Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2013r. w Katowicach

sprawy z odwołania R. Ś. (R. Ś. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego R. Ś.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie

z dnia 5 września 2012r. sygn. akt IV U 930/12

1.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu R. Ś. prawo do emerytury począwszy od dnia 1 grudnia 2011 roku,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. na rzecz ubezpieczonego R. Ś. kwotę 210 zł (dwieście dziesięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za obie instancje.

/-/SSA W. Bzibziak /-/SSA A. Kolonko /-/SSA W. Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2218/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 marca 2012r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił R. Ś. przyznania prawa
do emerytury na podstawie przepisów art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednol. Dz.U. z 2009r. nr 153 poz. 1227 ze zm.) (ustawy o FUS) oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8 poz. 43 ze zm.) wobec nieudowodnienia co najmniej 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy uznał za udowodniony okres takiej pracy wynoszący 14 lat
10 miesięcy i 1 dzień, odmawiając uznania za pracę w szczególnych warunkach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w O. od 16.11.1971r. do 9.05.1972r. wobec nieprzedłożenia dokumentu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a na podstawie przedłożonych dokumentów trudno ustalić charakter wykonywanej pracy zgodnie z rozporządzeniem, a nadto przynależność resortową
zakładu pracy.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do świadczenia. Podał, że nie dysponuje świadectwem wykonywania pracy
w warunkach szczególnych, gdyż dokumentu takiego nie otrzymał mimo wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze czasu, zaś obecnie przedsiębiorstwo jest zlikwidowane,
a archiwum przechowujące dokumentację nie jest w stanie udzielić odpowiedzi na wątpliwości organu rentowego. Wniósł o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka, który może potwierdzić charakter jego pracy w spornym okresie.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko i podnosząc, że ujawnione w dokumentacji stanowisko pracy ubezpieczonego – pomocnik operatora i monter samochodowy – co do zasady nie jest pracą w warunkach szczególnych, zaś ubezpieczony nie wykazał, aby wykonywał pracę w kanałach remontowych.

Wyrokiem z dnia 5 września 2012r. sygn. IV U 930/12 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie oddalił odwołanie.

Sąd ustalił, że ubezpieczony, urodzony w dniu (...), wniosek
o emeryturę zgłosił w dniu 19 grudnia 2011r. Na dzień 1.01.1999r. wykazał 29 lat
11 miesięcy i 21 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 14 lat 10 miesięcy
i 1 dzień pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Nie pozostaje w stosunku pracy
i nie jest członkiem OFE.

W oparciu o akta rentowe, zeznania świadka S. S. - ówczesnego bezpośredniego przełożonego oraz samego ubezpieczonego Sąd ustalił, że od dnia
16 listopada 1971r. R. Ś. został zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w O. w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze pomocnika operatora sprzętu ciężkiego. Wykonywał pracę w ramach (...) w C., przyuczając się do pracy operatora. Pracował wspólnie
z operatorem na ciągniku gąsienicowym DT-75, którym prowadzono zagospodarowanie pomelioracyjne, tzn. doprowadzano obszar meliorowany do stanu używalności. Praca była wykonywana albo samodzielnie ciągnikiem, albo wraz ze sprzętem zaczepowym. Przy pracy wraz ze sprzętem zaczepowym ciągnik obsługiwały dwie osoby – operator i pomocnik, gdyż druga osoba musiała obserwować, czy sprzęt ciągnie się za ciągnikiem i nie napotyka na przeszkody. Pracę operator i pomocnik wykonywali po połowie – naprzemiennie prowadząc ciągnik lub obserwując jego pracę z tyłu. Operator odpowiadał za sprzęt i wykonaną pracę,
z kolei pomocnik uzupełniał ponadto wiadrem stan paliwa w ciągniku. Obaj razem konserwowali sprzęt po pracy, oczyszczając go z torfu i błota lub dokonując smarowania rolek jezdnych i wózków, sprawdzenia poziomu oleju. Taką pracę ubezpieczony wykonywał do dnia 2 maja 1972r., bowiem od dnia 3 maja 1972r. powierzono mu obowiązki montera samochodowego. Stosunek pracy uległ rozwiązaniu z dniem 9 maja 1972r.

Przedsiębiorstwo, w którym zatrudniony był ubezpieczony, zajmowało się regulacją rzek, stawów i uprawą terenów pomelioracyjnych.

Przywołując uregulowania art. 184 ust. 1 i 2, art. 27 i 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy o FUS oraz § 1, 2, 3 i 4 w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. Sąd Okręgowy uznał, że praca ubezpieczonego w spornym okresie nie może zostać uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych, bowiem nie była to stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywana praca maszynisty ciężkich maszyn budowlanych, wymieniona
w dziale V poz. 3 załącznika do w/w rozporządzenia, skoro jedynie przez połowę czasu pracy ubezpieczony pracował kierując ciągnikiem, a ponadto obserwował sprzęt ciągnięty z tyłu czy wykonywał prace konserwacyjne, nie wykonywał zatem stale i w pełnym wymiarze pracy maszynisty.

Sąd podkreślił, że gdyby intencją ustawodawcy było uznanie za pracę w warunkach szczególnych „pracy w ciężkich maszynach budowlanych” to niewątpliwie zostałoby to
w taki sposób określone w rozporządzeniu, podobnie jak ma to miejsce np. w przypadku pracy na jednostkach pływających, w portach morskich i w stoczniach morskich (wykaz A dział VIII poz. 6), jednak w przypadku ciężkich maszyn budowlanych pracą w warunkach szczególnych jest wyłącznie praca maszynisty.

