. B. oraz jej mąż M. B. nabyli własność nieruchomości położonej w B., o powierzchni 0,1099 ha, zabudowanej murowanym parterowym budynkiem mieszkalnym z poddaszem użytkowym częściowo wykończonym.

W dniu 29.05.2008 r. powódka zawarła z Zakładem (...) Sp. z o.o. w W. umowę kompleksową sprzedaży energii elektrycznej i świadczenia usług dystrybucji na pokrycie całkowitego zapotrzebowania dla obiektu położonego w B. D., przy ul. (...), przeznaczonego do prowadzenia gospodarstwa domowego. Powódka przez podpisanie umowy upoważniła Zakład (...) Sp. z o.o. w W. do zawarcia na jej rzecz i w jej imieniu umowy o świadczenie usług dystrybucji z Operatorem S. Dystrybucyjnego, do którego sieci zostało przyłączone urządzenia elektroenergetyczne Odbiorcy, to jest z Zakładem (...) S.A. w Ł.. Umowa weszła w życie z dniem sprawdzenia układu pomiarowego i została zwarta na czas nieokreślony.

W dniu 4 czerwca 2008 r. Zakład (...) S.A. Rejon Energetyczny R. dokonał sprawdzenia układu pomiarowego znajdującego się w skrzynce pomiarowo -złączowej w linii ogrodzenia nieruchomości powódki, to jest licznika typu C52, nr (...), rok produkcji 1990, rok legalizacji 2002, stwierdzając prawidłową pracę licznika. Powódka była obecna przy czynności i nie zgłosiła żadnych uwag.

W domu powódki znajdują się następujące urządzenia elektryczne: piekarnik, zmywarka, mikrofalówka, pralka, lodówka, mikser. Dom jest ogrzewany olejem opałowym. Woda jest podgrzewana olejem opałowym. Na nieruchomości nie ma warsztatu mechanicznego.

W dniu 15 sierpnia 2008 r. nad powiatem (...) przeszła trąba powietrzna, której towarzyszyły ulewa oraz olbrzymie wyładowania atmosferyczne. Najbardziej ucierpiało miasto R., a w szczególności dzielnica S. oraz gminy D. i G., gdzie najbardziej poszkodowane zostały wsie C. i B..

Trąba powietrzna częściowo uszkodziła dach domu znajdującego się na nieruchomości powódki, ogrodzenie nieruchomości oraz połamała wiele drzew na nieruchomości. Ponadto uszkodziła linię wysokiego napięcia przebiegającą w pobliżu nieruchomości. Po jej zakończeniu powódka nie zgłaszała potrzeby wymiany licznika prądu zamontowanego na jej nieruchomości.

W dniu 4 listopada 2010 r. (...) S.A. Oddział (...) S.A. Rejon Energetyczny R. dokonał sprawdzenia technicznego układu pomiarowego zamontowanego na nieruchomości powódki w obecności syna powódki P. B.. Pracę licznika sprawdzono za pomocą testera liczników TL -1, który wykazał błąd licznika + 74,71 %. Na obudowie licznika po lewej stronie stwierdzono delikatne zadrapanie. Biegu jałowego licznika nie stwierdzono. Licznik zdemontowano i zabezpieczono w torbie foliowej Nr (...). W skrzynce ogrodzenia zamontowano nowy licznik. W chwili kontroli stwierdzono następujące odbiorniki sprawne do poboru energii elektrycznej: pralkę automatyczną 2 kW, czajnik elektryczny 2 kW, mikrofalówkę 0,8 kW, zmywarkę 2,3 kW, lodówkę + AGD 0,5 kW, oświetlenie 0,3 kW. P. B. oświadczył, iż rodzice zakupili nieruchomość około 3 lata temu. Poprzedni właściciel nie przekazał klucza do skrzynki. Od momentu zakupu nieruchomości nie zmienił się rodzaj urządzeń, a rachunki rosły systematycznie, dlatego postanowił zgłosić nieprawidłową pracę licznika.

Do sprawdzenia licznika doszło na wniosek powódki. Powódka wystąpiła o sprawdzenie licznika, gdy stwierdziła, że kolejny rachunek za energię jest znacząco wyższy w stosunku do rachunków dotychczasowych.

W dniu 1 grudnia 2010 r. (...) S.A. Oddział (...) S.A. Rejon Energetyczny R. przesłał zdemontowany licznik do badań w Laboratorium (...) S.A. w Ś. -producenta licznika. Badania zakończone w dniu 7 stycznia 2011 r. potwierdziły, iż licznik nie spełnia wymagań p.8.1 normy PN- (...) -11 oraz wymagań Przepisów Legalizacyjnych ze względu na granice błędu od + 69,8 % do + 75,1 % przy dopuszczalnych na poziomie od +/- 2,0 % do +/- 3,5 %. Stwierdzone uchybienia w pracy licznika są wynikiem zmian parametrów magnetycznych jego magnesów hamujących. Osłabienie magnesów hamujących z poziomu 300 - 320 mT dla magnesów fabrycznie zamontowanych do wartości 275 mT i 291 mT stwierdzonych w badaniu w opinii badających nastąpiło na skutek oddziaływania zewnętrznych pól magnetycznych na licznik. Osłabienie takie można osiągnąć poprzez oddziaływanie na licznik odpowiednio silnym magnesem zewnętrznym (np. neodymowym), przykładanym bezpośrednio do jego obudowy. Efekt jaki się uzyskuje przy bezpośrednim oddziaływaniu zewnętrznego magnesu na licznik polega na spowolnieniu obrotów wirnika w stosunku do obciążenia. Spowolnienie obrotów jest proporcjonalne do wielkości natężenia pola magnetycznego i w konsekwencji prowadzi do zaniżenia wskazań zużytej energii. Po ustąpieniu oddziaływania magnesem zewnętrznym liczniki przyspieszają proporcjonalnie do zmiany indukcji w szczelinie magnesów hamujących. (...), z których są wykonane magnesy hamujące liczników, charakteryzują się dużą stabilnością parametrów magnetycznych w czasie. Wykluczona jest możliwość, aby z jednorodnej partii magnesów, które wykazują stabilność parametrów, którykolwiek z magnesów utracił w sposób naturalny swoje właściwości magnetyczne w czasie. Badania potwierdzają, że magnesy hamujące liczników: po 20 -30 letnim okresie eksploatacji nie zmieniają swoich właściwości magnetycznych w zakresie znacząco wpływającym na błąd licznika, są odporne na wpływy czynników zewnętrznych i zakłóceń zdefiniowanych w normach PN- (...) -11 i PN- (...) -11, są odporne za zakłócenia w sieci zasilającej, których poziom nie powoduje uszkodzeń w obwodach elektrycznych licznika, są odporne na pole elektromagnetyczne wywołane prądami zwarciowymi płynącymi przez licznik o wartości wynikającej z dobranych zabezpieczeń uwzględniających lmax licznika. W konsekwencji stwierdzone osłabienie magnesów hamujących badanego licznika nie mogło nastąpić samoczynnie na skutek starzenia się materiału, z którego wykonano te magnesy.

W dniu 16 lutego 2011 r. (...) S.A. Oddział (...) S.A. Rejon Energetyczny R. wystawiła rachunek tytułu obowiązku zapłaty przez powódkę kwoty 4.575,72 zł tytułem opłaty za nielegalny pobór energii elektrycznej w ilości 6 000 kWh. W tej samej dacie pozwana Spółka wystawiła fakturę VAT z tytułu obowiązku zapłaty przez powódkę: kwoty 186,12 zł za wymianę uszkodzonego licznika oraz kwoty 528,90 zł za laboratoryjne sprawdzenie prawidłowości działania układu pomiarowo rozliczeniowego.

W dniu 28 lutego 2011 r. (...) S.A. Oddział (...) S.A. Rejon Energetyczny R. złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa kradzieży energii elektrycznej na nieruchomości powódki. W dniu Posterunek Policji w L. wszczął dochodzenie w sprawie kradzieży energii elektrycznej na szkodę (...) S.A. Oddział (...) S.A. Rejon Energetyczny R. poprzez fałszowanie wskazań licznika poboru energii elektrycznej w nieustalonym okresie czasu do dnia 4 listopada 2011 r. przy ul. (...) w B.. Postanowieniem z dnia 23 maja 2011 r. dochodzenie umorzono na podstawie art. 17 § 1 pkt 1 k.p.k. wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu. Osoby zameldowane przy ul. (...) w B.: G. B., P. B., C. B. i M. B. zeznały, iż nie posiadają stosownej wiedzy ani dostępu do skrzynki elektrycznej, aby dokonać kradzieży elektrycznej, a jako przyczynę wadliwego działania licznika wskazywali trąbę powietrzną oraz burzę jaka miała miejsce w dniu 15 sierpnia 2008 r. Takie zjawiska pogodowe miały miejsce w tym dniu na terenie miejscowości B., a powołany biegły z zakresu mechanoskopii, nie wykluczył wyładowań atmosferycznych, jako przyczyny uszkodzenia magnesów stałych licznika.

Licznik energii elektrycznej prądu trójfazowego typ C52, nr fabryczny (...) , zapakowany w torbie foliowej nr (...), zawyża ilość zużytej energii elektrycznej o około 70 %. Pomiar indukcji magnetycznej w szczelinach magnesów stałych licznika wskazuje, że maksymalna wartość w szczelinie magnesu lewego wynosi 230 mT, a prawego -240 mT, podczas gdy prawidłowa wartość indukcji magnetycznej zgodnie z danymi fabrycznymi dla tego typu liczników produkowanych w 1990 r. powinna zawierać się w przedziale 300 -320 mT. Obniżona wartość indukcji magnetycznej w szczelinach magnesów stałych licznika jest skorelowana z błędem wskazań, Po zamontowaniu do licznika nieuszkodzonych magnesów, licznik prawidłowo wskazywał ilość zużywanej energii elektrycznej. Okoliczności te świadczą, że jedyną przyczyną nieprawidłowej pracy licznika jest rozmagnesowanie magnesów stałych licznika.

Magnesy stałe licznika zostały uszkodzone na skutek wcześniejszego oddziaływania na licznik za pomocą silnego zewnętrznego pola magnetycznego - w praktyce magnesu neodymowego. Zużycie energii elektrycznej poprzedniego odbiorcy za okres od kwietnia 2002 r. do czerwca 2008 r. było stabilne (z uwzględnieniem sezonowości), co pozwala na stwierdzenie, iż w analizowanym okresie nie oddziaływano na licznik zewnętrznym polem magnetycznym.

Wyładowania atmosferyczne teoretycznie mogą uszkodzić magnesy stałe licznika. Wartość natężenia pola magnetycznego niezbędna do rozmagnesowania magnesów stałych licznika wynosi około 35 kA/m. Dla terytorium Polski typowe wyładowania atmosferyczne mają natężenie od 10 000 do 30 000 A. Wyjątkowe silne wyładowania przekraczają 100 000 A. Aby wyładowanie o natężeniu prądu 30 000 A mogło uszkodzić magnesy stałe licznika musiałoby przebiegać w odległości około 14 cm od licznika. W przypadku wyjątkowo silnych wyładowań odległość ta nie mogłaby być większa niż 0,5 m.

Tak małe odległości czynią fakt uszkodzenia magnesów przez wyładowania atmosferyczne prawie nieprawdopodobnym, tym bardziej, że wyładowanie nie mogłoby uszkodzić obwodów elektrycznych licznika. Po uszkodzeniu magnesów hamujących licznik od razu przestaje działać prawidłowo. Gdyby przez licznik przepłynął prąd o natężeniu niezbędnym do uszkodzenia magnesów, spaliłaby się cewka licznika. Zerwanie linii wysokiego napięcia przez drzewo i jej przewrócenie na metalowe ogrodzenie nieruchomości mogłoby spowodować popłyniecie tzw. prądów zawarcia o praktycznie nieograniczonym natężeniu.

Prąd zwarcia nie powinien uszkodzić licznika prawidłowo odizolowanego od płotu. Jeżeli natomiast przepłynąłby przez nieizolowaną skrzynkę licznikową to teoretycznie mogłoby to mieć wpływ na magnesy licznika.

Skrzynka z licznikiem na nieruchomości powódki jest usytuowana w linii ogrodzenia. Jest wykonana z tworzywa sztucznego - termoplastu, obudowanego z trzech stron otynkowanym murem. Jest zamykana na klucz.

Odległości ścian skrzynki od powierzchni licznika typu C52 umieszczonego centralnie w stosunku do zewnętrznych powierzchni murów wynosiłoby: 20 cm od powierzchni bocznych, około 50 cm od powierzchni górnej, około 20,5 cm od tylnej powierzchni licznika. Odległość pokrywy od drzwiczek skrzynki wynosi 5 cm. Magnes stały w liczniku typu C52 znajduje się w odległości około 3 cm od bocznej powierzchni obudowy, 7 cm od górnej powierzchni obudowy oraz 7 cm od czołowej powierzchni obudowy. Odległość między magnesami wnosi 10 cm. Z krzywej rozmagnesowania magnesów stałych licznika wynika, że musiało na nie oddziaływać pole magnetyczne o natężeniu około 35 kA/m. Wyniki pomiarów natężenia zewnętrznego pola magnetycznego pochodzącego od magnesu neodymowego, dokonane przy uwzględnieniu ustalonych odległości, są niższe od natężenia powodującego uszkodzenie magnesów stałych licznika. Ta okoliczność, jak również charakter rozmagnesowania obu magnesów stałych licznika wskazuje, iż najbardziej prawdopodobną przyczyną uszkodzenia magnesów stałych licznika było oddziaływanie na licznik za pomocą magnesu neodymowego przyłożonego do obudowy licznika.

W przypadku uszkodzenia magnesów stałych w licznikach energii elektrycznej za pomocą silnego pola zewnętrznego, ustalenia okresu wystąpienia uszkodzenia można dokonać na podstawie analizy zużycia u odbiorcy, poszukując okresów zwiększonego zużycia adekwatnego do błędu wskazań licznika. Analiza zużycia energii elektrycznej przez powódkę w okresie od maja 2008 r. do sierpnia 2012 r. wskazuje na pewną sezonowość; w okresach grudzień -kwiecień zużycie jest energii jest około 20 % większe niż w pozostałych okresach. W latach 2008/2009 wynosi około 9,7 kWh na dobę, w latach 2009/2010 około 10,7 kWh na dobę, w latach 2010/2011 około 8,3 kWh na dobę, a w latach 2011/2012 około 9,1 kWh na dobę. Porównując ilość zużytej energii elektrycznej w tych samych okresach rozliczeniowych, przypadających przed wymianą uszkodzonego licznika i po jego wymianie, można zauważyć, że tylko w okresie od 9.06.2010 r. do daty wymiany licznika wzrost zużycia jest adekwatny do błędu wskazań licznika. Zużycie energii wynosiło wówczas średnio 12,6 kWh na dobę, jest to wartość o około 75 % większa niż w analogicznym okresie w roku 2011 (7,2 kWh na dobę) i około 54 % większa niż w analogicznym okresie 2009 r. (8,2 kWh na dobę). W konsekwencji można przyjąć, że uszkodzenie licznika nastąpiło na początku czerwca 2010 r. Uszkodzenie licznika nie musiało zbiec się z początkiem okresu rozliczeniowego. W okresach 9.06.2010 r. -4.11.2010 r. powódka zużyła według wskazań licznika 1 839 kWh energii elektrycznej, za co zapłaciła kwotę 799,23 zł netto (975,07 zł brutto).

Uwzględniając błąd wskazań licznika, zużyła 1 056 kWh, za które powinna zapłacić 459,33 zł netto (560,39 zł brutto). Nadpłata wyniosła 339,90 zł netto (414,68 zł brutto).

W okresie od 1 sierpnia 2008 r. do 30 listopada 2011 r. licznik wykazał zużycie 7 808 kWh energii elektrycznej, za co powódka zapłaciła 3 212,23 zł netto (3 918,92 zł brutto). Jeżeli przyjąć założenie, że licznik zawyżał wskazania średnio 1,74 razy, zatem faktyczna ilość pobranej energii w tym okresie wynosi 7 808/1,74 = 4 487 kWh, a zapłata za pobraną energię powinna wynosić 1 846,11 zł netto (2 252,25 zł brutto), natomiast zawyżone wskazania wnoszą 3 321 kWh, za co odbiorca zapłacił 1 366,12 zł netto (1 666,67 zł brutto).

Przy uwzględnieniu, iż zużycie według wskazań licznika w okresie od 8 października 2008 r. do 4 grudnia 2008 r. było większe o 194 kWh, licznik zawyżył wskazania o 3 376 kWh, za co odbiorca zapłacił 1 397,28 zł netto (1 704,68 zł brutto).

Sąd zważył, iż powództwo jest niezasadne.

Powódka zażądała zwrotu należności za dostarczoną energię elektryczną, twierdząc, iż uiściła ją nienależnie w związku z nieprawidłowym działaniem układu pomiarowo -rozliczeniowego. Pozwane spółki wnosiły o oddalenie powództwa podnosząc, iż nieprawidłowe działanie układu pomiarowo - rozliczeniowego było następstwem nielegalnego poboru energii elektrycznej.

Zgodnie z treścią § 43 ust. 6 rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz.U. Nr 93, poz. 623) w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w działaniu układu pomiarowo-rozliczeniowego, z wyłączeniem nielegalnego poboru energii elektrycznej, przedsiębiorstwo energetyczne zwraca koszty, o których mowa w ust. 3 (laboratoryjne sprawdzenie prawidłowości działania układu pomiarowo-rozliczeniowego) i 5 (dodatkowej ekspertyzy badanego uprzednio układu pomiarowo-rozliczeniowego), a także dokonuje korekty należności za dostarczoną energię elektryczną.

Szczegółowe zasady dokonywania korekty należności za dostarczoną energię elektryczną określają przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz.U. Nr 189, poz. 1126). Zgodnie z § 37 w/w rozporządzenia w przypadku stwierdzenia błędów w pomiarze lub odczycie wskazań układu pomiarowo-rozliczeniowego lub innych nieprawidłowości, które spowodowały zawyżenie należności za pobraną energię elektryczną, przedsiębiorstwo energetyczne dokonuje korekty uprzednio wystawionych faktur (ust. 1). Korekta obejmuje cały okres rozliczeniowy lub okres, w którym występowały stwierdzone błędy lub nieprawidłowości (ust. 2). Nadpłatę wynikającą z wyliczonej korekty, o której mowa w ust. 1, zalicza się na poczet płatności ustalonych na najbliższy okres rozliczeniowy, o ile odbiorca nie zażąda jej zwrotu. Jak natomiast stanowi § 38 w/w rozporządzeni podstawą do wyliczenia wielkości korekty faktur jest wielkość błędu odczytu lub wskazań układu pomiarowo-rozliczeniowego (ust. 1). Jeżeli określenie wielkości błędu, o którym mowa w ust. 1, nie jest możliwe, podstawę do wyliczenia wielkości korekty stanowi średnia liczba jednostek energii elektrycznej za okres doby, obliczana na podstawie sumy jednostek energii elektrycznej prawidłowo wykazanych przez układ pomiarowo-rozliczeniowy w poprzednim okresie rozliczeniowym, pomnożona przez liczbę dni okresu, którego dotyczy korekta faktury, z zastrzeżeniem ust. 4 (ust.2). Jeżeli nie można ustalić średniego dobowego zużycia energii elektrycznej na podstawie poprzedniego okresu rozliczeniowego, podstawą wyliczenia wielkości korekty jest wskazanie układu pomiarowo-rozliczeniowego z następnego okresu rozliczeniowego, z zastrzeżeniem ust. 4. (ust.3). W wyliczaniu wielkości korekty należy uwzględnić sezonowość poboru energii elektrycznej oraz inne udokumentowane okoliczności mające wpływ na wielkość poboru tej energii (ust. 4)

W sprawie było niesporne, iż strony łączyła umowa o kompleksową sprzedaż energii elektrycznej i świadczenia usług dystrybucji energii elektrycznej w celu pokrycia całkowitego zapotrzebowania na energię elektryczną domu mieszkalnego powódki położonego w B. D., przy ul. (...). Niesporne jest również, iż w dniu 4 listopada 2010 r. spółka dystrybucyjna na wniosek powódki dokonała sprawdzenia technicznego układu pomiarowego -rozliczeniowego na nieruchomości powódki, stwierdzając błąd w pracy licznika na poziomie + 74,71 %. W okresie 1 grudnia 2010 r. - 7 stycznia 2011 r. przeprowadzono laboratoryjne sprawdzenie prawidłowości działania układu pomiarowo-rozliczeniowego, które wykazały, iż licznik nie spełnia wymagań p.8.1 normy PN- (...) -11 oraz wymagań Przepisów Legalizacyjnych ze względu na granice błędu od + 69,8 % do + 75,1 % przy dopuszczalnych na poziomie od +/- 2,0 % do +/- 3,5 %.

Jedyną zatem okolicznością sporną, istotną dla rozstrzygnięcia czy powództwo jest usprawiedliwione co do zasady, było ustalenie, czy doszło do ingerencji w układ pomiarowo -rozliczeniowy mającą wpływ na zafałszowanie pomiarów dokonywanych przez ten układ w celu nielegalnego poboru energii elektrycznej.

Z poczynionych ustaleń fatycznych wynika, iż układ pomiarowo -rozliczeniowy zamontowany na nieruchomości powódki zawyża ilość zużytej energii elektrycznej o około 70 %, a przyczyną nieprawidłowej pracy licznika jest rozmagnesowanie jego magnesów stałych. Magnesy stałe licznika zostały uszkodzone na skutek wcześniejszego oddziaływania na licznik za pomocą silnego zewnętrznego pola magnetycznego -w praktyce magnesu neodymowego.

Powódka wskazywała, iż przyczyną uszkodzenia magnesów stałych licznika były wyładowania atmosferyczne towarzyszące trąbie powietrznej, która miała miejsce w dniu 15 sierpnia 2008 r. względnie zerwanie linii wysokiego napięcia przebiegającej w pobliżu jej nieruchomości w następstwie tego żywiołu.

W świetle dokonanych ustaleń faktycznych należy jednak wykluczyć tego rodzaju przyczyny uszkodzenia magnesów stałych licznika. Aby nawet bardzo silne wyładowanie atmosferyczne mogło uszkodzić magnesy stałe przedmiotowego licznika musiałoby przebiegać w bardzo bliskiej odległości od licznika wynoszącej od 14 cm do 50 cm. Tak małe odległości czynią fakt uszkodzenia magnesów przez wyładowania atmosferyczne prawie nieprawdopodobnym, albowiem doszłoby wówczas do uszkodzenia obwodów elektrycznych licznika. Gdyby natomiast przez licznik miał przepłynąć prąd o natężeniu niezbędnym do uszkodzenia magnesów, spaliłaby się cewka licznika. Z poczynionych ustaleń wynika również, iż magnesy stałe licznika są odporne na zakłócenia w sieci zasilającej, których poziom nie powoduje uszkodzeń w obwodach elektrycznych licznika, jak również odporne na pole elektromagnetyczne wywołane prądami zwarciowymi płynącymi przez licznik o wartości wynikającej z dobranych zabezpieczeń uwzględniających lmax licznika. Podnieść także należy, iż po uszkodzeniu magnesów hamujących licznik od razu przestaje działać prawidłowo. Dokonana analiza porównawcza ilości zużytej energii elektrycznej w tych samych okresach rozliczeniowych, przypadających przed wymianą uszkodzonego licznika i po jego wymianie, wskazuje, że tylko w okresie od 9.06.2010 r. do daty wymiany licznika, wzrost zużycia jest adekwatny do błędu wskazań licznika. W konsekwencji można przyjąć, że uszkodzenie licznika nastąpiło na początku czerwca 2010 r. Podkreślić należy, iż w tym samym okresie powódka stwierdziła, iż rachunki za energię elektryczną są znacząco wyższe. Z zeznań powódki oraz świadka P. B. wynika, iż do sprawdzenia licznika doszło na ich wniosek, gdy stwierdzili, iż kolejny rachunek za energię elektryczną jest znacząco wyższy w stosunku do rachunków dotychczasowych. Licznik został sprawdzony w dniu 4 listopada 2010 r., a żądania jego sprawdzenia były zgłaszane już w październiku, co oznacza, iż nadmiernie wysokie rachunki obejmowały okresy rozliczeniowe: sierpień - wrzesień 2010 oraz czerwiec - lipiec 2010 r. Okoliczność ta również wskazuje, iż do uszkodzenia licznika doszło w czerwcu 2010 r.

Efekt jaki się uzyskuje przy bezpośrednim oddziaływaniu zewnętrznego magnesu neodymowego na licznik polega na spowolnieniu obrotów wirnika w stosunku do obciążenia. Spowolnienie obrotów jest proporcjonalne do wielkości natężenia pola magnetycznego i w konsekwencji prowadzi do zaniżenia wskazań zużytej energii. Jest to zatem działanie zmierzające do dokonania nielegalnego poboru energii elektrycznej.

W sprawie należało jeszcze rozstrzygnąć czy działanie polegające na oddziaływaniu na licznik zewnętrznym magnesem neodymowym zostało podjęte przez powódkę bądź jej domowników. Na tę okoliczność brak jest jakiekolwiek dowodu bezpośredniego, natomiast można ją wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktycznych).

Dokonane ustalenia wskazują, iż do uszkodzenia magnesów stałych licznika doszło na skutek przyłożenia magnesu neodymowego bezpośrednio do obudowy licznika. Natomiast licznik znajduje się w skrzynce wykonanej z tworzywa sztucznego - termoplastu, usytuowanej w linii ogrodzenia, obudowanej z trzech stron otynkowanym murem i zamykanej na klucz. Takie usytuowanie licznika wskazuje, iż do jego uszkodzenia nie mogło dojść na skutek działania osoby postronnej, nie posiadającej klucza do skrzynki. Osoba postronna mogłaby przyłożyć magnes neodymowy tylko do obudowy skrzynki, co w świetle poczynionych ustaleń nie doprowadziłoby do uszkodzenia magnesów hamujących licznika.

Dostęp do skrzynki licznika posiadali niewątpliwie pracownicy pozwanej (...) S.A. Oddział (...) S.A. Rejon Energetyczny R.. Nie zostały jednak ustalone okoliczności wskazujące, iż mieli oni jakikolwiek uzasadniony powód, aby dopuścić się działania na szkodę swojego pracodawcy, które ponadto wypełnia znamiona przestępstwa kradzieży prądu.

Osobami, które mogły mieć dostęp do licznika oraz powody do dokonania nielegalnego poboru energii elektrycznej, są wyłącznie powódka oraz jej domownicy. Twierdzenia powódki oraz świadka P. B., z których wynika, iż nie posiadali klucza do skrzynki licznikowej, nie zasługiwały na wiarę jako złożone na użytek sprawy, przez osoby zainteresowane jej rozstrzygnięciem. W świetle wskazań logiki i doświadczenia życiowego trudno dać wiarę twierdzeniom, iż właściciel nieruchomości nie ma dostępu do urządzenia pomiarowo -rozliczeniowego usytuowanego na jego nieruchomości.

W sprawie nie zostały również ustalone okoliczności pozwalające wykluczyć wniosek, iż to powódka bądź jej domownicy podjęli działania polegające na oddziaływaniu na licznik magnesem neodymowym.

Nie stanowi jej fakt, iż to powódka zgłosiła pozwanej (...) S.A. Oddział (...) S.A. Rejon Energetyczny R., nieprawidłową pracę licznika, a w trakcie sprawdzenia technicznego licznika oraz kontroli nie stwierdzono na nieruchomości powódki odbiorników do poboru dużych ilości energii elektrycznej.

Po zorientowaniu się, iż licznik zawyża ilość zużytej energii elektrycznej, powódka mogła doprowadzić do wymiany wadliwego urządzenia tylko poprzez zgłoszenie pozwanej (...) S.A. Oddział (...) S.A. Rejon Energetyczny R. nieprawidłowej pracy licznika. Dokonując ingerencji w pracę licznika poprzez oddziaływanie zewnętrznym polem magnetycznym, powódka bądź jej domownicy mogli nie wiedzieć, iż po ustąpieniu oddziaływania magnesem zewnętrznym licznik przyspieszy proporcjonalnie do zmiany indukcji w szczelinie magnesów hamujących. Zrozumiałe jest również, iż zgłaszając nieprawidłową pracę licznika i spodziewając się w związku z tym kontroli pozwanej (...) S.A. Oddział (...) S.A. Rejon Energetyczny R., usunęli urządzenia, które mogłaby jednoznacznie wskazywać na dokonanie nielegalnego poboru energii elektrycznej.

Z tych wszystkich względów, wobec zaistnienia nielegalnego poboru energii elektrycznej, powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1-3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Ponieważ powódka jest stroną przegrywającą sprawę spoczywa na niej obowiązek zwrotu obu pozwanym spółkom niezbędnych kosztów procesu. Niezbędne koszty poniesione przez pozwaną (...) S.A. Oddział (...) S.A. Rejon Energetyczny R. obejmują wynagrodzenie pełnomocnika będącego adwokatem w kwocie 600 zł, ustalone na podstawie § 2 ust. 1 - 2 i § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) oraz wydatek w kwocie 17 zł na koszty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Natomiast niezbędne koszty pozwanej (...) S.A. Oddział II w Ł. obejmują wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 600 zł, ustalone na podstawie § 2 ust. 1 - 2 i § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej prze radcę prawego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 z późn. zmianami), wydatek w kwocie 17 zł na koszty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz wydatek w kwocie 200 zł na koszty opinii biegłego.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz.U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm.) w zw. z art. 98 k.p.c. Sąd włożył na powódkę obowiązek zwrotu wydatków w kwocie 376,06 zł poniesionych przez Skarb Państwa na koszty opinii biegłego, uwzględniając, iż powódka przegrała proces w całości.

Powyższy wyrok zaskarżyła powódka w punktach I- ym i II –im sentencji, zarzucając mu:

1.  niewyjaśnienie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy a mianowicie:

-

ważności okresu legalizacji licznika,

-

kto i kiedy po stronie pozwanej dokonywał sprawdzenia działania licznika i dokonywał jego serwisowania i konserwacji i jaka jest dokumentacja w tym zakresie,

-

jakie znaczenie i zasięg miała akcja podziału kompetencji firm po stronie (...) w roku 2009-2011 dla odbiorców,

-

jakie musiałby mieć gabaryty magnes o takiej mocy by zmieścił się w miejscu zadrapania pomiędzy licznik a skrzynkę,

-

niezażądanie informacji z Instytutu Meteorologii o burzy, która przeszła nad miejscem zamieszania powódki, jej mocy i zasięgu,

-

niewyjaśnienie sposobu ochrony skrzynki licznikowej przed zewnętrznym dostępem osób trzecich.

2.  dokonanie nietrafnych ustaleń na tle zebranego materiału dowodowego poprzez pominięcie możliwości i uszkodzenia magnesów przez burzę jak i tzw. przepięcia, jak i zamierzone działania ewentualne pracowników pozwanego, którzy mieli jako jedyni dostęp do licznika i możliwość jego dowolnego otwierania bez nadzoru powódki i bez jej kontroli.

3.  dokonanie nietrafnej oceny zabranego materiału dowodowego poprzez dedukcję, że to powódka uszkodziła licznik i jego magnesy.

4.  dopuszczenie się rażącego naruszenia art.233 k.p.c. poprzez dokonanie szczątkowej oceny zebranego materiału dowodowego i to tylko w myśli oddalenia powództwa. Sąd także nie wskazał kodeksowej podstawy prawnej wyroku co "jest zasadniczą podstawą wyroku. Wyrok umyka kontroli prawnej.

Sąd nie rozważył także możliwości zaistnienia klauzuli niedozwolnej prawem poprzez obciążenie w takiej sytuacji nadzorem nad licznikiem odbiorcy prądu w sytuacji gdy nie ma on możliwości faktycznej i prawnej ochrony tegoż licznika przed dostępem osób innych, trzecich.

Reasumując wnosił o uchylenie skarżonego wyroku w części skarżonej i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania względnie dokonanie jego zmiany i zasądzenie kwoty 1.366,12zł wraz z odsetkami od dnia wniesienia pozwu i kosztami procesu.

Pozwani wnosili o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu za drugą instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo uzasadniona. Nie ma racji apelująca, zarzucając Sądowi Rejonowemu, iż nie wyjaśnił sprawy w stopniu wystarczającym dla jej rozstrzygnięcia.

Lektura materiału aktowego prowadzi bowiem do wniosku, iż Sąd Rejonowy – zgodnie z wnioskami stron przeprowadził bardzo obszerne, wnikliwe i wystarczające dla rozstrzygnięcia postępowanie dowodowe, ustalając wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności.

Trafnie natomiast po części wywodzi apelacja, iż sąd z obrazą art. 233 § 1 k.p.c. oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy ustalił, że w sprawie mamy do czynienia z nielegalnym poborem energii elektrycznej przez powódkę, bądź jej domowników wynikającym z uszkodzenia magnesów urządzenia pomiarowego, będącego następstwem bezpośredniego oddziaływania na licznik magnesem neodymowym przez którąś z tychże osób.

Uznać należy za apelacją, iż ustalenie Sądu, że powódka dysponowała kluczem do skrzynki, w której znajdował się licznik – w sytuacji, gdy zarówno ona jak i domownicy twierdzili, ze nie dysponują takim kluczem, a poprzednia właścicielka nieruchomości oświadczyła, że tegoż klucza nie przekazywała powódce i jej mężowi zbywając im nieruchomość w 2008 roku jest zbyt dowolne i oparte wyłącznie na nie znajdującej w każdym wypadku potwierdzeniu hipotezie, że osoba, która jest właścicielem posesji musi dysponować kluczem do skrzynki z licznikiem pomiaru zużycia energii elektrycznej.

Część ustaleń Sądu I instancji pozostaje także w sprzeczności wewnętrznej ze sobą. Z jednej bowiem strony sąd prawidłowo ustala, że użycie magnesu neodymowego powoduje, że „licznik zwalnia” tzn. zaniża wskazania zużycia energii elektrycznej, a następnie odłączenie tegoż magnesu neodymowego od licznika powoduje, że ten zaczyna wskazywać zużycie o wiele większe niż rzeczywiście występuje, podczas, gdy z drugiej strony Sąd ustala także, że w przypadku niniejszej sprawy licznik na nieruchomości powódki od czasu zakupu przez nią nieruchomości nigdy nie wskazywał zaniżonego zużycia energii (nie zwalniał), lecz przeciwnie wskazania zużycia energii stale wzrastały, co także jest ustaleniem prawidłowym i przemawiającym za brakiem nielegalnego poboru prądu, a wręcz przeciwnie, iż powódka więcej za prąd płaciła niż w rzeczywistości go pobrała.

Istotą natomiast przedmiotowego rozstrzygnięcia jest ustalenie czy był nielegalny pobór prądu w rozumieniu przepisów wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

W świetle wskazanych powyżej ustaleń, należy – odmiennie niż ustalił to Sąd Rejonowy – przyjąć, że nie było nielegalnego poboru prądu na posesji powódki. Brak jest bowiem dowodów na to, że powódka bądź którykolwiek z jej domowników ingerował magnesem neodymowym bezpośrednio przykładając go do licznika znajdującego się w skrzynce w ogrodzeniu, a analiza zużycia prądu przez cały okres od kiedy właścicielem nieruchomości jest powódka, tj. od 2008 roku do 2012 roku (w tym także za okres po 4.XI.2010r. po wymianie uszkodzonego licznika na nowy) pokazuje, że urządzenie licznika nie wskazywało zaniżonego zużycia energii (co występuje w przypadku ingerencji w licznik magnesem neodymowym), a wręcz przeciwnie – wskazania zużycia energii były porównywalne i stale rosnące, co przyznają obaj pozwani.

Zatem w sytuacji, gdy nie było nielegalnego poboru energii, a uszkodzony licznik zawyżał zużycie prądu o około 74%, powódka ma prawo żądać korekty należności za dostarczoną jej energię na podstawie § 43 ust. 6 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 4.V.2007r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego (Dz. U. Nr 93, poz. 623) oraz § 37 i § 38 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18.VIII.2011r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz.U. Nr 189, poz. 1126), a więc żądać zwrotu pobranej przez zakład energetyczny należności za energię przez nią niepobraną.

Przyjmując, za prawidłowymi ustaleniami, że do uszkodzenia licznika doszło w czerwcu 2010 roku, po kontroli licznika przez Zakład (...), która to kontrola nie stwierdziła usterki w pracy urządzenia, uznać należy, że powódce należy się zwrot uiszczonej kwoty za niepobraną przez nią energię w okresie od 09.VI.2010r. do 04.XI.2010r. (data wymiany licznika) według zawyżonych wskazań licznika.

Zgodnie z opinią biegłego jest to kwota 414,68 zł.

Dlatego też mając na względzie powyższe rozważania, należało na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienić zaskarżony wyrok w punktach I-ym i II-im, przez zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w R. Oddział II w Ł. na rzecz powódki 414,68 złotych z ustawowymi odsetkami od daty pozwu oraz w konsekwencji tegoż orzeczenia co do istoty sprawy przez wzajemne zniesienie kosztów procesu przed Sądem I instancji, na zasadzie art. 100 k.p.c. uznając, że charakter sprawy i związane z nim trudności dowodowe oraz nieporównywalnie słabsza kondycja materialna powódki w stosunku do dwóch pozwanych spółek energetycznych za takim rozstrzygnięciem o kosztach przemawiają.

Podobnymi względami Sąd II instancji kierował się orzekając o kosztach procesu między stronami za postępowanie apelacyjne na zasadzie art. 100 k.p.c.

Apelacja w pozostałej części, tj., co do wysokości i co do pozwanego (...) S.A. w L. Oddział (...) – który to nie zajmuje się sprzedażą energii i pobieraniem z tego tytułu należności - podlegała oddaleniu jako nieuzasadniona na podstawie art. 385 k.p.c. ze względów wcześniej wskazanych.