Nieuwzględnienie spornego okresu powoduje, że ubezpieczony nie wykazał
15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł ubezpieczony, zarzucając naruszenie przepisu § 2 ust. 1 w/w rozporządzenia Rady Ministrów poprzez przyjęcie, że wykonywana przezeń
w spornym okresie praca nie była pracą maszynisty ciężkich maszyn budowlanych stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy, a także naruszenie przepisu art. 227 kpc poprzez dokonanie nieprawidłowych ustaleń stanu faktycznego sprawy, polegające na błędnych założeniach, że czynności wykonywane w ciągu całego dnia pracy nie były pracą maszynisty ciężkich maszyn budowlanych, wreszcie naruszenie przepisu art. 233 kpc poprzez niedostateczne rozważenie i nieuwzględnienie istotnych dla sprawy okoliczności i dowodów oraz wyciągnięcie z nich błędnych wniosków.

Powołując się na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyznanie prawa do świadczenia, ewentualnie uchylenie tegoż wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Zdaniem apelującego, czynności obejmujące obserwację ciągnika podczas przebywania w jego wnętrzu, co powodowało narażenie na te same czynniki szkodliwe, jakim podlegał bezpośrednio kierujący ciągnikiem, a także konserwacja i czyszczenie ciągnika stanowiły integralną część pracy maszynisty i wchodziły w zakres jego obowiązków, nie ma zatem podstaw do ich wyłączania i traktowania odrębnie, do obliczania, ile czasu poświęcał bezpośrednio na prowadzenie ciągnika, a ile na inne czynności. Podkreślił, że obsługą każdego ciągnika w jego przedsiębiorstwie zajmowali się równocześnie dwaj pracownicy, wykonując wszystkie czynności naprzemiennie, stąd też nie można oczekiwać, aby obaj jednocześnie prowadzili ciągnik.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, aczkolwiek nie całkiem z przyczyn w niej podniesionych.

Jak wynika ze świadectwa pracy z dnia 12.05.1972r. (por. k. 15 a.r.), w spornym okresie ubezpieczony był zatrudniony w (...) w B. Oddział
w C., przekształconej później w Przedsiębiorstwo (...) (por. pismo archiwum – k. 93 a.r.). Zatrudniony został na stanowisku pomocnika maszynisty sprzętu ciężkiego.

Niewątpliwie rację ma Sąd Okręgowy, że praca w tym charakterze nie może zostać uznana za pracę maszynisty ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, wymienioną
w wykazie A dział V poz. 3 w/w rozporządzenia Rady Ministrów i w tym zakresie Sąd Apelacyjny podziela wszystkie wywody Sądu I instancji.

Sąd ten pominął jednak poczynione przez siebie ustalenie, że przedsiębiorstwo,
w którym w spornym okresie zatrudniony był ubezpieczony, nie było przedsiębiorstwem budowlanym czy też w ramach przemysłu materiałów budowlanych, a takich dotyczy dział V wykazu A, lecz zajmowało się pracami melioracyjnymi, jak to Sąd ustalił - regulacją rzek, stawów i uprawą terenów pomelioracyjnych.

Powoduje to, że oceny pracy ubezpieczonego należało poszukiwać w dziale X wykazu A – tj. w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym, w którym pod poz. 1 wymienione są prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych.

I tu właśnie ma miejsce sytuacja, o jakiej pisze Sąd I instancji, a mianowicie rozporządzenie nie precyzuje konkretnych stanowisk pracy, na jakich pracę uznaje za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych, lecz obejmuje tym przymiotem wszystkie prace wykonywane przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych, a zatem nie tylko pracę operatora sprzętu ciężkiego, lecz także te – wykonywane przez ubezpieczonego jako pomocnika operatora sprzętu ciężkiego, bowiem – jak to ustalił Sąd Okręgowy, a ustalenie to znajduje pełne oparcie w zebranym materiale dowodowym, ubezpieczony pracował przy zagospodarowywaniu terenów pomelioracyjnych (por. k. 16 a.s.), jak to wyjaśnił przed Sądem Apelacyjnym – przy „przerabianiu nieużytków na łąki”. Rolą jego i operatora obsługującego maszynę było przeoranie nawierzchni nieużytku celem umożliwienia wejścia na tak przygotowany teren kolejnych maszyn – zakładających rurki drenowe, pogłębiających rowy melioracyjne itp. (por. k. 37 a.s.).

Nie budzi zatem wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że w spornym okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienioną w wykazie A dział X poz. 1. Okres ten wynosi 5 miesięcy i 17 dni (16.11.1971r. - 2.05.1972r.).

Ponieważ organ rentowy uznał za udowodniony okres pracy w szczególnych warunkach wynoszący 14 lat 10 miesięcy i 1 dzień oznacza to, że łącznie z w/w okresem R. Ś. wg stanu na dzień 1 stycznia 1999r. wykazał ponad 15-letni okres pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, wymieniony w wykazie A, co w konsekwencji powoduje, że w dniu ukończenia 60 roku życia (tj. (...)) spełnił wszystkie przesłanki niezbędne do przyznania prawa do świadczenia, wskazane przepisami art. 184
w zw. z art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy o FUS w zw. z § 4 w/w rozporządzenia Rady Ministrów.

Z uwagi na datę złożenia wniosku (19 grudnia 2011r.), zgodnie z przepisem art. 129 ust. 1 ustawy o FUS, prawo do wypłaty świadczenia mógł uzyskać począwszy od dnia
1 grudnia 2011r.

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 386 § 1 kpc, Sąd Apelacyjny orzekł
jak w pkt 1 wyroku.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 kpc w zw. z art. 36 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednol. Dz.U. z 2010 nr 90 poz. 594
ze zm.) oraz § 11 ust. 2 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednol. Dz.U. z 2013r. poz. 490) (30 zł + 60 zł + 120 zł).

/-/SSA W. Bzibziak /-/SSA A. Kolonko /-/SSA W. Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek